Ĝğģ
149 การเพาะเลยี้ ง ไสเ้ ดือนดนิ ศาสตราจารย์ ดร.อานฐั ตันโช ผู้เ้ ขีียน ส่วนเดก็ เล็ก รองศาสตราจารย์ วา่ ที่ร้อยตรี ดร.เจษฎา เด่นดวงบรพิ นั ธ์ ผู้้เรยี บเรียง สััตว์์อะไร ลำำ�ตวั ์ย�ว์ เป็น็ ป็ลำ้องต่อกััน ผิิว์ลำน่ ไม่ม่ ่หี ััว์ ไม่ม่ ่ตี � ไม่่ม่ขี � ชอนไชไป็ม่�อย่ในดินิ ไม่่ใช่หันอน ไม่ใ่ ชก่ ัง�ิ กัือ แตค่ ือื ไสัเ้ ดิอื นดินิ ไสั้เดิือนดิินเป็็นสััตว์์ทไ่ี ม่ม่ ่พี ิษ ไม่่กััดิตอ่ ย หัรือทำ�อันตร�ยต่อใคืร แลำะยังม่ปี ็ระโยชน์ตอ่ สัิ่งแว์ดิลำ้อม่ เพร�ะชว่ ์ยกันิ เศษพืชเศษใบไม่้ ชอบขดุ ิ ดิินไป็ม่� ชว่ ์ยพรว์นดินิ ท�ำ ใหัด้ ิินรว่ ์นซยุ สัร้�งป็ุ๋ยใหัด้ ิิน แลำะป็ลำ่กัตน้ ไม่ไ้ ดิ้ งอกัง�ม่ดิี ไสั้เดิอื นดินิ ยังม่ปี ็ระโยชนอ์ ื่น เชน่ เป็น็ อ�หั�รของนกั อ�หั�รเลำ�ยี ง กับ เหัยอ่ื ตกัป็ลำ� หัรอื น�ำ ไป็ท�ำ ย�สัมุ่นไพรจีน
150 ตามธรรมชาติ ไส้เดือนดินชอบอยู่ในทช่ี ืน้ ใต้ขอนไม้ หรอื มุดอย่ใู นรู ทา� ใหเ้ รามองไมค่ อ่ ยเหน็ แตอ่ าจสงั เกตไดจ้ ากมลู ของไสเ้ ดอื นดนิ ทก่ี องอยรู่ อบ ปากรู เหมอื นเปน็ กองดนิ เลก็ ถ้าเราอยากเลย้ี งไสเ้ ดือนดนิ ไวท้ ่บี ้าน ก็ท�าไดไ้ มย่ าก เพียงแคผ่ สมดิน กับมูลววั ใส่น�า้ ให้ช้นื น�าไปใสอ่ า่ งพลาสติก ท�าเปน็ ทอ่ี ยู่ใหไ้ สเ้ ดอื นดิน แล้วใส่ เศษผัก เศษผลไมล้ งไปให้ไส้เดอื นดนิ กนิ เป็นอาหาร เมื่อไส้เดือนดินกินเศษผักผลไม้ จะถ่ายมูลออกมาผสมลงไปในดิน ไดเ้ ปน็ ปยุ๋ หมกั มลู ไสเ้ ดอื นดนิ นา� ไปใสต่ น้ ไม้ เพม่ิ แรธ่ าตสุ า� คญั ทตี่ น้ ไมต้ อ้ งการ แลว้ ยงั ช่วยก�าจดั ขยะเศษอาหารในบา้ นของเราไดอ้ กี ถ้าเด็ก ๆ อยากมีสตั ว์เล้ยี ง แต่ไม่สามารถเลย้ี งแมว สุนัข นก กระตา่ ย หรือปลา กล็ องมาเพาะไสเ้ ดือนดินกนั ดู เล้ียงง่าย โตไว และยงั ได้ประโยชน์ดว้ ย
Ĝ1Ġ5Ĝ1 Ó ¥}j¬ jp p~qì× Ó Ô~ì} ¥qwìì¥}Ó }pì× ìì
¥¢Ô ¥ p j | ©¦§s×kp©Ô¥} } ¨Ó¤||¤Ú}Ö¨Òi|¡io ¨Òj ±}¤ÚÓo ¨|Ó §¤ {lr ¡o¤i¬¦i¥ir| o r| ¬¡Ò Ó|¥ r| ¬j| ¡ Ò§¡ }Ó|¦|i i ¤} ~ ¥¥Ò} §| ¤Ú ¨Ó¤||¤Ú}Ö¬l±lu}Ò¤¤ÚÒoi ¤¤Ú¡Ó Ò | Ö§r} |Óiisirsi}Ö§|¥Ój~Ò¡ ¬ ¥Ò} ¥±lu±i¤pu¤}¦}jor||Ó ¤i|ii i | ¥rÒ ± §|Ó Ò s piir¨ri|Ó l |¡{Öjo|§¤{¬¨Ó¤|| ¤i|pii¬¨Ó¤|| rÒ¤¬¥¥Òip¤rp Ö¬¤Ú¦rÖ}Òr ¨ÒÒp¤Ú¤r¤r ¥l¤ oi Ò¬~}o¨¦}¤ppii¥Óoi~¬ i Ò¬ §| ¨|Ó¥iÒ ¬ ÓooÒ ¤ i¤pu¤}¦}jor i§rÓ¨¤Ó |||¬ i¨|Óo |¥¤¬ l| ¡ {§Ö ¥o¤i}
Ĝ1Ġ5ĝ2 Ñ¡ j¢©¥Ô } } ¨¤Ó || ipip¤Ú¦rÖ}Òo¬ ¥|Ó¥Óo¤Ú ¦r§Ö |Ó i¤i}¥i±o j ¦|¤~±¤¨¤Ó | | Ò j Ö ¤ï}¤Ú Ði ±¨Òo§¥o¡ir¤ï ol {jo| }|p¤} jo¨Ó¤| } ¤Ú ¤o}Ö ¬ l{ lÒ o¡o±¨§rÓ ¤Ú¤ï}i ¤Ú ¨§}±p¥¦{ ¥i|¤l±lu§} ¨¤Ó | | ±¤Úi¦l¥¤lïo±o ¤ï opi¨¤Ó | | ¦rÖ ipo ± §Ó i ¤¤ o¨¤Ó | | o § |ilÓ¥§| l ¤ ¤ïrÒ i± p| jÖ¬¤i|j §r r¥§¨Ò oi¤i} |Ó i§¨Ó ¤Ó ||i ¤i ¤¨Ó ¤ ¡} Ö ¤i| iiÒj §±¨Ójo¨¤Ó ||iÒj ~Ò i¤ÚÐ i ¡ ¨¤Ó | | ¬¥ Ò} ¬r ~±§rÓ¤Ú¦rÖ¨|§Ó {¡o Ði¡¨Ó¤|| ~o±i¡¨Ó¤|| s¬o¤Ú±¬¨|Ópii¤Ò joj pÖ iii} ¡ ¨¤Ó | | rÒ ¤¬ } ¥¦Ö r§Ó|¤rÒ¤|ii§Ò Ð ¥o¤¬p Ö§|¬~Óo¤¨sÖ¬¤Ú ¦rÖ}Ò r¤rÒ¤¨sÖ ¤}r¬ Ò ¤¬ {} §|¥o ± §|Ó lÒ s ± ¥i|jirr¨r¨|ÓiÓoj |¬¨Ó¤| | plÒs ± ¥i¨|Ó|
Ĝ1Ġ5Ğ3 j¥¥® p©Ô¥} } ¨Ó¤||r|¬l¨±¤¤o¤ï}Ð i¡¨Ó¤||pi j Ö ¥ |o¤ÚiÒ ¬ Ò¡ | s¬op¤ ii }~ iiÒ i | ¤rÒ ¨¤Ó || i Perionyxj} ¥Ò ¬¡Ò§¡ l¥~¨|Ó| }ÒiÓjo¤¨ r¤¤ o¨¤Ó | | ¤ i§r¨Ó |Ó i}¥}lÒ |i§ip| ¥}| }o ¤rÒÒo}i}iÓ }i ri}iÒ s¤}Ö i~o}Ó¨Ó Ò x«i¦|i¥§Ór ¬§r¤Ó o¨¤Ó | |so¬ §Ò| Ò i¡ § }Ò {¸µ±§¤Ó Ê ir ØÜ | ¤ÚiÓ ¨|Ó¥Ó ¦|Ój Ö ± ¤Ú jo¨¤Ó | | |Ó Ò or o Ò ± ± i ¡ ¨¤Ó | |¬¤i|j }~ ¬±§rÓ¤Ú¤o¨Ó¤|| l¤i§Ó¤i l~§ii jo¨¤Ó | | ~Ó §rÓ | ¬ Ò i¤rÒ ojÓ so jÓ ¦| §¨¥Ó oÓ ¤ i¨Ó ¨¤Ó | | }Ó o§r¤Ó iÒ pi ¨|Ó |¥}~Ò Ó ¤Ú | ¬ Ò oÒ ¤rÒ¤i ¨Ó ¡ } Ö p±§Ó¨¤Ó |ij ¤Ö Ò ¨ |ÓoÒ j ¥¨|Ó Ð i ¡ ¨Ó¤|| ¬ l { |j |Ó o¬ ¬ }Ò i¤¤ o¨¤Ó | | ipir| jo¥Ó o pØ p ¬ ªi i¬}Ó o¤}Ò i¤pu¤}¦}¥|± or} jo¨¤Ó | |or|¥ }i¥ÒÖ { ¡ lr lÒ¤r {¥Ò} lÒs ¥} oijo|§¬ rÓo¤li ± p|} ¡r¬} ilÓ oÒ¡§| }|p} Ö¥¬ ¤jÓ i ¨Ó¤| | ¤Ú¤rÒ ¡popi}iÔ ¥iir¬§r¤Ó ¤o¨¤Ó | |pol
|É ¤¬ Îoi } Ö ¡Ó Ò¤Ò Øpp §¤¨¦oo }i¤i}¥Òo¬¤¬±¤i ¤¤ o¨¤Ó | | §riÓ ± p| ¤ | ¤Ö §rÓ o i¥¡ } oi¤i} s¬o§l}~Ól¨§p¬p} Ði¡¨Ó¤||iij il¤ prÒ | {joj Ö ¤¬ i| j Ò oi ¥± §¨Ó |Ó Ð lÖ { | ¬ ±¨§rÓ|¥Ð ¤ll¥o¨|Ó i|Ó
Ĝ1Ġ5ğ4 Ó ¥}j¬ §~ ~qì} yìì~§sììì
¥Ô¢ k p i qr{y}~ i± por| ¬ i ¥iÒ p¨¬ ¦i ¶¹¸¶ §Ól± jo¨Ó¤| ¨ÓÒ Ä¨Ó¤| pol±~Ò¨Ó¤||¤Ò~jÓ± ¤Úl± ~o r¬ } ¨Ö Ò i |¡i o jÓ¤pi¬o¨¡Òi¬o¨|ÓÒo¨ r| or|±}Óo or|¨Ò |Ó ¤} i r i|Ó ¨Ó¤|¨|iÓ ± | r| ¬ pÓ¡ i | l ¨¤Ó | | .FCPCRGK?NCES?L? §lÓ ± Ò Ä¤l ÅNCPGEPGLC¥¨¤Ó | | §oÖ +CE?QAMJCAGB?C± }¤Ú Ó oi r| ¬ ~¥Ò ¨Ö §~¬ ¨¬ ¤Ó | | ri r }| r Ò s }§}iÓ oj¡
Å r| ª¨Ò Ò p¥Ò Ö¨¨|¦Ó |± o ¦| l|i{Ö Ò Ò p¤i| piip ijo Ö ¥}Ò ¶ ìj |©kp©¥Ô } } §~¬ ¨¬ ¤Ó | | r| Ó o~¬ ~¥Ò Ö ¨¤Ó | | i± ¤| j ¦i iÒ º´´ ¨|Ó i¥Ò¤Ú¥oÒ }Ó i±¤|jo¨Ó¤| Ó Ê ¥Ó Ò §uÒ i §Ò¡ | po | r| p§rlÓ ± Ò Ä¤¤|Ö i ÅCLBCPKGA ¤ iÒ Ä¨¤Ó | | Å Äi| Å}oi ¥ ¤¬§rÓ§i¤ir¬i Ò¨Ó¤||§ o iÒ¤Ö ¤ ÖC?PRFUMPK¨¤Ó || ¥}Ò¬Ò¤Úr|Óo~¬r|¬pi ~¡ilÓ¬ i¤{jo¦i i¤Ó§¥~ ¬ ¬ ¤o¥Òo ¬¬il }| ¨¤Ó | | p| §Ò¡ {pi } Ö )GLEBMK ¤ }|¤j¦j| ¬¨Ò | ¥¤ LGK?JG?¨ ¥ | .FWJSK LLCJGB? r il ~o ¤ ¬ r¦¦il} !J?QQ -JGEMAF?CR? | ¤Ò ~ ¨|Ó Ò ¤Ú i± ¥oor} j¬ oi ¦ ¦¦-PBCP-NGQRFMNMP?± oÖ i¥iÒ p}jo¨Ó¤| | ¥}iÒ « $?KGJWjo¨Ó¤| | i }Ö
155 ไส้เ้ ดือื นดืนิ ในกลุ่ม�่ อพิ ิจิ ีอี กิ ส้�ำ รวจีพิบบรเิ วณรมิ รอ� งระบ�ยน�ำ� คอกเลุ่ีย� งววั นม ไส้้เดืือนดืินในกลุ่่ม� แอนเนซิก ข่ดืรูอยใ�ู นดืนิ แลุ่ะกินเศษ ลุ่ักษณะก�รข่ดืรูถ�วรในแนวดื่ิงของไส้้เดืือนดืินชนิดื ซ�กหญ�้ แห้งบริเวณผิวหน�้ ดืิน Lumbricus terrestris ในกลุ่�่มเอนโดืจีอี ิก ทม่ี �ภ�พิ : http://en.wikipedia.org/wiki/Earthworm หลายคนได้้จััด้จัาำ แนกไส้้เด้ือนด้ินออกเป็็นวงศ์์ที่่� แตกตา่ งกัน ๒๑ วงศ์์ มี่ป็ระมีาณ ๔,๐๐๐ ชนิด้ ๓) กลุ่�่มเอินโดจีีอิิก (Endogeics) เป็็น และส้ามีารถแบ่ง่ ไส้เ้ ด้อื นด้นิ โด้ยใชแ้ หลง่ อาศ์ยั ที่าง กล่มีไส้้เด้ือนด้ินที่�่ขุ่ด้ร่อาศ์ัยอย่ในช้ันด้ินล่กลงไป็ ด้า้ นนเิ วศ์วทิ ี่ยาได้เ้ ป็น็ ๓ กลม่ ีนิเวศ์ ๓๐-๔๐ เซนติเมีตร กินด้นิ และแร่ธุ์าต่ในด้นิ เป็็น อาหารหลกั แตม่ ีบ่ ่างชนดิ ้ในกลม่ ีนข่้ ุน้่ มีากนิ อาหาร ๑) กลุ่�่มอิิพิิจีีอิิก (Epigeics) เป็็นกล่มี บ่รเิ วณผิวิ ด้นิ ไส้้เด้ือนด้ินที่�่อาศ์ัยอย่บ่ริเวณผิิวหน้าด้ิน ไมี่ขุ่ด้ร่ กนิ เศ์ษวสั ้ด้อ่ นิ ที่รย่ บ์ ่นผิวิ ด้นิ เป็น็ หลกั และมีค่ วามี นอกจัากไส้้เด้ือนด้ินที่้ัง ๓ กล่มีใหญ่ที่�่ ส้ามีารถในการแพรพ่ นั ธุ์ส์่ ้ง่ ได้จ้ ัดั ้จัาำ แนกด้งั กลา่ ว ยงั มีบ่ ่างชนิด้ที่อ�่ าศ์ยั อยใ่ น ที่อ่� น�ื ๆ ซง�่ พบ่ได้น้ อ้ ยในด้นิ หรอื ในส้ภาพแวด้ลอ้ มี ๒) กลุ่่�มแอินเนซิิก (Anecics) เป็็นกล่มี ที่ั�วไป็ เช่น ไส้้เด้ือนด้ินที่�่อาศ์ัยอย่ในบ่ริเวณกอง ไส้้เด้ือนที่�่ขุ่ด้ร่ถาวรหรือก�่งถาวร อาศ์ัยอย่ในด้ิน ขุยะอินที่รย่ ์ ใตเ้ ป็ลอื กไมี้ ที่อ่ นซง่ ที่่�เนา่ เป็ือ่ ย ใน กนิ เศ์ษวสั ้ด้อ่ นิ ที่รย่ ท์ ี่ท่� ี่บั ่ถมีเนา่ เป็อ่ ยบ่รเิ วณผิวิ ด้นิ รากพชื หรือใต้พชื จัาำ พวกมีอส้ และซอกใบ่ไมี้ขุอง เป็น็ อาหาร แพรพ่ นั ธุ์ต์่ าำ� แตม่ ีบ่ ่ที่บ่าที่ส้ำาคญั ตอ่ การ ต้นไมีใ้ นป็่าเขุตรอ้ น ป็รบั ่ป็รง่ โครงส้รา้ งและความีอด่ ้มีส้มีบ่ร่ ณข์ ุองด้นิ มีาก
Ĝ1Ġ5ġ6 · ìx qj s~kp©¥Ô } } ¥}Òi«or|¬¨Òpl¡Ò Ö ¦|¨jÒ¥ wpir}jo¨Ó¤||i|Ó ¤ÉÖpwi¤o§}¤|i QCJD ~o ¨jÒAMAMML} ÒiÒ DCPRGJGX?RGML ¤pu Ö¥} ¤}« ¤¬ ¨¤Ó | §¤¨¨¤Ó | | p lÒ¡ Ö | ¦}¤}« } Ö Ò oªip« z j Ò ¬ | §rÒ o|
¡ so¬ ¤Ú rÒ o¬ ¥|Ó ¤}« ¬ ¦|¤q¨l¤ AJGRCJJSKso¬ ¤Ú ¤o §|Ó lr ¥{ ¡ Ò §uÒ Ó o~o ¨j¤Ò pu ¤}« ¬ ~¤« ¨|rÓ | ¤p iÖ §¤iol¨Ó¤| | ¶} ¬¤{Ò ¨Ó¤||ppl¡Ò pp liÒ¡ ¦|§r|Ó Ó Ó o¥i ¥ o Öi i§¨¤Ó || i .FCPCRGK?rÒ o Ö ¨¤Ó | | ¶¤§} ¤| i FCPK? ¤¡Ójo}¬op¥irÒo~ o¤i«¤ÉÖ NFPMBGRC l~Óo¤sÖ Ö¤¡Ó QNCPK?RFCA?joi} ¬o¦|Í Ö ¥¤sÖ Ö¤¤¨|Ó§}¤|i i ¤ i¤{¨l¤| so¬ i ¥i ¤¨Ó ¥}Ò¦i Ö§}¤oÓ ¤¬opi ¤É Ö pirÒ o ¤ Ö jÓ¡ o} o¬ poÒ ¤jÓ ¤sÖ Ö¤¡Ó¥¤sÖ Ö¤¤p ¨¤i«§rÒo~ o¤i«¤ÉÖil¡Òpl ¤pu ¡ {¨Ö Ò Ó i ¥}± ¥oÒ jo il¡Ò§i PheretimarÒ o~ o¤i« ¤ÉÖ Ö¨ Ò Öi ¨¤Ó || ¤i ir| ¸ l¡Ò §rÓ¤p lÒ¡ { µ r¬ ¦opo ¥i p ¦Ö |ijÓ APMQQ DCPRGJGX?RGML ipii Ö
¡× ~o ¨jÒ o~ o¨jÒ ¤i| j }|Ê ¤|¶~o ~¥~¬ p¡ ©kÓ ¤pu¤} ¦}¤}«§rÓ ~Ó Øiipi~o ¨jÒ§rÓ ¤{¸ º¤| w pir} jo¨¤Ó || ¤{¼ µ´|Ö
*SK@PGASQ Ĝ1Ġ5Ģ7 .FCPCRGK? ipl¡Ò¥i¤¬ ¤É Ö i jo¨¤Ó | | i *SK@PGASQ¥.FCPCRGK? ¨¤Ó | | §i .FCPCRGK?p¥ii jo¨¤Ó | |lÓi ¤Ú iª¤¬ pii ¨|Ó¤¥}Òi *SK@PGASQ¬ Ò ¤ i ¨Ó¤|||}¥¤l¬~o ~ o¨jÒp | } Ò¡ ¥}Ò } p¥iipii |Ó i ¤lï ¨jÓ oÓ ¤ï ¤lï Ò ~o ¤i« ¤É Ö ¤l¬¬¨jÓoÓp |ipiÒ¤i¬ i«pÒ ¤É Ö ¤jÓ §~ o¨jÒ ¥¤i| i | ±}o ¶¥Òo¥¤Úpii wj ¤ï ~o ¨jÒ |ipi} ¨¤Ó | | ¨¤Ó | | Ò ip l¥Ò¡ i¤¬ ¤É Ö ¤ {Ò o|Ó jo~o ¨jiÒ p« |} §j{¬¨jÒ i¡{ÖÓ§rÓÓo}Ò¥Ó |É ¤Ú~ o¡¨jÒ jj Ò ¤ oÒ ¤Ò ¤¬¥ipii¥Ó {¶ · p { ¶ ¶ ¸ ¤ } iÓo{ i¤¬¥o¬¤{¨l¤¤¬Óo µ ¹ ¶¤}¦|¡ Ò o¥j|~ o¨jjÒ o ~o ¨jÒ AMAMML¦|}Ò Ó o~o ¨jpÒ j ¤ iso¬ ¨¤Ó | | ¥}Ò r|p¨¤Ò i ¥~ o¨jÒ ¤Ú lÓ ¨l il ¤ {¨l¤ jo¨¤Ó | | p¤ « ¦ Ò¡ µ} ¤i|oiÒp¥j«o}¤¬~¡iii¤Ú }or|pi~o¶¹} ~ o¨jÒ¥}Ò~ o ¥Ò¤ ªpi }Ò Ó o¨jjÒ ?J@SKGL p§r¤Ó ¼ µ´ |ÖpoØii¦|¬ ¨ QCAPCRGLEpj ¨jjÒ ¤¬ ¤Ú ± ¨jÒ{µ ·o¥}Ò or| p¨ jpÒ ± §r¤Ó o} Ò ¥o¨jÒ ¬ i ¥Ó p~i¡ Ò i~o º´o ipirÒo Ö¤¤¤jÓ¨¡Ò§ }Òjo¨Ó¤||¬¡Ò§~ o¨jÒp ~ o¨jÒ pi~ o¨jÒp¥i}ipio} ¤pu¥z Ò oi§Ò }Ò o ª ¦|§rÓ
Ĝ1Ġ5ģ8 ii~ o¨jÒjo¨¤Ó | | ¨l¤ Òi iØi} jo¨Ó¤| | ~o ¨jÒ ¨jÒ i¥i¤¬ ¤É Ö ¥k ¦}pj
ìס ¦j~ì¦x k p©Ô¥} } ¬ Ò¡ §~o ¨jÒ so¬ §Ò o}¬ Ò ÓiÒµ¤}¥|Ó¬ ¤pu¤}¦}¥z¡Ò§~ o¨jÒ o }ÒiÓo~ o¨jÒl {¡¥lr § jo~ o¨jÒi«p¤¬ ¨ |Ó~o ¨jÒ¬ ipi ¤¨ {¡¬¤§i¤¤o } ¨¤Ó | | §Ò ª p o¤¬ ¤Ò ¨j o ¨Ó¤|| Ö¨p{ µ¹ ¶¹ o ~ o¨jÒi«p¤jÓj}±| ¥pØi¤Ú} ¤s¤s §|¡
¬ l ro¡ ¨¤Ó | | p §¤}Ò Óo~ o¨jÒ¨|ÓiiÒ§rÒo|¡Ó|¡ ~o ¨jjÒ o¨¤Ó | | j|¥¡ Ò o ¤{¬lri¨Ó¤||pÓo~ o¨jÒ ¥}i}Òoi l ¥ ¥Ó ¥¥¡ ¥o~o ¨j§Ò ¤ {§iiÓ | Ò ¤ { oi¥¥¡o~o ¨jÒ¬ j |§uÒ ¬¥Óo¥Óopo~o ¨j§Ò r | ¬ i iÒ | iiÒ »¹ ¤ } ¥¤«i |j| i{~o ¨jjÒ o¨Ó¤||i .CPGMLWV ¤Ú ¡ oii¤ o¤i« Ò i *SK@PGASQ i { ¤Ú oi o§uÒ
Ĝ1Ġ5Ĥ9 ¨Ó¤|| ¬iØ ipi~ o¨jÒ§Ò ª p ¨Ó¤||¤Ú}¥¬o¬ÒoÒoi}Ò ± } §¥¤« ¤Ó ¤ |§± } r| ¤p¤ï ¦} i|o ||¡ §¨Ó ¤Ó | | ¤lï Ó i Ò i j ±} p¤¬¤¬ p±joÓo¨¤Ò ¬ Ò¨Ó¤||}¦}}¤}«¥Ó} ¥}jÒ |Óoj§uÒj pi¬o¦}¤}« i¥iÒ p}¨|Ó|¥}Ò¨¤Ó | | } ¤i« i Ö}Òo ª zjp¤«¤|Òr| ¤iiÒ i ¨lÒ Ò ¤lï Ó ¨¬ ï ¨¤Ó | | ¦|¤q¨l¤ ~¤« ¨|Ó Ò or| ¤p¬ §r} ~¥iÒ p} §¥ ¤ {Ò ¨ ¤Ó | | pp l¡Ò Ö ¨|Ó§}¸ ½¤}}ÒÊ ¨¤Ó | |¥}Òr| ¥Ó o~o ¨jÒ o pi¨¤Ó | | ¦}¤}« l~§i¥Òip}¥}i}Òoi ¥Óp~|± or}¡Ò¨|Óʧ or|¥Òip}¨|Ó ¸¤}}Ò Ê or| ¥|Ó¤¬ ¥Òip}¨|Ó º ½¤}}Ò Êo }i ¥Òip}§¥ij¡Òi}¥§ ¸ ì kpp¦}Ô~Ó |Ól¥Òjop±ri l ~jkp©Ô¥} } |¡{Öjo¥Òo ¥¬Ò¡ ¬o¥|Ó¬}Òi¥|oi ¤Ú ±lu i {}i }Ò oªjo¨¤Ó | | § i¥Òip}§¥|¬ojo¨Ó¤| ¤ }Ò oª i|Ó |~¤¬¥o¨|Ó}|Ê jÒ¡i µ olÖio¤l ÉiÖ ¤rÒ |i¡ ¥r| ¤Ú±lu ¤rÒ ¨¤Ó | | r| { ¡ lr lÒ ¤ r {¤i Ö .CPGMLWVQN ¥#GQCLG?DCRGB?p| §Ò¡ iÒ ii¥ §| p i¤Ú ¨Ó¤|| ¬ Ò¡ ¤{| ¶¥Òo¬ ¡Ò¤rÒ | ¥Ò} }|oÊ ¨Ò¤lïÓi o¨§| Ò ¤§¨Ó ¤o¡ } Ö ¤si } ~ ¨¤Ó | |r| JJMJM@MNFMP?A?JGEGLMQ? }Òoª ¥*SK@PGASQA?QR?LCSQ§Ò¡ | ¬ ·}i¥Òj Ö¥i lipi | {¼¤s}¤ }¥ iip}jo¨¤Ó || ¥}Ò r| ¨Ó¤||}¤}«¥}j|iÒ¤}« ¸}i§rÓ¬|§|} ¦|¤q -ARMJ?QGSKAW?LCSKi §Ò¡ | l¬ o¬ ipi¤l}Òoª¥}Öi Òi¬ i pi | µ¹¤s}¤ }¥i Ó o¡ ¤ ¨Ó¤||¤Ú §rrÓ ¬l¥}Ò¨Ó¤| |r| JJMJM@MNFMP? ¸ ¶ìj¦Ójq~ JMLE?¥ JJMJM@MNFMP?LMARSPL?pÓ o ¬o¥|Ó¤Ú}¥¬o¬¤Ú ¡~¨Ó§r|i{ ¸¹ ¤s}¤} Òoi}Òi¥Òip}jo¨Ó¤|| Ò¨Ó¤|| *SK@PGASQ RCPPCQRPGQ ¤Ú §r}lr §|¥¥oÒ jo ¨Ó¤||¬j |¡Ò§¡ |§¥|¬o¬li
160 ที่วาร ไคลเที่ลลัม ชี�องปาก ชีอ� งรบั สเปิร์ม ชี�องสืบพัันธุเ์ พัศผิ่้ เดือย ชีอ� งสืบพัันธุเ์ พัศเม่ย ภาพเขียนแสดงลกั ษณะล�าตวั ของไส้เดอื นดิน และต�าแหนง่ ท่ีตงั้ อวัยวะสา� คัญของไสเ้ ดอื นดนิ มาก ปกติปิ ระมาณ ๑ เมติร และสามารถขุุดลึก เปล่�ยนก๊าซึ่ได้ หรือไม�สามารถหายใจได้ ที่ำาให้ ไดถ้ ึง ๒.๕ เมติร ไส้เดือนดินหลายชีนิดขุ�ึนมาติายจาำ นวนมากใน บรเิ วณผิวิ ดนิ แติก� ม็ ห่ ลายชีนดิ ที่ม�่ ร่ ะบบปอ้ งกนั ติวั ๓.๒ การพักั ตััว โดยการเขุ้าส�่สภาพัพัักติัวในชี�วงเวลาไม�เหมาะสม ดังที่่�กล�าวแล้ว รวมถึงถุงไขุ�ขุองไส้เดือนดินก็เชี�น ไส้เดือนดินจะพัักติัวเม่อเขุ้าส่�สภาพัอากาศ เด่ยวกันจะคงสภาพัอย่�อย�างน�ันจนกระที่�ังเขุ้าส�่ ที่ไ่� มเ� หมาะสมติอ� การดาำ รงชีว่ ติ ิ โดยเฉพัาะชีว� งฤด่ สภาพัที่เ่� หมาะสม คอื มเ่ มด็ ฝนติกลงมาจงึ จะคอ� ย ๆ แล้งขุองที่กุ ปซี ึ่ึง� ผิิวหน้าดนิ แหง้ และหนาวเย็นมาก ฟักั ออกเป็นติวั ถงุ ไขุข� ุองไสเ้ ดอื นดนิ จะที่นที่าน ที่ำาให้ไส้เดือนดินไม�สามารถดำารงชี่วิติอย�่ในดินได้ ติอ� สภาพัอากาศที่แ�่ หง้ และรอ้ นไดด้ ก่ วา� ติวั ไสเ้ ดอื น เนอ่ งจากไสเ้ ดอื นดนิ หายใจที่างผิวิ หนงั จาำ เปน็ ติอ้ ง ดนิ หลายเที่�า จงึ ที่าำ ให้พัืน� ที่่�ที่างการเกษติรที่ไ่� ม�พับ ม่ผิิวหนังที่�่เปยี กชีน�ื อยต�่ ิลอดเวลาสาำ หรบั ใชีใ้ นการ แลกเปลย่� นกา๊ ซึ่ ถา้ ผิวิ หนงั แหง้ จะไมส� ามารถแลก ภาพเขยี นแสดงการพกั ตวั ของไสเ้ ดือนดนิ การพักตวั ของไส้เดอื นดนิ
161 ไส้้เดืือนดืินในช่่วงฤดืูแล้้ง แต่่จะพบไดื้ต่ามปกต่ิ การอพยพของไสเ้ ดือนดนิ ทุุกปีเม่อเข้า้ สู้่ฤดืูฝน อย่่างไรก็ดืี ไส้้เดือื นดืนิ จะ หล้กี เล้ย�ี ่งส้ภาพแวดืล้อ้ มทุไ�ี มเ่ หมาะส้มในช่ว่ งเวล้า ข้องไส้้เดืือนดืินข้ี�ต่าแร่ (Perionyx sp.) ซึ่�ึงเป็น ดืงั กล้า่ วโดืย่หนลี ้งไปในดืนิ ช่น�ั ทุลี� ้กึ กวา่ แล้ะหย่ดุ ื พันธุ์ทุ้องถ�ินช่นิดืหนึ�งทุี�เพาะเล้ี�ย่งในบ่อซึ่ีเมนต่์ทุี� กจิ กรรมต่า่ ง ๆ เข้า้ ส้สู่ ้ภาพพกั ต่วั หรอื อพย่พไปย่งั จงั หวดั ืเช่ยี ่งใหม่ พบวา่ ในช่ว่ งฤดืหู นาว ไส้เ้ ดือื นดืนิ บริเวณทุมี� ีความช่�นื แล้ะอุณหภมู ทิ ุ�ีเหมาะส้มกว่า อพย่พโดืย่เล้อ�ื ย่ออกมานอกบอ่ เล้ย�ี ่งล้งมาบรเิ วณ พื�นนอกบอ่ แล้ะแห้งต่าย่ในต่อนเช่้า การเข้า้ ส้กู่ ารพกั ต่วั ข้องไส้เ้ ดือื นดืนิ ข้น�ั ต่อน ในระย่ะแรก ไส้เ้ ดือื นดืนิ จะหย่ดุ ืกนิ อาหารซึ่งึ� ทุำาให้ ๓.๔ ความเป็็นพ่ษของป็๋�ยเคม่และ ล้ำาไส้ว้ า่ งเปล้า่ จากนน�ั จะส้รา้ งรงั ดืว้ ย่เมอื กเปน็ รปู สารเคม่กำาจััดศัตั ร่พชื ไข้ห่ รอื หล้มุ วงเล้ก็ ๆ เส้รจ็ แล้ว้ จะมว้ นหรอื ข้ดืต่วั เปน็ วงกล้มแนน่ อาจทุำาเป็นปม ๑-๒ ปม แล้ะ ส้ารเคมีกาำ จัดืศัต่รูพืช่หล้าย่ช่นิดืมีความ มว้ นจากปล้าย่ทุง�ั ๒ ดืา้ นเข้า้ หากนั แล้ว้ จงึ รน่ เข้า้ ไป เป็นพิษต่่อไส้้เดืือนดืิน ต่�ังแต่่ปานกล้างไปจนถึง ในก�ึงกล้างข้องรังหรือหลุ้มวงกล้มรูปไข้่ ล้ักษณะ รุนแรง เป็นต่ัวการทุี�ทุาำ ให้ปริมาณไส้้เดืือนดืินใน ดืังกล้่าวช่่วย่ให้ไส้้เดืือนดืินล้ดืการสู้ญเส้ีย่นา�ำ จาก พนื� ทุที� ุาำ การเกษต่รข้องประเทุศไทุย่ล้ดืล้งอย่า่ งมาก ล้าำ ต่วั นอ้ ย่ทุสี� ้ดุ ื ทุาำ ใหส้ ้ามารถดืาำ รงช่วี ติ ่ผ่า่ นช่ว่ งเวล้า ความรุนแรงข้องส้ารเคมีกำาจัดืศัต่รูพืช่หล้าย่ช่นิดื ทุีม� สี ้ภาพอากาศทุรี� ้อนแห้งแล้ง้ แล้ะหนาวเย่็นไดื้ เช่่น อลั ้ดืิคารป์ เบนโนมลิ ้ บีเอช่ซึ่ี คารบ์ ารลิ ้ คาร์โบฟรู าน คล้อรเ์ ดืน เอนดืรนิ เฮบต่าคล้อร์ ๓.๓ การอพยพยา้ ยถิ่น�่ ที่อ่� ย่อ� าศัยั มาล้าไธออน พาราไธออน ทุมี� ีผ่ล้ต่อ่ ไส้เ้ ดืือนดืนิ จะแต่กต่่างกันไปในดืินแต่่ล้ะช่นิดื ในดืินเหนีย่ว การอพย่พย่้าย่ถ�ินทุ�ีอย่่อู าศัย่ข้องประช่ากร ส้ารเคมีจะส้่งผ่ล้กระทุบต่่อไส้้เดืือนดืินน้อย่ทุี�สุ้ดื ไส้เ้ ดือื นดืนิ จำานวนมาก ส้ามารถประเมนิ ไดืจ้ ากการ รองล้งมาคอื ดืินรว่ น แล้ะดืินทุราย่ ต่ามล้าำ ดืบั อพย่พบริเวณผ่ิวดืินในช่่วงฤดืูหนาวทุ�ีหนาวเย่็น แล้ะแห้งแล้้ง หรือฤดืูฝนทุี�ฝนต่กหนักแล้ะมีนำ�า คนทุั�วไปมักคิดืว่าป�ุย่เคมีเป็นต่ัวการทุาำ ให้ ทุ่วมข้ัง ปรากฏการณ์นี�จะเกิดืในธรรมช่าต่ิทุุกปี ไส้เ้ ดือื นดืนิ ล้ดืจำานวนล้งในระย่ะย่าว แต่เ่ ปน็ เพยี ่ง เช่น่ ไส้เ้ ดือื นดืนิ อพย่พย่า้ ย่หนสี ้ภาพอากาศหนาว ผ่ล้ทุางอ้อม เนอ่ งจากป�ุย่เคมจี ะมีผ่ล้ต่อ่ คณุ ภาพ เย่็นจากบริเวณย่อดืดือย่ไปย่ังบริเวณเช่ิงเข้าหรือ ข้องดืินเม่อใช่้ต่่อเน่องกันนาน ๆ มีราย่งานว่า ล้งไปย่งั บริเวณรมิ ล้ำาธาร ส้ว่ นไส้้เดือื นดืินทุ�ีเล้ี�ย่ง ในบ่อเล้ี�ย่งก็มีพฤต่กิ รรมการอพย่พเช่่นกนั เปน็ การอพย่พจากส้ภาพบ่อเล้ี�ย่งทุี�ไม่เหมาะส้มโดืย่ มหี ล้าย่ส้าเหตุ่ เช่่น เกิดืกา๊ ซึ่ไฮโดืรเจนซึ่ลั ้ไฟดื์ เกดิ ืจากความเป็นกรดื มนี า�ำ ทุว่ มข้งั ในบอ่ หรือใน บอ่ เล้ย�ี ่งมอี ณุ หภมู สิ ้งู เกนิ ไปเนอ่ งจากการเนา่ ส้ล้าย่ ข้องเศษข้ย่ะทุ�ีใส้่ล้งไปในบ่อ ดืังเช่่นการอพย่พ
162 กิาริใชป้ ย�่ เคมท้ ่ม้� ป้ ริมิ าณไนโต่ริเจนมากิ ๆ บางคริงั� ต่่อวััน บางชนิดอาจกิินไส้้เดือนดินปริิมาณมากิ กิ็ท่าำ ให้ในดินม้จาำ นวันไส้้เดือนดินเพ�ิมขึ�นเช่นกิัน เท่่าน�ำาหนักิต่ัวัของมัน นอกิจากิน้� ส้ัต่วั์เลี้้�ยงลีู้กิ เนอ่ งจากิต่น้ พืชเพม�ิ ขน�ึ ท่าำ ให้เกิดิ ริม่ เงาท่�ช้ ว่ ัยลี้ด ด้วัยนำ�านม เช่น เมน่ ต่ัวัต่่น ส้่นัขจ�ิงจอกิ แลี้ะ อ่ณหภมู ใิ นดิน แลี้ะปริิมาณริากิพชื ในดนิ ริวัมถึง ส้ัต่วัเ์ ลี้ย�้ งในบา้ น เชน่ ส้่กิริ กิก็ ิินไส้เ้ ดอื นดนิ เชน่ ชว่ ัยลี้ดอณ่ หภมู ใิ นดนิ แลี้ะเศษพชื ท่เ�้ หลี้อื ในพน�ื ท่�้ เดย้ วักิัน กิริณข้ องต่วั ัต่น่ พบวัา่ จะขด่ โพริงเพ่อหา มจ้ าำ นวันเพม�ิ ขน�ึ หลี้งั จากิเกิบ็ เกิย�้ วัแลี้ว้ ั ซึ่งึ� เปน็ กิาริ ไส้้เดือนดินแลี้ะจับมากิิน บางคริ�ังอาจจับมาเกิ็บ เพม�ิ ปริมิ าณอนิ ท่ริย้ วัตั ่ถแ่ กิด่ นิ ท่าำ ใหโ้ คริงส้ริา้ งของ ในโพริง ไวั้กิินเม่อเวัลี้าต่้องกิาริอาหาริ โดยต่ัวัต่น่ ดินด้ขน�ึ เหมาะแกิ่กิาริอยอู่ าศัยของไส้้เดือนดนิ จะท่าำ ใหไ้ ส้เ้ ดอื นดนิ หมดควัามส้ามาริถดว้ ัยกิาริกิดั ปลี้ายส้่วันหัวั ๓-๕ ปลี้้อง เคยม้กิาริคน้ พบโพริง ๓.๕ สััตว์์ที่�ล่ ่่าไสั้เดืือนดืินเป็น็ อาหาร เกิ็บอาหาริของต่ัวัต่่นท่�้ม้ไส้้เดือนดินเกิ็บไวั้มากิถึง ๔๗๐ ต่วั ั ม้นำ�าหนกั ิริวัม ๘๒๐ กิริมั ไส้้เดือนดินเป็นอาหาริท่�้ส้าำ คัญ่ของส้ัต่วั์ ต่่าง ๆ ในหว่ ังโซึ่อ่ าหาริ โดยเฉพาะส้ตั ่วัน์ กั ิลี้า่ ท่้�ม้ กิาริเลี้้�ยงไส้้เดือนดินข�้ต่าแริ่ (Pheretima กิริะดกู ิส้นั หลี้ัง ริวัมถงึ ส้ัต่วัป์ ีกิ นอกิจากิน้ย� งั พบ peguana) ท่ม้� หาวัทิ ่ยาลี้ยั แมโ่ จ้ จงั หวัดั เชย้ งใหม่ วัา่ ส้ัต่วัเ์ ลี้ื�อยคลี้านจำาพวักิ งู จ�งิ จกิ ต่่ก� ิแกิ กิบ ซึ่ึ�งเลี้้�ยงภายในบ่อเลี้�้ยงขนาดใหญ่่โดยกิ่อบ่อสู้ง แลี้ะส้ัต่วั์แท่ะอย่างหนูกิ็ลี้่าไส้้เดือนดินเป็นอาหาริ ปริะมาณ ๘๐ เซึ่นต่ิเมต่ริ ม้ต่าขา่ ยปดิ มิดชิด จากิ เชน่ เดย้ วักิัน นกิท่จ้� ับไส้เ้ ดือนดนิ เปน็ อาหาริ เชน่ ขอ้ มลู ี้ไมพ่ บส้ตั ่วัท์ ่ล้� ี้า่ ไส้เ้ ดอื นดนิ เปน็ อาหาริจาำ พวักิ นกิส้ด้ าำ นกิส้ต่าริล์ ี้ิ�ง นกิกิริะส้า นกินางนวัลี้ นกิ นกิ หนู งู หริอื ส้ตั ่วัช์ นดิ อน่ ๆ ต่ามท่ม�้ ก้ ิาริบนั ท่กึ ิ กิินหนอน นกิโริบนิ นกิกิริะเริย้ น นกิกิริะส้าขาวั ในต่่างปริะเท่ศ โดยได้จากิกิาริส้ังเกิต่ส้ภาพของ นกิบางชนิดอาจกิินไส้้เดือนดินปริะมาณ ๔.๕ ต่ัวั ไส้เ้ ดือนดนิ ในธริริมชาต่ิ แต่พ่ บวัา่ ในโริงเริอื นจะม้ จง�ิ หริด้ แลี้ะแมงมม่ เขา้ มาอาศยั อยดู่ ว้ ัย โดยเฉพาะ สตั วท์ ลี่ ่าไส้เดอื นดนิ เปน็ อาหาร แมงมม่ ต่วั ัขนาดใหญ่่จะม้จาำ นวันมากิ แต่ย่ งั ไมม่ ้ หลี้กั ิฐานชดั เจนวัา่ แมงมม่ กินิ ไส้เ้ ดอื นดนิ เปน็ อาหาริ ส้ว่ ันบอ่ เลี้ย�้ งท่เ�้ ปน็ ท่อ่ ซึ่เ้ มนต่ท์ ่ม้� ต้ ่าขา่ ยปดิ ซึ่ง�ึ เลี้ย้� ง ภายนอกิโริงเริอื นพบวั่ามห้ นู จงิ� จกิ ต่่�กิแกิ แลี้ะ กิบเข้าไปกิินไส้เ้ ดอื นดนิ โดยพบริอ่ งริอยของหนทู ่�้ กิัดต่าข่ายจนเป็นริู แลี้ะจิ�งจกิท่�้เกิาะอยู่ข้างบ่อ ซึ่เ้ มนต่์ ริวัมท่ั�งกิบแลี้ะเข้ยดท่�้อยใู่ ต่ด้ นิ ภายในบอ่ ส้ตั ่วัต์ ่า่ ง ๆ เหลี้า่ นก�้ ินิ ไส้เ้ ดอื นดนิ เปน็ อาหาริ ท่าำ ให้ จำานวันของไส้เ้ ดอื นดนิ ในบอ่ ลี้ดนอ้ ยลี้ง โดยเฉพาะ ไส้เ้ ดอื นดนิ ต่วั ัโต่ นอกิจากินใ้� นบอ่ ยงั พบแมลี้งแลี้ะ ส้ตั ่วัข์ นาดเลี้ก็ ิอ้กิหลี้ายชนิด
Ĝ1ġ6Ğ3 ¹ ì§s×kp©¥Ô } } l{ }Ó ¡ ¤¥ ± o } rÓ Ó ¨Ó¤||Òijo¤¤ï¨Ò ± iÒ ¶´¥Ê Ó ± ¨|Ó¤jÓÒ¡ ¤¨Ê ¥}i}Ò opi} Ö ¬ ¨i|Ó i|¥¦ Ó ?KGLM ?AGB ¨s JWQGLC Öjo ipio± i|¤¤ï¤ï± ¤¨¦ KCRFGMLGLCi s ¤ AWQRCGLC ± lu ¬ §Ò¡ } ¨¤Ó | | §r¤Ó Ú } ~| §i Ê NFCLWJ?J?LGLC ¥¨¦s }¤lïo± o oi¦l§ Ö RWPMQGLC ¤rÒ ¥iÓ i }lo¬ si ¥iÓ i ¹ ¶ì ¨sÔ¥Ûì ² ¡pì ¥mñp ¤io« ²pìì¦j §m¨¡ × ¹ ·ì §~qj©Ô¥} }¦j ¨Ó¤||¬±}¤Úr|}Òo ª ¨sÔ©¥Ô } } ¥® p~× oÒ ± ¨pi¤¨¤Ú ¨¤Ó | | }i pØ p ¤¤ o¨¤Ó | | ± §rÓ ¥oÓ ¬ oÒ i¦|rÓ §±¤Ó po | ¤Ú ¤ï }i¥±Ò ii} l¦|p ¨Ó¤|| p±i¬ ± ¤Ú¤ o} Ö¤rÒ ¨iÒ ¡ iÓo o Ò§|
¡ ~p ¨|Ó ¶´i¦i §¡ o¤|« ¥¤Ê i¨¤Ó | | o ± ¤ï± }i¥Óop¤±i¤o · ¸ ¤Ú ¦} ¤§rÓ¤o}Ö ¥}¨Ò ÒlÓ lÒ± i¦ i oÒ i¨o ¤p ¥¨}Ó Ê Ó¡ }¬ Ó os ¨¤Ó | | i¤Ó Ó¡ ¤¬ ¤ o¨|¤Ó o iÒ ¶´´}¤rp ¤rïÒi¦l ¨Ó¤||¦rÖ± §rÓÒ ¨Ó¤||p±§Ó~o¤jo¤ j ¤Ö ï } Ð i ¡ ¨¤Ó | | ¥ r|j po}¤¬Ò ¨Ó¤||¬¨|Ópiii} Ði¡ jo¨¤Ó ||ip± Ò ipi¤ rï Ò ~±¤Ú¥Òo¦}¤§rÓ¤o}Ö ¨|Ó¤ïopi¤ ¤ï jo¨¤Ó | | |¨|Ó i|¥¦ ¥¬ ¦rÖ ï ª¥ r| ¤± ±} ¤Ú ¤ o }Ö ipl¨|Ó¤lÖl {lÒo ¨¬ |pÓ i} ¨¤Ó | | Ò Ò i §¤¤ïjo¨Ó¤||¨Ò}Òopi¤¤ïjo } rÖ | ï ª¬ i|Ó i|¥¦ ¨s jÖ o¤¨¦ ¥s ¤ Ê ¥¨¦s so¬ {i|¥¦p± ¤Ú¬}p ¤ ¬ Òjo¨¤Ó || ¤r¬ Ò §¤¤ïjo¨Ó¤||{¤o ± §Ó~o¤jo¤r|j ±±}¤Ú¤ o} ¨Ö ||Ó ¤ï
164 โปรตนี เสรมิ จากไสเ้ ดอื นดินทางการค้า ทผ่ี ลิตจา� หนา่ ย ๑) พลิิกกลิับดืิน โดืยนาำ ดืินดื้านล่างข�้นมัา ในต่างประเทศ ดื้านบน ไส้เดื้อนดืินจะกัินดืินที�ีมัีแรี่ธาตุบรีิเวณ (ขอ้ มลู ภาพจาก http://www.wetthumbaquatics. ดื้านล่างแลว้ ถา่ ยมัูลบรีิเวณผวิ ดืนิ ดื้านบน ชว่ ยให้ com/ และ http://www.aquaticeco.com/) เกัดิ ืกัารีผสมัค์ลกุ ัเค์ลา้ แรีธ่ าตใุ นดืนิ และนำาแรีธ่ าตุ ทีเ�ี ปน็ ปรีะโยชนต์ อ่ พช้ ในชน�ั ดืนิ ขน้� มัาดืา้ นบนใหพ้ ช้ เปรียี บเทียี บกับั กัารีรีบั รีองขององค์ก์ ัารีอาหารีและ ดืดู ืไปใชไ้ ดื้ เกัษตรีแหง่ สหปรีะชาชาติ (FAO) และองค์์กัารี อนามัยั โลกั (WHO) นอกัจากันี� ในเน้�อเย่อของ ๒) ย่อ่ ย่ส้ลิาย่วััส้ดืุอินทรีย่์ในดืิน กัารียอ่ ย ไสเ้ ดือ้ นดืนิ ยงั ปรีะกัอบดืว้ ยกัรีดืไขมันั ทีต�ี อ่ กันั เปน็ ซิากัพ้ชซิากัสัตว์ ทีาำ ใหไ้ ดื้แรีธ่ าตตุ า่ ง ๆ รีวมัที�งั สายยาว เป็นกัรีดืไขมัันหลายชนิดืทีี�ไมั่สามัารีถ สารีค์วบค์ุมักัารีเจรีญิ เตบิ โตของพช้ และวติ ามัิน สงั เค์รีาะหไ์ ดืใ้ นสตั วเ์ ค์ย�ี วเออ�้ ง และมัแี รีธ่ าตวุ ติ ามันิ จะปลดืปลอ่ ยออกัมัาพรีอ้ มักับั มัลู ของไสเ้ ดือ้ นดืนิ อกี ัหลายชนดิ ืโดืยเฉพาะไนอาซินิ (niacin) ทีม�ี ัใี น ซิง�้ เปน็ ปรีะโยชน์ตอ่ พช้ ปรีมิ ัาณมัากั ตลอดืจนเปน็ แหลง่ ของวติ ามันิ บี ๑๒ ผลกัารีวเิ ค์รีาะหส์ ารีอาหารีในเนอ�้ เยอ่ ของไสเ้ ดือ้ น ๓) เพิม� จำำานวันแลิะควัามหลิากหลิาย่ของ ดืินดืังกัล่าวมัีค์วามัเหมัาะสมัอย่างย�ิงสำาหรีับนำามัา จำุลินิ ทรีย่์ดืิน สามัารีถแยกัจุลนิ ทีรียี ์จากัลาำ ไส้ของ ใชเ้ ลี�ยงปลา ไกั่ หมัู หรีอ้ สัตว์เลยี� งภายในบา้ น ไส้เดื้อนดืิน Pheretima sp. ไดื้ ๓๔๓ ชนิดื ปรีะกัอบดื้วย แอกัทีโิ นมััยซิสิ แบค์ทีเี รีีย และ ๔.๓ บทบาทของไส้้เดืือนดืินทางดืา้ น เชอ้� รีา เพม�ิ ัค์วามัหลากัหลายของจลุ นิ ทีรียี ใ์ นดืนิ การเกษตร โดืยพบแบค์ทีเี รียี ในสกัลุ Bacillus, Pseudo- monas, Klebsiella, Azotobacter, Serratia, ไสเ้ ดือ้ นดืนิ เปน็ ปรีะโยชนม์ ัากักัวา่ เปน็ โทีษตอ่ Aeromonas และ Enterobacter ซิ้ง� จลุ ินทีรีีย์ มันษุ ย์ โดืยเฉพาะดืา้ นกัารีปรีับปรีงุ โค์รีงสรีา้ งและ ต่าง ๆ ดืังกัล่าวเป็นกัลุ่มัทีี�สรี้างสารีส่งเสรีิมักัารี เพิ�มัค์วามัอุดืมัสมับูรีณ์ใหด้ ืนิ ดืงั ตอ่ ไปน�ี เจรีิญเติบโตของพ้ช ตรี้งไนโตรีเจนจากัอากัาศ และละลายธาตุฟอสฟอรีสั ที�ถี กู ัตรี้งในดืิน ๔) เพิม� แลิะแพร่กระจำาย่จำุลินิ ทรยี ่์ในดืนิ ที� เป็น็ ป็ระโย่ชนต์ อ่ พชื เชน่ ไรีโซิเบยี มั ไมัค์อรีไ์ รีซิา ปม�ุ ัปมัในบรีเิ วณรีากัพช้ ในดืินโดืยธรีรีมัชาตกิ ัลมุ่ ั จลุ นิ ทีรียี ท์ ี�ีมัีปรีะโยชน์บางกัลุ่มัจะไมั่เค์ล่อนทีี�และ สรีา้ งโค์โลนี (colony) อย่เู ป็นแห่ง ๆ (โค์โลนคี ์อ้ จลุ นิ ทีรียี ท์ ีถี� กู ัตรีง้ อยกู่ ับั ทีบ�ี นอาหารีเลย�ี งเชอ้� มักี ัารี เจรีญิ และแบง่ ตวั จากัเซิลลเ์ ดืยี วเปน็ หลาย ๆ เซิลล์ จนมัีขนาดืใหญ่สามัารีถมัองเห็นดื้วยตาเปล่าไดื้) ดืังน�ัน จุลินทีรีีย์ช่วยส่งเสรีิมักัารีเจรีิญเติบโตของ
165 พืืชน้้อยมากหากไม่แพืร่่กร่ะจายตััวลงไปใน้ดิิน้ ไส้เ้ ดิอื น้ดินิ ้ Lumbricus terrestris อาศยั อยู่ พืบวา่ ไส้้เดิือน้ดิิน้เป็น้ส้�ิงมีชีวิตัใน้ดิิน้ชน้ิดิหน้่�งที่�ีพืบว่า มีปมุ� ปมบน้ร่ากถ�วั ลิส้งจาำ น้วน้มาก ส้ามาร่ถช่วยแพืร่่กร่ะจายเช�ือจุลิน้ที่ร่ีย์ใน้ดิิน้ไดิ้ ไส้้เดิือน้ดิิน้ Eisenia foetida และ Lumbricus ๕) ทำำ�ให้ด้ ินิ ร่ว่ นซุยุ การ่ชอน้ไชข้องไส้เ้ ดิอื น้ terrestris จะกนิ ้ดินิ ้และวสั ้ดิอุ นิ ้ที่ร่ยี บ์ ร่เิ วณผิวิ ดินิ ้ ดิิน้ที่ำาให้เกดิ ิโพืร่งช่องว่างภายใน้ดินิ ้ ส้่งผิลให้การ่ ที่ปี� น้เปอ�้ น้เชอ�ื ร่าไร่โซเบยี ม จาพือน้คิ ุมุ (Rhizobi- ถ่ายเที่น้าำ� และอากาศภายใน้ดิิน้ดิีข้�่น้ เพืิ�มช่องว่าง um japonicum) เข้้าไป เชอ�ื น้�ัน้ผิา่ น้ลำาไส้้ข้อง ใน้ดิิน้ที่ำาให้ร่ากพืืชชอน้ไชไดิ้ดิีข้�่น้ ร่วมที่�ังส้่งเส้ร่ิม ไส้้เดิือน้ดิิน้ออกมาโดิยไม่ไดิ้ร่ับอัน้ตัร่าย เม่อ ใหเ้ มด็ ิดินิ ้กกั เกบ็ คุวามชน�ื ้ใน้ดินิ ้ไดิเ้ พืม�ิ มากข้น่� ้ดิว้ ย ไส้เ้ ดิอื น้ดินิ ้ถา่ ยมลู พืร่อ้ มเชอ�ื ดิงั กลา่ วใน้แปลงปลกู พืชื กจ็ ะที่าำ ใหเ้ ชอื� แพืร่ก่ ร่ะจายส้ร่า้ งกลมุ่ โคุโลน้อี ยู่ ๖) เป็น็ ดิชั นชี ว�ี ดั ิทำ�งสิ่ง�ิ แวดิล้อ้ ม (Bio-Index) บร่ิเวณกองมูลเหล่าน้�ัน้ เชื�อร่าไร่โซเบียมเป็น้ เปน็ ้การ่ช�วี ัดิการ่ปน้เป้อ� น้ข้องส้าร่พืษิ ตัา่ ง ๆ ใน้ดินิ ้ เชอ�ื ร่าชน้ดิ ิที่ส�ี ้ามาร่ถตัร่ง่ ไน้โตัร่เจน้จากอากาศ และ เน้อ่ งจากไส้เ้ ดิอื น้ดินิ ้มไี ข้มนั ้ที่ส�ี ้ามาร่ถดิดู ิซบั ส้าร่เคุมี มีการ่ส้ร่้างป�ุมปมบร่ิเวณร่ากถ�ัวลิส้ง บร่ิเวณที่ี� กำาจัดิศัตัรู่พืืชบางกลุ่มที่ี�ส้ามาร่ถน้ำามาวิเคุร่าะห์ไดิ้ ภายหลงั บที่บาที่ใหมท่ ี่ส�ี ้าำ คุญั มากใน้ปจั จบุ นั ้ คุอื การ่ ใชไ้ ส้เ้ ดิอื น้ดินิ ้กำาจดั ิข้ยะอนิ ้ที่ร่ยี ใ์ น้การ่ผิลติ ัปยุ� หมกั ไสเ้ ดอื นดนิ สเี ทาในสวน กองมลู ไสเ้ ดอื นดนิ บนผวิ ดนิ ไส้เดือนดินกนิ ซากพชื และขับถา่ ยมูลที่อดุ มด้วยธาตอุ าหารพชื ให้แก่ตน้ ไม้ในสวนผลไม้
166 ๕. การใช้ไ้ ส้เ้ ดืือนดืินปรับปรงุ พื้น�ื ที่�ท่ ี่างการเกษตร โดยธรรมชาติไส้เดือนดินสีเทาอาศัยอยู่ใน เป็นส่ิงชักน�าไส้เดือนดิน พบว่าการใช้มูลของม้า ดนิ ทว่ั ไป แตป่ ัจจุบันมกี ารใช้ปยุ๋ เคมีและสารเคมี กระตา่ ย แพะ วัว และไก่แกลบ สามารถึชักนา� ก�าจัดศัตรูพืชกันอย่างแพร่หลาย ท�าให้จ�านวน ไส้เดอื นดินเข้าแปลงปลกู พชื มากทีส่ ุด แต่ไมค่ วร ไสเ้ ดอื นดนิ ลดนอ้ ยลงไปมาก สง่ ผลใหด้ นิ ทางการ เปน็ มูลสัตวใ์ หม่ ๆ เนอ่ื งจากการใชม้ ูลสัตว์ใหม่ ๆ เกษตรคณุ ภาพลดลง เนอ่ื งจากสง่ิ มชี วี ติ นอ้ ยใหญ่ จะเกดิ ความเปน็ พษิ ควรใสไ่ สเ้ ดอื นดนิ ดว้ ยเพราะ ในดนิ ตายลงและไมม่ วี ธิ ที จี่ ะทา� ใหด้ นิ อดุ มสมบรู ณ์ ไส้เดือนดินมีส่วนช่วยในการกินมูลสัตว์และย่อย มเี พียงวิธีฟน้ื ฟดู ิน โดยลดการใช้สารเคมี เพิ่ม สลายให้กลายเป็นปุ๋ยท่ีเป็นประโยชน์ต่อต้นพืช สารอนิ ทรีย์ และสรา้ งที่อยอู่ าศัยทห่ี ลบภยั ใหแ้ ก่ รวมท้ังลดความเป็นพิษของมูลสัตว์ที่ยังไม่ลงได้ สิง่ มีชีวติ ในดินในช่วงทที่ า� การเกษตร รวมถึึงชว่ งที่ สงิ่ ชกั น�าไสเ้ ดอื นดนิ รองลงมาคอื การใชว้ สั ดอุ นิ ทรยี ์ สภาพอากาศไมเ่ หมาะสม จากงานวจิ ยั การทดลอง เชน่ ฟางขา้ ว ขุยมะพร้าว เศษใบไม้ แกลบด�า ใช้มูลสัตว์ วัสดุอินทรีย์ และแหล่งแคลเซีียม เปลอื กถึั่ว เศษวชั พชื สา� หรบั การใชเ้ ปลือกไข่บด การใช้ไ้ ส้้เดืือนดืนิ ปรับปรงุ โครงส้รา้ งดืินเหนียวที่�ีแน่นที่ึบ ส้ามารถระบายนาำ� และอากาศไดืด้ ืยี ิ�งขึ้�นึ ต้้นเยอบีราปลูกในดืินที่ี�ผส้มกับมูลวัวใหม่แส้ดืงอาการ ต้น้ เยอบรี าที่ใี� ส้ไ่ ส้เ้ ดือื นดืนิ ส้ามารถเจรญิ เต้บิ โต้ไดืป้ กต้ิ ใบเหลอื ง
Ĝ1ġ6Ģ7 ¤Ú¥Òo¥l¤sri± ¨Ó¤||p¨|Ó| ¤rÒ§rÓ ¡µÒ i |¬j| µÒ¦| iÒ i§rÓ¡ j }¥o¤ i¨jÒ |so¬ ¤Ú ¥oÒ ¥l¤s ipjÓo}Ó~±¨ i}Ö§rÓ µrÓ ¦}Ô §Ó¤jÓi §Ò o¨§}iÓ¬ ¤¬¤i« ¨¤Ó | | ± ± ¨Ò § }Òo§Ó¨¤Ó | | |¤jÓ ¨¨|Ó ± ¨
oØ § ¥oi¡ r ¤¬ o | ¤¬ opi¤i}i | ¬ ¨ ¤Ó | | ¦|i lr §| { Ò§uÒi¤i«l|¥i¨Ó¤||±§rÓ µ |Ö pi i}iÓ ¬ ¨ ¤Ó | | ¨¥i ¤¬ ip o ¬¤ ¡i i ¨¤Ó | | ipiop ± §¨Ó |¨Ó ¤Ó | | j ||Óp¥l|¥i¨Ó¤||ipi| ¨¬ ¨Ò |Ó |¤p« ¥jo« ¥o¥r } o |so¬ ±§Ó¨¤Ó | | ¤i||¥±} j|ipi | ¬ ± Ò ¥¨Ò ¨ ¤Ó | | ~§rÓ i Ò ¥¥}p± ipiop i ¨ |¦Ó ||i ¨¤Ó | | pi ¬ ¬ ¨ Ò |oiÒ~|i¨Ó¤||¦|§rÓjo §¬¬¨Ò¨Ó¤||¨|Ó s¬o§i± ¤i} ¨¤Ó | | so¬ ¤Ú¡} rÖ |}Ò oª¬ ¨|oÓ Ò r} p~ Ò Ä||l | ¬ r } Å j}j ©¥Ô } }qjs~¨s¨Ô j¡p}¦² jq µ ¤} }iÓ¡ } Ö ¥¥Òo¥l¤s¤ï ri±§¨Ó Ó¤| |¤jÓ ¨§¥o¡ir¦|§r|Ó §¬ ·Ò i¡ µÒ ¥¤i¨jÒ |µrÓ¦}Ô li ¤lÓ §¤Ó jÓi ¶ j| i ·´¤s}¤ }
Øo}iÓ o¨Ó ·|Ö¦|ilr §| §Ó§Ò¡ | Óº´ ¼´
Ĝ1ġ6ģ8 · ± }iÓ j pi l| ¥i¨¤Ó | | ¬|i¨|Ó i ¸ §r¨Ó ¤Ó | | ¬|i ¨|Ó ± o | ¥¤¬ l |¡{Ö§¥o¤i}
Ĝ1ġ6Ĥ9 » ìj
~Ñ¡ j ¢ ©¥Ô } }ì i} Ð i ¡ ¨¤Ó | | ¤Ú ii ±i¡¨¤Ó ||§Ò pi¦o¤oj|§uÒ ¤ o¨¤Ó | | ¦|§¨Ó ¤Ó | | i j Ö ¥¡}Ö }¡¨Ó¤||¬¨|Ó¤iÒ ®² j¢©¥Ô } } ìì~o± ¨¬ |Ó Ði¡¨Ó¤|| Øpp iÒo¤i piii} Ð i ¡ ¨¤Ó ||¤i| §rÓ¨Ó¤||i±p|jÖ¤¬} Ði pii¤Ò jo¤j Ö ¤¬ Ú ¡ ¨¤Ó | | ± §r§Ó oi¤i} ¦|¤q jo¨Ó¤| | ¤Ú± §¤sjÖ or i ¨Ó i± o}Ór ¥± o| §¡jo Ði ¥¤}Ò oª ± ¨¬ |pÓ i | ¬ ± §rÓ Ð Ö §¨Ó ¤Ó | | i± p| ± i ¨¬ |pÓ i {¤Ú jo¤ ± }|± lÓ ± | ¦l¥}¨Ò Ò ¡Ñj ¢ ©Ô¥} } ~o ¤si i¬ Òijo} r ¦Ö r}~ }Òo ª o|¥p Ö¬ r ¥p Ör| ¨¤Ó | | i ¤jÓ ¨¥Ó Ò iiÒ }~ ¤Ò§±¨Ójo¨Ó¤|| » ¶ì§sk× pÑ¡ j ¢ ©¥Ô } } ì pi j~Ò¤Ú¡io¡ ¤Ú¡ ¤|« | ± } r §Ò¡ ¡ ¬ r ~± Ði ¡¨Ó¤| | ¡¨Ó¤| | ¨§r¨Ó |§Ó {¬ o¡ ¥p pÖ ± i j¬ ~Ò pi¨¤Ó | | r jop Ö o §ii} Ði¡¨Ó¤|| ¤¬ j¦|¤q¥l¤ ¥o¤ ¨sÖ jÖ¬¨Ó¤||i¤jÓ¨¥Ò ¥s| ¤} ?AGB NFMNF?R?QCQ ¥ iiÒ§±¨Ó¥Ój~Òi¤Ú ¥l¨Ö ¤}?JI?GLCNFMQNF?R?QCQ ¡ ¨¤Ó | | ¤ iÒ ÄÐ i ¡ ¨¤Ó | | Å ¤¬ o¡ j iÒ §¨¬ ¤Ó | | i ¤¬ opi ¡¨¤Ó || ¬¨|Ópii¤o¨¤Ó | | |Ó jÖ
170 ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งไสเ้ ดอื นดนิ กบั จลุ นิ ทรยี ท์ อี่ าศยั ผวิ หนา้ ดนิ โปรง่ รว่ นซยุ รากพชื สามารถชอนไช อยู่ภายในล�าไส้ของไส้เดือนดินมีการพึ่งพาอาศัย และแพรก่ ระจายไดก้ ว้าง ดนิ มกี ารระบายน้า� และ ซึ่งกันและกัน โดยไส้เดือนดินท�าหน้าท่ีกินและ อากาศไดด้ ี หนา้ ดนิ ลดการจบั ตวั เปน็ แผน่ แขง็ เพม่ิ บดย่อยอาหารให้มขี นาดเลก็ และสรา้ งสภาวะท่ี ธาตอุ าหารใหแ้ กด่ นิ โดยตรง และเปน็ แหลง่ อาหาร เหมาะสมต่อการอยู่อาศัยและการเกิดกิจกรรม ของสตั วแ์ ละจลุ นิ ทรยี ด์ นิ ทา� ใหจ้ ลุ นิ ทรยี ด์ นิ ทเ่ี ปน็ ต่าง ๆ ของจุลินทรยี ์ มูลไส้เดอื นดนิ มีปรมิ าณธาตุ ประโยชน์ท่ีอยู่บริเวณรากพืชสามารถสรา้ งเอนไซม์ อาหารพชื สงู กวา่ ดนิ ในบรเิ วณทอี่ าศยั ซงี่ แตกตา่ ง ทเ่ี ปน็ ประโยชนต์ อ่ พชื ไดเ้ พม่ิ ขนึ้ จุลินทรีย์ดินทป่ี น กนั ตามกจิ กรรมของเอนไซมท์ ผ่ี ลติ ขน้ึ โดยจลุ นิ ทรยี ์ ออกมากบั มลู ของไสเ้ ดอื นดนิ สามารถสรา้ งเอนไซม์ ทอี่ าศัยอยู่ในมูลไสเ้ ดือนดนิ ฟอสฟาเตสซึ่งมีส่วนช่วยเพ่ิมปริมาณฟอสฟอรัส ในดนิ ให้สูงขน้ึ นอกจากนป้ี ุ๋ยหมกั มูลไสเ้ ดือนดนิ การนา� ปยุ๋ หมกั มลู และนา�้ หมกั มลู ไสเ้ ดอื นดนิ ยังเพ่ิมศักยภาพการแลกเปลี่ยนประจุบวกแก่ดิน มาใชใ้ นการปลกู พชื จะสง่ ผลใหด้ นิ มโี ครงสรา้ งดขี น้ึ และชว่ ยลดความเปน็ พษิ ของธาตอุ าหารพชื บางชนดิ สง่ เสรมิ การเกิดเมด็ ดนิ เพิม่ ความสามารถในการ ทมี่ ปี รมิ าณมากเกนิ ไป เชน่ อะลมู นิ มั แมงกานสี ดดู ซบั นา�้ ทา� ใหด้ นิ กกั เกบ็ ความชน้ื ไดม้ ากขน้ึ ชว่ ยให้ เริ่ม ๗ วนั ๑๔ วนั ๒๑ วัน ๒๘ วนั การใช้ป้ ุ๋ย๋� หมักั มัูลไส้้เดืือนดืินและน�าำ หมักั มัูลไส้เ้ ดือื นดืนิ กระตุ้๋้นการออกดือกของพืืช้
Ĝ1Ģ7Ĝ1 ¤ï opi Ð i ¡ prÒ|¡||} o ¶r| LGEFR AP?UJCP\"CLBPM@?CL?TCLCR?.CPGMLWV ¨¨Ó |Ó oÒ ¥rÒ¤¬ l}Ó§i CVA?T?RSQ GLBG?L JSC ¥ *SK@PGASQ ¤¬ ¥o| l¤Úi| |Ò o± §Ói PS@CJJSQPCBUMPK ¤¬ ¥o¤i| j Ò orÓ ª¨¤Ò Ú }}Ò §¤¨± ¨Ó¤||¥|os¬o r o o rÒ ll {¨¤Ó |
§ ¤Ú r| ¬ §Ò¡ ¡ rÓ ¤ iÒ j} ¥Ò | ¤ï opii§ÒÐ i¡ p± §Ó { Perionyx QN §r¤Ó Ú Ö Ó o~¬ r| o¬ p Ö ¬ ~j i¥l|Ö ¥ ~Ò j¥¥Ò ¨Ö ||Ó ¤ rÒ ¤| i|¨j ¬¤ Ú }Ò ¨Ó¤|
¨|Ó¤¬ j ir|oilÓpi}Òo¤¥}Ò}Ò » ·ì s}kp©Ô¥} }¨sÔ¨ i¤¬¥ojoi§¤¨ jj
~Ñ¡ j¢ ©¥Ô } }ì ¨||Ó i Ò r| oilÓ pi}Ò o¤¦|¤q ¨Ó¤||¬±§rÓi±p|jÖ§ §rÒo¬ {¡¡o§|¡ Ó oilÓÒ§uÒ¤Úr|iÒ |¬±} » ¸ì }¡×¨sÔ¨jj ¥ |os¬o ¨¡Ò Ò¤i µ¹r|Ò§uÒ¤Ú
~ ¡Ñ j ¢ ©¥Ô } } ¨¤Ó | | ¥ |o¬ §Ò¡ ¡ } Ö §}iÓ o §ii} Ði¡¨Ó¤|| }~ i}~ iiÒi|¥ ¤ } ~r | }Ò oª¬ ± §rÓ } ¥Ò} ~¥Ò Ö¨|ÓÒo|¤«¥ §iÒ ¥}i}Ò oi ¦|¡ } ¤Ö l ¤ o p±i ¬± lu ll}Ò }Ò oª¡ i ¡ ¨iÒ ¡ } Ö iÊ r| ï ª ¥|Ó ¨¬ ¤Ò ¨|Ó o¡ pØ p jÖ o }|p¤i ¤ o pi¦ol| p ¥¤ ¨Ó¤||r|¬i± §rÓ§ii pi¦o ¤Ò¤Ú| Ö¬ }Ð i¡¨Ó¤||¬¨|Ól§ Ò¨|ÓoÒ¥|¤« ¥}Ò| ¤§rÓ }Òo¤¨|¥Ó iÒ¨¤Ó |#GQCLG?DMCRGB? oi¤i}or|p|¤Ú| Ö¬Ò @P?LBJGLE RGECPUMPK#GQCLG??LBPCGPCB i }Ó o§r¤Ó iÒ p¤ð Ò | RGECP UMPK #SBPGJSQ CSECLG?C DPGA?L ¨¬ ¤Ó | | pi }Ò ¨|Ó |¤rÒ ¤ojÓ sojÓ ¦|¤¤ opiiÓ¤¤«|¤ uÓ¥Óo ¤§¨Ó¥Óopi¨Ó ¤ ¤i¨pÓ i¦oo}i|il| ¤i | ¤Ö ï ±§¨Ó ¤Ó | | i ll±o ~o lioÒ §ii ¤oÒ }Ò l{ jo} ¡ ¨¤Ó | | ¨¬ ||Ó Ó ¤ï opi { jo} r ¬ §¡Ò ¡ ¨¤Ó | | p¥ ¦|}oi | Ö¬§rÓ¤ o¨Ó¤|| ¨Ó¤||j}¥Ò ¤Ú Ö Óo~¬
Ĝ1Ģ7ĝ2 ¼ ìj
~¢©¥Ô } }ì}m¥ ì §Ó¤¬ i pi}Ò oª¬iÒ §Ó ·i¦i§r r¬Óµ´´ol¤ ¤i|jÖ ª r| ¦|¤qi pj Ö{µ¹´ ·´´i¦i }Ò i§¥}Òl ¤ ¥}Ò p r r§¬ uÒiÒ Ò jÖ ¬ iiÒ j pÖ ± i¤i ¤ i¨Ó ¤ ¤Ò |o i¥}Ò Ó ¤ o¨¤Ó | | ¤ o ¤Ú p± Ò oÓ {µ ¹ §¤ {Ó §Ó ol p~i± p| j ¨Ö |¤Ó Ú p± i ¦|¤ o§r ¤Ò o ri }i Ò x « iÒ s¤ }Ö i~o}Ó ¨Ó¤¬ ¤ i ¨¤Ó piiii« ±¨§Ò§¨Ó Ó¤| | rÒÒ¤Ú Ð jÖ§Ò¨|Ó i ¤¬l ·´ º´ i¥« i¡ ¨¤Ó | | § r¤ o¥±i ¬ o¨|Ó ± §rÓ i¡ }Ó ¨Ó ¨Ó¤||¬¤¬ji«± ¨§rÓj¤o}Ò§ rï ª i r Ò | {j Ö pil ¤¨|¤Ó Ú p± i i¤ o¨Ó¤|| §Òx« i i¤o¨¤Ó || §}iÓ }i
Ĝ1Ģ7Ğ3 ¥® p©¥Ô } }¨Óp~j j²q}k ¨× m ¥ µ ¤}Ò o}i¶§ ¶ Òo¤ o¨Ó¤| | |Ò oÒ o¤i«±i · ¤piÓ Ò o¤Ú¡ ± i ¸ oiÓÒoÒo|Ó xuiÓ ¦ ¹ Òo§Ò Òjo¡ µÒ¥| Ò ¸Ò l i§¤Ó jÓi| §Ò±§Ó¤Ê iÜØ ¤ÚiÓ ¨|Ó ± ¨¤Ó | | Ò §Ò o¤ op± µ´´ ¶´´} §Òj §Ö l ¤ ¥É|
¤ï Îoii i ¬pi ¨¤Ó ||
174 วิธเี ลย้ี งไส้เดือนดินในตู้ล้นิ ชักพลาสตกิ ก�าจัดขยะอนิ ทรีย์ในครัวเรือน เจาะรู เจาะรู เจาะรู ไมเ่ จาะรู (ใช้เกบ็ น�า้ หมกั ) ๑. เตรยี มชดุ เลีย้ งไส้เดอื นดนิ ในล้ินชกั พลาสตกิ ๔ ชนั้ เจาะรูระบายอากาศบนฝาและพื้นลิน้ ชักเพอื่ ระบายน้า� หมัก ในช้นั ที่ ๑, ๒ และ ๓ สว่ นชัน้ ท่ี ๔ ไม่เจาะรู เพือ่ ใหร้ องรบั นา�้ หมักมูลไส้เดอื นดิน ๒. ใสพ่ นื้ เลย้ี งหนา ๑ ใน ๔ ของล้ินชัก ใสไ่ ส้เดอื นดนิ ชั้นละ ๕๐-๑๐๐ ตัว ๓. ใสข่ ยะอนิ ทรยี ภ์ ายในบา้ นใหไ้ ส้เดอื นดนิ ย่อยสลาย
Ĝ1Ģ7Ġ5 k® ~j¥® p©¥Ô } } ¨pÓ t¥ ~j× ²q} k רm¥ µ ¤ Ò s¤}Ö¥}ÒÒ ±i¡ ¨¤Ó ||±ÒÓo¤¡ i¥± }Ó iÓ ¥rÒ§Ò ¤¬i± p| l¤Ú |Òojo¡ {¶|Ö p}Ó iÓ ¤¬ ¤Ò ¶ ±¡µÒ|Ò¸Ò li §Ó¤jÓ i §Ò ± §¤Ó Ê iÜØ¤Ú iÓ ¨|Ó ±§§Ò Ò· pi§Ò¨¤Ó | |Ò ¹´´ µ ´´´}|É
Ò¤¬ Î oi }¡jo¨¤Ó || · §jÒ Ö§Ò§Ó¨¤Ó || Ò
Ĝ1Ģ7ġ6 j ¥~ ® ¥® p©¥Ô } }² §p¥ k}¥¬j µ ¤}¡ µÒ|Ò ¸Ò ¶ §¤Ó jÓ i lr|Ó ± §Ó l r{Ó ¼M ½M · |lr o Ò ª|Ó iØÜ |§Ó¤ÚiÓ± ¨§rÓ¨|Ói{| ¬§ r¤Ó Ú | | ¤ §¤Ó ¬ ¡ij¤Ú | Ò |}Ò ¡ µµ
Ĝ1Ģ7Ģ7 jm} ¦j~©Ô¥} } }Ô~¦jp µ o}¥io¥Ò }i ¶ q| ± o¥Ò }i · ¤¨Ó¤|| ¬ i¡o}¥ioo ¨iÓ o¥poÓ · ¹ ¨Ó¤| |p¤ Ó o¨|Ó Ò o jm} ¦j~©Ô¥} } }Ô ~jÔ ¤¨Ó¤| | ¬ i¡}iÓo¨Óio¥pÓo· ¹¨Ó¤| |p¤ o¨|ÓÒ o
Ĝ1Ģ7ģ8 ½ ìj
~¡Ñj ¢ ©¥Ô } } k}jp¦k}Ó ¤¨¤Ú¤¤i}i }¡Ò i¦|¨Ò}Óo±pi¥Òo¬ ª } oi¤i}p± i± §Ó ¦ oo ¤Ú ii± p| j¬ l Ò §rpÓ Ò ¨Ò o¡ ¥¨iÒ Ò §Ó } i¥¬ ¡ } oi¤i} ¤i|i¬ ¤« ir r ¥oÒ ¤rÒ ¦oo¥¡i ¨Ó¦oo Øpp ¬¦i¦loi} Ði¡ ¨ÓiÐo¦oo¤Ò¤ Ú ¥oÒ ± §¤Ó i| ¨¤Ó | | §oilÓ Ò¡ ¤o jÖp±i§¥}Ò s¬opiÒ§Ó ¤}¤ï§rÓ§ÖÒo¥Ò ¤i|¥|Ó¤Ú¨|Ói¨Òi±p|¬ ¤rÒ¤| ¤i}i¤i µ´´~ ~i¡ }Ó o¥¤ |o i¤ o¨Ó¤| |i§rÓ Ð ¤l§ Ó o~¬o~o Ó½´¦| |¤¬i±p|jÖ~|±¤i¨|Ó §rÓ Ð i pi¡ ¨¤Ó | | ¥§ii¡ o Ò Òo| ¤¬ opi } ~| ¬¤i|piii ¥iÓ Ò ¤p ¤i ¥ u¬Í ¨|Ó ± ¤jÓ ¨Ó¤| | {· ´´´Ó } }Ò Ê± §riÓ ±p|j¥Ó± Ð i¬¨ |Ó §rÓ ¡ir ¤¬ } ¥§Ò ¦|¤q ¤p ¨|Ó± ¤l¦¦ii± p|j Ö |Ó¨Ó¤||§rÓ§i¥jÒoji¦Éi ¶´´¼¬io iØ i¬oipi¤É É Ö i« i §rÓ Ð i ¡ ¨¤Ó | | i Ò o¥Ò ±¤¨±¨Ó¤||§rÓi±p|j Ö¤ï} Ði¤Ú¤Ê ¥Ó pØ p ¨|jÓ ¨~o | l ¤ ± §iÓ i±p|jÖ¤ï}Ð i¡¨Ó¤|| j Öpi¦oo} i io¬ j §pì¶ §pì· §pì¸ §pì¹ §pìº §pì» ¦o¤ o¨Ó¤||j|§uÒoilÓ ¬ ¥Ò¦pÓpo| ¤ro§Ò
179 การเตรียมพื้นส�าหรบั เล้ยี งไส้เดอื นดนิ ในโรงเรือนขนาดใหญ่ การเตรยี มพ้นื เลย้ี งไส้เดือนดิน โดยใช้ดนิ รว่ นและมลู ววั การผสมดินรว่ นกบั มลู ววั ใหเ้ ขา้ กนั และเพ่ิมความช้นื รอ้ ยละ ๘๐-๙๐ การปน้ั ส่วนผสมเปน็ กอ้ นทดสอบความช้ืนของพ้ืนเล้ียง
Ĝ1ģ8ě0 ¨ Ó¥¨Ó ¥® p©¥Ô } }ìì¦ Ï pj ©¥Ô } } µ ¤j ¤Ö Úio ¶ ¤i¬§Ó ¬Ò {· ·
oØ i¤Î oi¥o ¸ §rÓ ¡Ò Î jÒ i ¨Ò§¨Ó Ó¤|| ¹ l ¤ o|Ó }i Ó ±§Ó¤ oÒ ij §rÒo|¡ ¥o ~l|¥i¨¤Ó || ¨|ÓoÒ ¤¨Ó¤|| pj ¬
181 วธิ ีคัดแยกปุย๋ หมกั มูลไสเ้ ดอื นดนิ สภาพบอ่ เลี้ยงที่ไมไ่ ด้ใสข่ ยะอนิ ทรยี ์ ๒ สัปดาห์ก่อนเก็บมลู ไสเ้ ดอื นดิน ตักมลู ไส้เดือนดนิ ออกจากบ่อเลยี้ ง เหลอื พืน้ เลยี้ งไว้ กองมูลไสเ้ ดือนดนิ บนแผ่นพลาสติก แยกไส้เดอื นดนิ ทป่ี นกับมลู ออก
182 บรรณานุกรม กรวิกา บุญมาวรรณ. การศกึ ษาคุณภาพปยุ๋ หมักมูลไส้เดือนดินท่ีได้จากการยอ่ ยสลายวสั ดุเหลอื ใชท้ างการเกษตรและ มูลสัตวช์ นิดต่าง ๆ ของไส้เดอื นดินสายพนั ธุ์ุ์ Pheretima peguana. ปัญหาพเิ ศษปรญิ ญาตรี ภาควชิ า ทรัพยากรดนิ และสิง่ แวดล้อม มหาวิทยาลยั แม่โจ,้ เชยี งใหม;่ ๒๕๔๙. ๖๐. ชยนั ต์ พิเชยี รสุนทร และวเิ ชยี ร จรี วงส์. คู่มือเภสชั กรรมแผนไทย เลม่ ๓ เครอ่ื งยาสตั ววตั ถุ. ส�านักพิมพอ์ ัมรนิ ทร์ กรงุ เทพฯ; ๒๕๔๖; ๓๓๗. พล พนา. เลยี้ งไสเ้ ดอื นดินขายเปน็ อาหารสัตวโ์ ปรตีนสูง. วารสารเกษตรธุ์รรมชาติ; ๒๕๔๘. ๘(๑) : ๔๖-๔๙. สุมา หนูแก้ว. การศึกษาเปรียบเทียบคุณภาพและปริมาณของปุ๋ยหมักมูลไส้เดือนดินท่ีได้จากการย่อยสลายขยะ อนิ ทรยี ช์ นดิ ตา่ ง ๆ ของไสเ้ ดอื นดนิ กา� จดั ขยะทเ่ี ปน็ การคา้ ในระบบผลติ พชื .เชยี งใหม:่ วทิ ยานพิ นธุ์ป์ รญิ ญา โท, มหาวิทยาลัยแม่โจ;้ ๒๕๔๙. ๑๔๕. สลุ รี กั อารกั ษณธ์ ุ์รรม และ อานฐั ตนั โช. การประยกุ ตใ์ ชไ้ สเ้ ดอื นดนิ ทอ้ งถนิ่ เพอ่ื ปรบั ปรงุ สมบตั ทิ างกายภาพและความ อดุ มสมบรู ณข์ องดิน. เอกสารผลงานวิจัยของมลู นิธุ์โิ ครงการหลวงประจ�าปี ๒๕๕๓. ๒๕๕๓. หน้า ๗๙. อานัฐ ตันโช. คูม่ อื การผลิตป๋ยุ หมกั มลู ไสเ้ ดือนดินจากขยะอนิ ทรีย์. พิมพ์คร้ังที่ ๓. ส�านกั พมิ พ์ ทรีโอ แอดเวอรไ์ ทซ่ิง แอนด์ มีเดยี จา� กัด, เชยี งใหม;่ ๒๕๕๓. ๑๑๔. . ก. การใช้ไส้เดือนดินปรับปรุงสมบัติทางกายภาพของดินร่วมกับการปลูกเยอบีร่า. ในรายงานฉบับ สมบูรณ์โครงการการทดสอบเลี้ยงไส้เดือนดินในแปลงปลูกพืชเพ่ือปรับปรุงโครงสร้างและความอุดม สมบูรณ์ของดิน. สนับสนุนทุนวิจัยโดยส�านักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติเครือข่าย ภาคเหนือ; ๒๕๕๓. ๑๐๑. อานฐั ตันโช และสลุ รี ัก อารกั ษณ์ธุ์รรม. การใชไ้ สเ้ ดือนดินทอ้ งถนิ่ ไทยปรบั ปรงุ ความอดุ มสมบรู ณ์ของดนิ . เอกสาร ผลงานวจิ ยั ของมูลนิธุ์โิ ครงการหลวงประจ�าปี ๒๕๕๓. ๒๕๕๓. ๓๗-๓๘. Aira, M. Dom´ınguez, J. Microbial and nutrient stabilization of two animal manures after the transit through the gut of the earthworm Eisenia fetida (Savigny, 1826). Journal of Hazardous Material161; 2009. 1234-38. Aira, M. Monroy, F. Dom´ınguez, J. Ageing effects on nitrogen dynamics andenzyme activities in casts of Aporrectodea caliginosa (Lumbricidae), Pedobiologia; 2005. 49:467–73. Aira, M. Monroy, F. Dom´ınguez, J. Effects of two species of earthworms(Allolobophora sp.) on soil systems: a microfaunal and biochemical analysis,Pedobiologia; 2003. 47: 877–81.
1Ĝ8ģ3Ğ WXMT )FMKW?IMT , 4 )F?PGL 1 ?LB)SP?IMT 4 $?RCMDQMGJ@?ARCPG??LBDSLEGGL RFCESRMDC?PRFUMPKQ #SP ( 1MGJ GMJ #BU?PBQ ! ?LB SPPMUQ ' 2FCNMRCLRG?JMDC?PRFUMPKAMKNMQRQ?QNJ?LREPMURFKCBG? GL#?PRF UMPKQGL#LTGPMLKCLR?J?LB5?QRC+?L?ECKCLR CBQ! #BU?PBQ?LB# $ ,CSF?SQ CP 1. A?B .S@J 2FC,CRFCPJ?LBQ #BU?PBQ ! MFJCL . ( GMJMEW?LB#AMJMEWMD#?PRFUMPKQ PBCB !F?NK?L?LB&GJJ *MLBML ,CU7MPI *?TCJJC . 1N?GL 4 1MGJ#AMJMEW )JSUCP A?BCKGA.S@JGQFCPQ *MLBML *MPCLM -QRG! *MNCX 0CWCQ * ?LB#QNGLMQ? 4GARMPG? \" ?ARCPG?QNPMKMRMP?QBCJAPCAGKGCLRMTCEC R?J?QMAG?B?QAMLEP?KGLC?Q3L?PCTGQGML 2CPP?*?RGLM?KCPGA?L? +?PRíLCX 0MKCPM # .M@J?AGMLCQBC0FGXM@G?L?RGT?QBC+CVGAM AR?8MMJ +CV L Q,SKCPM#QNC AG?J 0MSCJJC ( 'LRPMBSARGMLMD?L?KMC@??LB0FGXM@GSKH?NMLGASKGLRMRFCESRMD#GQCLG?DCRGB?1?T ?LB*SK@PSASQRCPPCQRPGQ* GL#?PRFUMPK#AMJMEW $PMK\"?PUGLRM4CPKGASJRSPC CB ( # 1?RAFCJJ !F?NK?L&?JJ ,CU7MPI 1GLEJCRML \" 0 &CLBPGV . $ !MJCK?L \" ! ?LB5FGRK?L 5 'BCLRGDGA?RGMLMDSLASJRSPCB@?ARCPG? RGEFRJW?QQMAG?RCBUGRFRFCGLRCQRGLCMDRFCC?PRFUMPK*SK@PGASQPS@CJJSQ*SK@PGAGB?C-JG EMAF?CR? 1MGJ GMJ GMAFCK 2MK?RG 3 %P?NNCJJJG ?LB%?JJG # $CPRGJGRWD?ARMPQGLC?PRFUMPKFSKSQ .PMA 'LR 1WK -L E PGASJRSP?J?LB#LTGPMLKCLR?J.PMQNCARQGL#?PRFUMPK$?PKGLE .S@J +GLGQR 0GA 1AG 2CAF 0MKC 4?JJC +MJGL?Q0 MPECQ 1 ?LB0GMQ 4CJ?XOSCX ! !F?P?ARCPGX?RGMLMDNMQQG@JCQWK@GMLRQGL-LWAFM AF?CR?@MPGLA?L? LLCJGB?%JMQQMQAMJCAGB?C #SP ( 1MGJ GMJ 5GLBGLE 0MFL 0 ?LB&CLBPGIQCL , ?ARCPG??LBNPMRMXM?GLQMGJKGAPMF?@GR?RQ?Q?DDCARCB @WC?PRFUMPKQ GMJ $CPRGJ 1MGJQ
Search
Read the Text Version
- 1 - 40
Pages:
