วิชาวิทยาศาสตร์211164

วชิ าวทิ ยาศาสตร ์

เน้ือหาการจดั การเรยี นการสอน

เซลล ์ (Cell) หมายถงึ หน่วยทเี่ ล็กทสี่ ดุ ของ สงิ่ มชี วี ติ ซงึ่ จะทาํ หนา้ ที่ เป็ นโครงสรา้ งหนา้ ทขี่ อง การประสานและการ เจรญิ เตบิ โตของสงิ่ มชี วี ติ

สว่ นประกอบของเซลลพ์ ชื 1.ผนงั เซลล์ 2.เย่อื หมุ้ เซลล์ 3.ไซโทพลาซึม 4.คลอโรพลาส 5.ไมโทคอนเดรีย 6.แวควิ โอล 7.นิวคลโี อลสั 8.นิวเคลยี ส 9.รา่ งแหเอนโดพลาสซึม 10.กอลจบิ อดี

สว่ นประกอบของเซลลส์ ตั ว ์ 1. เย่อื หมุ้ เซลล์ 2. นิวเคลยี ส 3. นิวคลโี อลสั 4. ไลโซโซม 5. ไซโทพลาสซึม 6. ไมโทคอนเดยี 7. กอลจบิ อดี 8. รา่ งแหเอนโดพลาซมึ

โครงสรา้ งพ้นื ฐานของเซลล์ ผนังเซลล์ (cell wall) ผนงั เซลลพ์ บในเซลล์พืชเทา่ นนั้ เป็นสว่ นที่ไมม่ ีชีวิต ทาหนา้ ท่ใี หค้ วามแขง็ แรงและทาใหเ้ ซลล์คงรปู อยไู่ ด้ ประกอบด้วยเซลลโู ลสเป็นสว่ นใหญแ่ ละยงั ประกอบดว้ ยสารพวกเพกทิน ลิกนิน ฮมี เิ ซลลโู ลส ซเู บอรนิ ไคทิน และคิวทิน

เยื่อหมุ้ เซลล์ (cell membrane) มลี กั ษณะเปน็ เยือ่ บางๆ อยูล่ อ้ มรอบเซลล์ ประกอบดว้ ยสาร ประเภทโปรตีนและไขมัน มหี น้าทีช่ ่วยให้เซลล์คงรูปและควบคมุ การแลกเปล่ยี นสารระหว่างภายในและ ภายนอกเซลล์ เย่อื ห้มุ เซลลพ์ บไดท้ ัง้ ในเซลลพ์ ชื และเซลล์สตั ว์เป็นสว่ นท่ีมชี ีวติ มคี วามยืดหยุ่นสามารถยืด หดไดม้ ีลกั ษณะเป็นเยือ่ บางๆ มรี พู รุนสาหรบั ให้สารละลายผ่านเข้าออกได้ เชน่ น้า นา้ ตาลโมเลกลุ เดีย่ ว ยู เรีย กรดอะมิโน เกลอื แร่ ออกซิเจน และกลีเซอรอลสามารถผ่านเข้าออกไดง้ า่ ย สว่ นสารท่มี ีโมเลกุลขนาด ใหญ่ไมส่ ามารถผ่านเข้าออกไดเ้ ลย เชน่ สารพวกโปรตนี และไขมนั จงึ เรยี กเยือ่ ทม่ี ีลกั ษณะแบบนวี้ า่ เย่ือก่ึง ซึมผ่านได้ (semipermeable membrane หรือ selective permeable membrane)

ไซโทพลาซึม (cytoplasm) มลี กั ษณะเปน็ ของเหลวคลา้ ยเจลล่ีซง่ึ มนี า้ โปรตีน ไขมัน คาร์โบไฮเดรต และเกลือแรต่ า่ งๆ เป็นองค์ประกอบ ไซ โทพลาซมึ เปน็ ศนู ยก์ ลางการทางานของเซลลท์ ี่ทาหนา้ ท่เี กยี่ วกับเมแทบอลิ ซมึ (metabolism) ทั้งกระบวนการสร้างและการสลายอินทรยี สาร เป็น แหล่งทีเ่ กดิ ปฏิกริ ยิ าเคมีตา่ งๆ ทจ่ี ะชว่ ยใหเ้ ซลล์ดารงชวี ิตอยูไ่ ด้

นวิ เคลยี ส (nucleus) อยใู่ นไซโทพลาซมึ เป็นสว่ นประกอบท่สี าคัญ ท่สี ดุ ของเซลล์ นิวเคลยี สทาหนา้ ที่ควบคมุ เมแทบอลิซมึ ของเซลล์ ควบคุมการสงั เคราะหโ์ ปรตีนและเอนไซม์ ควบคุมการถ่ายทอดลักษณะ ทางพนั ธุกรรมจากพ่อแม่ไปสู่ร่นุ ลูกหลาน ควบคุมกิจกรรมต่างๆ ภายใน เซลล์ ควบคมุ การเจรญิ เตบิ โต และควบคมุ ลักษณะต่างๆ ของสงิ่ มีชีวติ

คลอโรพลาสต์ (chloroplast) พบเฉพาะในเซลลท์ ่มี ีสีเขยี วของพชื และเซลล์ ของโพรทสิ ต์บางชนิด เชน่ สาหรา่ ย คลอโรพลาสต์ประกอบด้วยเย่อื หมุ้ 2 ชั้น ช้ันนอกทาหน้าท่ีควบคุมชนดิ และปริมาณของสารที่ผ่านเขา้ และออกจากคลอ โรพลาสต์ สว่ นชัน้ ในจะมีลกั ษณะยนื่ เขา้ ไปภายในและมีการเรียงกนั เปน็ ช้ันๆ อย่างมรี ะเบยี บ ภายในเยอื่ หมุ้ ชั้นในจะมีโมเลกลุ ของสารสเี ขียว เรียกว่า คลอโรฟลิ ล์ (chlorophyll) และมเี อนไซมท์ ีเ่ กี่ยวข้องกับการสรา้ งอาหาร

แวคิวโอ ( vacuole ) มขี นาดใหญ่มากในเซลลพ์ ชื เปน็ ออรแ์ กเนลล์ ท่ีมีเย่อื ห้มุ ชน้ั เดยี ว มลี ักษณะเป็นถงุ มีเมมเบรน ซึง่ เรียกว่า โทโนพลาสต์ ( tonoplast) ห่อหุ้ม ภายในมสี ารตา่ งๆ บรรจอุ ยู่ โดยท่วั ไป จะพบใน เซลลพ์ ืช และสัตว์ชั้นต่า ทาหน้าทชี่ ว่ ยใหเ้ ซลล์พืชมีชีวิต และทาหนา้ ที่ เก็บสะสมสาร ท่เี ปน็ อนั ตราย ตอ่ ไวโตพลาสซึมของเซลล์ ในเซลลพ์ ืชที่ ยังอ่อน จะมีแวควิ โอลเลก็ ๆ เป็นจานวนมาก เซลล์พชื ท่ีเจรญิ เตบิ โต เตม็ ท่ีสมบรณู ์ แวควิ โอลจะรวมกัน มขี นาดใหญ่มากประมาณ 95 % หรอื มากกวา่ นโ้ี ดยปริมาตรของแตล่ ะเซลล์

กอลจิคอมเพลกซ์ ( golgi complex, golgi bodies, golgi apparatus) เปน็ โครงสร้างทปี่ ระกอบดว้ ยถงุ ( vacuole) ห้มุ ดว้ ยเย่อื บาง ๆ หลาย ๆ ถุงเรียงกันภายในถุงจะมสี ารทีเ่ ซลล์จะขนสง่ ออกนอก เซลล์ ทาหนา้ ทใ่ี นขบวนการขนถา่ ย ( secretion ) เกย่ี วขอ้ งกบั การ สงั เคราะห์ไลโซโซมและเซลเพลทของพืช

เอนโดพลาสมกิ เรตคิ ูลมั ( endoplasmic reticulum : ER) เปน็ ออร์แกเนล ทมี่ ผี นังบาง 2 ชน้ั มี ความหนาน้อยกวา่ เยื่อหุ้มเซลล์ มีลกั ษณะ เป็นท่อขดพบั ไปมา เป็นออรแ์ กเนล ท่ีเก่ียวข้องกบั การ สงั เคราะหโ์ ปรตนี ซ่ึงไรโบโซม จะเกาะทางดา้ น ไซโตซอลของเยอื่ หุ้ม โปรตีนถกู สงั เคราะห์ ขา้ มเยื่อ ห้มุ ของเอนโดพลาสมกิ เรทคิ วิ ลัม นอกจากจะเปน็ ทใ่ี ห้ไรโบโซมเกาะอยูแ่ ล้ว ยงั ทาหนา้ ท สี่ ังเคราะห์ สาร ( sterols) และ phospholipids เปน็ สารทจ่ี าเปน็ ของทุกๆเยอ่ื หมุ้ เอนโดพลาสมกิ เรทคิ วิ ลัม ยังทาหนา้ ที่ ีข่ นถา่ ยเอนไซม์ และโปรตนี โมเลกุล เรียกว่า การหลัง่ สาร หรอื กระบวนการขบั สาร ออก นอกเซลล์ ( secetion) ประกอบด้วย โครงสร้างระบบท่อ ที่มกี ารเช่อื มประสานกัน ทั้งเซลลส์ ่วนของ ทอ่ ยังตดิ ตอ่ กับเยอื่ หุ้มเซลล์ เยอ่ื หมุ้ นิวเคลียส และกอลจิบอดดี ว้ ย ภายในทอ่ มีของเหลวซงึ่ เรยี กวา่ ไฮ ยาโลพลาซมึ (hyaloplasm) บรรจุอยู่ และพบในยฝุคารีโอตเทา่ น้ัน

สงิ่ มชี วี ติ แตล่ ะชนิดมีลักษณะเฉพาะตวั ทาใหส้ ง่ิ มีชีวติ แตกต่างกนั เชน่ ลักษณะสีผวิ ลักษณะเสน้ ผม ลักษณะสีตา สแี ละกลนิ่ ของดอกไม้ รสชาตขิ องผลไม้ เสียงของนกชนดิ ตา่ งๆ ลักษณะเหล่านจี้ ะถูกส่งผ่านจากพ่อแม่ ไปยงั ลกู ได้ หรือส่งผา่ น จากคนรนุ่ หนง่ึ ไปยงั รนุ่ ตอ่ ไป



จาแนกสง่ิ มีชวี ิตออกเปน็ 5 อาณาจักร คือ 1. อาณาจกั รมอเนอรา (Monera Kingdon) 2. อาณาจักรโพรทสิ ตา (Protista Kingdom) 3. อาณาจักรฟังไจ (Fungi Kingdom) 4. อาณาจักรพชื (Plantae Kingdom) 5. อาณาจักรสัตว์ (Animalia Kingdom)

เทคโนโลยีชีวภาพ คือ การใชค้ วามรูเ้ กย่ี วกบั สง่ิ มีชีวติ และ ผลติ ผลของสิง่ มชี ีวติ ใหเ้ ป็นประโยชน์กับมนษุ ย์ หรอื การใช้ เทคโนโลยใี นการนาสิง่ มชี ีวติ หรอื ชิ้นส่วนของส่ิงมชี วี ิตมาพัฒนา หรือปรับปรุงพืช สัตว์ และผลติ ภณั ฑ์อ่ืนๆ เพ่ือประโยชนเ์ ฉพาะ ตามทเ่ี ราตอ้ งการ