ดาวเคราะห์ในระบบสุริยะจักรวาล น.ส.สุวัชรี มั่นคง

ดาวเคราะห์ในระบบ สุริยะจักรวาล จัดทำโดยนางสาว สุวัชรี มั่นคง

คำนำ ระบบสุริยะจักรวาลเป็นหนึ่งกลุ่มดวงดาวที่โคจรอยู่ในกาแล็กซี่ มี หัวใจของระบบเป็นดาวฤกษ์ดวงใหญ่ที่เรารู้จักกันดี นั่นก็คือดวง อาทิตย์ แล้วรายล้อมไปด้วยดาวเคราะห์อีกหลายดวง ในปัจจุบันเรา กำหนดให้มีทั้งหมด 8 ดวง จากเดิมที่มีอยู่ 9 ดวง เหตุผลก็เพราะ ดาวพลูโตที่เคยเป็นดาวเคราะห์วงนอกสุดถูกลดชั้น และจัดอันดับ ใหม่ จึงไม่ได้เป็นดาวเคราะห์ 1 ใน 9 ของระบบสุริยะจักรวาลอีกต่อ ไป ดาวเคราะห์ชั้นเอกทั้ง 8 ดวงในระบบสุริยะ เรียงลำดับจากใกล้ ดวงอาทิตย์ที่สุด ออกไป มีดังนี้คือ ดาวพุธ ดาวศุกร์ โลก ดาวอังคาร ดาวพฤหัสบดี ดาวเสาร์ ดาวยูเรนัส และ ดาวเนปจูน

ความเป็นมาของระบบสุริยะ ได้กำเนิดและดำเนินวิวัฒนาการมาตั้งแต่ ประมาณ 4,600 ล้านปีก่อน โดยเริ่มจากการ แตกสลายด้วยแรงโน้ มถ่วงภายในของเมฆ โมเลกุลขนาดยักษ์[1] มวลส่วนใหญ่ในการแตก สลายครั้งนั้นได้กระจุกรวมกันอยู่บริเวณ ศูนย์กลาง และกลายมาเป็นดวงอาทิตย์ มวล ส่วนที่เหลือวนเวียนโดยรอบมีรูปร่างแบนลง กลายเป็นจานดาวเคราะห์ก่อนเกิด ซึ่งเป็นต้น กำเนิดของดาวเคราะห์ ดาวบริวาร ดาวเคราะห์ น้ อย และวัตถุขนาดเล็ก

ในช่วงประมาณ 5 พันล้านปีข้างหน้ า ดวงอาทิตย์จะเย็น ลง และผิวนอกจะขยายตัวออกไปหลายเท่าจากเส้นผ่าน ศูนย์กลางเดิม (กลายเป็นดาวยักษ์แดง) หลังจากนั้นดาว ยักษ์แดงก็จะสลายผิวนอกกลายเป็ นเนบิวลาดาวเคราะห์ และเหลือแกนกลางไว้ ซึ่งรู้จักกันว่าเป็น ดาวแคระขาว ในอนาคตอันไกลโพ้น ความโน้ มถ่วงระหว่างดาวฤกษ์จะ ลดลง ดาวเคราะห์บางดวงอาจจะถูกทำลาย บางส่วนอาจ จะหลุดออกไปสู่อวกาศระหว่างดวงดาว ยิ่งไปกว่านั้น ใน ช่วงประมาณหมื่นล้านปีข้างหน้ า ดวงอาทิตย์จะกลายเป็น ดาวฤกษ์ที่ไม่มีวัตถุใดโคจรรอบๆ

1. ดาวพุธ (Mercury) ดาวพุธ เป็นดาวเคราะห์ที่อยู่ใกล้ดวงอาทิตย์มากที่สุด ไม่มีดาวบริวาร และเป็นดาวเคราะห์ที่เล็กที่สุดในระบบสุริยะ และด้วยความที่มันเป็นดาวที่มีขนาดเล็ก (เส้นผ่าน ศูนย์กลางประมาณ 4,878 กิโลเมตร) จึงทำให้มันไม่ สามารถสร้างสนามโน้มถ่วงที่มีพลังมากพอที่จะดึงดูดและ กักเก็บ บรรยากาศได้ ดาวพุธจึงมีแรงโน้มถ่วงน้อยมาก และไม่มีบรรยากาศ ทำให้วัตถุอวกาศพุ่งชนได้ง่าย พื้นผิว ดาวจึงขรุขระจากการพุ่งชนเหล่านั้น ดาวพุธใช้เวลาโคจรรอบดวงอาทิตย์รอบละ 88 วัน แต่กลับหมุนรอบตัวเอง 1 รอบ ใช้เวลาถึง 180 วันเลยที เดียว นั่นหมายความว่า ดาวพุธจะมีด้านที่หันเข้าหาดวง อาทิตย์ยาวนานมาก เช่นเดียวกับด้านที่หันออกไปใน ทิศทางตรงกันข้ามกับดวงอาทิตย์ ดังนั้น เมื่อมีด้านที่ดาว พุธหันเข้าหาดวงอาทิตย์ยาวนาน ประกอบกับไม่มีชั้น บรรยากาศ จึงทำให้พื้นผิวดาวร้อนมาก ส่วนด้านที่หันทิศ ตรงข้ามดวงอาทิตย์ ก็เย็นมากเช่นกัน ดาวพุธจึงได้รับฉายา ว่า เตาไฟแช่แข็ง ทั้งนี้ ดาวพุธมักปรากฏใกล้ หรืออยู่ภายใต้แสงจ้าของ ดวงอาทิตย์ ทำให้สังเกตเห็นได้ยาก แต่ก็พอมองเห็นได้ด้วย ตาเปล่าในเวลาพลบค่ำ

2.ดาวศุกร์ (Venus) ดาวศุกร์ เป็นดาวเคราะห์เพื่อนบ้านที่อยู่ใกล้โลกมาก ที่สุด ไม่มีดวงจันทร์เป็นดาวบริวาร มีขนาดเล็กกว่าแต่ก็ใกล้ เคียงกับโลกมาก จนได้ชื่อว่าเป็นฝาแฝดกับโลก เราสามารถ สังเกตเห็นดาวศุกร์ได้ด้วยตาเปล่า โดยสามารถมองเห็นได้ ทางขอบฟ้าด้านทิศตะวันตกในเวลาใกล้ค่ำ เราเรียกว่า ดาว ประจำเมือง (Evening Star) ส่วนช่วงเช้ามืดปรากฏให้เห็น ทางขอบฟ้าด้านทิศตะวันออกเรียกว่า ดาวรุ่ง (Morning Star) เรามักสังเกตเห็นดาวศุกร์มีแสงส่องสว่างมาก เนื่องจาก ดาวศุกร์มีชั้นบรรยากาศที่ประกอบไปด้วยก๊าซ คาร์บอนไดออกไซด์ มีผลทำให้อุณหภูมิพื้นผิวสูงขึ้น ดาวศุกร์มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 12,104 กิโลเมตร หมุนรอบตัวเอง 1 รอบใช้เวลา 224 วัน และมีทิศทางการ หมุนที่ไม่เหมือนดาวเคราะห์ดวงอื่นในระบบสุริยะ คือในขณะ ที่ดาวเคราะห์ดวงอื่นหมุน ทวนเข็มนาฬิกา ดาวศุกร์กลับ หมุนตามเข็มนาฬิกา ส่วนชั้นบรรยากาศบนดาวนั้น ประกอบ ด้วยคาร์บอนไดออกไซต์ถึง 97% ทำให้ดาวศุกร์ร้อนมาก อุณหภูมิสูงเฉียด 500 องศาเซลเซียส และสะท้อนแสง อาทิตย์ได้ดี จึงสุกสว่างเมื่อมองเห็น

3.โลก (Earth) โลก เป็นดาวเคราะห์ดวงเดียวที่มีสิ่งมีชีวิตอาศัย อยู่ เนื่องจากมีชั้นบรรยากาศและมีระยะห่าง จากดวง อาทิตย์ที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตและการดำรง ชีวิตของสิ่งมีชีวิต นักดาราศาสตร์อธิบายเกี่ยวกับการ เกิดโลกว่า โลกเกิดจากการรวมตัวของกลุ่มก๊าซ และมี การเคลื่อนที่สลับซับซ้อนมาก แต่มีพื้นผิวเป็นหินเช่น เดียวกับ ดาวเคราะห์ชั้นในดวงอื่น ๆ ทั้งนี้ โลกมีดวง จันทร์เป็นบริวาร โคจรอยู่รอบโลกเพียงดวงเดียว มี ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 3,476 กิโลเมตร หรือประมาณ 1 ใน 4 ของเส้นผ่าศูนย์กลางโลก และโคจรอยู่ห่างจาก โลกโดยเฉลี่ยประมาณ 384,400 กิโลเมตร และโคจร รอบโลกในระยะเวลาประมาณ 29.5 วัน เป็นดวงจันทร์ เป็นดาวดวงเดียวที่มนุษย์เดินทางไปสำรวจ โดยการนำ ตัวอย่างดินและหินจากดวงจันทร์กลับมาตรวจ วิเคราะห์บนโลก

4. ดาวอังคาร (Mars) ดาวอังคาร มีขนาดเล็กกว่าโลก เส้นผ่าน ศูนย์กลางราว 6,794 กิโลเมตร พื้นผิวดาวอังคารมี ปรากฏการณ์เมฆและพายุฝุ่นเสมอ เป็นที่น่าสนใจ ในการศึกษาของนักวิทยาศาสตร์เป็ นอย่างมาก เนื่องจากมีลักษณะและองค์ประกอบ ที่ใกล้เคียงกับ โลก เช่น มีระยะเวลาในการหมุนรอบตัวเอง 1 วัน เท่ากับ 24.6 ชั่วโมง และระยะเวลาใน 1 ปี เมื่อเทียบ กับโลกเท่ากับ 1.9 มีการเอียงของแกน 25 องศา ดาวอังคารมีดวงจันทร์เป็นบริวาร 2 ดวง และมี อุณหภูมิพื้นผิวค่อนข้างเย็น อยู่ที่ประมาณ -65 องศาเซลเซียส ปั จจุบันนักวิทยาศาสตร์อยู่ระหว่างการศึกษา ดาวอังคารอย่างละเอียด โดยการส่งยานคิวริออส ซิตี้ขึ้นไปศึกษาสภาพบนดาว เพื่อวิเคราะห์ความ เป็นไปได้ในการเป็นโลกใบที่สอง และนั่นอาจเป็น ข่าวดีสำหรับมวลมนุษยชาติ

5. ดาวพฤหัสบดี (Jupiter) ดาวพฤหัสบดี เป็นดาวเคราะห์ที่ใหญ่ ที่สุดในระบบสุริยะจักรวาล มีขนาดเส้น ผ่านศูนย์กลางยาวกว่าโลก 11 เท่า หมุน รอบตัวเอง 1 รอบใช้เวลา 9.8 ชั่วโมง ซึ่ง เร็วที่สุดในบรรดาดาวเคราะห์ทั้งหลาย และโคจรรอบดวงอาทิตย์ 1 รอบ ใช้เวลา 12 ปี นักดาราศาสตร์อธิบายว่า ดาว พฤหัสเป็ นกลุ่มก้อนก๊าซหรือของเหลว ขนาดใหญ่ ที่ไม่มีส่วนที่เป็นของแข็ง เหมือนโลก และเป็นดาวเคราะห์ที่มีดาว บริวารมากถึง 67 ดวง

6.ดาวเสาร์ (Saturn) ดาวเสาร์ เป็นดาวเคราะห์ที่เราสามารถ มองเห็นได้ด้วยตาเปล่า เป็นดาวที่ประกอบ ไปด้วยก๊าซและ ของเหลวสีค่อนข้างเหลือง หมุนรอบตัวเอง 1 รอบใช้เวลา 10.2 ชั่วโมง และโคจรรอบดวงอาทิตย์ 1 รอบใช้เวลา 29 ปี ลักษณะเด่นของดาวเสาร์ คือ มีวงแหวน ล้อมรอบ ซึ่งวงแหวนดังกล่าวเป็นอนุภาค เล็ก ๆ หลายชนิดรวมกัน และดาวเสาร์มี วงแหวนถึง 3 ชั้น นอกจากนี้ ดาวเสาร์ยังมี ดาวบริวาร 62 ดวง หนึ่งในนั้นคือดวงจันทร์ ไททัน (Titan) ซึ่งถือว่าเป็นดวงจันทร์ที่ แปลกที่สุดในระบบสุริยะจักรวาล เพราะเป็น ดวงจันทร์ดวงเดียวในระบบสุริยะที่มี บรรยากาศ และนักวิทยาศาสตร์วิเคราะห์ ดวงจันทร์ดวงนี้มีสภาพเหมือนโลกยุคแรก ๆ หากดวงอาทิตย์ร้อนขึ้นเมื่อไร น้ำแข็งบนดวง จันทร์จะละลาย และมีวิวัฒนาการคล้ายกัน กับโลกเลยทีเดียว

7.ดาวยูเรนัส (Uranus) ดาวยูเรนัส หรือดาวมฤตยู เป็นดาว เคราะห์แก๊สขนาดใหญ่ มีดวงจันทร์ บริวาร 27 ดวง หมุนรอบตัวเอง 1 รอบ ใช้เวลา 16.8 ชั่วโมง และโคจรรอบดวง อาทิตย์ 1 รอบ ใช้เวลานานถึง 84 ปี ดาวยูเรนัสประกอบด้วยก๊าซและ ของเหลว เช่นเดียวกับดาวพฤหัสบดี และดาวเสาร์ทั้งนี้ ดาวยูเรนัสเป็นดาว เคราะห์ใหญ่เป็น ที่ 3 รองจากดาว พฤหัสบดี และดาวเสาร์ โคจรห่างจาก ดวงอาทิตย์โดยเฉลี่ย 2,871 ล้าน กิโลเมตร ทำให้มองเห็นด้วยตาเปล่าได้ ยาก แต่เมื่อใช้กล้องโทรทัศน์ และรู้ ตำแหน่งแน่ชัด ก็จะสามารถเห็นได้ใน คืนฟ้าใสกระจ่าง

8.ดาวเนปจูน (Neptune) ดาวเนปจูน หรือดาวเกตุ เป็นดาว เคราะห์ขนาดใหญ่เป็นที่ 4 ในระบบสุริยะ มี เส้นผ่านศูนย์กลางราว 50,000 กิโลเมตร จุโลกได้ถึง 60 ดวง ระยะห่างเฉลี่ยจากดวง อาทิตย์ 4,504 ล้านกิโลเมตร หมุนรอบตัว เองครบรอบในเวลา 16 ชั่วโมงอยู่ไกลจาก โลกมากจนไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตา เปล่า ต้องใช้กล้องโทรทรรศน์ขนาดใหญ่ เท่านั้นจึงจะเห็นเป็นจุดริบหรี่ได้ สิ่งที่มนุษย์ รู้เกี่ยวกับดาวเนปจูน ในทุกวันนี้ จึงเป็น ข้อมูลที่ได้มาจากยาน วอยเอเจอร์ 2 ซึ่ง โคจรสำรวจดาวเนปจูน ระยะใกล้ เมื่อ พ.ศ. 2532