เครื่องมือและอุปกรณ์สำหรับการเก็บตัวอย่างอากาศที่เกี่ยวข้องกับอนุภาคหรือไอระเหย

~1~ เคร่ืองมอื และอปุ กรณส์ าหรบั การเก็บตวั อย่างอากาศอนภุ าคหรือไอระเหย จดั ทาโดย นางสาว พรรณวรท เสง้ รอด รหสั นกั ศึกษา 6240311327 เสนอ อาจารย์ นจุ รีย์ แซ่จวิ รายวิชา 924-209 INDUSTRIAL HYGIENE อาชวี อนามยั และความปลอดภยั มหาวิทยาลยั สงขลานครินทร์ วิทยาเขตสรุ าษฎรธ์ านี

~2~ เครือ่ งมอื และอุปกรณเ์ กบ็ ตัวอยา่ งมลพิษทางอากาศทีเ่ ก่ียวข้องกับมลพิษจากก๊าซและไอระเหย มลพิษทางอากาศ หมายถึง ภาวะอากาศที่มีสารเจือปนอยู่ในปริมาณที่สูงกว่าระดับปกติเป็นเวลานาน พอท่ีจะทาให้เกิดอันตรายแก่มนุษย์ สัตว์ พืช หรือทรัพย์สินต่าง อาจเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เช่น ฝุนละอองจาก ลมพายุ ภูเขาไฟระเบิด แผ่นดินไหว ไฟไหม้ปุา ก๊าซธรรมชาติอากาศเสียที่เกิดข้ึนโดยธรรมชาติเป็นอันตรายต่อ มนษุ ย์น้อยมาก เพราะแหล่งกาเนิดอยู่ไกลและปริมาณที่เข้าสู่สภาพแวดล้อมของมนุษย์และสัตว์มีน้อย กรณีท่ีเกิด จากการกระทาของมนุษย์ ได้แก่ มลพิษจากท่อไอเสียของรถยนต์จากโรงงานอุตสาหกรรมจากขบวนการผลิตจาก กิจกรรมด้านการเกษตรจากการระเหยของกา๊ ซบางชนดิ ซึ่งเกิดจากขยะมลู ฝอยและของเสีย เป็นตน้ ก๊าซ หมายถึง สภาวะของของไหลท่ีไร้รูปทรงของสารเคมีท่ีอาจเปลี่ยนแปลงไปสู่ สภาวะของเหลวหรือ ของแขง็ โดยผลรว่ มกนั ระหวา่ งการเพิ่มความดนั และการลดอุณหภมู ิ ไอ หมายถึง สภาวะการเปน็ ก๊าซของสารซง่ึ โดยปกติแล้ว ภายในอณุ หภมู ิห้องและความดันปกตจิ ะอยู่ใน สภาวะของแขง็ หรอื ของเหลว ไอน้ันจะทาใหเ้ ปลีย่ นแปลงกลับไปเปน็ สภาวะของแข็งหรอื ของเหลวไดโ้ ดยการความ ดันหรือลดอุณหภูมิ อนุภาค (Particulates) หมายถึง สารทุกชนดิ ไม่ว่าจะอยู่ในรปู ของของแขง็ หรือ ของเหลวทสี่ ามารถลอย อยใู่ นบรรยากาศไดใ้ นระยะเวลาใดเวลาหนงึ่ และอาจเข้าสรู่ ะบบ ทางเดินหายใจคนได้ เครอ่ื งมอื สาหรับการเกบ็ ตัวอยา่ งอากาศ 1.เครอื่ งมือชนิดท่ีอา่ นคา่ โดยตรง ( Direct reading instruments) เปน็ เคร่ืองมอื ทร่ี วมเอาการเก็บตัวอยา่ งและการวิเคราะหเ์ ข้าไว้ดว้ ยกนั สามารถแสดงผลการตรวจวดั ใน เชงิ ปรมิ าณได้ทนั ทีทีท่ าการตรวจวัด โดยแสดงทหี่ นา้ ปดั เคร่ืองบันทกึ หรือแสดงผลที่ตวั กลางท่ีเกี่ยวขอ้ งกับการ เกบ็ ตัวอยา่ งอากาศ ขอ้ ดี  ประมาณคา่ ความเขม้ ข้นของมลพษิ ทางอากาศได้ทันที  ลดปัญหา ขั้นตอน และเวลาในการทางาน  ลดปญั หาขอ้ ผิดพลาดท่ีเกิดจากการเก็บและวเิ คราะหต์ วั อย่าง  ลดปญั หาการใชเ้ ครื่องมือไมถ่ ูกต้องจากบุคคลที่ไม่ได้รับการฝกึ ปฏบิ ตั ิ

~3~  บางชนดิ ถกู ออกแบบมาใหม้ ีระบบเตือนภยั โดยสามารถแสดงออกในรูปของแสง หรือเสียงทั้งนี้เพื่อเตือน ผ้ปู ฏบิ ตั งิ านให้ทราบถงึ สภาวะทีเ่ ป็นอนั ตราย ข้อเสีย  มรี าคาสูง  อาจตอ้ งปรับคา่ ความถูกตอ้ งอยบู่ อ่ ยครงั้ ดงั น้ันการขาดเครื่องมือตรวจปรับความถกู ต้องจึงเป็นปญั หากับ การใช้งาน เคร่อื งมอื ที่อ่านผลการตรวจวดั ผา่ นหนา้ ปดั ทน่ี ิยมใช้ ได้แก่ 1.) Light scattering เป็นเครื่องมอื ที่อาศยั หลักการกระจายของแสง สาหรับการเก็บและวิเคราะห์อนภุ าค ในอากาศ เช่น เครื่องมือตรวจวดั ปรมิ าณฝุนทเี่ ขา้ ถึงถงุ ลมปอดชนดิ อา่ นคา่ ไดท้ ันที 2.) เคร่อื งมือที่อาศัยหลกั การแตกตวั เป็นไอออน (Ionization) สาหรบั การตรวจวัดกา๊ ซและไอ เช่น เครือ่ งวดั VOC

~4~ 3.) เคร่อื งมอื ท่ีอาศยั หลกั การวดั ความเข้มข้นของแสง (Photometry) สาหรบั การตรวจวดั ก๊าซและไอ เชน่ เคร่อื ง Miran vapor analyzer 4.) เครื่องมือที่อาศัยหลกั การแยกชั้นของก๊าซโดยการซึมผ่านวัตถุดดู ซับ (Gas chromatography ) เช่น Portable GC เครือ่ งมอื ที่อา่ นค่าโดยตรงที่แสดงผลตวั กลาง เครื่องมือที่อา่ นค่าโดยตรงท่ีแสดงผลตวั กลาง ท่นี ยิ มใช้ได้แก่ หลอดตรวจวดั (Detector tube) จะตอ้ งใชก้ บั เครื่องเกบ็ ตวั อยา่ งอากาศรว่ มดว้ ย เป็นชนิด Squeeze bulb หรอื Hand piston pump หรือ Peristallic pump เปน็ ต้น

~5~ ภายในหลอดตรวจวัดบรรจสุ าร Silica gel ,Activated alumina ,Silica sand, Silica glass อยา่ งใดอย่างหนึง่ ข้อควรระวงั ในการใช้หลอดตรวจวัด ข้อควรระวงั ในการใช้หลอดตรวจวัด ซงึ่ สามารถทาใหเ้ กดิ ค่าทผี่ ดิ พลาดได้คือ -Pump stroke -การสวมหลอดตรวจวดั เขา้ กับเครื่องมือไม่ถูกต้อง -การใช้ในที่ที่มอี ุณหภมู ิและความช้ืนสูง -การสวมหลอดตรวจวัดเข้ากับเคร่อื ง ถ้าไม่แน่นจะทาให้อากาศรวั่ ไหลออกภายนอก -สารเคมีในหลอดตรวจวันหมดอายุ 2.เครือ่ งมือเก็บตัวอย่างอากาศผา่ นอปุ กรณ์ท่ีเปน็ ตัวกลางในการเก็บและวเิ คราะหท์ างห้องปฏบิ ตั กิ าร โดยทวั่ ไปจะอาศัยหลกั การแทนทีอ่ ากาศ เช่น Personal air sampler pump หรือ High volume pump ซงึ่ ชุดเคร่อื งมอื ดังกล่าวประกอบดว้ ย 1. เคร่อื งมือเก็บตวั อยา่ งอากาศ ได้แก่ -ทางเข้าของอากาศ (Air inlet) -อปุ กรณ์ควบคุมการไหลอากาศ (air flow controller) เป็นส่วนทคี่ วบคุมอตั ราการไหลของอากาศผ่านเครอ่ื ง -มาตรวัดอัตราการไหลของอากาศ (air flow meter) เป็นส่วนที่วัดอัตราการไหลอากาศทาให้ทราบว่าขณะท่ี เก็บตัวอย่างอากาศน้ันมีอัตราการไหลของอากาศเท่าใดเพื่อใช้ในการคานวณหาปริมาตรอากาศท่ีผ่านเครื่อง เก็บตวั อยา่ งอากาศ มาตรวัดน้ีจะต้องคงทตี่ ลอดเวลาที่เกบ็ ตวั อยา่ งอากาศ -เคร่อื งดูดอากาศ (air mover) เปน็ อุปกรณ์ทดี่ ูดอากาศใหไ้ หลผ่านอปุ กรณ์เกบ็ ตวั อย่างอากาศ -ทางอากาศออก (air outlet) -สวทิ ซ์ควบคมุ การเปิด-ปิดเครื่องมือ

~6~ 2. อุปกรณส์ ะสม (Collection devices) 1.) อปุ กรณ์สะสมอนุภาค ได้แก่ กระดาษกรอง ซ่ึงมีโครงสร้างที่เป็นรูพรุน มีรูปร่างภายนอกท่ีสามารถวัด ได้ คือความหนาและพื้นท่ีหน้าตัดท่ีอากาศไหลผ่าน กระดาษกรองมีหลายชนิดและส่ิงที่แตกต่างกันของกระดาษ กรอง คือโครงสร้างภายในโดยกระดาษกรองจะถูกบรรจุไว้ภายในตลับยึดกระดาษกรอง (Casette filter holder) โดยมีแผ่นรองกระดาษกรอง (Support pad หรือ back up filter) รองรับอยู่อาจใช้ร่วมกัน cyclone ก็ได้ หลกั การทางานของอุปกรณ์สะสมอนภุ าคอาศยั หลักการกรอง หลักแรงดึงดูดของโลก และหลกั แรงสู่ศูนยก์ ลาง อากาศที่มีมลพิษก็จะติดอยู่บนแผ่นกระดาษกรองที่อยู่ภายใน ซ่ึงเม่ือนาไปวิเคราะห์ทางห้องปฏิบัติการจะทา ให้ทราบปรมิ าณสารพษิ ในอากาศได้ กระดาษกรองทีใ่ ชก้ นั อยา่ งแพร่หลายมหี ลายชนิด คือ

~7~ 1.1 กระดาษกรองชนิดเซลลูโลส (Cellulose filter paper) ทาจากเย่ือเซลลโู ลส คุณสมบัตขิ องกระดาษ กรองชนิดนี้มีส่วนประกอบของขเี้ ถ้าขนั้ ต่า ไม่ฉกี ขาดง่าย ดูดซบั ความชนื้ มีความต้านทานต่อการไหลของอากาศสงู และมีราคาแพง 1.2 กระดาษกรองชนดิ ใยแกว้ (Glass fiber filter) ทาจากใยแกว้ ละเอยี ด คณุ สมบัตขิ องกระดาษกรอง ชนดิ น้คี อื ไม่ดูดความช้ืน ทนต่อความร้อน ไม่ทาปฏิกริ ยิ ากับมลพิษทีเ่ กบ็ มีความต้านทานต่อการไหลของอากาศต่า กระดาษกรองชนิดนี้มีส่วนประกอบของซลิ กิ ้าอยู่ด้วย ดังน้ันในการเก็บตัวอย่างอากาศ ถ้าต้องการวเิ คราะห์หาซิ ลิก้าก็ไมค่ วรใช้กระดาษกรองชนิดนเ้ี พราะจะทาใหผ้ ลการวิเคราะหผ์ ิดพลาดได้ 1.3 กระดาษกรองชนิดพลาสติก (Plastic fiber filter) ทาจากใย Ultra fine หรอื perchlorvinyl มี คณุ สมบตั ิเหมือน Glass fiber filter มีประสิทธภิ าพในการเกบ็ สูงและต้านทานต่อการไหลของอากาศค่อนข้างตา่ ละลายน้าไดด้ ีในตัวทาละลายบางชนดิ ดังนั้นจงึ งา่ ยต่อการวิเคราะห์ ข้อเสียคือ มีความยืดหยุ่นต่าฉกี ขาดง่าย ประสิทธิภาพการเก็บจะลดลงเม่ืออากาศมลี ะอองของเหลว (Liquid droplets) ปนอยู่ 1.4 กระดาษกรองชนดิ เมมเบรน (Membrane filter) ทาจากเรซ่ิน (resin) ไดแ้ ก่ เซลลโู ลสเอสเตอร์ (Cellulose ester) โพลไี วนลิ คลอไรด์ (Polyvinyl chloride) อะคีโลไนไตรล์ (Acrylonitrile) กระดาษกรองชนดิ น้ีมีขนาด Pore size น้อยมาก ดังนน้ั สามารถเก็บอนภุ าคทีมขี นาดเลก็ มากถงึ 0.001 ไมครอน มคี วามตา้ นทานต่อ ดา่ งและกรดทเ่ี จือจาง สารละลายอินทรยี บ์ างชนิด ละลายไดด้ ีในอะซีโตนคลอโรฟอร์ม มีคณุ สมบัตใิ นการเก็บ มลพษิ ได้ดี ไม่ดูดซับความชื้น มีขอ้ เสยี คอื เปราะฉีกงา่ ย ความตา้ นทานต่อการไหลอากาศสงู 1.5 กระดาษกรองชนดิ ซิลเวอร์เมมเบรน (Silver membrane filter) เป็นกระดาษที่ทามาจากเรซนิ่ แตม่ ี สว่ นผสมของแรเ่ งิน เหมาะสาหรับการเก็บตัวอยา่ งควอทซ์ 1.6 กระดาษกรองชนิด นิวคลพี อร์ (Nuclepore filter) มลี ักษณะเหมือน กระดาษกรองชนิดเมมเบรน แต่โครงสร้างแตกตา่ งกนั คอื ใส มีรู Pore size สมา่ เสมอความต้านทานต่อการไหลอากาศสงู ไมเ่ ปราะฉกี งา่ ย 2.) หลอดบรรจุของเหลว (Impingers) มีลักษณะเป็นแก้วทรงกระบอกภายในบรรจุของเหลว เช่น น้า หรอื สารเคมีอ่ืน ซึ่งทาหน้าทจ่ี ับมลพษิ ใหส้ ะสมอยูใ่ นของเหลวนน้ั หลอดแก้วนี้ประกอบด้วยช่องสาหรับอากาศเข้า ซึ่งเชื่อมต่อกับหลอดแก้วยางขนาดเล็ก มีปลายอีกข้างหนึ่งจุ่มอยู่ใต้ของเหลวและช่องอากาศซึ่งต่อเชื่อมกับ เครือ่ งดดู อากาศ มลพิษซึ่งปะปนอยู่ในอากาศน้ันจะถูกของเหลวจับไว้ อากาศส่วนที่เหลือก็จะถูกดูดผ่านเครื่องดูด

~8~ อากาศออกไปปลายของหลอดแก้วซึ่งจุ่มอยู่ใต้ของเหลวมีหลายลักษณะ เพื่อความเหมาะสมของมลพิษที่ถูกเก็บ หลอดแกว้ บรรจุของเหลวมีหลายแบบ เช่น 2.1 Midget impingers (หลอดแก้วขนาดเลก็ ) ส่วนปลายของหลอดแก้วถูกทาใหเ้ รียวเล็กลงซึ่งเหมาะ สาหรับการเกบ็ อนุภาค ก๊าซและไอระเหย 2.2 Fritted glass bubbler มีลักษณะเป็นแก้วทรงกระบอก ส่วนปลายข้างหลอดแก้วมีลักษณะเป็นรู พรนุ เพื่อใหอ้ ากาศทไี่ หลผา่ นชา้ ลง และเกดิ ฟองอากาศเล็กๆจานวนมาก เป็นการเพิ่มพ้ืนท่ีผิวของอากาศ ซึ่งจะช่วย ให้มลพษิ ในอากาศสามารถละลาย ในของเหลวได้ดีข้ึน หลอดแก้วชนิดน้ีเม่ือใช้ในการเก็บตัวอย่างมลพิษที่เป็นสาร กัดกร่อนนานเข้า จะทาให้ประสิทธิภาพลดลง เพราะรูพรุนจะใหญ่ขึ้น ข้อเสียของหลอดแก้วชนิดน้ีคือ ทาความ สะอาดยาก ท้ัง Midget impingers และ Fritted glass bubbler เหมาะสมสาหรับก๊าซและไอระเหย โดยที่ก๊าซ และไอระเหยจะทาปฏิกิริยากับสารละลายท่ีใช้เก็บตัวอย่าง โดยผ่านกระบวนการท่ี เรียกว่า Chemical absorption

~9~ 3.) หลอดบรรจุสารดูดซับ (Adbsorption tube) เป็นหลอดแก้วขนาดเล็ก เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 5 ม.ม. หรอื อาจมขี นาดเลก็ กว่า ปลายท้ังสองปิด ภายในหลอดแก้ว จะมีสารดูดซับ (Adsorbents ) ซึ่งเป็นของแข็งมี รูพรุน เช่น ผงถ่าน หรือ ซิลิก้า ซ่ึงมีช่ือ เรียกว่า Activated charcoal tube หรือ Silicagel tubeActivated charcoal tube เหมาะสาหรบั การเก็บมลพิษท่ีมีจุดเดือด (Bolling point ) สูงกว่า 0 0C ประสิทธิภาพการดูดซับ จะลดลงเมื่อมลพิษนน้ั มจี ดุ เดือดต่าลง เหมาะสาหรับดูดซับไอระเหยได้ดีกว่าซิลิก้าเจล ส่วนซิลิก้าเจลมีข้อจากัดคือ ในบรรยากาศที่มี ความช้ืน ซิลิก้าเจลจะดูดซับไอน้าได้ดีกว่าไอระเหยของสารอินทรีย์ ดังนั้น ประสิทธิภาพในการ ดูดซับมลพิษจะลดลงเม่ืออากาศมีความช้ืนสูง เวลาใช้ให้ตัดปลายทั้งสองข้างออก โดยปลายข้างหนึ่งต่อเข้ากับ เคร่ือง เก็บตัวอย่างอากาศ ส่วนปลายอีกข้างหน่งึ เปน็ ทางเข้าของอากาศ เม่อื อากาศซงึ่ มีมลพิษปนอยู่ ผ่านเข้าไปใน หลอดแกว้ นี้ สารท่ีบรรจุในหลอดแก้วจะดดู ซบั มลพษิ ไว้ ดังนน้ั เมอื่ เก็บตัวอย่าง เสร็จแล้ว จะต้องนาหลอดแก้วนี้ส่ง ห้องปฏิบตั กิ ารเพอ่ื วิเคราะห์หาชนิดและปริมาณของมลพิษที่ ตอ้ งการทราบ 4.) ถุงเก็บตัวอย่างอากาศ (Sampling bag) ใช้สาหรับเก็บตัวอย่างมลพิษ ทางอากาศท่ีเป็นก๊าซและไอ มี อยู่หลายขนาด ทาจากพลาสติกชนิดต่างๆ เช่น Mylar Teflon หรือ Scotch park ลักษณะของถุงจะมีวาล์วหรือ ลนิ้ ปดิ เปิด เพอื่ เกบ็ ตัวอยา่ งอากาศ หรอื ถา่ ย ตัวอยา่ งทมี่ มี ลพิษสเู่ คร่อื งวิเคราะห์ผล

~ 10 ~ 3.เครอ่ื งมือตรวจปรับความถูกตอ้ งของเครอ่ื งเกบ็ ตัวอยา่ งอากาศ (Pump calibrator) อปุ กรณ์ทใ่ี ช้ในการตรวจปรบั ความถูกตอ้ งของเคร่ืองเกบ็ ตัวอุปกรณ์ท่ีใช้ในการตรวจปรับความถกู ต้องของเคร่ือง เกบ็ ตัวอยา่ งอากาศ สามารถแบ่งได้ ดังน้ี -วดั ปริมาตรโดยตรง เชน่ Spirometer, Bubble meter, Wet-test meter -วัดอตั ราการไหลเชงิ ปริมาณ เช่น Rotameter -วัดอัตราการไหลเชงิ มวล เช่น Thermal meter -วดั ความเรว็ ของการไหล เชน่ Pitot tube การเก็บตวั อยา่ งมลพษิ ทางอากาศทีเ่ ปน็ อนุภาค แบง่ ออกได้ดังนี้ 1.การเกบ็ ตวั อย่างมลพษิ ทางอากาศทีเ่ ปน็ อนุภาคทั้งหมด ( Total particulates ) หรอื ฝนุ รวม ( Total dust ) เคร่อื งมอื ท่ีใช้ในการเกบ็ ตัวอยา่ งฝุนรวม (Total Dust)

~ 11 ~ 2.การเก็บตัวอย่างมลพิษทางอากาศที่เป็นอนุภาคขนาดเล็กกว่า 10 ไมครอน (Respirable particulate) หรือ ฝุน ขนาดทีส่ ามารถเขา้ ถงึ และสะสมในถุงลมของปอดได้ (Respirable dust) เคร่อื งมือทใ่ี ชใ้ นการเกบ็ ตัวอยา่ งฝนุ ท่สี ามารถเข้าไปในระบบทางเดนิ หายใจส่วนปลายได้ (Respirable Dust) เคร่อื งมือสาหรับการเก็บตัวอยา่ งมลพิษทางอากาศท่เี ป็นอนุภาคโดยการกรอง 1.ช่องเปิดให้อากาศเข้า (Air inlet) ปกติจะต่อท่อนาอากาศเข้าลักษณะจะเป็นช่องปิด แบบรูกลมเพ่ือให้ ฝุนสามารถกระจายตวั ไปตามพ้นื ท่ีหนา้ ตัดของตวั กรองได้อย่างสมมาตร

~ 12 ~ 2.อุปกรณ์สะสมอนุภาค (Collector) ประกอบด้วยตัวกรองอนุภาค (Filter) หรือกระดาษกรองและตลับ ใสต่ วั กรอง (Casette filter holder) เปน็ อุปกรณ์ท่ีใช้ในการเก็บสะสมอนุภาคสาหรับนามาวิเคราะห์ต่อไป โดยตลับใส่ตัวกรองจะทาหน้าท่ีรองรับไม่ให้ ตัวกรองรว่ งหลน่ ฉกี ขาด หรือเสียหายขนาดใชง้ าน 3.ส่วนเช่ือมต่อ (Connector) ได้แก่ขอ้ ต่อ และสายยาง/พลาสตกิ เช่อื มต่อระหว่าง ด้านหลังของตลับใส่ตัว กรอง (Air outlet) กับป๊ัมดูดอากาศ สายพลาสติกน้ีจะต้องไม่มีรูร่ัว และ ไม่ทาปฏิกิริยาเคมีกับอนุภาคที่ต้องการ เกบ็ เช่น ตวั อยา่ งสายยางนาอากาศชนดิ Tigon tube 4.อุปกรณ์วัดอัตราการไหลของอากาศและปั๊มดูดอากาศ (Air flow meter & Pump) ประกอบด้วย มิเตอร์วัดอัตราการไหลของอากาศ (Air flow meter) ส่วนควบคุมการไหล ของอากาศ (Flow control value) และปั๊มดูดอากาศ (Personal pump) ปัจจบุ ันมีมเิ ตอรว์ ดั อัตรา การไหลของอากาศทั้งแบบที่เป็นโรตามิเตอร์ หรือ แบบลกู ลอย และแบบตัวเลขดิจติ อลตดิ ตง้ั รวมอยูใ่ นส่วนของป๊ัมดูดอากาศ

~ 13 ~ 5. อุปกรณ์สาหรับคัดแยกขนาดฝุน Cyclone สาหรับคัดแยกขนาดฝุนท่ีมีขนาดเล็กกว่า 10 ไมครอน มี หลายชนิด แต่ละชนิดต้องใช้อัตราการไหลของอากาศที่แตกต่างกัน เช่น Nylon cyclone อัตราการไหลของ อากาศ 1.7 ลิตร ตอ่ นาท,ี HD cyclone อตั ราการไหลของอากาศ 2.2 ลิตร ต่อนาที, Aluminum Cyclone อัตรา การไหลของอากาศ 2.5 -2.8 ลิตร ต่อนาทฯี ลฯ Aluminum Cyclone Nylon cyclone 6. คลิปยึดอปุ กรณ์ Cassettes Holder clip สาหรับบรรจุตลับใส่ตัวกรอง (Casette filter holder) และ มีคลิปหนีบเพอ่ื ตดิ ตั้งในขณะทาการเกบ็ ตัวอย่างอากาศ 7.ขาตงั้ Tri-pot

~ 14 ~ เคร่ืองมอื ทใ่ี ชใ้ นการประเมนิ ฝุน่ ฝ้าย เคร่ืองมือท่ีใช้ในการเก็บตัวอย่างฝุนฝูายในอากาศตามมาตรฐานที่ทาง OSHA กาหนด คือ Vertical Elutriator (Lumsden-Lynch Vertical Elutriator) Elutriators เป็นอุปกรณ์เก็บตัวอย่างอากาศชนิดอนุภาคที่อาศัยแรงโน้มถ่วงของโลกในการแยกขนาด ของอนุภาค โดยท่ัวไป อนุภาคท่ีมีขนาดใหญ่กว่า 3 ไมโครเมตร จะถูกแยกออก ดังนั้นโดยท่ัวไปจึง ใช้อุปกรณ์นี้ในการวิเคราะห์ Respirable dust และ Thoracic dust อปุ กรณป์ ระเภทนม้ี ี 2 ชนดิ คือ Vertical และ Horizontal Vertical Elutriator เปน็ อุปกรณท์ ี่ OSHA ไดก้ าหนดให้ใช้ในการเก็บตัวอย่างอากาศเพ่ือวิเคราะห์หาปริมาณ ฝุนฝูายในอากาศ ทางเข้า ของอากาศมีเส้นผ่านศูนย์กลาง 2.7 ซม และทางออกสู่กระดาษกรองมี ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 3.7 ซม ความสูง ของ Elutriator เท่ากับ70 ซม และเส้นผ่านศูนย์กลาง เท่ากับ 15 ซม ท างานด้ายอัตราการไหลของเท่ากับ7.4 ลิตร/นาที ความเร็วลมภายในElutriator เท่ากับความเร็วปลายของอนุภาคที่มี Aerodynamic diameter 15 ไมโครเมตร กล่าวคือ อนุภาคที่ ไปถึงกระดาษกรองควรมีขนาดไม่เกิน 15 ไมโครเมตร อย่างไรก็ตามเนื่องจาก ทางเขา้ ของอากาศ ซงึ่ มขี นาดเพียง 2.7 ซม. ทาให้อากาศไหลเขา้ สู่ Elutriator ในลักษณะเปน็ ลาอากาศ (jet)

~ 15 ~ Horizontal Elutriator อากาศไหลเข้าสู่ Elutriator ในทิศทางท่ีขนานกับพ้ืน ผ่านช่องว่างแคบระหว่างช่องของ แผ่นสะสมอนุภาคท่ีวาง เรียงกันอยู่หลายแผ่นอย่างช้าๆ อนุภาคที่มีความเร็วปลายมากกว่า อัตราส่วนของช่องว่างระหว่างแนวและเวลาท่ี ใชใ้ นการเคล่ือนที่ จะตกลงสู่แผน่ สะสมอนุภาค อนุภาคขนาดเลก็ ทสี่ ามารถเคลื่อนทผี่ ่านแผ่นสะสมอนุภาคได้จะถูก ดักจบั ดว้ ยกระดาษกรอง การเก็บตวั อยา่ งอนภุ าคทอี่ ยใู่ นรปู ของฟูม การเก็บตัวอย่างอนุภาคที่อยู่ในรูปของฟูมเช่น การเก็บตัวอย่าง ฟูมของตะกั่ว การเตรียม อุปกรณ์ใช้หลักการ เดียวกับหลักการเก็บตัวอย่างอนุภาคทั่วไป ต่างกันท่ีวิธีวิเคราะห์ตัวอย่าง (ทาให้ข้ันตอนของการเตรียมอุปกรณ์ ต่างกันเล็กน้อย) และ ชนิดของกระดาษท่ีใช้ เช่น NIOSH METHOD:7082 (LEAD by Flame AAS) กาหนดให้ กระดาษกรองท่ีใช้ในการเก็บตัวอย่างตะก่ัว ในอากาศต้องเป็นชนิด Cellulose ester membrane ขนาด pore size ไม่เกิน0.8 ไมโครเมตร สาหรับการวิเคราะห์ตะก่ัวในห้องปฏิบัติการ ใช้วิธีการวิเคราะห์ แบบ ATOMIC ABSORPTION SPECTROPHOTOMETER,FLAME จึงสามารถนาชุดตลับกระดาษกรองท่ีเก็บตัวอย่างเรียบร้อย แล้วส่งห้องปฏบิ ตั กิ ารเพื่อนาไปวิเคราะห์ด้วยวธิ กี ารดังกล่าวได้เลย ทาให้ขั้นตอนของการเตรียม อุปกรณ์ไม่ต้องนา กระดาษกรองไปดูดความชื้น และช่ังน้าหนัก ส่วนการปรับเทียบเครื่องมือ การ เตรียมอุปกรณ์ การเตรียมField blanks และการแปรผล กใ็ ชห้ ลักการเดยี วกบั การเก็บอนุภาค อ่ืนๆ

~ 16 ~ การเก็บตวั อยา่ งมลพษิ ทเี่ ป็นกา๊ ซและไอ 1.เตรยี มอปุ กรณ์เกบ็ ตัวอย่างมลพษิ ทางอากาศท่เี ปน็ กา๊ ซและไอระเหยดว้ ยหลอดผงถา่ นกัมมันต์  หลอดผงถา่ นกัมมันต์ ตามท่ีกาหนดใน NIOSH Method ซง่ึ โดยทัว่ ไปมักใช้ หลอดผงถ่านกัมมนั ตช์ นิด 100 mg /50 mg  ป๊ัมดูดอากาศท่ีสามารถปรับอัตราการไหลในระดับต่าได้ (Low flow pump) เน่ืองจากการเก็บตัวอย่าง ด้วยวธิ นี ีจ้ ะใช้อตั ราการไหลที่ตา่ มากๆ  สายยาง พร้อม tube holder ที่ไม่ทาปฏิกิริยากับสารมลพิษนั้นๆ และ tube holder สามารถนาไขควง มาหมุนเพอื่ ปรบั อตั ราการดูดอากาศให้เป็นชนิด Low flow ข้อควรระวัง คือทุกคร้ังท่ีมีการปรับอัตราการ ไหลที่ tube holder เรียบร้อยแล้วใหต้ ิดฉลากพร้อมเขียนเบอร์ให้ ตรงกับหมายเลขปั๊มที่ใช้หรือเป็นไปได้ ให้เขียนอตั ราการดดู อากาศตดิ ไปดว้ ยก็จะย่ิงดี เพ่อื ปูองกัน การสลบั สาย tube holder

~ 17 ~  พาราฟิลม์ การตรวจวัดก๊าซโดยใช้อิมพินเจอร์ เปน็ การเกบ็ ก๊าซประเภทสารอนินทรีย์ที่ปนเป้ือนในอากาศโดยการดูดซึมด้วยสารละลายดูดซึมท่ีบรรจุอยู่ในอิมพิน เจอร์ (inpinger) ใช้สาหรับการเก็บตัวอย่างก๊าซและไอของสารเคมีจากน้ันนาสารละลายไปทาการวิเคราะห์ใน ห้องปฏิบัตกิ ารตอ่ ไป อิมพนิ เจอรใ์ ชร้ วมกบั ปัม๊ ดดู ตัวอย่างอากาศและมาตรวัดอัตราการไหลของอากาศ