ใบความรู้เรื่อง หุ้น

หนุ คอื อะไร? หากคุณเป็นคนหน่ึงท่ีฝนั อยากจะเป็นเจ้าของกิจการ สกั อย่าง แต่เกบ็ เงนิ มาก็หลายปี ยงั มเี งนิ ไม่มากพอจะเดนิ หน้า ตามความฝนั ไดส้ กั ที เช่อื หรอื ไมว่ า่ ... การลงทุนในหุน้ ช่วยใหฝ้ นั ของคุณเป็นจรงิ ได้ เพราะ“ห้นุ ” (Stock) เป็นตราสารทก่ี จิ การออกใหแ้ ก่ผู้ ถอื (Holder) เพ่อื ระดมเงนิ ทุนไปใชใ้ นกจิ การ โดยผูถ้ อื ตราสาร ทุนจะมฐี านะเป็น “เจ้าของกิจการ” ซง่ึ จะมสี ว่ นไดเ้ สยี หรอื มสี ทิ ธิ ในทรพั ยส์ นิ และรายไดข้ องกจิ การ รวมทงั้ มโี อกาสไดร้ บั ผลตอบแทนเป็นเงนิ ปนั ผล (Dividend) ซง่ึ ขน้ึ อยกู่ บั ผลกําไร และขอ้ ตกลงของกจิ การนนั้ ๆ โดยทวั่ ไปหนุ้ แบง่ ออกเป็น 2 ประเภท ไดแ้ ก่  ห้นุ สามญั (Common Stock) เป็นตราสารทอ่ี อกโดยบรษิ ทั มหาชนจาํ กดั (บมจ.) ทต่ี อ้ งการระดมเงนิ ทุน จากประชาชน โดยผถู้ อื หุน้ สามญั จะมีสิทธิร่วมเป็นเจ้าของบริษทั มีสิทธิในการออกเสียงลงมตใิ นท่ี ประชุมผถู้ อื หุน้ ตามสดั สว่ นของหุน้ ทถ่ี อื ครองอยู่ กล่าวคอื รว่ มเป็นผตู้ ดั สนิ ใจในปญั หาสาํ คญั ในทป่ี ระชุม ผถู้ อื หนุ้ เชน่ การเพม่ิ ทุน การจา่ ยเงนิ ปนั ผล การควบรวมกจิ การ ฯลฯ นอกจากน้ี ผถู้ อื หุน้ สามญั ยงั มีสิทธิได้รบั เงินปันผลเมอ่ื บรษิ ทั มผี ลกําไร และมีโอกาสได้รบั กาํ ไรจาก ส่วนต่างของราคาเม่อื ราคาหลกั ทรพั ยป์ รบั ตวั สงู ขน้ึ ตามศกั ยภาพของบรษิ ทั รวมถงึ มีโอกาสได้รบั สิทธิในการจองซื้อห้นุ ออกใหม่เมอ่ื บรษิ ทั เพม่ิ ทนุ หรอื จดั สรรใบสาํ คญั แสดงสทิ ธติ ่างๆ ใหแ้ กผ่ ถู้ อื หนุ้  ห้นุ บุริมสิทธิ (Preferred Stock) เป็นตราสารทผ่ี ถู้ อื มสี ว่ นรว่ มเป็นเจา้ ของกจิ การเชน่ เดยี วกบั หุน้ สามญั แมจ้ ะไม่มีสิทธิในการออกเสียงลงมติในทป่ี ระชุมผถู้ อื หุน้ แต่เม่อื กจิ การมกี ําไรจากการดาํ เนินงาน ผู้ ถอื หุ้นบุรมิ สทิ ธจิ ะได้รบั เงินปันผลในอตั ราคงท่ี ซ่ึงอาจจะมากหรอื น้อยกว่าผู้ถือหุ้นสามญั ก็ได้ ขณะเดยี วกนั หากกจิ การนนั้ ตอ้ งเลกิ กจิ การและมกี ารชาํ ระบญั ชโี ดยการขายทรพั ยส์ นิ ผถู้ อื หุน้ บุรมิ สทิ ธิ กจ็ ะได้รบั เงินคืนทนุ ก่อนผถู้ ือห้นุ สามญั ไดอะไรจากการลงทุนในหนุ แม้ “ห้นุ ” จะเป็นหลกั ทรพั ยท์ ผ่ี ูล้ งทุนหลายคนลงั เลทจ่ี ะลงทุน เพราะไม่ แน่ใจในความเส่ยี งท่อี าจจะเกดิ ข้นึ แต่คงปฏิเสธไม่ได้ว่า... “ห้นุ ” ยงั คงมเี สน่ห์ สาํ หรบั ผลู้ งทนุ อกี หลายคนทไ่ี มว่ า่ จะเสย่ี งแคไ่ หน กต็ อ้ งมหี ุน้ อยใู่ นพอรต์ การลงทุน เสมอ นนั่ เป็นเพราะ... 1

หนุ คืออะไร?  ลงทนุ ในห้นุ ... มีโอกาสได้รบั ผลตอบแทนที่น่าสนใจ ทงั้ ในรปู ของ เงินปันผล (Dividend) และ กาํ ไร จากการขายห้นุ (Capital Gain) นอกจากน้ี อาจมผี ลตอบแทนในรปู อ่นื ๆ เชน่ สิทธิในการจองซื้อห้นุ ออกใหม่ (Subscription Right) โดยกรณีทบ่ี รษิ ทั ตอ้ งการออกหุน้ เพอ่ื เพมิ่ ทุน บรษิ ทั จะใหส้ ทิ ธแิ ก่ผถู้ อื หุ้นเดมิ ในการซ้อื หุ้นท่อี อกใหม่ได้ก่อนบุคคลภายนอกในราคาท่กี ําหนด ซ่ึงการให้สทิ ธเิ ช่นน้ีเป็นการ ปกป้องผถู้ อื หนุ้ เดมิ ไมใ่ หส้ ดั สว่ นความเป็นเจา้ ของและอาํ นาจการควบคุมกจิ การลดน้อยลง เมอ่ื มจี าํ นวน หนุ้ ออกจาํ หน่ายมากขน้ึ  ลงทุนในห้นุ ... มีส่วนร่วมเป็ นเจ้าของกิจการ ตามสดั ส่วนการถอื ครอง โดยผูล้ งทุนสามารถเขา้ ร่วม ประชมุ ผถู้ อื หุน้ เพอ่ื ลงคะแนนเสยี งในการตดั สนิ ใจในปญั หาสาํ คญั ๆ ของบรษิ ทั เชน่ เม่อื บรษิ ทั จะเพมิ่ ทุน จา่ ยเงนิ ปนั ผล ควบรวมกจิ การ เป็นตน้  ลงทุนในห้นุ ... มีสภาพคล่องเมื่อต้องการเปลี่ยนเป็นเงินสด เน่ืองจากมตี ลาดหลกั ทรพั ยฯ์ ทาํ หน้าท่ี เป็นตวั กลางระหวา่ งผซู้ อ้ื และผขู้ าย ทาํ ใหผ้ ลู้ งทุนสามารถซอ้ื ขายหุน้ หรอื เปลย่ี นมอื ในการถอื หุน้ ไดอ้ ยา่ ง สะดวกและคลอ่ งตวั ในราคาทท่ี งั้ สองฝา่ ยต่างพงึ พอใจ มกี ารสง่ มอบคา่ หุน้ และโอนความเป็นเจา้ ของหุน้ ตรงตามกําหนดเวลา อย่างไรก็ตาม หุ้นของแต่ละบรษิ ทั อาจมสี ภาพคล่องท่แี ตกต่างกนั โดยหุ้นบาง บรษิ ทั ทไ่ี ดร้ บั ความสนใจจากผูล้ งทุน จะซ้อื งา่ ย ขายคล่อง ในขณะทห่ี ุน้ ของบางบรษิ ทั ทไ่ี มค่ ่อยมผี ูส้ นใจ กอ็ าจจะหาผซู้ อ้ื ผขู้ ายไดย้ ากกวา่ ความเสย่ี งจากการลงทนุ ในหนุ ผลตอบแทนจากการลงทุนในหุน้ ในรปู ของ “เงินปันผล” และ “กาํ ไรจากการขายห้นุ ” จะอยใู่ นระดบั สงู หรอื ต่ํานัน้ ย่อมข้นึ อยู่กบั ผลประกอบการของบริษัท ภาวะอุตสาหกรรมที่เก่ียวข้อง และภาวะเศรษฐกิจ รวมทงั้ สถานการณ์การซ้อื ขายในตลาดหลกั ทรพั ย์ฯ หากภาวะเศรษฐกจิ ขยายตวั ดี และบรษิ ทั มผี ลประกอบการท่ดี ี ผูล้ งทุน ย่อมมโี อกาสท่ีจะได้รบั ผลตอบแทนท่สี ูงข้นึ ในทางตรงขา้ ม หากภาวะเศรษฐกิจซบเซาและบรษิ ทั มผี ลกําไรลดลง ผลตอบแทนทผ่ี ลู้ งทนุ จะไดร้ บั กม็ แี นวโน้มทจ่ี ะลดลงเชน่ กนั ดงั นนั้ ผลู้ งทุนจงึ มคี วามเสย่ี งในเร่อื งความไม่แน่นอนของอตั ราผลตอบแทนท่ีจะได้รบั กล่าวคอื ผลู้ งทุน อาจขายหุน้ ไดใ้ นราคาทต่ี ่ํากว่าทค่ี าดไว้ หรอื บรษิ ทั อาจจา่ ยเงนิ ปนั ผลในระดบั ต่าํ หรอื ไมจ่ ่ายเงนิ ปนั ผลเลย ซง่ึ การทผ่ี ู้ ลงทุนไดร้ บั อตั ราผลตอบแทนต่าํ กว่าอตั ราผลตอบแทนทค่ี าดหวงั มสี าเหตุจากการทก่ี ระแสเงนิ สดรบั สุทธขิ องบรษิ ทั ผู้ ออกหุน้ มคี วามไมแ่ น่นอน ทาํ ใหเ้ กดิ ความไมแ่ น่นอนตอ่ ผลตอบแทนของผถู้ อื หุน้ ของบรษิ ทั นนั้ ดว้ ย สาเหตุท่ีทําให้เกิดความไม่แน่นอนของกระแสเงินสดรบั สุทธิของกิจการ ได้แก่ ความเส่ียงทางธุรกิจ (Business Risk) และความเสย่ี งทางการเงนิ (Financial Risk) ของบรษิ ทั ผอู้ อกหนุ้ 2

หนุ คืออะไร?  ความเสี่ยงทางธรุ กิจ (Business Risk) เป็นความเสย่ี งทเ่ี กดิ จากลกั ษณะของธุรกจิ นนั้ ๆ เชน่ ประเภท ธรุ กจิ โครงสรา้ งรายได้ คา่ ใชจ้ า่ ยของกจิ การ ฯลฯ ทงั้ น้ี ปจั จยั ทม่ี ากระทบต่อการดาํ เนินธุรกจิ ของกจิ การอาจเป็น “ปัจจยั มหภาค” (Macro Factors) เช่น การเพมิ่ ขน้ึ ของราคาน้ํามนั ภาวะเงนิ เฟ้อ ค่าแรงงาน ฯลฯ ซง่ึ จะสง่ ผลใหต้ น้ ทุนผลติ สงู ขน้ึ รวมถงึ ปจั จยั อ่นื ๆ ท่อี าจส่งผลต่อการดําเนินงานของธุรกิจ เช่น การเปล่ยี นแปลงทางสงั คม เทคโนโลยี การเมอื ง กฎระเบยี บต่างๆ ฯลฯ แต่ธุรกจิ จะไดร้ บั ผลกระทบรุนแรงหรอื ไมอ่ ย่างไร ขน้ึ กบั “ปัจจยั จลุ ภาค” (Micro Factors) ภายใน กจิ การด้วย เช่น บางกจิ การมกี ารลงทุนในสนิ ทรพั ย์ถาวรจํานวนมาก ผลท่ตี ามมาคอื กจิ การนัน้ มี รายการค่าเส่อื มราคา ซง่ึ เป็นค่าใชจ้ ่ายคงทจ่ี ํานวนมาก ในทางตรงกนั ขา้ ม หากกจิ การมกี ารลงทุนใน สนิ ทรพั ยถ์ าวรน้อย รายการค่าเสอ่ื มราคาซ่งึ เป็นค่าใชจ้ า่ ยคงทก่ี จ็ ะน้อยตามไปดว้ ย ซง่ึ การทก่ี จิ การมี ตน้ ทุนคงทจ่ี ํานวนมาก เม่อื ยอดขายไมเ่ ป็นไปตามทค่ี าด แต่ภาระค่าใชจ้ ่ายยงั คงทเ่ี ท่าเดมิ กจ็ ะทาํ ให้ กาํ ไรของกจิ การตดิ ลบอยา่ งมากในปีทย่ี อดขายลดลง สง่ ผลใหผ้ ลตอบแทนทผ่ี ลู้ งทุนคาดวา่ จะไดร้ บั จาก การลงทุนลดลงไปดว้ ย  ความเส่ียงทางการเงิน (Financial Risk) เป็นความเสย่ี งทเ่ี กดิ ขน้ึ จากการทก่ี จิ การสรา้ งภาระผูกพนั ทางการเงนิ ไว้ เช่น การก่อหน้ี ถ้ากจิ การใดมกี ารก่อหน้ีจํานวนมาก กจิ การนัน้ กจ็ ะมภี าระการจ่าย ดอกเบย้ี ซง่ึ เป็นคา่ ใชจ้ ่ายคงทจ่ี าํ นวนมาก หากกจิ การไมส่ ามารถทาํ กําไรไดต้ ามเป้าทว่ี างไว้ กําไรของ กจิ การกจ็ ะไมเ่ พยี งพอทจ่ี ะจา่ ยดอกเบย้ี ได้ เมอ่ื กจิ การไมส่ ามารถจ่ายดอกเบย้ี ตามภาระผกู พนั ได้ กท็ าํ ให้ บรษิ ทั มคี วามเสย่ี งทอ่ี าจจะถกู ฟ้องรอ้ งดาํ เนินคดไี ด้ นอกจากนัน้ การลงทุนในหุ้นของบางบรษิ ทั ยงั มคี วามเส่ียงจากการขาดสภาพคล่อง (Liquidity Risk) เน่ืองจากไมอ่ าจเปลย่ี นหุน้ ทล่ี งทุนเป็นเงนิ สดไดใ้ นเวลาทร่ี วดเรว็ โดยไมข่ าดทุน เพราะหุน้ นนั้ มกี ารหมุนเวยี นเปลย่ี นมอื ในตลาดรองน้อย รวมไปถึงการท่รี ะดบั อตั ราดอกเบ้ยี ในตลาดการเงนิ เปล่ยี นแปลงผนั ผวนข้นึ ลง ก็จะกระทบต่อระดบั อตั รา ผลตอบแทนทผ่ี ลู้ งทุนตอ้ งการในยามทอ่ี ตั ราดอกเบย้ี เปลย่ี นแปลงไปในทศิ ทางทส่ี งู ขน้ึ เทา่ กบั วา่ ตน้ ทุนค่าเสยี โอกาสใน เงนิ ลงทุนมรี ะดบั สงู ขน้ึ ผลู้ งทุนจะตอ้ งการอตั ราผลตอบแทนสงู ขน้ึ จงึ ตอ้ งการจา่ ยเงนิ ซอ้ื หุน้ รวมทงั้ หลกั ทรพั ยอ์ ่นื ๆ ใน ราคาต่าํ ลง ดงั นนั้ การเพมิ่ ขน้ึ ของระดบั อตั ราดอกเบย้ี โดยทวั่ ไป จะสง่ ผลใหร้ าคาหลกั ทรพั ยต์ ่างๆ ลดลง เราเรยี กความ เสย่ี งน้ีวา่ ความเสี่ยงจากการเปล่ียนแปลงของอตั ราดอกเบีย้ ในตลาดการเงิน (Interest Rates Risk) สดุ ทา้ ย คอื ความเส่ียงจากอตั ราเงินเฟ้ อ (Inflation Risk) โดยเงนิ เฟ้อเป็นภาวะการณ์ทร่ี ะดบั ราคาสนิ คา้ และบรกิ ารโดยทวั่ ไปเพมิ่ ขน้ึ อยา่ งต่อเน่ือง หากระดบั เงนิ เฟ้อสงู จะสง่ ผลใหเ้ งนิ ทม่ี อี ยใู่ นมอื นําไปซอ้ื สนิ คา้ ไดน้ ้อยลง หรอื ท่เี รยี กว่า “เงินมีมูลค่าลดลง” นัน่ เอง ดงั นัน้ หากกล่าวว่าอตั ราผลตอบแทนท่ไี ด้รบั ในรูปตวั เงนิ เท่ากบั 6% ในขณะทอ่ี ตั ราเงนิ เฟ้อเท่ากบั 2% แสดงวา่ อตั ราผลตอบแทนทไ่ี ดร้ บั จรงิ ๆ หลงั จากหกั ดว้ ยอตั ราเงนิ เฟ้อแลว้ จะอยทู่ ่ี ประมาณ 4% เทา่ นนั้ 3

หนุ คืออะไร? ยงิ่ ในภาวะท่เี งนิ เฟ้อสงู ขน้ึ อตั ราผลตอบแทนท่แี ทจ้ รงิ กจ็ ะยง่ิ ลดลง ซ่งึ การลงทุนในหุน้ ไม่สามารถหลกี เล่ยี ง ความเสย่ี งจากอตั ราเงนิ เฟ้อได้ แต่การทร่ี าคาหุน้ เปลย่ี นแปลงตลอดเวลา และเงนิ ปนั ผลกจ็ ่ายตามผลการประกอบการ จึงเป็นท่ีเช่ือกนั ว่า... การลงทุนในหุ้นจะช่วยปกป้ องความเส่ียงจากอตั ราเงินเฟ้ อได้ดีกว่าการฝากเงินกบั ธนาคาร ซง่ึ ใหผ้ ลตอบแทนคงท่ี ถา เสย่ี งสงู ... อตั ราผลตอบแทนทต่ี องการก็ควรสูง สง่ิ สําคญั ทผ่ี ู้ลงทุนควรคํานึงถงึ เสมอ คอื “ไม่มีการลงทุนใดๆ ใน โลกนี้ ปราศจากความเส่ียง 100%” และเม่ือผู้ลงทุนต้องเลือกลงทุนใน หลกั ทรพั ย์ท่มี คี วามเสย่ี งสงู ขน้ึ ก็ย่อมท่จี ะคาดหวงั ผลตอบแทนท่สี ูงขน้ึ เพ่อื ชดเชยความเสย่ี งนนั้ ซง่ึ ตรงกบั คาํ กลา่ วทว่ี า่ ... High Risk, High Expected Return ในทางกลับกัน หากเลือกลงทุนในหลักทรัพย์ท่ีมีความเส่ียงต่ํา ผลู้ งทนุ กจ็ ะคาดหวงั ผลตอบแทนจากการลงทุนทน่ี ้อยลง การลงทุนในหุน้ กเ็ ช่นเดยี วกนั เม่อื ผลู้ งทุนเหน็ วา่ การลงทุนรปู แบบน้ีมคี วามเสย่ี งทจ่ี ะไม่ไดร้ บั ผลตอบแทน ตามทค่ี าดไวม้ ากกวา่ การลงทุนรปู แบบอ่นื ๆ ผลู้ งทุนกย็ อ่ มคาดหวงั ผลตอบแทนจากการลงทุนทส่ี งู ขน้ึ แต่ในความจรงิ อาจไมเ่ ป็นเชน่ นนั้ เพราะไม่มอี ะไรทเ่ี ป็นหลกั ประกนั ไดเ้ ลยว่า... การลงทนุ ในห้นุ ซ่ึงเป็ นหลกั ทรพั ยท์ ่ีมีความเส่ียง สงู จะต้องให้ผลตอบแทนที่สงู กลบั คืนแก่ผ้ลู งทนุ เสมอไป ผลตอบแทนทไ่ี ดร้ บั อาจจะสงู ต่าํ หรอื อาจไมไ่ ดร้ บั อะไร เลยกเ็ ป็นได้ ทางทด่ี .ี .. ผลู้ งทุนควรเลอื กทางเลอื กลงทุนทส่ี อดคลอ้ งกบั ระดบั การยอมรบั ความเสย่ี งของผูล้ งทุนเอง หากผู้ ลงทุนเป็นคนทก่ี ลวั ความเสย่ี งมาก กค็ วรเลอื กทางเลอื กลงทุนทม่ี คี วามเสย่ี งในระดบั ทไ่ี มส่ งู นกั และยอมรบั ระดบั อตั รา ผลตอบแทนทไ่ี มส่ งู เชน่ กนั แต่หากผลู้ งทนุ สามารถยอมรบั ความเสย่ี งได้ กอ็ าจเลอื กทางเลอื กลงทุนทม่ี คี วามเสย่ี งสงู ได้ ชมคลปิ คชวมามครลเู้ ปิกยคี่ ววกาบัมสรไูเตกลย่ี ห์ วนุ้กับสไตลหนุ 4