วิชาเศรษฐศาสตร์ ม.2 หน่วยที่ 4

หน่วยการเรียนรู้ท่ี ๑ หน่วยการเรียนรู้ท่ี ๒ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ เศรษฐศาสตร์ ช้ันมธั ยมศึกษาปี ท่ี ๒ กล่มุ สาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม หน่วยการเรียนรู้ท่ี ๔ หน่วยการเรียนรู้ท่ี ๕ ๑_หลกั สูตรวชิ าเศรษฐศาสตร์ ๒_แผนการจัดการเรียนรู้ ๓_PowerPoint_ ๔ปร_ะใกบองบานก_าเรฉสลอยน ๕_ข้อสอบประจาหน่วย_เฉลย ๖_การวดั และประเมินผล ๗_เสริมสาระ ๘_สื่อเสริมการเรียนรู้ บริษทั อกั ษรเจริญทศั น์ อจท. จากดั : 142 ถนนตะนาว เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200 Aksorn CharoenTat ACT.Co.,Ltd : 142 Tanao Rd. Pranakorn Bangkok 10200 Thailand โทรศพั ท์ : 02 622 2999 โทรสาร : 02 622 1311-8 [email protected] / www.aksorn.com

๔หน่วยการเรียนรู้ที่ การคุ้มครองสิทธิผู้บริโภค จุดประสงค์การเรียนรู้ • อภิปรายแนวทางการคุม้ ครองสิทธิของตนเองในฐานะผบู้ ริโภคได้

การคุ้มครอง สิทธิผู้บริโภค ความหมายของผู้บริโภค ผบู้ ริโภค คือ ผทู้ ่ีซ้ือสินคา้ หรือไดร้ ับบริการจากผปู้ ระกอบการ หรือไดช้ กั ชวนจากผปู้ ระกอบการใหซ้ ้ือสินคา้ หรือรับบริการ

สิทธิที่จะไดร้ ับขอ้ มูลขา่ วสาร สิทธิผู้บริโภค สรรพคุณ ที่บรรยายถึงสินคา้ และ สิทธิที่จะมีอิสระในการเลือกซ้ือ บริการอยา่ งถูกตอ้ ง สินคา้ และบริการ สิทธิท่ีจะไดร้ ับความปลอดภยั สิทธิไดร้ ับความเป็นธรรม จากการใชส้ ินคา้ และบริการ ในการทาสญั ญา สิทธิไดร้ ับการพิจารณาและ ชดเชยความเสียหาย

ความสาคัญของ การคุ้มครองผู้บริโภค ผ้บู ริโภค ผู้ประกอบธุรกจิ ผู้บริโภค กระตุน้ ใหต้ ระหนกั ในสิทธิของ สร้างจิตสานึกใหผ้ ลิตสินคา้ และ สร้างพลงั ใหส้ ามารถป้องกนั และ ตนเองและรักษาสิทธิตาม บริการท่ีมีคุณภาพ และมีความ ต่อตา้ นการถูกเอารัดเอาเปรียบ กฎหมาย เป็นธรรมดา้ นราคา จากผปู้ ระกอบธุรกิจ

เป้าหมาย ในการคุ้มครองผู้บริโภค ได้รับความปลอดภัย มคี วามประหยดั จากการบริโภค ในการบริโภคสินคา้ ผ้บู ริโภคจะต้องมกี ารตรวจสอบคุณภาพของสินค้า ก่อนการตัดสินใจซื้อ เพื่อความปลอดภยั ในการบริโภค ได้รับความเป็ นธรรม จากการบริโภค

กฎหมาย คุ้มครองผู้บริโภค คุม้ ครองผบู้ ริโภค พระราชบัญญัตคิ ุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ คุม้ ครองผบู้ ริโภค ด้านโฆษณา (แกไ้ ขเพ่มิ เติมฉบบั ท่ี ๓ พ.ศ. ๒๕๕๖ ) ด้านฉลาก คุม้ ครองผบู้ ริโภค ด้านสัญญา

พระราชบญั ญตั ิราคาสินค้าและบริการ พ.ศ. ๒๕๔๒ เป็นกฎหมายที่เกี่ยวกบั การกาหนดราคาสินคา้ และบริการ เพื่อใหผ้ บู้ ริโภคไดร้ ับความเป็นธรรม บริโภคสินคา้ และบริการ ในราคาเหมาะสมและมีคุณภาพ พระราชบญั ญตั กิ ารแข่งขนั ทางการค้า พ.ศ. ๒๕๔๒ เป็นกฎหมายที่ใหค้ วามเป็นธรรมกบั ผทู้ ่ีทาการคา้ และผบู้ ริโภค ป้องกนั การผกู ขาด ป้องกนั มิใหม้ ีการกาหนดราคาซ้ือหรือขายสินคา้ และบริการอยา่ งไม่เป็นธรรม

พระราชบญั ญตั ิยา พ.ศ. ๒๕๑o (แกไ้ ขเพิ่มเติมฉบบั ที่ ๕ พ.ศ. ๒๕๓๐) พระราชบัญญตั ฉิ บบั นีก้ าหนดลกั ษณะของการโฆษณายาทีจ่ ะขายให้กบั ผู้บริโภค ดงั นี้ • ไม่เป็นการโออ้ วดสรรพคุณของยาวา่ สามารถบาบดั บรรเทา รักษา หรือป้องกนั โรคใหห้ ายขาดได้ • ไม่แสดงสรรพคุณยาอนั เป็นขอ้ มูลเทจ็ หรือเกินจริง • ผขู้ ายตอ้ งไม่แสดงสรรพคุณวา่ สามารถบาบดั บรรเทา รักษา หรือป้องกนั โรคใดไดบ้ า้ ง • ผขู้ ายตอ้ งไม่ขายยาโดยไม่สุภาพ หรือโดยการร้องราทาเพลง หรือการแสดงความทุกขท์ รมานของผปู้ ่ วย • ตอ้ งไม่โฆษณาขายยาโดยมีของแถม หรือมีการออกสลากรางวลั เพ่อื ดึงดูดใจใหผ้ บู้ ริโภคมาซ้ือ

พระราชบญั ญัติอาหาร พ.ศ. ๒๕๒๒ เป็นกฎหมายท่ีใหค้ วามคุม้ ครองแก่ผบู้ ริโภค โดยควบคุมคุณภาพของอาหารใหม้ ีความปลอดภยั กบั ผบู้ ริโภค ต้งั แต่ ข้นั ตอนกระบวนการผลิตท่ีตอ้ งควบคุมสุขอนามยั ส่วนผสมของอาหารตอ้ งไม่มีสิ่งปลอมปน ซ่ึงเป็นอนั ตรายต่อสุขภาพ โฆษณาอาหารทค่ี วรระวงั ผลิตภณั ฑอ์ าหารท่ีโฆษณาวา่ เป็นประโยชน์อยา่ งมาก ท่ีป้องกนั และรักษาโรคร้ายต่างๆ ได้ โฆษณาในเชิงสวยงาม ใชค้ ากล่าวอา้ งถึงสรรพคุณทางการแพทยท์ ี่ไม่เป็นจริง

พระราชบัญญัตเิ ครื่องสาอาง พ.ศ. ๒๕๕๘ เคร่ืองสาอาง เคร่ืองสาอางปลอม : เคร่ืองสาอางที่ไม่มี ที่ไม่ปลอดภยั ในการใช้ : ส่วนประกอบตามท่ีได้ เครื่องสาอางท่ีใชภ้ าชนะ ข้ึนทะเบียนไว้ หรือตามท่ี บรรจุไม่ถูกสุขลกั ษณะ ระบุไวใ้ นฉลากหรือใช้ หรือมีส่ิงท่ีอนั ตรายต่อผใู้ ช้ วตั ถุที่ทาเทียมข้ึน เจือปนอยู่ เคร่ืองสาอางผดิ มาตรฐาน : เครื่องสาอางท่ีมีส่วนประกอบนอ้ ยหรือมากกวา่ ที่ข้ึนทะเบียนไว้ หรือท่ีระบุไวใ้ นฉลาก

หน่วยงาน คุ้มครองผู้บริโภค หน่วยงานคุ้มครองผู้บริโภคของรัฐ สนบั สนุนหรือทาการศึกษาและวจิ ยั ติดตามและสอดส่องพฤติการณ์ ปัญหาเก่ียวกบั การคุม้ ครองผบู้ ริโภค ของผปู้ ระกบการธุรกิจ ถึงการกระทาท่ีมีลกั ษณะ ร่วมกบั สถาบนั การศึกษา เป็นการละเมิดสิทธิผบู้ ริโภค และหน่วยงานอื่น สานักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.) ดาเนินคดีเกี่ยวกบั การละเมิดสิทธิของ รับเรื่องราวร้องทุกขจ์ ากผบู้ ริโภคที่ เสนอความคิดเห็นต่อคณะรัฐมนตรี ผบู้ ริโภค ไดร้ ับความเดือดร้อนหรือเสียหายอนั เกี่ยวกบั นโยบายและมาตรการในการ เน่ืองมาจากการกระทาของผปู้ ระกอบ คุม้ ครองผบู้ ริโภค ธุรกิจ

พจิ ารณาเรื่องราวร้องทุกขจ์ ากผบู้ ริโภค พิจารณาเร่ืองราวร้องทุกขจ์ ากผบู้ ริโภค ที่ไดร้ ับความเดือดร้อนเสียหาย ที่ไดร้ ับความเดือดร้อนเสียหาย อนั เน่ืองมาจากการกระทา อนั เนื่องมาจากการกระทา ของผปู้ ระกอบธุรกิจ ของผปู้ ระกอบธุรกิจ คณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค (คคบ.) รับเรื่องราวร้องทุกขจ์ ากผบู้ ริโภค ดาเนินคดีเกี่ยวกบั การละเมิดสิทธิ เสนอความคิดเห็นต่อคณะรัฐมนตรี ท่ีไดร้ ับความเดือดร้อนหรือเสียหาย ของผบู้ ริโภค เกี่ยวกบั นโยบายและมาตรการ ในการคุม้ ครองผบู้ ริโภค อนั เน่ืองมาจากการกระทา ของผปู้ ระกอบธุรกิจ

สานักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) กาหนดคุณภาพหรือมาตรฐานของอาหาร โดย กาหนดหลกั เกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขเก่ียวกบั ควบคุมตามชื่อ ประเภท ชนิด หรือลกั ษณะของ การผลิต ขาย นาเขา้ หรือสง่ั เขา้ มาใน อาหาร กาหนดหลกั เกณฑเ์ ง่ือนไขและวธิ ีการ ผลิต เพ่ือจาหน่าย นาเขา้ หรือการจาหน่าย เป็น ราชอาณาจกั ร การนายามาเป็นตวั อยา่ งเพ่ือทา การตรวจสอบสถานที่ผลิต สถานที่ขาย และ ตน้ สถานที่เกบ็ ยา

กาหนดมาตรฐาน ไดแ้ ก่ มาตรฐาน รับรองคุณภาพผลิตภณั ฑ์ โดยอนุญาต ผลิตภณั ฑอ์ ุตสาหกรรม (มอก.) ใหแ้ สดงเคร่ืองหมายมาตรฐานตามชนิด ของผลิตภณั ฑน์ ้นั ๆ ซ่ึงมีท้งั แบบบงั คบั และมาตรฐานระดบั สากล ISO และไม่บงั คบั สานักงานมาตรฐานอุตสาหกรรม (สมอ.) เป็นหน่วยตรวจสอบใหก้ บั รับจดทะเบียนผลิตภณั ฑ์ ใหก้ ารรับรองฉลากเขียวแก่ผลิตภณั ฑ์ สถาบนั มาตรฐานต่างประเทศ ที่ช่วยลดปัญหาส่ิงแวดลอ้ ม

จดั ระเบียบส่งเสริมระบบการคา้ กรมการค้าภายใน ส่งเสริมการคา้ อยา่ งเป็นธรรม การตลาดและตลาดในประเทศใหเ้ กิด และป้องกนั การผกู ขาด ทางเศรษฐกิจ ความเป็ นธรรม จดั ระเบียบและส่งเสริม จดั ระเบียบการคา้ การตลาด กากบั ระบบการคา้ สินคา้ เพือ่ รักษา ตรวจสอบ และควบคุม การประกอบธุรกิจ ระดบั ราคาสินคา้ เกษตร

หน่วยงานคุ้มครองผู้บริโภคของภาคเอกชน เป็นองคก์ รพฒั นาเอกชนสาธารณประโยชน์ มีบทบาทสาคญั ในการพฒั นา การรณรงคใ์ หช้ ื่อสามญั ทางยาใน เริ่มดาเนินการต้งั แต่ พ.ศ. 2526 ในช่ือ สาธารณสุข เช่น ผลกั ดนั นโยบาย ฉลากเอกสารกากบั ยา การรณรงค์ “คณะกรรมการประสานองค์กรเอกชนเพ่ือ หา้ มผสมสารคาเฟอีน ใหม้ ีนโยบายลดใชส้ ารเคมี การสาธารณสุขมูลฐาน” หรือ คปอส. ในยาแกป้ วดลดไข้ ในการเกษตร ฯลฯ วตั ถุประสงค์หลกั : • ส่งเสริมใหผ้ บู้ ริโภคไดร้ ับการคุม้ ครองตามสิทธิอนั พงึ มีพงึ ได้ • สนบั สนุนและส่งเสริมใหผ้ บู้ ริโภคและองคก์ รต่างๆ ไดม้ ีส่วนร่วมในการคุม้ ครองผบู้ ริโภค • ส่งเสริมการศกึ ษา วจิ ยั และเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกบั การคุม้ ครองผบู้ ริโภค เพอื่ ใหผ้ บู้ ริโภคคุม้ ครองดูแลตวั เองได้

แนวทางการป้องกนั และ คุ้มครองสิทธิของผู้บริโภค ปัญหาในการบริโภค ผ้บู ริโภค ผู้ประกอบการ • ความรู้นอ้ ย • ขาดจรรยาบรรณในการผลิตสินคา้ และบริการ • ไม่ไดต้ ระหนกั และเห็นความสาคญั ในสิทธิของตน • มุ่งกาไรเป็นหลกั • ค่านิยมในการบริโภคสินคา้ ฟ่ ุมเฟื อย สินคา้ ที่มีราคาเเพง • มุ่งการแข่งขนั ในธุรกิจมากเกินไป • ความจาเป็นทางเศรษฐกิจ

การมคี วามรู้ ความเข้าใจเกยี่ วกบั สิทธิผู้บริโภคของตนเอง • ส่งเสริมใหผ้ บู้ ริโภคไดร้ ับการคุม้ ครองตามสิทธิอนั พึงมีพงึ ได้ • สนบั สนุนและส่งเสริมใหผ้ บู้ ริโภคและองคก์ รต่างๆ ไดม้ ีส่วนร่วมในการคุม้ ครองผบู้ ริโภค การกาหนดมาตรการด้านการคุ้มครองผู้บริโภคของหน่วยงานภาครัฐ มาตรการป้องกนั ก่อนการซื้อขาย มาตรการทีเ่ กยี่ วเนื่องกบั สินค้า มาตรการแก้ปัญหาหลงั การซื้อขาย • กาหนดและควบคุมมาตรฐาน • กากบั ดูแลการขายตรงการเช่า • จดั ต้งั ระบบและข้นั ตอนใน สินคา้ ซ้ือสินคา้ การฟ้องร้องและชดเชยความ เสียหายที่อาจเกิดข้ึน • กาหนดขอ้ หา้ มในทางการคา้ • กาหนดเง่ือนไขในการขาย • ใหผ้ ปู้ ระกอบการแจง้ การปรับ สินคา้ ที่ชดั เจน • กาหนดกรอบความรับผดิ ชอบ ของผผู้ ลิตท่ีมีต่อสินคา้ หรือ ราคาล่วงหนา้ • กาหนดมาตรฐานของสัญญาท่ี บริการท่ีบกพร่อง • ใหข้ อ้ มูลข่าวสารท่ีเป็น เป็ นธรรม ประโยชนต์ ่อการตดั สินใจใน การเลือกซ้ือ

การส่ งเสริมสิทธิผู้บริโภค จดั ใหม้ ีปี รณรงคส์ ิทธิผบู้ ริโภค จดั ใหม้ ีการเผยแพร่ขอ้ มูลดา้ นสิทธิผบู้ ริโภคและผปู้ ระกอบการ จดั ใหม้ ีการตรวจสอบกระบวนการผลิต และการจาหน่ายสินคา้ และบริการใหเ้ ป็นไปตามท่ีมาตรฐานกาหนด จดั ใหม้ ีการทดสอบเบ้ืองตน้ เก่ียวกบั ปริมาณและคุณภาพของสินคา้ และบริการ จดั ใหม้ ีการแนะนาผบู้ ริโภคดา้ นวิธีการร้องทุกข์ และการติดตามประสานงาน เรื่องราวร้องทุกขแ์ ทนผบู้ ริโภค จดั ใหม้ ีตวั แทนผบู้ ริโภคจากกลุ่มผบู้ ริโภคหรือองคก์ รเอกชน ท่ีดาเนินงานเกี่ยวกบั การคุม้ ครองผบู้ ริโภค

การเสริมสร้างองค์กรเพ่ือดาเนินงานคุ้มครองผู้บริโภค จดั ใหม้ ีการพิจารณาปรับปรุงระบบงานและกระบวนการบริหาร การตรวจสอบคณุ ภาพและราคาสินค้าจากหน่วยงาน ภายในของสานกั งานคณะกรรมการ ภาครั ฐจะทาให้ ผ้ ูบริ โภคได้ รั บความปลอดภัย จดั ใหม้ ีการประสานประโยชนจ์ ากหน่วยงานอื่นๆ ที่ดาเนินงาน และเป็ นธรรมในการบริโภค เกี่ยวขอ้ งกบั การคุม้ ครองผบู้ ริโภค พฒั นาระบบการจดั เกบ็ รวบรวมและการนาขอ้ มูลขา่ วสารมาใชใ้ น งานคุม้ ครองผบู้ ริโภคไดท้ นั ที โดยใชเ้ ทคโนโลยสี มยั ใหม่ จดั ใหม้ ีการประสานงานและแลกเปล่ียนขอ้ มูลข่าวสารดา้ นการ คุม้ ครองผบู้ ริโภค ในระหวา่ งหน่วยงานท่ีเกี่ยวขอ้ ง ท้งั ภายในและ ภายนอกประเทศ จดั สรรงบประมาณเพื่อการดาเนินงานคุม้ ครองผบู้ ริโภคใหส้ อดคลอ้ ง กบั สภาพการณ์ปัจจุบนั

การส่ งเสริมและสนับสนุนองค์กรเอกชนเพ่ือดาเนินงานคุ้มครองผู้บริโภค จดั ต้งั องคก์ รเอกชนท่ีดาเนินงานเก่ียวขอ้ งกบั การคุม้ ครองผบู้ ริโภค ในระดบั ต่างๆ เพื่อใหค้ วามรู้เก่ียวกบั การบริโภคท่ีปลอดภยั จดั ใหก้ ารสนบั สนุนการดาเนินงานขององคก์ รเอกชนท่ีดาเนินงาน เกี่ยวขอ้ งกบั การคุม้ ครองผบู้ ริโภคในดา้ นขอ้ มูลข่าวสาร ความรู้ทางดา้ นกฎหมาย และมีการประชุมแลกเปล่ียน ขอ้ มูลขา่ วสาร และการปฏิบตั ิงานร่วมกนั