การจัดทำหนังสือเรียนรายวิชาเลือกเสรี

เมื่อจดั ทาหนังสือเรียนแลว้ ขั้นตอนสาคัญอกี ประการหน่งึ ในการทาใหท้ ราบวา่ หนงั สือเรียนดังกล่าว มีคณุ ภาพเพยี งพอท่จี ะใชใ้ นการเรยี นการสอนหรอื ไม่ ควรมกี ารประเมินหนงั สือเรยี นโดยผ้เู ชยี่ วชาญอยา่ งนอ้ ย 3 คน เพ่ือช่วยตรวจสอบคุณภาพของหนังสือเรียน ในท่ีน้ีจะขอกล่าวถึง ความหมายและความสาคัญของ การประเมินหนงั สือเรยี น เกณฑก์ ารประเมนิ หนงั สือเรยี น และวธิ ีการประเมนิ หนงั สือเรยี น ซ่ึงมีรายละเอียด ดงั น้ี 1. คิามหมานและคิามสาคญั ขอสการประเมชัหัสั สออ เรยนั ดังท่ีได้กล่าวแล้วว่า หนังสือเรียนเป็นสื่อการเรียนรู้ที่สาคัญในการศึกษาของผู้เรียน ก่อนท่ีจะนา หนังสือเรียนไปใช้ในการจัดการเรียนการสอนจึงต้องมีการประเมินก่อน เพื่อให้เข้าใจเร่ืองน้ีได้ดีข้ึน จะขอ กล่าวถงึ ความหมายของการประเมนิ หนังสอื เรียนและความสาคัญของการประเมนิ หนังสอื เรียน ดงั น้ี 1.1 คิามหมานขอสการประเมชัหัสั สออ เรนย ั การประเมนิ หนังสอื เรียน หมายถงึ การตรวจสอบ คุณภาพของหนังสือเรียนโดยผู้เช่ียวชาญ การประเมินดังกล่าวเป็นการประเมินความตรงเชิงเน้ือหา ดังน้ัน ผู้เชี่ยวชาญจะตอ้ งเปน็ ผูท้ ีม่ ีความรู้ความเช่ยี วชาญในเนื้อหาวชิ าของหนังสือดังกลา่ ว 1.2 คิามสาคัญขอสการประเมัช หัสั สออเรนย ั การประเมนิ หนังสือเรยี นมีความสาคญั ดงั น้ี 1) ช่วยตรวจสอบคุณภาพของหนังสือเรียนว่าเหมาะสมท่ีจะนาไปใช้ในการเรียนการสอน หรือไม่ เพียงใด 2) เพิ่มความม่ันใจให้กบั ครูก่อนนาหนงั สือเรยี นไปใช้ 3) ทาใหท้ ราบข้อดแี ละขอ้ บกพร่องของหนงั สอื เรยี น โดยเฉพาะขอ้ บกพรอ่ งจะไดม้ กี ารปรบั ปรงุ ก่อนนาไปใชจ้ รงิ 4) ทาให้การจดั ทาหนงั สือเรียนเปน็ ระบบ และได้หนังสอื เรียนทม่ี ปี ระสิทธภิ าพ ดว้ ยเหตุน้ีการประเมนิ หนงั สอื เรยี นจงึ เป็นสงิ่ สาคญั ทีผ่ จู้ ัดทาควรมีการประเมนิ หนังสอื ดังกลา่ วทกุ ครง้ั เพือ่ ทาให้ได้หนังสอื เรียนท่ีเหมาะสมในการนาไปใช้จดั การเรยี นการสอน 2. เกณฑ์การประเมชัหัสั สออเรนย ั เนื่องจากหนังสือเรียนเป็นส่ือหลักที่มีความสาคัญอย่างย่ิงในการจัดการเรียนการสอน สานักงาน คณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน (2558) ได้จัดทาเกณฑ์คุณภาพส่ือการเรียนรู้ ข้ึน เพื่อให้ผู้ผลิตใช้เป็น แนวทางในการประกนั คุณภาพสอ่ื การเรยี นรขู้ องผผู้ ลติ ท้ังในการเรยี บเรียง ตรวจสอบคุณภาพและบรรณาธกิ าร ต้นฉบับ โดยสรุปเกณฑ์คณุ ภาพหนังสือเรียน ไว้ดังนี้ 2.1 เัอ้อหา ต้องสอดคล้องและคลอบคลุมกับมาตรฐานการเรียนรู้ ตวั ชี้วัดและสาระการเรียนรู้ ของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน มีความถูกต้องตามหลักวิชาและเป็นปัจจุบัน มีความยากง่าย เอกสารประกอบการอบรม หลักสูตรการจดั ทาหััสสออเรนย ัรานิาช าเลออ กเสรย 47 สาหรับครูการศึกษาัอกโรสเรนย ั

เหมาะกับวัยของผู้เรียนในแต่ละช้ันปี มีการอ้างอิงค้นคว้าแหล่งค้นคว้าและบรรณานุกรมที่ถูกต้องชัดเจน ตรวจสอบได้ เนือ้ หาต้องไมข่ ดั ตอ่ ความมั่นคงของชาตแิ ละศลี ธรรมอันดงี าม 2.2 การัาเสัอเัอ้อ หา ต้องเปน็ ไปตามลาดับขัน้ ตอนการเรยี นรู้ เชอื่ มโยงและเป็นเหตุเปน็ ผลกนั ตลอดจนสอดคล้องกับจิตวิทยาการเรียนรู้ของผู้เรียน เสนอเนื้อหาครอบคลุมท้ังด้านความรู้ ทักษะ กระบวนการและเจตคติตามธรรมชาติของวิชาหรือสาระการเรียนรู้ ส่งเสริมและพัฒนาความสามารถในการ สือ่ สาร การคิดหรอื แกป้ ัญหา การใชท้ กั ษะชวี ิตและการใชเ้ ทคโนโลยเี พอื่ สร้างและแสวงหาความรอู้ ย่างตอ่ เน่ือง ตลอดชวี ิต มีกลยทุ ธใ์ นการเรา้ หรือกระตุ้นความสนใจให้ผู้เรยี นเกิดการเรียนร้ตู ามมาตรฐานของหลักสตู ร 2.3 การใา้ภาษา ในหนังสือเรียนตอ้ งสื่อความหมายชัดเจน อ่านเข้าใจง่าย ชวนติดตาม มีความ ถูกตอ้ งตามหลักการใช้ภาษา ใชภ้ าษาเหมาะสมกับวัยของผเู้ รยี น และใช้คาศัพทเ์ ฉพาะถกู ต้อง 2.4 กจช กรรมการเรยนัรู้ ต้องสอดคล้องกับจดุ ประสงค์ ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้ของบทเรียน สอดคลอ้ งกับพฒั นาการ ลาดับความคิดรวบยอดและหลกั การของวิชาหรือสาระการเรยี นรู้ มีลาดบั ขนั้ ตอนของ กิจกรรมเหมาะสมและมีความหลากหลาย น่าสนใจ ท้ังยังส่งเสริมความรู้ความเข้าใจในบทเรียนและนาไป ประยกุ ตใ์ ช้ในชวี ติ ประจาวนั ได้ 2.5 ภาพ ตาราส แผัภูมช ต้องถูกต้อง ชัดเจนและเป็นปัจจุบัน เหมาะสมสอดคล้องกับสาระ การเรยี นรู้มรี ปู แบบการนาเสนอน่าสนใจ และช่วยใหเ้ ขา้ ใจสาระการเรยี นรู้และความคดิ รวบยอดไดเ้ ปน็ อยา่ งดี จะเห็นได้วา่ เกณฑ์การพจิ ารณาหนังสอื เรียนดงั กลา่ วมุ่งเน้นทเี่ นือ้ หาและกจิ กรรมเป็นสาคัญ วรางคณา โตโพธิ์ไทย (2556 : 9-27 ถึง 9-28) ได้กล่าวถึงการประเมินสื่อส่ิงพิมพ์ ซึ่งรวมถึง หนังสือเรียนด้วยว่ามีประเด็นท่ีนิยมใช้ในการประเมิน 4 ด้าน ได้แก่ วัตถุประสงค์ เน้ือหา การนาเสนอ และ การออกแบบ และได้เสนอตัวอย่างแบบประเมินท่ปี รับจาก Payne, 2003 : p.556-557. ไวด้ งั นี้ ติั อน่าสแบบประเมชัส่ออสช่สพชมพ์ ระดับคิามคชดเห็ั ประเด็ั รานการ มากท่สย ดุ มาก ปาั ัอ้ น ัอ้ น วัตถุประสงค์ กลาส ท่สย ุด เนือ้ หา 1. วัตถปุ ระสงคม์ ีความชดั เจน 2. วัตถปุ ระสงค์สอดคล้องกบั เนือ้ หา 3. เนอื้ หาถกู ตอ้ ง 4. การอธิบายเนอื้ หาชดั เจน เขา้ ใจง่าย 5. เนอ้ื หาทนั สมัย เอกสารประกอบการอบรม หลกั สูตรการจัดทาหัสั สออ เรยนัรานิชาาเลออ กเสรย 48 สาหรับครูการศกึ ษาัอกโรสเรยนั

ระดบั คิามคชดเห็ั ประเด็ั รานการ มากทย่สดุ มาก ปาั ั้อน ัอ้ น การนาเสนอ กลาส ทยส่ ุด การออกแบบ 6. การนาเสนอเนอ้ื หาเชอื่ มโยงกัน 7. การเรยี งลาดับเน้อื หาจากงา่ ยไปยาก อื่น ๆ 8. เนื้อหามีความน่าสนใจ 9. เหมาะสมกับวยั ของผู้เรยี น 10. ช่วยเสรมิ แรงจงู ใจให้ผ้เู รียน 11. ชว่ ยกระต้นุ ความคดิ สร้างสรรค์ 12. ตวั อักษรชดั เจนเหมาะสม 13. ภาพมีขนาดเหมาะสม 14. ภาพสอดคล้องกับเน้ือหา 15. การจดั วางคอลมั น์เหมาะสม 16. การออกแบบสวยงาม 17. ขนาดของสิ่งพิมพเ์ หมาะสม 18. คณุ ภาพของสอ่ื ในภาพรวม ฯลฯ ส่วนปราณี ปราบริปู (2554) ได้สังเคราะห์เกณฑ์การพิจารณาคุณภาพหนังสือเรียนภาษาไทย จากผทู้ รงคณุ วฒุ แิ ละประสบการณก์ ารปฏิบัตงิ าน แยกเป็น 4 ดา้ น ดังนี้ 1) ดา้ นเน้ือหาและการนาเสนอ 2) ด้านการใช้ภาษาและคาศพั ท์ 3) ด้านรปู เล่มและภาพประกอบ 4) ด้านคุณค่า คณุ ธรรมและค่านยิ มที่พึงประสงค์ รายละเอียดแต่ละด้านปรากฏในตารางท่ี 1 ดงั น้ี เอกสารประกอบการอบรม หลักสูตรการจดั ทาหัสั สออเรยนัรานิชาาเลออกเสรย 49 สาหรบั ครูการศกึ ษาัอกโรสเรนย ั

ตาราสทย่ 1 แสดสเกณฑก์ ารพชจารณาคณุ ภาพหััสสออเรยนัภาษาไทน 1) ดา้ ัเัออ้ หาและ 2) ด้าัการใา้ภาษา 3) ดา้ ัรูปเลม่ และ 4) ดา้ ัคณุ คา่ คณุ ธรรม การัาเสัอ และคาศัพท์ ภาพประกอบ และคา่ ันช มทพ่ย ึสประสสค์ 1.1 ถกู ตอ้ งและทนั สมัย 2.1 ต้งั ชือ่ หนังสอื ได้ 3.1 มีขนาดรูปเลม่ 4.1 ไมก่ ระทบตอ่ ความ นา่ สนใจ ชวน เหมาะสมกับวยั ของ มัน่ คงของชาติและ ตดิ ตาม ผู้เรยี น ศีลธรรมอันดงี าม ของประชาชน 1.2 สอดคลอ้ งครอบคลมุ 2.2 ตั้งช่อื บทได้สมั พันธ์ 3.2 มจี านวนหน้า 4.2 สามารถนาความรู้ กับหลกั สตู รแกนกลาง สอดคลอ้ งกบั เนอื้ หา ไม่มากหรือน้อย ความเข้าใจด้านภาษา การศึกษาขน้ั พ้ืนฐาน นา่ สนใจและจดจางา่ ย เกนิ ไป เหมาะสมกบั วรรณคดีและ ของกระทรวง เนือ้ หาและวยั ของ วรรณกรรมไปประยกุ ต์ ศกึ ษาธกิ าร 1.3 สอดคล้องกบั ผู้เรียน ใช้ในชีวิตจรงิ จุดประสงคห์ รือ 2.3 ใช้ภาษาเรยี บเรียง 3.3 เลอื กใชข้ นาด สีและ 4.3 ใหข้ ้อคดิ คติเตือนใจ เปน็ รปู แบบงานเขยี น รูปแบบตวั อักษร และหลักในการ จุดเนน้ การจดั ทา อยา่ งหลากหลาย เหมาะสมกบั เรอ่ื ง ดารงชวี ติ หนังสอื ของผู้จัดทา เชน่ นทิ านเรอื่ งส้ัน ๆ และวยั ของผเู้ รยี น สารคดี และรอ้ ยกรอง เหมาะสมกับวัยและ ความสามารถของ 3.4 มภี าพประกอบ 4.4 ไดพ้ ฒั นาการคิด ผู้เรียน สวยงาม สอดคลอ้ ง วิเคราะห์ 1.4 สามารถพฒั นาทักษะ 2.4 ใช้ภาษากระชบั ภาษาไทยทั้งฟงั พูด สละสลวย เข้าใจง่าย อ่าน เขียนและคิด เหมาะสมกบั วัยและ และเสริมความเข้าใจ แก่ผูเ้ รยี นตามตวั ชว้ี ดั ความสามารถของ เนื้อหา ของหลกั สูตร ผูเ้ รยี น 1.5 เรียงตามลาดบั 2.5 มีเชิงอรรถหรือ 3.5 จดั หนา้ ไดเ้ หมาะสม 4.5 สรา้ งเสรมิ นิสัย ความยากง่าย ชว่ ย คาอธบิ ายทา้ ยบท เปน็ ระบบและ รักการอ่าน พฒั นาความสามารถ ทา้ ยเลม่ เพม่ิ เติม สวยงาม ผู้เรยี นอยา่ งเปน็ สาหรับผู้เรยี นและ ข้นั ตอน ครูผสู้ อน เอกสารประกอบการอบรม หลกั สูตรการจัดทาหัสั สออ เรยนัรานิาช าเลออกเสรย 50 สาหรับครกู ารศกึ ษาัอกโรสเรยนั

1) ดา้ ัเั้ออ หาและ 2) ด้าัการใาภ้ าษา 3) ดา้ ัรปู เล่มและ 4) ดา้ ัคณุ คา่ คณุ ธรรม การัาเสัอ และคาศพั ท์ ภาพประกอบ และค่าัชนมท่พย สึ ประสสค์ 4.6 ตระหนักใน 1.6 นาเสนออย่างเป็น 2.6 พิสจู นค์ วามถูกตอ้ ง 3.6 เยบ็ เลม่ ไดเ้ หมาะสม คงทน ความสาคญั ระบบ สอดคลอ้ งกนั ตามพจนานุกรม ของภาษาไทย มที ศั นคตทิ ดี่ ตี อ่ ตลอดเล่ม ทาให้ ฉบบั ราชบัณฑิตย การเรยี นภาษาไทย ทราบถงึ วตั ถุประสงค์ สถาน หากคาใดมี 4.7 บูรณาการสาระ การเรียนรอู้ น่ื ของการจดั การเรียนรู้ ความพเิ ศษกอ็ ธิบาย อย่างเหมาะสม หลากหลายดา้ นและ ชัดเจน ให้เขา้ ใจ นาไปใชป้ ระโยชน์ได้ 1.7 นาเสนอเนือ้ หา 2.7 จดั ย่อหน้าและวรรค 4.8 ได้พัฒนาคา่ นิยมอนั พึงประสงค์และตาม นา่ สนใจ ชวนตดิ ตาม ตอนได้ถกู ต้อง กระแสของสงั คมโลก เช่น ตลอดเล่ม แสดงถึง เหมาะสมและ ก. สิทธคิ วามเป็นมนษุ ย์ การเรยี บเรยี งและ เขา้ ใจงา่ ย ไมเ่ สนอในเชงิ หมน่ิ แคลนกล่มุ ชาตพิ นั ธุ์ คัดสรรเนือ้ หา หรอื ผู้ดอ้ ยโอกาส แม้จะไม่เจตนาก็ตาม อย่างมีประสิทธิภาพ ข. สทิ ธแิ ละความเสมอ และรอบคอบ ภาคของชายและหญงิ ผ่านการวิเคราะห์ สงั เคราะหห์ รือวจิ ยั 1.8 นาเสนอเนือ้ หา อย่างสรา้ งสรรค์ สง่ เสริมความคดิ และจนิ ตนาการ ผู้เรียนสามารถคดิ เสริมต่อยอดได้ 1.9 มีแบบฝึกหดั ใน แตล่ ะบทช่วยทบทวน และเพมิ่ พนู ความ เข้าใจแกผ่ เู้ รยี น เอกสารประกอบการอบรม หลกั สตู รการจดั ทาหััสสออเรนย ัรานิชาาเลออ กเสรย 51 สาหรบั ครกู ารศึกษาัอกโรสเรนย ั

1) ด้าัเั้ออ หาและ 2) ดา้ ัการใาภ้ าษา 3) ดา้ ัรูปเล่มและ 4) ดา้ ัคณุ ค่า คุณธรรม การัาเสัอ และคาศัพท์ ภาพประกอบ และคา่ ันช มทยพ่ สึ ประสสค์ 1.10 มสี ดั สว่ นของเนอื้ หา กับภาพประกอบ ได้เหมาะสมกบั วยั และการเรียนรู้ ของผเู้ รยี น จากตารางที่ 1 จะเหน็ วา่ เกณฑ์การประเมนิ คณุ ภาพของหนงั สือเรียนดงั กลา่ วแมจ้ ะเปน็ หนังสอื เรียน ภาษาไทย แต่ก็มรี ายละเอียดที่มุ่งเน้นคุณภาพของหนังสือเรียนกลุ่มสาระอ่ืน เพื่อที่จะชว่ ยให้ผู้เรียนสามารถ บรรลุวัตถปุ ระสงคข์ องหลักสตู รเป็นสาคัญ การเขยี นหนงั สอื เรยี นจงึ ต้องศกึ ษาเกณฑ์การประเมนิ ดังกล่าวเพอ่ื เปน็ แนวทางในการเขียนไดอ้ ย่างมี ประสทิ ธภิ าพ ในการจดั ทาหนงั สอื เรียนรายวิชาเลอื กตามหลกั สตู รการศกึ ษานอกระบบ ระดับการศึกษาขัน้ พ้นื ฐาน พุทธศกั ราช 2551 ก็จะต้องมกี ารประเมินเชน่ กัน เพ่ือช่วยใหห้ นังสอื ทีจ่ ัดทาข้นึ มีคณุ ภาพตามท่ีต้องการ 3. ิธช ยการประเมชัหััสสออ เรยนั วธิ ีท่ีใช้ในการประเมินหนังสือเรยี น ซ่ึงจัดว่าเป็นส่ือการเรยี นการสอนแบบหนึ่งนั้น จะต้องมีวธิ ีการ ประเมินหรือท่ีเรียกว่าการทดสอบประสทิ ธิภาพสื่อการเรียนการสอน ชัยยงค์ พรหมวงศ์ และคณะ (2552 : 10-42) กลา่ วถึงการทดสอบประสทิ ธิภาพว่ามีเกณฑ์ในการทดสอบ 3 ประเภท ได้แก่ เกณฑ์ความก้าวหน้าใน การเรียน เกณฑ์ประสทิ ธภิ าพ และเกณฑด์ า้ นคณุ ภาพ ซึง่ มีรายละเอยี ดสรปุ ได้ดงั น้ี 1) เกณฑ์คิามก้าิหั้าทาสการเรยนั หาได้จากผลต่างระหว่างการทดสอบหลังเรียนและ การทดสอบก่อนเรียน โดยความแตกตา่ งอยา่ งมีนยั สาคัญทางสถติ ิ เกณฑ์ที่ตั้งไว้ คอื มกี ารพัฒนาการเพ่มิ ขึน้ โดยเฉลี่ย รอ้ ยละ 25 หรอื เพม่ิ ข้นึ อย่างมนี ัยสาคญั ท่ี ระดับ 0.1 หรือ .05 แล้วแตค่ วามยากงา่ ยของเน้ือหา 2) เกณฑ์ประสชทธชภาพ หาได้จากการประเมินกระบวนการ (Evaluation of Process-E1) คอื พิจารณาผลของการประเมินกจิ กรรมระหวา่ งการเรยี นโดยการใชส้ อ่ื มาเปรยี บเทยี บกับการประเมินผลลัพธ์ (Evaluation of Products-E2) คือพจิ ารณาจากผลการทดสอบหลังเรียน 3) เกณฑ์ด้าัคุณภาพ หาได้จากความพอใจของผู้สอนและผู้เรียนที่ได้จากการเรียนจากส่ือ ดงั กลา่ ว เกณฑ์ท่ีนิยมใช้ในปัจจุบัน ได้แก่ เกณฑ์ที่ 2 และเกณฑ์ที่ 3 เนื่องจากเป็นการประเมินที่ตัวสื่อ คือ หนังสอื เรียนโดยตรง เอกสารประกอบการอบรม หลกั สตู รการจดั ทาหัสั สออ เรยนัรานิาช าเลออ กเสรย 52 สาหรับครกู ารศึกษาัอกโรสเรยนั

ในทน่ี ี้จะขอกล่าวถงึ รายละเอียดของการทดสอบประสิทธิภาพโดยใช้เกณฑป์ ระสิทธภิ าพ และเกณฑ์ คุณภาพดังนี้ 3.1 การประเมัช หัสั สออเรยนัโดนใา้เกณฑป์ ระสทช ธชภาพ การป ระเมิ นโดยวิธีนี้จ ะเป็นการตรวจ สอบป ระสิทธิภาพของห นังสือเรียนท่ี ส ร้างเสร็จ แล้ว โดยนามาทดลองใชก้ บั ผู้เรยี น ตามข้ันตอนดงั น้ี 1) การทดสอบหัึ่สตอ่ หัึ่ส เปน็ การนาสอ่ื ท่ีผลิตเสร็จแลว้ ไปใช้กับผ้เู รียน จานวน 1 คน หรอื 3 คน (เก่ง 1 คน ปานกลาง 1 คน อ่อน 1 คน) เพื่อสารวจการส่ือความหมายให้ผู้เรยี นแสดงความคิดเห็นและ สังเกตปฏิกิริยา และตรวจสอบด้านกายภาพของส่ือ เช่น ถ้อยคาภาษา ความยากง่าย ภาพประกอบ การเรียงลาดบั เน้ือหา และความเป็นไปไดข้ องกจิ กรรม แล้วปรับปรงุ สือ่ 2) การทดสอบกลุ่ม เป็นการนาส่ือท่ีปรับปรุงแล้วไปทดลองกับผู้เรียน จานวนประมาณ 6-10 คน เพ่ือตรวจสอบความต่อเนื่องของกระบวนการใช้สื่อ และศึกษาความผิดพลาดท่ีทุกคนกระทา อาจสอบถาม พูดคยุ กับผู้เรยี นดว้ ย เพือ่ นาขอ้ มลู มาปรับปรุงสื่อ 3) การทดสอบภาคสัาม เปน็ การนาสอื่ ไปทดลองใชก้ บั ผเู้ รยี น 1 ห้องเรียนหรือหลายหอ้ งเรียน เพ่อื ตรวจสอบประสทิ ธิภาพของสื่อในภาพรวมท้ังกระบวนการในสถานการณ์จรงิ การตรวจสอบประสิทธิภาพของสื่อ ทาได้โดยการหาค่าประสิทธิภาพของกระบวนการ (คะแนน พฤติกรรมระหว่างการศึกษาหรือ E1) กับประสิทธิภาพของผล (คะแนนหลังการศึกษา หรือ E2) โดยมีสูตร การคานวณ ดงั นี้ 1) การหาค่า E1 ใชส้ ูตร E1 =  X       N  A X100 เมือ่ E1 คือ ค่าประสทิ ธิภาพของกระบวนการเปน็ ร้อยละ X คือ คะแนนรวมของกจิ กรรมหรอื งานทุกช้ินที่ผ้เู รียนทาได้ถูกต้อง A คือ คะแนนเต็มของกจิ กรรมหรืองานทุกชิ้นทนี่ ามาประเมนิ N คอื จานวนนักศึกษา 2) การหาค่า E2 ใชส้ ูตร E2 =  F       N X100   B  เอกสารประกอบการอบรม หลักสตู รการจัดทาหัสั สออ เรยนัรานิชาาเลออกเสรย 53 สาหรับครกู ารศึกษาัอกโรสเรนย ั

เมื่อ E2 คือ คา่ ประสทิ ธิภาพของผลลพั ธเ์ ปน็ รอ้ ยละ (คา่ เดียวกับรอ้ ยละของ Posttest) F คือ คะแนนรวมของผลสอบหลังเรียน B คือ คะแนนเต็มของการสอบหลังเรยี น N คอื จานวนนกั ศกึ ษา ส่ิัการกาหัดเกณฑ์คิามสมั พััธ์ระหิา่ สกระบิัการกบั ผลลพั ธ์ เป็นการประเมินพฤตกิ รรม ของผเู้ รียนในแงข่ อง (1) พฤติกรรมตอ่ เน่อื งหรอื กระบวนการ (Product-E1) โดยพจิ ารณาจากกจิ กรรมหรอื งาน ท่ีผ้เู รียนได้รับมอบหมายให้ทาหลังจากศึกษาเน้ือหาสาระไปแล้ว และ (2) พฤติกรรมข้ันสุดท้ายหรือผลลพั ธ์ (Product-E2) โดยพิจารณาผลการทดสอบหลงั เรียน เกณฑ์ระหว่างกระบวนการ ผลลัพธ์ อาจใชแ้ ทนด้วย E1/E2 เมื่อ E1 เป็นค่ารอ้ ยละของประสิทธิภาพ ของกระบวนการ และ E2 เป็นคา่ รอ้ ยละของประสทิ ธิภาพของผลลัพธ์ การกาหนดเกณฑ์ E1/E2 ใหม้ ีคา่ เท่าใดขนึ้ อยูก่ ับเน้อื หาสาระ โดยปกติเนื้อหาที่เปน็ พุทธพิ ิสัย มักจะ ต้ังไว้ 80/80, 85/85, 90/90 ส่วนเน้ือหาท่ีเป็นทกั ษะพิสัยหรอื จติ พิสยั อาจตัง้ ไว้ต่ากวา่ นี้ เชน่ 75/75 จะเหน็ ไดว้ ่าโดยปกตมิ ักนิยมกาหนดเกณฑ์ไวท้ ี่ 80/80 ในกรณที ่ีประสิทธิภาพของชดุ การเรียนการสอนทส่ี รา้ งไม่ถงึ เกณฑท์ ่ีตงั้ ไว้ เน่ืองจากตวั แปรที่ควบคุม ไม่ได้ เช่น สภาพห้องเรียน ความพร้อมของผู้เรียน ความชานาญในการใช้ชุดการเรียนการสอนของผู้สอน เป็นตน้ อาจอนุโลมให้มรี ะดับผิดพลาดไดต้ า่ กว่าทก่ี าหนดไวป้ ระมาณ 2.5% -5% ดังนัน้ ประสิทธิภาพของชุด การเรียนการสอนที่สร้างขึ้นอาจกาหนดไว้ 3 ระดับ คือ (1) สูงกว่าเกณฑ์ (2) เท่ากับเกณฑ์ และ (3) ต่ากว่า เกณฑ์ แต่ยอมรับว่ามปี ระสิทธิภาพ 3.2 การประเมัช หััสสออเรนย ัโดนใา้เกณฑด์ า้ ัคุณภาพ มีวิธกี าร ดงั นี้ 1) สร้างแบบประเมินโดยใช้เกณฑ์ในข้อที่ 2 เกี่ยวกับเกณฑ์การประเมินหนังสือเรียน โดยใช้ มาตรประมาณค่า 5 ระดบั ไดแ้ ก่ มากท่ีสดุ มาก ปานกลาง นอ้ ย และนอ้ ยท่ีสดุ 2) นาแบบประเมนิ ดงั กล่าวไปใหผ้ ้เู ชยี่ วชาญประเมนิ 3) นาผลการประเมนิ มาคานวณหาคา่ X และ SD โดยนยิ มกาหนดเกณฑ์การประเมิน ดังน้ี 4.50-5.00 หมายถงึ มากทีส่ ุด 3.50-4.49 หมายถงึ มาก 2.50-3.49 หมายถึง ปานกลาง 1.50-2.49 หมายถงึ นอ้ ย 1.00-1.49 หมายถงึ นอ้ ยที่สุด โดยเกณฑค์ ุณภาพจะพจิ ารณาท่ี 3.50 ขึ้นไปถือวา่ มคี ณุ ภาพตามเกณฑ์ 4) นาผลการประเมินมาปรับปรุงหนงั สอื เรยี นก่อนนาไปใช้จริง เอกสารประกอบการอบรม หลักสตู รการจัดทาหัสั สออ เรนย ัรานิชาาเลออกเสรย 54 สาหรบั ครูการศึกษาัอกโรสเรยนั

ในท่ีน้ีจะขอเสนอแบบประเมินคุณภาพหนังสือรายวิชาเลือกเสรีให้ได้นาไปปรับใช้ในการประเมิน หนงั สือทส่ี รา้ งข้ึน แบบประเมัช คณุ ภาพหััสสออ เรนย ัรานิาช าเลออกเสรย ตามหลักสตู รการศกึ ษาัอกระบบระดบั การศกึ ษาขั้ัพอ้ัฐาั พทุ ธศกั ราา 2551 คาาแย้ จส โปรดทาเครื่องหมาย ลงในช่องความคิดเหน็ ทต่ี รงกบั ความคดิ เหน็ ของทา่ น โดย 5 หมายถงึ มีความคดิ เหน็ ในระดับมากท่สี ดุ 4 หมายถงึ มีความคดิ เห็นในระดบั มาก 3 หมายถึง มคี วามคดิ เห็นในระดบั ปานกลาง 2 หมายถงึ มคี วามคดิ เหน็ ในระดบั นอ้ ย 1 หมายถึง มคี วามคดิ เหน็ ในระดับนอ้ ยทส่ี ุด ประเด็ัการประเมัช มาก ระดับคิามคชดเหั็ ั้อน ท่สย ุด มาก ปาั ั้อน ทยส่ ดุ ดา้ ัทย่ 1 เัอ้อ หาและการัาเสัอ กลาส 1. ถูกตอ้ งครบถ้วน 2. สอดคล้องครอบคลมุ กับหลกั สูตรการศกึ ษา นอกระบบระดบั การศึกษาขนั้ พืน้ ฐาน พทุ ธศักราช 2551 3. สอดคล้องกบั จุดประสงคห์ รอื จุดเนน้ การจดั ทา หนงั สอื ของผจู้ ดั ทา 4. สามารถพฒั นาทักษะการเรยี นรขู้ องผเู้ รยี น ตามตัวชีว้ ดั ของหลักสูตร 5. เรียงตามลาดบั เน้ือหาตามความยากงา่ ย ทาให้ ช่วยพัฒนาความสามารถผู้เรียนอย่างเป็นขั้นตอน 6. นาเสนออยา่ งเปน็ ระบบ สอดคลอ้ งกนั ตลอดเล่ม ทาให้บรรลวุ ัตถุประสงค์ของการจดั การเรยี นรู้ชัดเจน 7. นาเสนอเนอ้ื หาน่าสนใจ ชวนติดตามตลอดเล่ม 8. นาเสนอเน้อื หาส่งเสรมิ ความคดิ ทาใหผ้ ู้เรียน สามารถคิดเสริมตอ่ ยอดได้ 9. มีแบบฝึกหดั ในแตล่ ะบทชว่ ยทบทวนและเพม่ิ ความเขา้ ใจแก่ผเู้ รียน เอกสารประกอบการอบรม หลกั สตู รการจัดทาหัสั สออ เรยนัรานิาช าเลออกเสรย 55 สาหรบั ครูการศกึ ษาัอกโรสเรนย ั

ประเดั็ การประเมัช มาก ระดบั คิามคชดเหั็ ั้อน ทย่สดุ มาก ปาั ั้อน ทส่ย ุด 10. มสี ดั สว่ นของเน้อื หากบั ภาพประกอบได้ เหมาะสมกบั วยั และการเรยี นร้ขู องผูเ้ รียน กลาส 11. มกี จิ กรรมทา้ ยบทเหมาะสมและทาใหเ้ ข้าใจ เนือ้ หาทเ่ี รยี นมากขึน้ ด้าัทย่ 2 การใาภ้ าษาและคาศพั ท์ 1. ตงั้ ช่ือหนังสอื ไดช้ ัดเจน 2. ตั้งชอ่ื บทไดส้ มั พันธส์ อดคล้องกบั เน้ือหา 3. ใชภ้ าษาเหมาะสมกบั วยั และความสามารถ ของผ้เู รยี น 4. ใชภ้ าษากระชบั สละสลวย เข้าใจงา่ ย เหมาะสม กบั วัยและความสามารถของผูเ้ รียน 5. พสิ จู นค์ วามถกู ตอ้ งตามพจนานุกรมฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน หากคาใดมคี วามพเิ ศษก็ อธบิ ายให้เข้าใจ 6. จัดยอ่ หนา้ และวรรคตอนได้ถูกต้องเหมาะสมและ เขา้ ใจงา่ ย ด้าัท่ย 3 รปู เลม่ และภาพประกอบ 1. มีขนาดรูปเล่มเหมาะสมกบั วยั ของผเู้ รียน 2. มจี านวนหน้าไม่มากหรือน้อยเกนิ ไป เหมาะสม กบั เนอื้ หาและวัยของผเู้ รยี น 3. เลอื กใช้ขนาด สีและรปู แบบตวั อกั ษรเหมาะสม กบั เร่ืองและวยั ของผ้เู รียน 4. มภี าพประกอบสวยงาม สอดคล้องและเสรมิ ความเข้าใจเนอื้ หา 5. จดั หน้าไดเ้ หมาะสม เปน็ ระบบและสวยงาม 6. เย็บเลม่ ไดเ้ หมาะสม คงทน เอกสารประกอบการอบรม หลกั สูตรการจัดทาหััสสออ เรนย ัรานิชาาเลออ กเสรย 56 สาหรับครกู ารศึกษาัอกโรสเรนย ั

ประเดั็ การประเมัช มาก ระดับคิามคชดเห็ั ัอ้ น ทยส่ ุด มาก ปาั ัอ้ น ทย่สดุ ดา้ ัท่ย 4 คณุ คา่ คณุ ธรรมและคา่ ัชนมทพย่ สึ ประสสค์ 1. ไม่กระทบตอ่ ความมั่นคงของชาตแิ ละศีลธรรม กลาส อันดงี ามของประชาชน 2. สามารถนาความรู้ไปประยกุ ตใ์ ช้ในชวี ติ ประจาวันได้ 3. ช่วยให้เกดิ ความภาคภมู ิใจในท้องถนิ่ 4. ส่งเสริมใหเ้ กิดคุณธรรม จรยิ ธรรม และค่านิยมทดี่ ี ข้อเสัอแัะ ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ลงชอ่ื ...................................................................... (........................................................................) ผู้ประเมัช เอกสารประกอบการอบรม หลักสูตรการจัดทาหััสสออ เรนย ัรานิชาาเลออกเสรย 57 สาหรับครูการศกึ ษาัอกโรสเรยนั

บรรณานกุ รม กระทรวงศึกษาธิการ. (2522) “คาส่ังกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง ให้ใช้แนวปฏิบัติเก่ียวกับการใช้และ การควบคุมการใช้หนังสือสาหรับนักเรียนในโรงเรียนประถมศึกษาและมัธยมศึกษ า” ประกาศ ณ วันที่ 11 ตลุ าคม 2522. --------. (2544) “คาส่ังกระทรวงศึกษาธิการ เร่ือง แนวปฏิบัติเก่ียวกับการใช้และการควบคุมการใช้ส่ือ การเรียนการสอนสาหรับนักเรียนในโรงเรียนประถมศึกษาและมัธยมศึกษา” ประกาศ ณ วันท่ี 2 มนี าคม 2544. กองพัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรียน. (2538). ค่มู อื พฒั นาชดุ วชิ าการศึกษานอกโรงเรยี น. (เอกสารอัดสาเนา). โกศล มีคุณ และกญั จนา ลนิ ทรัตนศริ ิกุล. (2537). หน่วยที่ 14 การประเมินผลการเรยี นการสอนวิชาสังคม ศึกษา ใน ประมวลสาระชุดวิชาสารัตถะและวิทยวิธีทางวิชาสังคมศึกษา หน่วยท่ี 9-15. นนทบุรี : สาขาวชิ าศกึ ษาศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสุโขทยั ธรรมาธิราช. ชยั ยงค์ พรหมวงศ์ และคณะ. (2552). หน่วยที่ 10 ส่ือการเรยี นการสอน. ในหน่วยที่ 8-15 (หนา้ 10-1 ถึง 10-54). พิมพ์ครัง้ ท่ี 3. นนทบรุ ี : สาขาวชิ าศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทยั ธรรมาธริ าช. ชุติมา สัจจานันท์ และคนอื่น ๆ. (2543). หนังสือชุดงานวิจัยด้านภาษาไทย อันดับที่ 2 การพัฒนาเกณฑ์ การประเมนิ ค่าวรรณกรรมไทย. กรุงเทพฯ : สถาบนั ภาษาไทย. ดวงเดือน พินสุวรรณ. (2555). หน่วยท่ี 4 ทฤษฎีและกระบวนการการพฒั นาหลักสูตร. ในเอกสารการสอน ชุดวิชาพื้นฐานวิชาชีพศึกษาศาสตร์ หน่วยที่ 1-7. (หน้า 4-1 ถึง 4-65). นนทบุรี : สาขาวิชา ศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธริ าช. ปราณี ปราบริปู. (2554) “เกณฑ์การพิจารณาคุณภาพหนังสือเรยี นและหนังสือเสริมการเรียนรู้ภาษาไทย ฉบับท่ี 1” (เอกสารประกอบการอบรม). --------. (2560) “แนวทางการสร้างหนังสือเรียนและหนังสืออ่านเพ่ิมเติม” วารสารศึกษาศาสตร์ มสธ, 10 (2), 346-359 น. วรางคณา โตโพธไิ์ ทย. (2556). หน่วยที่ 9 ส่ือส่ิงพิมพ์เพ่อื การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย. ในเอกสารการสอนชุดวิชาการพัฒนาและใช้สื่อการศึกษานอกระบบ. หน่วยที่ 8-15 (หน้า 9-1 ถึง 9-37). นนทบรุ ี : สาขาวชิ าศึกษาศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสโุ ขทัยธรรมาธริ าช. ศันสนีย์ สังสรรค์อนันต์ และชลาภรณ์ สุวรรณสัมฤทธิ์. (2560). หน่วยท่ี 7 สื่อสิ่งพิมพ์เพื่อการศึกษา. ในเอกสารการสอนชุดวชิ าเทคโนโลยแี ละสอ่ื สารการศกึ ษา. หน่วยท่ี 8 (หนา้ 7-1 ถึง 7-56). นนทบุรี : สาขาวชิ าศกึ ษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธริ าช. เอกสารประกอบการอบรม หลักสตู รการจัดทาหนงั สือเรียนรายวชิ าเลอื กเสรี 58 สาหรบั ครูการศึกษานอกโรงเรยี น

สถาบันพัฒนาการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยภาคเหนือ. (2560). คู่มือการพัฒนาหลักสูตร สาหรบั ครู กศน. ลาปาง : บอยการพมิ พ.์ สมพร จารุนัฎ. (2554). หน่วยท่ี 13 การพัฒนาหนังสือและเอกสารเพื่อการเรียนการสอนระดับ ประถมศึกษา ใน ประมวลสาระชดุ วิชาการจัดประสบการณ์การเรียนร้ภู าษาไทย หน่วยท่ี 11-15. (หน้า 1-90). นนทบุรี : สาขาวชิ าศกึ ษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสโุ ขทัยธรรมาธริ าช. --------. (2556). “หลกั การจดั ทาและลกั ษณะของหนังสือเรยี นที่มคี ุณภาพ” ในเอกสารประกอบการประชุม ปฏิบัตกิ ารกาหนดรูปแบบโครงสรา้ งหนังสือเรียน ฉบับกระทรวงศึกษาธกิ าร 29 กรกฎาคม-2 สิงหาคม 2556 ณ โรงแรมรอแยล เบญจา กรงุ เทพฯ. (เอกสารประกอบการอบรม). สานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พนื้ ฐาน. (2555). ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการเกยี่ วกบั การจดั ทาสือ่ การเรยี นรใู้ นการศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐานและการศึกษาปฐมวยั พ.ศ. 2552. กรงุ เทพ ฯ : โรงพมิ พ์ สกสค. ลาดพรา้ ว. สานกั บรหิ ารการมัธยมศกึ ษาตอนปลาย สพฐ. (2559). แนวทางการจดั การเรยี นรู้ในศตวรรษที่ 21. กรงุ เทพ : ม.ป.ท. สานักพิมพ์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. (2542). หน่วยที่ 2 การอ่านและการใช้ภาษาเขียนในงาน วิชาการ ในเอกสารชุดฝึกอบรมการเป็นบรรณาธิการชุดวิชา (ฉบับปรับปรงุ ). หน่วยที่ 1-3. (หน้า 160-225). นนทบุรี : โรงพมิ พ์มหาวทิ ยาลัยสโุ ขทัยธรรมาธริ าช. สมุ าลี ชัยเจรญิ . (2554). เทคโนโลยกี ารศกึ ษา หลักการ ทฤษฎี ส่กู ารปฏิบตั ิ. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 2. ขอนแกน่ : คลัง นานาวิทยา. สุวทิ ย์ มูลคา. (2550). กา้ วหนา้ ส่กู ารเลื่อนวิทยฐานะ. กรงุ เทพฯ : ธรรมบัณฑติ . --------. (2555). ระเบียบกระทรวงศึกษาธกิ ารเกย่ี วกบั การจัดทาสอื่ การเรียนรูใ้ นการศึกษาขั้นพ้ืนฐานและ การศึกษาปฐมวยั พ.ศ. 2552. กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พ์ สกสค. ลาดพร้าว. Good, Carter V. (1973). Dictionary of Education. New York : McGraw-Hill Book. Lapp, D., and Flood, J. (1986). Teaching student to read. New York : Macmilan. เอกสารประกอบการอบรม หลักสูตรการจดั ทาหนงั สือเรยี นรายวชิ าเลอื กเสรี 59 สาหรบั ครูการศึกษานอกโรงเรียน

คณะผู้จัดทา ทป่ี รกึ ษา ผู้อานวยการสถาบัน กศน. ภาคเหนือ หวั หน้าสว่ นจดั และพฒั นาการศึกษานอกระบบฯ นายจาเรญิ มลู ฟอง นางณิชากร เมตาภรณ์ ผ้เู ขยี น นางสาวธนรัชฏ์ ศิริสวัสด์ิ รองศาสตราจารย์ มหาวิทยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธริ าช ผรู้ ับผดิ ชอบโครงการ นางแก้วตา ธีระกุลพิศุทธ์ิ ครู ชานาญการ สถาบนั กศน. ภาคเหนือ พสิ จู นอ์ กั ษร ครู ชานาญการพิเศษ สถาบัน กศน. ภาคเหนือ นางณชิ ากร เมตาภรณ์ เอกสารวชิ าการลาดบั ที่ 1/2562 จานวนพมิ พ์ 70 เลม่ พิมพท์ ี่ ส่วนจดั และพฒั นาการศกึ ษานอกระบบฯ สถาบนั กศน. ภาคเหนือ มนี าคม 2562 เอกสารประกอบการอบรม หลกั สตู รการจดั ทาหนงั สอื เรียนรายวชิ าเลอื กเสรี 60 สาหรบั ครูการศกึ ษานอกโรงเรียน