หน่วยที่ 1 บทนำเกี่ยวกับโลจิสติกส์

30214-2001 โลจิสติกสแ์ ละโซอ่ ปุ ทาน หนว่ ยท่ี 1 อาจารยผ์ ูส้ อน : นฤมล ปญั ญาสทิ ธ์ิ

บทนาเก่ยี วกบั โลจิสติกส์ • ความหมายของการจัดการโลจสิ ตกิ ส์ • พฒั นาการและความเป็ นมาของโลจสิ ตกิ ส์ • องคป์ ระกอบโลจสิ ตกิ ส์ • คุณสมบตั หิ วั หน้าควบคุมงานโลจสิ ตกิ ส์

ความหมายของการจดั การโลจิสติกส์ แนวคิดการจดั การโลจิสติกสเ์ กิดขนึ้ เม่ือประมาณ 500 ปีก่อนพทุ ธการ โดยเรม่ิ ใชเ้ ป็นกลยทุ ธใ์ น การรบและวงการทหาร ถือว่าการส่งบารุงกาลัง ในวงการตารวจไทยเรียกว่ากองพลาธิการ ใน หนงั สือช่ือ The Art of War (ตาราพิชยั สงคราม) โดยอา้ งว่า ซนุ วู ไดก้ ล่าวถึงการรบใหช้ นะโดยนา กิจกรรมดา้ นโลจิสติกสแ์ ละความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งโลจิสตกิ สก์ บั การวางกลยทุ ธแ์ ละยทุ ธวิธีในการรบ นอกจากนนั้ ในหนงั สือ Alexander The Great พระเจา้ อเล็กซานเดอร์ เป็นกษัตริยผ์ ยู้ ่ิงใหญ่แห่ง ราชอาณาจกั รกรีก พระองคไ์ ดน้ าระบบโลจิสติกสม์ าประยุกตใ์ ช้ เพ่ือสนบั สนุนกาลงั พลในการรบ โดยสรา้ งท่ีเก็บเสบียงอาหาร สาหรบั ทหารและสตั วท์ ่ีใชใ้ นกองทพั ไวท้ กุ ๆ 30 กิโลเมตร จากตวั เมือง ไปจนถึงแนวชายแดน เพ่ือทหารจะไดไ้ ม่ตอ้ งแบกสมั ภาระมากเกินไปและเพ่ือปอ้ งกนั ไม่ใหเ้ กิดการ ขาดแคลนเสบียงอาหารระหว่างการเดินทาง นอกจากนนั้ ยงั มีพระเจา้ นโปเลียนมหาราช จกั รพรรดิ ฝร่งั เศส พระองคท์ รงใชโ้ ลจิสตกิ ส์ เพ่ือการวางแผนเก่ียวกบั การขนส่งกาลงั และเสบียงอาหาร จนทา ใหก้ องทพั ของพระองคส์ ามารถเคล่อื นทพั ไดเ้ รว็ กวา่ ศตั รู และชนะขา้ ศกึ ในท่ีสดุ

ความหมายของการจดั การโลจิสติกส์ (ต่อ) พระมหากษัตริยไ์ ทยท่ีเป็นจอมทพั ลว้ นเป็นนกั โลจิสติกสท์ ่ีดีเย่ียม เช่น พระเจา้ ตากสินมหาราช สามารถตีวงลอ้ มออกโดยเลือกวิธีการขนส่งทางนา้ โดยใชฤ้ ดนู า้ หลากโดยใชก้ ารเดินทางตามนา้ เพราะไม่ตอ้ งเสียพลงั งานในการเดินทางมาก นอกจากนนั้ ท่านยงั ใชท้ รพั ยากรอุปสงคม์ าใชใ้ นการ พยากรณจ์ านวนขา้ ศกึ ท่ีเมืองจนั ทบรู เดมิ ทา่ นมีไพรพ่ ลประมาณ 1000 คน แตเ่ มืองจนั ทบรู มีไพรพ่ ล มากกวา่ 3,000 คน ท่านเห็นวา่ ทรพั ยากรหรอื ไพรพ่ ลไม่สมดลุ (อปุ สงคก์ บั อปุ ทาน) ท่านจงึ ส่งั ใหท้ บุ สมั ภาระหลงั จากรบั ประทานอาหารเสรจ็ ทาใหห้ นา้ ท่ีหลกั คือ รบ ไม่ตอ้ งขนวสั ดุ อาวธุ มากเกินไป ลดความเหน่ือยลา้ ทาใหจ้ ดั สรรกองทัพไดพ้ อดีและชนะการรบในครงั้ นนั้ สามารถรวมไพรพ่ ลขึน้ มาถึง 5000 คน และชนะพม่าท่ีเมืองธนบรุ ไี ด้ นอกจากนนั้ ท่านยงั จะใชศ้ าสตรใ์ นการเลือกท่ีตงั้ เมือง ใหม่โดยอาศยั หลกั การม่นั ใจ (Grant) ท่ีไม่กลบั ไปทานบุ ารุงกรุงศรอี ยธุ ยาใหม่เพราะสถานการณไ์ ม่ นา่ ไวว้ างใจ พม่ายงั รุกราน ตอ้ งใชไ้ พรพ่ ลใหถ้ กู กบั งานในชว่ งเวลา คอื การปอ้ งกนั ขา้ ศกึ ฉะนนั้ จงึ ไม่ มีกาลงั พลพอท่ีจะซ่อมแซมเมืองใหก้ ลบั คืนสภาพเดิม จงึ เลือกตงั้ เมืองใหม่ท่ีกรุงธนบรุ ี เพราะมีปอ้ ม ปราการเดิมไม่ตอ้ งสรา้ งใหมท่ งั้ สองฝ่ังแม่นา้ อีกทงั้ ทางออกสทู่ ะเลสะดวกตอ่ การลาเลียงเสบียง การ รวมกองพล และอาวธุ ยทุ ธอปุ กรณต์ ่างๆ

ความหมายของการจดั การโลจิสติกส์ (ต่อ) โลจิสติกส์ (Logistics) เป็นคาท่ีมาจากภาษากรีกแปลว่า “ศิลปะในการคานวณ” ในสมยั โบราณ รวมทงั้ ในสมยั ปัจจุบนั มีการกล่าวถึง การส่งกาลงั บารุงทหาร และการประสบชยั ชนะ หรือความ พ่ายแพใ้ นสงครามโดยอาศยั ความเขม้ แขง็ หรอื ความออ่ นแอของสมรรถนะในเชิงโลจิสติกส์ โลจสิ ตกิ ส์ (Logistics) (นิยามทางทหาร) “ศาสตรใ์ นการวางแผนและจดั การการเคล่อื นยา้ ย และ บารุงรกั ษากองกาลงั ซง่ึ ดาเนินงานประกอบไปดว้ ย การออกแบบ การพฒั นา การเก็บรกั ษา การ เคล่อื นยา้ ย การกระจาย การบารุงรกั ษา การขนถ่าย การควบคมุ ทางวตั ถุ และการใหส้ วสั ดิการดา้ น สขุ ภาพแก่บคุ ลากร การก่อสรา้ ง การบารุงรกั ษา การดาเนินงานและการควบคมุ ส่งิ ก่อสรา้ งตา่ งๆ รวมถงึ การใหบ้ รกิ ารต่างๆ” การจัดการโลจิสติกส์ เป็นส่วนหน่ึงของกระบวนการซพั พลายเชน เพ่ือช่วยในการวางแผน การ สนบั สนนุ การควบคมุ การไหลของวตั ถดุ ิบและสนิ คา้ ใหม้ ีประสิทธิภาพ และประสทิ ธิผล และการเก็บ สินคา้ หรือบริการ และส่ิงท่ีเก่ียวขอ้ งกับขอ้ มูลจากจุดเร่ิมตน้ ไปส่จู ุดสดุ ทา้ ย เพ่ือตอบสนองความ ตอ้ งการของลกู คา้

ความหมายของการจดั การโลจิสติกส์ (ต่อ) การจดั การโลจสิ ตกิ ส์ หมายถึง การจดั การกระบวนการเคล่ือนยา้ ยและจดั เก็บสินคา้ วตั ถดุ ิบ จาก จดุ กาเนิดจนถงึ ผบู้ รโิ ภคสนิ คา้ สดุ ทา้ ย วัตถุประสงค์ ความสาคัญอันดับแรกของการจัดการระบบโลจิสติกส์ในธุรกิจ คือ การสรา้ ง ประโยชนจ์ ากเวลาและสถานท่ี หรอื การสรา้ งคณุ คา่ โดยการนาสินคา้ จากตน้ กาเนิดไปส่สู ถานท่ีท่ีมี ความตอ้ งการ หนา้ ท่ีนีก้ ็คือ การนาสินคา้ จากแหล่งท่ีถกู ตอ้ งในรูปแบบ จงั หวะเวลา คณุ ภาพ และ ปรมิ าณดว้ ยตน้ ทนุ ท่ีพอเหมาะไปสสู่ ถานท่ีท่ีถกู ตอ้ ง พันธกิจของการจัดการโลจิสติกส์ คือ การวางแผน การดาเนินงาน และประสานการดาเนินงาน ในกิจกรรมต่างๆ ท่ีมุ่งบรรลุผลในดา้ นการตอบสนองความตอ้ งการของลูกคา้ โดยการนาเสนอ บริการและคุณภาพในระดับท่ีเหนือกว่า ดว้ ยตน้ ทุนการดาเนินงานท่ีสามารถแข่งขันไดอ้ ย่างมี ประสิทธิภาพ

พฒั นาการและความเป็ นมาของโลจิสติกส์ เพ่ือใหท้ ราบแนวคิดโลจิสติกสท์ างธุรกิจท่ีเกิดขึน้ ในปัจจบุ นั จาเป็นตอ้ งศึกษาพฒั นาการโลจิ สติกสใ์ นแตล่ ะชว่ งเวลาท่ีแตกต่างกนั ดงั นี้ ช่วงเริ่มต้น ในปีพทุ ธศกั ราช 2493 - 2507 หลงั จากสงครามโลกครงั้ ท่ี 2 เป็นชว่ งท่ีการเจรญิ เติบโตทางธรุ กิจ ทาใหเ้ กิดความตอ้ งการผลิตภัณฑเ์ กิดขึน้ ทันที ลกั ษณะของการดาเนินธุรกิจถูกกาหนดโดยความ แน่นอนและความหลากหลายท่วั ไปของตลาด ภาคการผลิตมีการขยายตวั เพ่ิมขนึ้ ในระยะปีแรกนนั้ โลจิสติกสเ์ นน้ ใชค้ วามสามารถทางการผลิตในปรมิ าณมาก และตลาดการคา้ ของประเทศอุตสาหกรรมต่างๆ มีขนาดธุรกิจเกินกว่าความสามารถด้านการกระจายสินคา้ ใน ระดบั สงู องคก์ รส่วนใหญ่สามารถทาผลิตภณั ฑไ์ ดอ้ ย่างรวดเรว็ ขายออกไดต้ ามปกติ แต่ยงั ประสบ ปัญหาความยงุ่ ยากในการสง่ มอบสนิ คา้ อย่างมีประสิทธิภาพ และตรงตามกาหนดเวลา

พฒั นาการและความเป็ นมาของโลจิสติกส์ (ต่อ) การแปลงสภาพของผลิตภณั ฑท์ ่ีขยายตวั อย่างรวดเร็ว และการขยายการผลิตเป็นวิถีทางของ องคก์ ร ตัวอย่างหน่ึงท่ีเห็นไดช้ ัดเจนคือ การผลิตกระดาษชาระ แต่ก่อนนั้นกระดาษชาระมี 2 ประเภท คือ แบบนุ่มและแบบหยาบ ในช่วงทา้ ยปี 2493 มีกระดาษชาระแบ่งเป็นชนิดแพ็คละ 2 มว้ น 6 มว้ น และขนาดครอบครวั มีสีสนั ต่างๆ เหมือนสีรุง้ บางบริษัทพิมพร์ ูปนก ผึง้ ดอกไม้ และ รูปแบบต่างๆอีกดว้ ย ความหลากหลายส่งผลกระทบต่อการดาเนินการกระจายสินคา้ รุนแรง สินคา้ ใหม่ทุกอย่างท่ีถูกนาสู่ตลาดตอ้ งแยกจัดเก็บในคลังสินคา้ แยกการขนยา้ ยและการขนส่งตลอด กระบวนการกระจายสินคา้

พฒั นาการและความเป็ นมาของโลจิสติกส์ (ต่อ) นอกเหนือจากการผลิตสินคา้ นกั การตลาดไดพ้ ฒั นาการทางานเรยี กวา่ การจดั จาหน่ายสินคา้ พรอ้ มกันไป ซ่ึงหมายถึงระบบการตลาดซ่ึงพรอ้ มท่ีจะขยายผลิตภัณฑใ์ ดก็ได้ ท่ีไหนก็ไดซ้ ่ึงถูก กฎหมาย หากลกู คา้ เต็มใจท่ีจะซอื้ ผลิตภณั ฑ์ ช่องทางการจาหน่ายแบบเดิมถกู ยกเลิกไป ก่อนหนา้ นี้ หากตอ้ งการจะซือ้ เครอ่ื งมือทาสวน เช่น จอบ เสียม จะตอ้ งไปซือ้ จากรา้ นคา้ ซ่งึ ขายสินคา้ ประเภทนี้ โดยเฉพาะ ช่วงระยะกลาง ทศวรรษ หรือปี 2498 มีการจาหน่ายปลีกเคร่ืองมือทาสวนในรา้ นคา้ แทบทกุ ประเภท ตงั้ แต่หา้ งสรรพสินคา้ ซุปเปอรม์ าเก็ต รา้ นคา้ ปลีก ป๊ัมนา้ มนั รา้ นขายวสั ดอุ ปุ กรณ์ และรา้ นค้าเฉพาะสินค้าทาสวน การตลาดประเภทนีท้ าให้การกระจายสินค้าเป็นส่ิงท่ีน่ากลัว เพราะว่าจะตอ้ งมีการส่งมอบสินคา้ ไปยงั สถานท่ีต่าง ๆ มากขึน้ ในปริมาณท่ีนอ้ ยลง ทาใหป้ ระสบ ปัญหาดา้ นการรวบรวมสินคา้ ใหส้ ามารถบรรทกุ ไดเ้ ตม็ ท่ีทกุ เท่ียวรถยนต์

พฒั นาการและความเป็ นมาของโลจิสติกส์ (ต่อ) แนวโนม้ ขนั้ พืน้ ฐานทางการตลาด 2 ประการ คือ การผลิตผลิตภณั ฑแ์ ละจาหน่ายสินคา้ ท่ีเกิด พรอ้ มกัน ทาใหเ้ กิดความตอ้ งการวิทยาการจัดการแบบใหม่เพ่ือช่วยควบคุมตน้ ทุนการกระจาย สินคา้ การจดั การดา้ นการกระจายสินคา้ จึงเกิดขึน้ ในลกั ษณะเพ่ือตอบสนองความตอ้ งการ แนวคิด ดัง้ เดิมของการจัดการดา้ นการกระจายสินค้า เพ่ือควบคุมและรกั ษาตน้ ทุนท่ีเก่ียวข้องกับการ ปฏิบตั ิการทางการตลาดแบบใหม่ ตน้ ทนุ ของการกระจายสินคา้ เพ่ือสนบั สนนุ การตลาดสงู มาก ประสิทธิผลของการกระจายสินคา้ มีความสัมพันธ์โดยตรงกับผลกาไรขององคก์ รอย่างชัดเจน แต่การขออนุมัติเพ่ือปรบั ระบบการ กระจายสินคา้ จาเป็นตอ้ งมีคาม่นั สญั ญาจากผบู้ ริหารระดบั สูง เม่ือมองยอ้ นกลบั ไปจะพบว่าการ ส่ือสารอย่างมีประสิทธิภาพตอ่ ผบู้ รหิ ารระดบั สงู คือ ภารกิจท่ียากท่ีสดุ ของผจู้ ดั การท่ีรบั ผิดชอบการ กระจายสินคา้ นอกจากนัน้ ระบบบญั ชียังถูกออกแบบมาโดยไม่ไดใ้ หค้ วามสาคญั กับตน้ ทุนการ กระจายสินคา้ ท่ียอมรบั ได้ ตน้ ทนุ ส่วนใหญ่ท่ีเก่ียวขอ้ งกบั การกระจายสินคา้ ไม่สามารถระบไุ ดจ้ าก รายงานบัญชีกาไร/ขาดทุน ดังนั้นความท้าทายในระยะแรกคือ การทาให้ผู้บริหารในระดับสูง สนบั สนนุ ตน้ ทนุ โดยรวมของการกระจายสินคา้

พฒั นาการและความเป็ นมาของโลจิสติกส์ (ต่อ) โครงสรา้ งองคก์ รท่ีเปล่ียนไปเพ่ือช่วยใหม้ ีการกาหนดขอบเขตงานและจากดั ตน้ ทนุ มีนอ้ ยมาก โดยพืน้ ฐานม่งุ ท่ีการควบคมุ สินคา้ คงคลงั สาเรจ็ รูป งานระหวา่ งกระบวนการผลิต สินคา้ คงคลงั ท่ีอยู่ ในรูปวตั ถดุ ิบ และการจดั ซือ้ จดั หา การวดั ผลงานส่วนมากความสนใจเฉพาะทางเลือกของตน้ ทนุ ท่ี เกิดขึน้ ระหว่างความพยายามของคลังสินคา้ ในการทาให้ตน้ ทุนโดยรวมลดลง โดยส่งผลทาให้ ค่าใชจ้ ่ายในอีกฝ่ายหน่งึ ซง่ึ อาจจะเป็นฝ่ายขนสง่ เพ่ิมขนึ้ หรอื ลดลง ในบางองคก์ ร งานกระจายสินคา้ เร่มิ ดาเนินการเป็นรูปเป็นรา่ งขึน้ มา โดยท่วั ไปหน่วยงานท่ีถกู จดั ตงั้ ขึน้ เพ่ือจดั การการกระจายสินคา้ แตไ่ ม่ไดถ้ กู จดั ใหอ้ ย่ใู นระดบั สงู ขององคก์ ร ซง่ึ ผจู้ ดั การไดร้ บั มอบหมายใหร้ บั ผิดชอบกวา้ ง ๆ แต่ไม่มีอานาจเหนือหน่วยงานทงั้ หมดของการดาเนินงาน ขอ้ ดอ้ ยท่ี เห็นไดอ้ ยา่ งเดน่ ชดั ในองคก์ รคอื การท่ีไมร่ บั ผิดชอบควบคมุ สนิ คา้ โดยตรง ในระยะเร่มิ แรกขององคก์ ร การกระจายสินคา้ จะทาหนา้ ท่ีควบคุมคลงั สินคา้ และการขนส่ง รวมถึงบางส่วนของกระบวนการ ส่งั ซอื้ สนิ คา้ ซง่ึ ในระยะแรกนีม้ ีเพียงนอ้ ยรายท่ีสามารถจดั การทางเลือกของตน้ ทนุ ระหวา่ งการขนสง่ และสินคา้ คงคลงั ใหด้ ีท่ีสดุ

พฒั นาการและความเป็ นมาของโลจิสติกส์ (ต่อ) ช่วงเวลาของการเตบิ โตเตม็ ที่ ระยะเวลาจากปี 2508-2522 เป็นช่วงท่ีการกระจายสินคา้ เติบโตเต็มท่ีและมีการจดั การวสั ดุ เขา้ มาเก่ียวขอ้ งดว้ ย เป็นผลมาจากขอ้ เรียกรอ้ งและความตอ้ งการของลกู คา้ เพ่ิมสงู ขึน้ มาก ธุรกิจ ต่างๆ ท่ัวโลกเร่ิมประสบกับปัญหาจากภาวะเศรษฐกิจท่ีแกว่งตัวตลอดเวลา ในขณะท่ีการ ดาเนินงานกระจายสินคา้ เร่มิ มีขอ้ เรยี กรอ้ งเพ่ิมมากขนึ้ ผบู้ รหิ ารระดบั สงู เรม่ิ ท่ีจะถามปัญหาเจาะลกึ เก่ียวกบั กลยทุ ธท์ างเลือกในการตลาด โดยนาตน้ ทนุ เขา้ มารว่ มกับรายไดเ้ พ่ือทาการวิเคราะหท์ าง การตลาด ฉะนั้นผู้บริหารกระจายสินคา้ เร่ิมทาการตรวจโปรแกรมทางการตลาดและพิจารณา เก่ียวกบั ปรมิ าณและคณุ ภาพของแผนการบรกิ ารลกู คา้ ผลท่ีตามมาก็คอื ผบู้ รหิ ารกระจายสินคา้ เรม่ิ มีสว่ นรว่ มในการตดั สินใจเก่ียวกบั กลยทุ ธก์ ารบรหิ ารสินคา้ คงคลงั ซง่ึ รวมถึงปรมิ าณสินคา้ คงคลงั ท่ี เหมาะสม สถานท่ีท่ีทาการเก็บสินคา้ คงคลงั ไว้ และการใหบ้ รกิ ารแก่ลกู คา้ แต่ละรายใหเ้ หมาะสมกบั แต่ละสถานท่ี

พฒั นาการและความเป็ นมาของโลจิสติกส์ (ต่อ) ผบู้ ริหารการกระจายสินคา้ ใหค้ วามสาคญั กับการควบคมุ สินคา้ คงคลงั โดยเร่มิ นางบดลุ และ ผลกระทบดา้ นการเงินจากการตดั สินใจของตนมาพิจารณา เพราะการลดปรมิ าณสินคา้ คงคลงั และ รายรบั ทางบัญชีส่งผลบวกต่อกระแสเงินสด ดว้ ยความเข้าใจเช่นนีท้ าใหม้ องเห็นไดช้ ัดเจนว่า แผนการดาเนินงานการกระจายสนิ คา้ ท่ีดีจะช่วยเพ่ิมผลกาไรใหก้ บั องคก์ รไดม้ าก สิ่งสาคญั ท่ีสดุ ของ ช่วงเวลานี้ คือ การท่ีผบู้ ริหารการกระจายสินคา้ เร่ิมไดร้ บั การยอมรบั และนบั ถือจากเพ่ือนรว่ มงาน ดา้ นการเงินและการตลาด ซ่ึงเร่ิมท่ีจะมองว่า การกระจายสินคา้ เป็นความพยายามท่ีมากกว่า เปา้ หมายในการลด และจากดั ตน้ ทนุ เพียงอย่างเดียว ส่งผลใหผ้ บู้ รหิ ารการกระจายสินคา้ สามารถ เขา้ รว่ มวางแผนเชิงกลยทุ ธท์ งั้ เชิงรุกเพ่ือตอบสนองตอ่ อปุ สงคล์ กู คา้ ตามปกติและในทางตรงกนั ขา้ ม คือ การตอบสนองตอ่ กลยทุ ธร์ วมขององคก์ ร

พฒั นาการและความเป็ นมาของโลจิสติกส์ (ต่อ) พฒั นาการท่ีสาคญั ในช่วงปลายปี 2503 คือ เป็นจดุ เร่ิมตน้ แนวคิดการจดั การวสั ดุ (material Management) โดยใชแ้ นวคิดการกระจายสินคา้ เพ่ือสนบั สนนุ การปรบั ตวั ทางการตลาด ซ่งึ มีความ พึงพอใจของลกู คา้ เป็นตวั กาหนด แต่ในทางตรงกนั ขา้ มแนวคิดการจดั การวสั ดมุ ีการเติบโตเต็มท่ี จากการขาดแคลนวสั ดุ และวตั ถดุ บิ ส่ิงท่ีก่อปัญหาการส่งสินคา้ และวสั ดุ ในหลายๆ ดา้ น กลไกของ การผลกั ดนั ในการจดั การวสั ดคุ ลา้ ยกนั กบั การกระจายสินคา้ โดยการจดั การวสั ดสุ นบั สนนุ การผลิต ซ่ึงกาหนดตน้ ทุนโดยรวมท่ีต่าสดุ ไวล้ ่วงหนา้ ปัจจุบนั มีแนวคิดใชร้ ะบบเทคโนโลยีสารสนเทศเพ่ือ สนับสนุนการตัดสินใจร่วมกันทงั้ การจัดการวสั ดุและการจัดการสินคา้ สาเร็จรูป การจัดการวสั ดุ คลา้ ยกับการกระจายสินคา้ แต่สนบั สนุนกลยุทธก์ ารดาเนินงานดา้ นการผลิตใหด้ าเนินการอย่าง รวดเร็ว พฒั นาการดา้ นการจัดการวัสดสุ ามารถพบไดใ้ นประเทศอุตสาหกรรมท่วั โลก รวมถึงใน ประเทศไทย

พฒั นาการและความเป็ นมาของโลจิสติกส์ (ต่อ) องคป์ ระกอบท่ีสาคญั ต่อการพัฒนาการของการกระจายสินคา้ และการจัดการวัสดุ คือ การ ขยายตวั อย่างรวดเร็วของเทคโนโลยีสารสนเทศ พฒั นาการของซอฟตแ์ วรโ์ ปรแกรมคอมพิวเตอร์ ดา้ นกลยุทธแ์ ละการปฏิบัติงาน ซ่ึงกลยุทธจ์ ะเนน้ การวางแผนงาน ใหเ้ กิดการจดั การในส่วนการ ปฏิบัติงาน ซ่ึงมีความสาคัญย่ิงต่อการเจริญเติบโตเต็มท่ีของแนวคิดทั้ง 2 ระบบนี้ เพ่ือทาให้ กระบวนการจดั ซือ้ จดั หาสินคา้ เกิดขนึ้ ในเวลาจรงิ (Real Time Basis) ไดก้ ลายเป็นรูปแบบปกตขิ อง การปฏิบตั ิงานในปัจจบุ นั จดุ ท่ีสาคญั ในช่วงเวลานี้ คือ การพฒั นาการของการบริการลกู คา้ ความยืดหย่นุ ดา้ นสินคา้ คง คลงั พ่ีเพ่ิมขึน้ และความสามารถท่ีจะบริหารอย่างมีประสิทธิภาพโดยอาศยั เทคโนโลยีสารสนเทศ เพ่ือเร่ิมเคล่ือนยา้ ยวสั ดหุ รอื สินคา้ ผ่านการกระจายสินคา้ และการจดั การวสั ดุ โดยเปล่ียนตาแหน่ง รูปแบบทางธรุ กิจจากเชิงรบั เป็นเชิงรุก บรษิ ัทจานวนมากไดจ้ ดั โครงสรา้ งองคก์ รเพ่ือขยายควบคมุ ทงั้ การกระจายสินคา้ และการกระจายวสั ดุ โดยท่วั ไปการกระจายสินคา้ ไดข้ ยายการควบคมุ ท่ีรวมถึง กระบวนการส่งั ซือ้ สินคา้ การบรกิ ารลกู คา้ การควบคมุ สินคา้ คงคลงั สินคา้ สาเรจ็ รูป การขนสง่ และ การคลงั สนิ คา้

พฒั นาการและความเป็ นมาของโลจิสติกส์ (ต่อ) ช่วงซบเซาของเศรษฐกจิ โลก ในปี 2523 - 2533 โดยช่วงเร่ิมตน้ ทศวรรษ หรือปี 2523 เป็นช่วงท่ีผูท้ างานดา้ นการกระจาย สินคา้ และการจดั การวสั ดไุ ดร้ บั การยอมรบั ในระดบั สงู สดุ จากผบู้ รหิ ารระดบั สงู สดุ ผบู้ รหิ ารดา้ นการ กระจายสินคา้ และการจดั การวสั ดไุ ดร้ บั การยอมรบั ในฐานะผบู้ รหิ ารระดบั สงู หรอื ระดบั อาวโุ ส จาก ความไม่แนน่ อน และการถดถอยทางเศรษฐกิจอยา่ งรุนแรงท่ีสดุ ซง่ึ เกิดขนึ้ ในชว่ งปี 2523 ถา้ เป็นการ ปรบั ตัวให้เขา้ กับความไม่แน่นอนนี้ จาเป็นตอ้ งจัดทาแผนงานสารองฉุกเฉิน ความไม่แน่นอนท่ี สาคญั ไดแ้ ก่ • เงินทนุ • พลงั งาน • ภาวะเงินเฟ้อ • ผลกระทบจากการเพ่ิมขนึ้ ของธรุ กิจขา้ มชาติ

พฒั นาการและความเป็ นมาของโลจิสติกส์ (ต่อ) จากทั้ง 4 องคป์ ระกอบข้างต้น บริษัทต่างๆ ต้องทาการตรวจสอบวิธีปฏิบัติของตนในการ กระจายสินคา้ ขณะท่ีสภาวะทางตลาดมีความเปล่ียนแปลง ระบบโลจิสติกสเ์ ปล่ียนแปลงตามไป ดว้ ย การตระหนักถึงผลของโลจิสติกสท์ ่ีมีต่อผลกาไรขององคก์ รได้แพร่หลายมากขึน้ จากเดิม ความสาคญั ของการจัดการกระบวนการโลจิสติกส์ โดยรวมใหเ้ พ่ิมการควบคุมการทางานของผู้ จาหน่ายปัจจยั การผลิตและสินคา้ (Supplier) ผกู้ ระจายสินคา้ (Distributor) และลกู คา้ เพ่ือท่ีจะให้ อตั ราการผลติ ตรงกบั ความตอ้ งการของผใู้ ชส้ ินคา้ วธิ ีนีจ้ ะสามารถลดสินคา้ คงคลงั การย่ืนรอบเวลา ในการจดั ซอื้ สินคา้ (Lead time) และลดตน้ ทนุ โดยรวมของโลจิสตกิ ส์

พฒั นาการและความเป็ นมาของโลจิสติกส์ (ต่อ) ยุคเทคโนโลยสี ารสนเทศ ระยะเวลาจากปี 2508-2522 เป็นช่วงท่ีการกระจายสินคา้ เติบโตเต็มท่ีและมีการจดั การวสั ดุ เขา้ มาเก่ียวขอ้ งดว้ ย เป็นผลมาจากขอ้ เรียกรอ้ งและความตอ้ งการของลกู คา้ เพ่ิมสงู ขึน้ มาก ธุรกิจ ต่างๆ ท่ัวโลกเร่ิมประสบกับปัญหาจากภาวะเศรษฐกิจท่ีแกว่งตัวตลอดเวลา ในขณะท่ีการ ดาเนินงานกระจายสินคา้ เรม่ิ มีขอ้ เรยี กรอ้ งเพ่ิมมากขนึ้ ผบู้ รหิ ารระดบั สงู เร่มิ ท่ีจะถามปัญหาเจาะลกึ เก่ียวกบั กลยทุ ธท์ างเลือกในการตลาด โดยนาตน้ ทุนเขา้ มารว่ มกับรายไดเ้ พ่ือทาการวิเคราะหท์ าง การตลาด ฉะนั้นผูบ้ ริหารกระจายสินคา้ เร่ิมทาการตรวจโปรแกรมทางการตลาดและพิจารณา เก่ียวกบั ปรมิ าณและคณุ ภาพของแผนการบรกิ ารลกู คา้ ผลท่ีตามมาก็คือ ผบู้ รหิ ารกระจายสินคา้ เรม่ิ มีส่วนรว่ มในการตดั สินใจเก่ียวกบั กลยทุ ธก์ ารบรหิ ารสินคา้ คงคลงั ซ่งึ รวมถึงปรมิ าณสินคา้ คงคลงั ท่ี เหมาะสม สถานท่ีท่ีทาการเก็บสินคา้ คงคลงั ไว้ และการใหบ้ รกิ ารแก่ลกู คา้ แตล่ ะรายใหเ้ หมาะสมกบั แต่ละสถานท่ี

พฒั นาการและความเป็ นมาของโลจิสติกส์ (ต่อ) ในปี 2533 ถงึ ปัจจบุ นั ขอ้ มลู ขา่ วสารเป็นส่ิงท่ีสาคญั ในการสนบั สนนุ กระบวนการกระจายสินคา้ และโลจิสติกสเ์ สมอมา สว่ นประกอบท่ีสาคญั ย่ิงในการควบคมุ กิจกรรมต่างๆ นอกจากนีแ้ ลว้ ยงั เป็น ตวั กระตนุ้ ใหเ้ รม่ิ การดาเนินงาน ดว้ ยเหตผุ ลเหล่านีส้ ามารถพดู ไดว้ ่าสารสนเทศ คือ กาวท่ียึดทกุ ส่ิง ไวด้ ว้ ยกัน เพ่ือใหก้ ิจกรรมสามารถดาเนินไปอย่างราบร่ืน ในอดีตบริษัทส่วนมากมีความเช่ืองชา้ เน่ืองจากขาดการใชเ้ ทคโนโลยีสารสนเทศเพ่ือกิจกรรมดา้ นโลจิสตกิ ส์ ซง่ึ ปัจจบุ นั ก็ยงั คงเป็นเร่อื งจรงิ เพราะหาซอฟตแ์ วรท์ ่ีดียาก เช่น การท่ีบรษิ ัทหลายแห่งใชอ้ ินเทอรเ์ น็ตทางการคา้ เพ่ือธุรกิจ สามารถ ดาเนินงานอย่างราบรน่ื ทงั้ ในการจดั หาวตั ถดุ ิบ งานระหว่างผลิต และผลิตภณั ฑส์ าเรจ็ รูป สนบั สนนุ กิจกรรมอ่ืนๆ ของธุรกิจ ทาใหเ้ กิดความไดเ้ ปรียบในการแข่งขัน เป็นอาวธุ ท่ีทรงอานุภาพในการ แขง่ ขนั ทางธรุ กิจองคก์ รไมส่ ามารถหลีกเล่ยี งได้

องคป์ ระกอบโลจิสติกส์ โลจิสติกส์ (Logistics) คนท่ัวไปส่วนใหญ่จะเขา้ ใจว่าคือ การขนส่ง แต่ในความเป็นจริงแลว้ กิจกรรมโลจิสตกิ สจ์ ะมีองคป์ ระกอบท่ีสาคญั ครอบคลมุ ในหลายดา้ น เพ่ือใหส้ ามารถเคลื่อนยา้ ยวสั ดุ ส่ิงของใหส้ ามารถตอบสนองความตอ้ งการในโซ่อุปทานชัพพลายเชนใหเ้ กิดประสิทธิภาพสูงสุด องคป์ ระกอบท่ีสาคญั ไดแ้ ก่ 1. การบริหารจัดการสารสนเทศ (Information Management) เป็นกิจกรรมท่ีจะตอ้ งพยายามดาเนินการใหร้ วดเรว็ ท่ีสดุ เพ่ือตอบสนองความตอ้ งการของลกู คา้ ใน ปัจจบุ นั องคก์ รส่วนใหญ่มกั นาระบบคอมพิวเตอรแ์ ละการจดั การธรุ กิจเชิงอิเลค็ ทรอนิคสเ์ ขา้ มาชว่ ย เพ่ือความสะดวกและรวดเร็ว ส่วนสารสนเทศถือเป็นหัวใจหลักในงานโลจิสติกส์ เพ่ือควบคุม กระบวนการทั้งหมด ตั้งแต่ การวางแผนคาดการณ์ความตอ้ งการของลูกคา้ คาดการณ์ความ ตอ้ งการในตวั สินคา้ หรือการบริการลกู คา้ และเพ่ือใหบ้ ริการลูกคา้ เป็นกิจกรรมท่ีองคก์ รพยายาม ตอบสนองความตอ้ งการของลกู คา้ ซง่ึ จะทาไดด้ เี พียงใดตอ้ งขนึ้ อย่กู บั ประสิทธิภาพของสารสนเทศท่ี มี

องคป์ ระกอบโลจิสติกส์ (ต่อ) 2. การบริหารการจดั ซอื้ (Procurement Management) เน้นการบริหารในการจัดซื้อ จัดหาวัตถุดิบ และบริการทั้งในส่วนของการเลือกผู้จาหน่าย วตั ถดุ ิบ กาหนดช่วงเวลาและปรมิ าณในการส่งั ซอื้ และสรา้ งความสมั พนั ธก์ บั ผจู้ าหนา่ ยวตั ถดุ ิบ 3. การบริหารสนิ คา้ คงคลัง (Inventory Management) รวมถึงการจดั การคลงั สินคา้ เน่ืองจากปรมิ าณสนิ คา้ คงคลงั จะเป็นตน้ ทนุ หลกั ท่ีสง่ ผลต่อองคก์ ร การ มีปริมาณสินคา้ คงคลงั ท่ีมากจะส่งผลใหเ้ กิดค่าใชจ้ ่ายท่ีสูง ทัง้ เสียโอกาสดา้ นการนาเงินทุนไป หมนุ เวียน เสยี คา่ ใชจ้ า่ ยในการเก็บรกั ษาสนิ คา้ 4. การบริหารการขนส่ง (Transportation Management) รวมถึงกิจกรรมท่ีเก่ียวขอ้ งกับการเคล่ือนยา้ ยสินคา้ โดยจะตอ้ งจดั ส่งสินคา้ ถกู ตอ้ งครบจานวนใน สภาพท่ีสมบรู ณ์ และตรงเวลาท่ีกาหนด

คณุ สมบตั ิหวั หนา้ ควบคมุ งานโลจิสติกส์ คณุ สมบตั ิหวั หนา้ ควบคุมงานโลจิสติกส์ ตอ้ งมีความรูค้ วามสามารถดา้ นโลจิสติกส์ ในระดบั ปฏิบตั ิการ สามารถจัดการ และควบคุมงานในกิจกรรมท่ีไดร้ บั มอบหมายได้ เช่น การจดั ซือ้ การ ขนส่ง การผลิต ซ่ึงตอ้ งวางแผนประสานงาน และควบคมุ งานในกิจกรรมท่ีรบั ผิดชอบได้ ตอ้ งเป็น บคุ คลท่ีมีมนษุ ยส์ มั พนั ธด์ ี ถา้ สามารถส่ือสารดว้ ยภาษาองั กฤษ ภาษาญ่ีป่นุ ภาษาจีน และสามารถ ใชง้ านซอฟตแ์ วรโ์ ลจิสติกสไ์ ด้ จะเป็นท่ีตอ้ งการของตลาดมาก เงินเดือนอย่รู ะดบั ประมาณ 10,000 - 35,000 ขนึ้ อย่กู บั ความสามารถและประสบการณ์