6 ขั้นตอนสู่โรงเรียนคุณธรรม

การออกแบบสิ่งแวดลอ้ มและออกแบบภายในอาคาร ยึดหลกั 4 ส. 1. สะอาด 2. สะดวก 3. สบายกาย 4. สบายใจ 51

โรงเรยี นคณุ ภาพ การประกันคุณภาพ 1. โดยองคก์ รภายนอก เชน่ สมศ. และอน่ื ๆ 2. โดยองคก์ รภายในโรงเรียน มติ ิคณุ ภาพ 1. คณุ ภาพการบริหารโรงเรียน 2. คุณภาพการสอน 3. คณุ ภาพการเรยี น 4. ผลของการจัดการศึกษา เพื่อน�ำ ผลไปปรับปรงุ ในปถี ดั ไป - อยา่ งต่อเนื่องและยั่งยนื 52

ศูนยจ์ ิตวทิ ยาการศึกษา มลู นธิ ิยุวสถิรคณุ Socratic thinking (สอนให้คิดเปน็ ) Peer tutoring (พีส่ อนน้อง เพอ่ื นสอนเพอื่ น) Parental involvement (พอ่ แม่ - ครู - นักเรียน) Etc. 53

บทท่ี 5 6 ขั้นตอนสโู่ รงเรียนคณุ ธรรม 54

โรงเรยี นคณุ ธรรม เป้าหมาย: เพ่อื สนองพระราชประสงค์ในพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อย่หู วั “ให้โรงเรียนสรา้ งคนดีใหแ้ กบ่ า้ นเมอื ง” หมายเหต ุ 1. ถ้ามุง่ สรา้ งคนเก่ง จะเกง่ ไม่กค่ี น (ได้ทั้งเกง่ ดี และเก่งชวั่ ) 2. ถา้ มงุ่ สร้างคนดี จะไดค้ นดแี ละคนเกง่ ท้ังองคก์ าร 55

6 ข้ันตอนของการสร้างโรงเรยี นคณุ ธรรม ข้ันตอนท่ี 1 : สร้างการรบั รู้ และยอมรบั จากทุกภาคส่วน ในโรงเรียนว่า 1. เรารว่ มกนั คิดเปลี่ยนแปลงโรงเรียนใหด้ ขี นึ้ 2. เราร่วมกนั ปฏิบัติใหเ้ กิดผล ภาคสว่ น 1. กลุ่มผบู้ รหิ าร 2. กลุ่มครู 3. กลมุ่ นกั เรยี น 56

ข้ันตอนท่ี 2 : ร่วมกันระดมความคดิ จากทกุ คน ทุกภาคสว่ น ท�ำ บัญชีพฤตกิ รรม 2 บญั ชี บญั ชที ี่ 1 : รวบรวมพฤตกิ รรมท่ีไม่พึงประสงคใ์ นรอบ 2-3 ปี ท่ผี า่ นมา ท�ำ ให้ทกุ คนรับรู้ “ข้อบกพร่อง”ของ ทง้ั องค์กร บัญชีท่ี 2 : รวบรวมพฤตกิ รรมท่พี ึงประสงคท์ ่ตี อ้ งการให้ เกดิ ข้ึนในโรงเรยี นของเราในรอบ12 เดอื นข้างหน้า ท�ำ ใหท้ กุ คนรับรถู้ ึง “ความปรารถนารว่ มกันในการ พัฒนาโรงเรยี นในปีต่อไป” 57

ขัน้ ตอนที่ 3 ก. รว่ มกนั ระดมความคิดเพ่อื ก�ำ หนด“คุณธรรมหลัก” (อตั ลักษณ์เชงิ คณุ ธรรม) 3 ประการ ซงึ่ เช่อื วา่ จะ 1) แก้ไขหรอื ลดพฤติกรรมทไ่ี มพ่ ึงประสงค์ในบญั ชที ี่ 1 2) เพม่ิ หรือสนับสนนุ ให้เกิดพฤติกรรมทีพ่ งึ ประสงค์ใน บัญชีที่ 2 ข. ให้ทุกคนออกความเห็น แล้วกำ�หนดคณุ ธรรม 3 ประการ จากความถี่ (ความเหน็ )สงู สุด เชน่ (1)ซื่อสัตย ์ (2)รับผดิ ชอบ (3)จติ อาสา 58

ข้ันตอนที่ 4 ใหแ้ ตล่ ะภาคส่วนประชมุ เพ่อื ตกลงใจ “แปลงคุณธรรมหลกั 3 ประการ” ใหเ้ ปน็ “นโยบายหรอื แนวปฏบิ ตั ิ” ในภาคส่วนของตน ผบู้ รหิ าร ครู นักเรยี น ซ่ือสตั ย์ รับผดิ ชอบ จติ อาสา 59

ขน้ั ตอนที่ 5 : ภาคปฏบิ ตั ิ 1. จัดประชุมใหญ่ท้ังโรงเรียน ให้แต่ละภาคส่วนข้ึนเวทีประกาศข้อตกลงที่จะ ปฏบิ ตั ติ ามคณุ ธรรมทงั้ สามประการ(ตามขน้ั ตอนที่ 4)ใหท้ กุ คนรบั รพู้ รอ้ มกนั 2. ทุกภาคส่วนและทุกคนปฏิบัติตามนโยบายและแนวปฏิบัติที่ได้ตกลงไว้ใน ขัน้ ตอนที่ 4 3. แต่ละภาคสว่ นต้องประชุมภายในเป็นระยะ (เช่น ทกุ 3 เดอื น) เพอ่ื ท�ำ ความ เข้าใจและประสานในภาคสว่ นของตน 60

ขัน้ ตอนที่ 6 : ประเมนิ ผล 1. แตล่ ะภาคสว่ นประเมนิ ผล “พฤตกิ รรมทเ่ี ปลย่ี นไป” ภายในภาคสว่ นของตน โดยอ้างอิงกับบญั ชีท่ี 1 และบญั ชที ่ี 2 2. ทั้งโรงเรียนประเมินผล “พฤตกิ รรมที่เปล่ยี นไป” จากบญั ชีที่ 1 และ 2 3. ทง้ั โรงเรยี นประเมนิ ผลกระทบตอ่ ก. การบริหารโรงเรียน ข. ผลสอบและการเรียนตอ่ ค. อนื่ ๆ 4. จดั สัมมนารายงาน ”นวตั กรรม” ตา่ งๆ ท้ังระดับภมู ิภาคและระดบั ประเทศ 61

ตวั อย่าง : การเปลย่ี นแปลงในโรงเรยี นคุณธรรม (นำ�เสนอโดยนักวชิ าการจาก มศว. เม่อื วันท่ี 17 พ.ย.2558) 1. สภาพแวดลอ้ ม : สะอาด – รม่ รืน่ มากขน้ึ 2. บรรยากาศ : ผู้บริหาร – ครู – นกั เรยี น มีความสมั พนั ธท์ ่ดี ี ร่วมมอื กัน และเรยี นรู้รว่ มกัน 3. นักเรียน : ก. รับผดิ ชอบต่อตนเอง และสว่ นรวมมากขึ้น ข. มรี ะเบยี บวินยั เพม่ิ มากข้ึน พฤติกรรมได้แก ่ การเดนิ แถว การแตง่ กาย ค. การปฏบิ ัตติ น : ปฏิบตั ติ ามข้อตกลง กฎเกณฑ์ และระเบยี บของโรงเรียนได้ดขี ้นึ ง. ดา้ นจติ อาสา : มจี ติ อาสามากขนึ้ มนี าํ้ ใจ ใชเ้ วลาวา่ งใหเ้ กดิ ประโยชนต์ อ่ ตนเองและ ผู้อื่น ชว่ ยงานครแู ละผูป้ กครอง จ. ดา้ นพัฒนาตนเอง : ฝกึ สมาธ ิ กลา้ แสดงออก ใฝเ่ รียน กระตือรือรน้ มที ศั นคตทิ ่ดี ี ช. เป็นแบบอย่าง : ทัง้ ในประเทศ และต่างประเทศ (เช่น มาเลเซีย มาดูงานการพฒั นา คณุ ธรรมจรยิ ธรรมนักเรียนโรงเรยี นบเู กะตา และโรงเรยี นมูโนะ จ.นราธิวาส) 62

ผลการเรยี น ก. ผลสอบ O-NET สูงขึ้น ทง้ั ชน้ั ประถม มัธยมตน้ และมธั ยมปลาย ข. เรียนต่อได้สูงขนึ้ – มากข้ึน ค. อตั ราการออกกลางคนั ลดลง ง. ได้รับรางวัลเชดิ ชูจากการประกวดทั้งด้านคณุ ธรรม จริยธรรม และดา้ นการศึกษา 63

ผลดา้ นอืน่ ๆ ก. ชุมชนตน่ื ตวั ในระดบั สูงมาก เช่น ชมุ ชนเขา้ รว่ มกจิ กรรมโรงเรียน เป็น วทิ ยากรทอ้ งถนิ่ สนบั สนุนงบประมาณและอุปกรณ์ ข. ผบู้ ริหารโรงเรยี นมคี วามรู้ มคี วามเปน็ ผนู้ �ำ มียุทธศาสตรพ์ ฒั นา โรงเรยี นท่ชี ดั เจน ค. มีการน้อมน�ำ เอาพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หวั เรอ่ื งที่ให้โรงเรยี นสรา้ งคนดี มาเป็นหลักและก�ำ ลงั ใจในการปฏิบัตงิ าน 64