อะตอมและสมบัติของธาตุ

2.9 ม ป็นโ หะแ ะอโ หะ  ม ป็นโ หะแ ะอโ หะของธ ตุในหมู่ ดยี น ในหมู่ ดยี น ม ปน็ โ หะของธ ตุ พ่มิ ขน้ึ จ บน ง ่ ง ส่ น ม ปน็ อโ หะของธ ตจุ ะ ด งจ บน ง ่ ง  ม ปน็ โ หะแ ะอโ หะของธ ตใุ น บ ดีย น ภ ยใน บ ดยี น ม ป็นโ หะจะ ด งจ ซ้ ยไป ข ส่ น ม ปน็ อโ หะจะ พ่ิมขนึ้ จ ซ้ ยไปข 151

สรปุ แน โนม้ ของ ม ปน็ โ หะของธ ตุในต ร งธ ตุ นอ้ ย นอ้ ยม ม 152

สรปุ แน โนม้ ของ ม ปน็ อโ หะของธ ตุในต ร งธ ตุ นอ้ ย ม นอ้ ยม 153

2.10 ม อ่ งไ ของธ ตใุ น ร ดิ ปฏิ ริ ิย มี โ หะ มอื่ ท ปฏิ ิริย บอโ หะ โ หะจะ สีย อิ ็ ตรอน ดงน้นโ หะใด สียอิ ็ ตรอนไดง้ ่ ยจะมี ม ่องไ ใน รท ปฏิ ริ ยิ ม ในหมู่ ดีย น โ หะจะมี ม อ่ งไ ใน รท ปฏิ ิรยิ พิม่ ข้ึนจ บน ง ่ ง พร ะพนธะโ หะระห ่ งอะตอมแขง็ แรง น้อย งจึง ป ยี่ นสถ นะไดง้ ่ ยขนึ้ 154

ใน บ ดีย น โ หะจะมี ม อ่ งไ ใน รท ปฏิ ิริย ด งจ ซ้ ยไปข พร ะพนธะโ หะแ ะพ งง น ไอออไน ซชน พ่มิ ข้นึ จ ซ้ ยไปข โ หะจึง ป ย่ี นสถ นะ แ ะ สยี อิ ็ ตรอนไดย้ ขึน้ 155

อโ หะ ม่ือ ข้ ท ปฏิ ริ ิย บโ หะหรอื อโ หะด้ ย น อโ หะใดมแี รงยึด หน่ีย ระห ่ งอะตอมนอ้ ยหรือรบอิ ็ ตรอน ไดง้ ่ ย จะมี ม ่องไ ใน รท ปฏิ ริ ยิ ม รณีน้ี ส ม รถพิจ รณ จ ่ EN หรอื EA ็ได้ อื ถ้ ่ EN สงู จะมี ม ่องไ ใน รท ปฏิ ริ ยิ ม ในหมู่ ดีย น อโ หะจะมี ม ่องไ ใน ร ดิ ปฏิ ริ ยิ ด งจ บน ง ่ ง พร ะในหมู่ ดีย น ่ EN แ ะ EA จะ ด งจ บน ง ่ ง 156

ใน บ ดีย น อโ หะจะมี ม อ่ งไ ใน ร ดิ ปฏิ ิริย พ่ิมข้ึนจ ซ้ ยไปข พร ะจ ซ้ ยไปข ่ EN แ ะ EA จะ พิม่ ข้นึ (ไม่ ดิ ร่อื งหม ย) 157

หม ย หตุ ส หรบธ ตหุ มู่ VIIIA มแี น โน้มของ ม อ่ งไ ใน ร ิดปฏิ ริ ิย ช่น ดีย น บโ หะ ือ ในหมู่ ดยี น ม ่องไ ใน ร ิดปฏิ ิริย จะ พ่มิ ขึ้นจ บน ง ่ ง พร ะใน รท ปฏิ ริ ิย ธ ตุหมู่ VIIIA จะ สียอิ ็ ตรอน 158

สรปุ แน โนม้ ของ ม อ่ งไ ใน ร ข้ ท ปฏิ ริ ิย โ หะ อโ หะ VIIIA Li F น้อย น้อย นอ้ ย ม ม นอ้ ย ม Cs I 159

2.11 ขออ ซิ ดชน (Oxidation Number) ขออ ซิ ดชน (ยอ่ ่ ON.) ือ ต ขทแี่ สดง ่ ประจุ ไฟฟ้ หรอื ประจไุ ฟฟ้ สมมตขิ องธ ตหุ รอื หมูธ่ ตุ (ซึง่ อ จอยใู่ น รูปส รประ อบหรือไอออน) อ จ ป็นจ น น ตม็ บ บ หรอื ศูนยห์ รอื ศษส่ น ็ได้ ่ ขออ ซิ ดชนจะ ป็นบ หรอื บ ให้พิจ รณ จ ่ EN ธ ตุใดมี ่ EN สูง ่ จะมี ่ ON. ป็น บ ถ้ มี ่ EN ต่ ่ จะมี ่ ON. ป็นบ 160

ขอ้ ต งของ ขออ ซิ ดชน 1. ธ ตุอสิ ระ : ขออ ซิ ดชนของธ ตุอสิ ระจะมี ข ออ ซิ ดชน ท่ บศนู ย์ ช่น K , Cu , H2 ,Cl2 , S8 2. ไฮโดร จน : ขออ ซิ ดชนในส รประ อบ H + อโ หะ มี ่ ท่ บ +1 ช่น HCl , H2O , NH3 H ในส รประ อบโ หะ + H มี ่ ท่ บ -1 ชน่ LiH , NaH , CaH2 161

3. ออ ซิ จน : ขออ ซิ ดชนของออ ซิ จนส่ นใหญ่ มี ่ ท่ บ -2 ช่น H2O , H2SO4 ย น้ ในส รประ อบบ งชนดิ อย่ ง ช่น - ในส รประ อบ ปอรอ์ อ ไซด์ ( ชน่ H2O2 , K2O2 ) จะมี ขออ ซิ ดชน ท่ บ -1 - ในส รประ อบซุป ปอรอ์ อ ไซด์ ( ช่น KO2 ) จะมี ขออ ซิ ดชน ปน็  1 2 - ในส รประ อบ OF2 ออ ซิ จนมี ขออ ซิ ดชน ท่ บ + 2 162

 4. ขออ ซิ ดชนของไอออน : จะมี ่ ท่ บประจุ ของไอออนนน้ ช่น Na+ ่ ขออ ซิ ดชน = +1 ใน รณที ไี่ อออนประ อบด้ ยอะตอมของธ ตมุ ่ 1 ชนดิ ผ ร มของ ขออ ซิ ดชนของอะตอมของธ ตทุ ้งหมดจะ ท่ บประจทุ ่ีแทจ้ รงิ ของไอออนน้น ชน่ SO42- มี ขออ ซิ ดชน ท่ บ -2 อื (+4+(-2  4)) = -2 163

5. ในส รประ อบใดๆ : ผ ร มของ ขออ ซิ ดชนของ อะตอมท้งหมด ท่ บศนู ย์ ชน่ H2O = [1x2 + (-2) = 0] 6. ธ ตุหมู่ 1, 2, 3 ในส รประ อบต่ งๆ : มี ่ ข ออ ซิ ดชน ท่ บ +1 , +2 , +3 ต ม ดบ 7. ธ ตอุ โ หะ ( หมู่ 4 , 5 , 6 , 7) : ในส รประ อบต่ งๆ ส่ นใหญม่ ี ขออ ซิ ดชนไดห้ ย ่ ชน่ Cl ใน HCl HClO HClO2 HClO3 HClO4 มี ่ ขออ ซิ ดชน -1, +1, +3, +5, +7 ต ม ดบ 164

8. ธ ตุทร นซชิ น : ส่ นใหญม่ ี ขออ ซิ ดชนได้ ม ่ หนง่ึ ่ ชน่ Fe ใน FeO แ ะ Fe2O3 มี ขออ ซิ ดชน ท่ บ +2 แ ะ +3 Mn ใน MnO MnO2 MnO42- แ ะ MnO4- มี ขออ ซิ ดชน ท่ บ +2 , +4 , +6 แ ะ +7 ต ม ดบ 165

ต ร ง แสดงสตู รแ ะช่ือของไอออนบ งชนิด ไอออน ชอื่ ไอออน ชอ่ื 166 NH4+ โ น ไ น ClO2- ไ ต์ไ น OH- ไฮ กไซ ์ไ น ClO3- ตไ น NO3- ไน ต ตไ น ClO4- ป ์ ตไ น NO2- ไนไต ต์ไ น CrO42- โ ตไ น SO32- ซั ไ ตไ์ น Cr2O72- ไ โ ตไ น SO42- ซั ตไ น MnO4- ป ์ กา นตไ น CO32- า บ์ นตไ น MnO42- กา นตไ น PO43- ต ตไ น CN- ไซ าไน ์ไ น HCO3- ไฮโ จน า บ์ นตไ น S2O32- ไทโ ซั ตไ น HSO4- ไฮโ จนซั ต C2O42- กซา ตไ น H2PO4- ไ ไฮโ จน ต ตไ น CH3COO- ซ ตตไ น HPO42- ไฮโ จน ต ตไ น PO33- สไ ตไ์ น

ธิ ี รห ขออ ซิ ดชน 1. สมมติ ขออ ซิ ดชนของธ ตุทต่ี อ้ ง รห 2. น ่ ขออ ซิ ดชนของธ ตุทีท่ ร บแ ้ แ ะ ขออ ซิ ดชน ของธ ตุของธ ตุท่ี ต้อง รห ขียน ปน็ สม รโดยแทน ่ ขออ ซิ ดชนทท่ี ร บ ่ แ ้ งไป 3. แ ้สม ร พ่อื ห ขออ ซิ ดชนของธ ตุ 4. ส หรบในส รประ อบไอออนิ ที่ประ อบด้ ยไอออน ชิงซอ้ น แ ะไม่ทร บ ขออ ซิ ดชนม ่ 1 ธ ตุ ม่อื ตอ้ ง รห ่ ขออ ซิ ดชนของธ ตุ รแย ออ ปน็ ไอออนบ แ ะไอออน บ อ่ น แ ้ จึงห ่ ขออ ซิ ดชนต ม ดบที่ ่ ม 167

ต อย่ ง รห ขออ ซิ ดชน ต อย่ งท่ี 1 จงห ขออ ซิ ดชนของ Mn ในส รประ อบ Mn2O7 ิธที Mn2O7 2Mn + 7O 2Mn + 7O = 0 2Mn + 7(-2) = 0 2Mn - 14 = 0 2Mn = + 14 Mn = 14 Mn = + 27 ดงนน้ Mn มี ขออ ซิ ดชน = +7 Ans. 168

ต อย่ งที่ 2 จงห ขออ ซิ ดชนของ C ในส รประ อบ C2O42- ธิ ที C2O42- 2C + 4O 2C + 4O = - 2 2C + 4(-2) = - 2 2C - 8 = - 2 2C = - 2 + 8 C = 6 2 C = +3 ดงนน้ C มี ขออ ซิ ดชน = +3 Ans. 169

ต อย่ งท่ี 3 จงห ขออ ซิ ดชนของ Cu แ ะ S ในส รประ อบ [Cu(NH3)4]SO4 ธิ ีท [Cu(NH3)4]SO4  Cu(NH3)42+ + SO42- - ห ขออ ซิ ดชนของ Cu ใน Cu(NH3)42+ NH3 มี ขออ ซิ ดชน = 0 Cu(NH3)42+ Cu + 4(NH3) Cu + 4(NH3) = + 2 Cu + 4( 0 ) = + 2 Cu = + 2  ขออ ซิ ดชนของ Cu = + 2  170

- ห ขออ ซิ ดชนของ S ใน SO42-  SO42- S + 4O 171 S + 4( O ) = - 2 S + 4( -2 ) = - 2 S - 8 = -2 S = -2 + 8 S = +6  ขออ ซิ ดชนของ S = + 6