หน่วยที่1 ความสำคัญของพระพุทธศาสนา

ใบความรู้ท่ี 1.1 เรื่อง ความสาคัญของพระพุทธศาสนาในฐานะทช่ี ่วยสร้างอารยธรรมให้แก่ชาวโลก พระพุทธศาสนาไม่เพียงจะมีความสาคญั สาหรับชาวพุทธในดา้ นจิตใจเท่าน้นั แต่ยงั มีความสาคญั ต่อสังคม มวลมนุษยใ์ นฐานะต่าง ๆ หลกั ธรรมในศาสนาพุทธมีส่วนสร้างอารยธรรมและช่วยสร้างความสงบสุขแก่ โลก 1. บทบาทของพระพุทธศาสนาในด้านการช่วยสร้างอารยธรรม พระพุทธศาสนาเป็ นศาสนาหน่ึงท่ีมีบทบาทช่วยเหลือสังคมมนุษยใ์ นดา้ นการควบคุมพฤติกรรม ทางใจ ซ่ึงถือไดว้ ่าพระพุทธศาสนามีความสาคญั ในฐานะที่ช่วยสร้างสรรคอ์ ารยธรรมและความสงบสุข ใ ห้ แ ก่ โ ล ก ก ล่ า ว เ ฉ พ า ะ ค ว า ม ส า คัญ ใ น ฐ า น ะ ที่ ช่ ว ย ส ร้ า ง ส ร ร ค์ อ า ร ย ธ ร ร ม ใ ห้ แ ก่ โ ล ก เพราะพระพทุ ธศาสนามีหลกั คาสอนหลายเรื่องที่สะทอ้ นใหเ้ ห็นถึงความสาคญั ดงั น้ี 1. ด้านอารยวฒั ิ 5 อารยวฒั ิเป็ นหลกั คาสอนหมวดหน่ึง คือ เป็ นรากฐานสาคญั ที่สร้างสรรค์อารยธรรมแก่โลก อารยวฒั ิ หมายถึง ธรรมะอนั เป็นปัจจยั ใหเ้ กิดอารยะธรรมท่ีมน่ั คงมี 5ประการ ไดแ้ ก่ 1.1 ศรัทธา คือ ความเชื่อมน่ั 1.2 ศีล คือ ความประพฤติดี 1.3 จาคะ คือ ความเสียสละ 1.4 สุตะ คือ การไดร้ ับการศึกษา 1.5 ปัญญา คือ ความรอบรู้ ความรู้ ความสามารถ จากหลกั ธรรมท้งั 5ประการดงั กล่าวก่อให้เกิดอารยธรรมด้านการศึกษา อารยธรรมด้าน การเมือง อารยธรรมดา้ นการสาธารณสุข และอารยธรรมดา้ นศิลปกรรมต่าง ๆ หากพิจารณาให้ลึกซ้ึงจะเห็น ว่า มี อ า ร ย วัฒิ เป็ น ร าก ฐ า นข อ งก า ร เกิ ด อ าร ย ธ รร ม ท้ังสิ้ น ใ น ก า รส ร้ า งส ร ร ค์อ า ร ย ธ ร ร ม ถ้าผูส้ ร้างไม่มีอารยวฒั ิแม้เพียงข้อใดข้อหน่ึงเพียงข้อเดียว อารยธรรมท่ีสร้างข้ึนก็จะไม่ม่ันคง เช่น วดั พระศรีรัตนศาสดาราม พระบรมมหาราชวงั ถา้ ผสู้ ร้างขาดศรัทธาในการสร้างเพียงขอ้ เดียวโบราณสถาน ดงั กล่าวก็จะไม่งดงาม ประณีตบรรจง แต่ท่ีโดดเด่นเป็ นสง่าอยู่ไดท้ ุกวนั น้ีเพราะผสู้ ร้างมีศรัทธาอยา่ งลึกซ้ึง ในพระพุทธศาสนา แมส้ ่ิงท่ีเก่ียวขอ้ งกบั การดาเนินชีวิตประจาวนั เช่น ถนนหนทาง ตึกรามบา้ นช่อง ถา้ ผสู้ ร้างขาดอารยวฒั ิขอ้ ใดขอ้ หน่ึงการสร้างถนนหนทางก็ไม่เสร็จหรือสร้างเสร็จก็ใชง้ านไม่ได้ ตึกรามบา้ น ช่องจะพงั ครืนลงมาทบั ผคู้ นเสียชีวติ กเ็ ป็นได้

2. ทศพธิ ราชธรรม ทศพิธราชธรรมเป็ นหลกั ธรรมคาสั่งสอนทางพระพุทธศาสนาอีกหมวดหน่ึงท่ีเป็ นรากฐาน ของอารยธรรมด้านการปกครอง ทศพิธราชธรรม หมายถึง คุณธรรมสาหรับผูน้ าหรือผูป้ กครอง มี 10 ประการ ไดแ้ ก่ 1. ทาน คือ การเป็นผใู้ ห้และช่วยเหลือผอู้ ยใู่ ตป้ กครองตลอดจนใหค้ วามปลอดภยั 2. ศีล คือ ความประพฤติตนเป็ นคนดีท้งั ทางกายและทางวาจา 3. ปริจจาคะ คือ การเสียสละความสุขส่วนตวั แก่ผดู้ ูแลผูอ้ ยใู่ ตป้ กครอง 4. อาชชวะ คือ การมีความซ่ือสัตยแ์ ละจริงใจต่อทุกคน 5. มทั ทวะ คือ การมีกิริยาสุภาพ ออ่ นนอ้ มตอ่ ผูอ้ ยใู่ ตป้ กครอง 6. ตบะ คือ ความเพยี รอยา่ งแรงกลา้ และการมีจิตใจเขม้ แขง็ 7. อกั โกธะ คือ ความไมโ่ กรธ ไมล่ ุแก่อานาจ 8. อวหิ ิงสา คือ ความไม่เบียดเบียน กดข่ีข่มเหงรังแกผใู้ ตป้ กครองโดยไม่เป็นธรรม 9. ขนั ติ คือ ความอดทน อดกล้นั ตอ่ เหตุการณ์ 10. อวโิ รธนะ คือ การประพฤติตนดี ไมผ่ ดิ ทานองครองธรรมและประเพณีอนั ดีงาม สังคมใดถา้ ผนู้ าหรือผปู้ กครองมีคุณธรรม 10 ประการ สังคมน้นั ผูน้ า ผูป้ กครองก็จะมีความ ยตุ ิธรรมปราศจากการเบียดเบียนผูใ้ ตบ้ งั คบั บญั ชา ผูใ้ ตบ้ งั คบั บญั ชาก็จะอยูร่ ่วมกบั ผูป้ กครองอย่างมีความสุข

ในทางตรงกันข้ามถ้าผู้ปกครองหรื อผู้น าไม่ มี ทศพิ ธราชธรรม หรื อขาดทศพิ ธราชธรรมข้อใด ขอ้ หน่ึงความไม่สงบเรียบร้อยความทุกขย์ ากและความเดือดร้อนยอ่ มเกิดข้ึนแก่ผูใ้ ตป้ กครองดงั ท่ีเราจะไดเ้ ห็นตวั อยา่ ง ในระบบการปกครองของไทย คร้ังใดที่ผู้นาหรื อผู้บริ หารประเทศประพฤติทุจริ ตคอร์รัปชัน ฉ้อราษฎร์บังหลวง ฉวยผลประโยชน์เพอ่ื ตนเองและพวกพอ้ ง ใชอ้ านาจข่มเหงรังแกประชาชนและบุคคลท่ีคิดต่างก็จะถูกขบั ไล่ ใหผ้ นู้ าลาออกจากตาแหน่ง ก่อใหเ้ กิดการต่อสู้ บาดเจบ็ ลม้ ตายเป็ นจานวนมาก จะเห็นไดว้ า่ ทศพิธราชธรรม ซ่ึ ง เ ป็ น ห ลัก ค า ส อ น ท า ง พุ ท ธ ศ า ส น า มี ส่ ว น ส า คัญ ยิ่ ง ใ น ก า ร ส ร้ า ง ส ร ร ค์ แ ล ะ ส่ ง เ ส ริ ม การปกครองที่ดี ซ่ึงเรื่องน้ีใหเ้ ราดูแบบอยา่ งจากองคพ์ ระมหากษตั ริยข์ องไทยเราทุกยุคทุกสมยั พระองคท์ รง เป็นแบบอยา่ งท่ีดีพร้อมสมควรที่เราท้งั หลายจะประพฤติตนตามรอยพระยคุ ลบาท