คะแนน สภาพ ตวั อยา ง 1 สภาพปกติ ไมมกี ารเคลือ่ นตัว 2 มีการเคลอื่ นตัวเลก็ นอ ย 3 มีการเคล่ือนตัวเห็นอยาง ชัดเจน 4 มีการเคล่ือนตัวจนอาคาร เสียหาย 8. การระบายนํ้า ความหมาย : สภาพองคอาคารของระบบระบายน้ํา เชน ราง ระบายนํ้า ทอลดแรงดันนํ้า (Weep Hole) ฯลฯ ที่มีความสามารถทําใหน้ําจาก ผิวดิน หรอื ใตด นิ ไหลออกไปจากพ้ืนที่โดยสะดวก เปน ไปตามวตั ถุประสงค สาเหตุ : การระบายนํ้าทีบ่ กพรอ งเกิดจากการอุดตัน การขวางทาง น้ํา การรั่ว การแตก การทรุดตัว ระบบการระบายน้ํา ถูกออกแบบไวเพ่ือให สามารถระบายนํ้าสวนเกินออกจากตัวอาคาร หรือกําแพง และพ้ืนของอาคาร ตา งๆ ซง่ึ เปนการลดแรงดัน ระบบการระบายนํา้ จะตองสามารถระบายนํ้าไดดไี ม มกี ารอุดตนั ผล : เกิดการอดุ ตนั ของทอระบายนํ้า ๕๑
ขอสังเกต : การทีน่ ้าํ ไมไหลออกจากรูระบายนาํ้ ไมไดห มายความมี ความสามารถในการระบายนํา้ ไดดี อาจจะมีสง่ิ อุดตนั ภายในทอ ทําใหน้ําระบาย ออกไมได ซง่ึ จะตอ งพจิ ารณาเปนกรณไี ป อปุ กรณทพ่ี จิ ารณา : ทอลดแรงดันน้ํา (Weep Hole) คะแนน สภาพ ตวั อยาง 1 สภาพปกติ สามารถระบายนํ้าได สะดวก 2 น้ําไหลมีตะกอน แตไมเกิดการ - อุดตัน 3 ระบายไดไ มสะดวก มกี ารอดุ ตัน 4 ทอระบายนํ้า/รางระบายอุดตัน ไ ม ส า ม า ร ถ ร ะ บ า ย น้ํ า ไ ด โ ด ย สิน้ เชิง 9. ตนไม/ วชั พชื ความหมาย : ตนไม - พืชยืนตนท่ีมีอายุยืนยาว ท่ีมีลําตนแข็งแรง แตกก่ิงกานสาขา มีรากหย่ังลึกและแผกวาง เชน กระถิน ตนสัก ง้ิว ตนโพธ์ิ มะขาม กา มปู พทุ รา รวมถึง มะละกอ ไมยราบยกั ษ หญา แฝก เพราะมีรากหย่ัง ลกึ ซ่ึงอาจจะเปนอันตรายตอตัวอาคาร วัชพืช - ไมพุม ไมลมลุก ที่มีลําตนออน เชน ไมพ ุม เชน ดอกรัก สาบเสอื หญาคา ตนกก ธูปฤาษี สาเหตุ : เกิดจากธรรมชาติ หรอื เกดิ จากมนุษย ๕๒
ผล : ทําใหกีดขวาง ไมส ามารถเขาไปตรวจสภาพของอาคารได อยางละเอียด ตน ไมทีเ่ กดิ ขน้ึ หากรากของตน ไมแ หง ตายจะเปนสาเหตทุ าํ ให เกิดทางเดนิ ของน้ําผานตัวอาคาร ทาํ ใหเกิดการกัดเซาะภายในได คะแนน สภาพ ตวั อยาง 1 สภาพปกติ ไมมตี นไม/วัชพชื ขนึ้ 2 ตนไม/วัชพืชขึ้นเล็กนอย/นอย กวา 25% ของพ้ืนท่ี 3 ตนไม/วัชพืชข้ึนปกคลุม 25- 75% ของพ้นื ที่ 4 ตนไม/วัชพืชปกคลุมเต็มพื้นท่ี/ มากกวา 75% ของพื้นท่ี 10. สภาพการใชงาน ความหมาย : ความพรอมการใชงานของระบบไฟฟา เคร่ืองกล และบานระบายสามารถทาํ งานไดต ามปกติ สาเหตุ: สภาพการใชงานท่ีไมพรอมเกิดจากความบกพรองของ อปุ กรณตางๆ ขาดการบาํ รงุ รกั ษา และเกดิ จากการไมใชงานเปน เวลานาน ผล : ทําใหระบบไฟฟา เคร่ืองกล และบานระบายตางๆ ไม สามารถทํางานได ๕๓
อปุ กรณท่ีพิจารณา : อุปกรณเคร่ืองกล (เหลก็ /ลวดสลิง) คะแนน สภาพ ตัวอยาง 1 สภาพปกติ 2 สภาพใชงานไดบางสวน 3 สภาพเรมิ่ ใชงานไมได 4 ใชง านไมไดเลย แบบบนั ทกึ การตรวจสภาพฝาย ในการตรวจสภาพฝาย จําเปนตองมีแบบบันทึกการตรวจสภาพฝาย เพ่ือใชเปนมาตรฐานเดียวกัน และงายตอการตรวจสภาพ ซ่ึงในปจจุบันยังไมมี แบบบันทึกที่เปนมาตรฐาน ฝายบํารุงรักษาหัวงาน สวนปรับปรุงบํารุงรักษา สํานักบริหารจัดการน้ําและอุทกวิทยาไดจัดทําขึ้นโดยพิจารณาจากประเภท ลกั ษณะ วัสดขุ องฝายทก่ี รมชลประทานไดกอ สรา งขน้ึ สวนประกอบของแบบบันทกึ การตรวจสภาพฝาย ประกอบไปดวย 5 สวนหลักๆ คอื ๕๔
1) ขอมูลทว่ั ไปของฝาย ประกอบดว ย ขอ มลู ทั่วไปของทีต่ ้ังฝาย และขอ มลู ดา นวิศวกรรม ถือวาเปนขอมูลที่มีความจําเปนอยางย่ิงที่จะตองกรอกในรายละเอียด เพ่ือใช เปน พ้นื ฐานในการพิจารณา เชน ปที่กอสรา งแลวเสร็จ จะแสดงอายุของอาคาร มผี ลตอสภาพของคอนกรีต รวมไปถงึ ใชเปน ขอ มลู ในการจัดทําฐานขอมูลอาคาร ชลประทานของกรมชลประทาน ดงั ภาพท่ี ๔๒ เสนปะแสดงขอมลู ทวั่ ไปของฝาย 2) ตารางตรวจสภาพฝาย ประกอบดวย องคประกอบของฝาย สภาพท่ีจะตองทําการ ตรวจสอบ และหมายเหตุ 2.1) องคประกอบฝาย การแบงองคประกอบของฝาย มีวัตถุประสงคเพื่อใหการ ตรวจสภาพฝายแตล ะแหงอยใู นมาตรฐานและรปู แบบเดยี วกนั โดยแบงออกเปน 5 สว นใหญๆ ดงั ทไ่ี ดอธบิ ายมาแลวในบทที่ 2 2.2) สภาพ สภาพท่ีจะทําการตรวจ จะขึ้นอยูกับองคประกอบที่ พจิ ารณาทาํ การตรวจ ซึ่งองคป ระกอบฝาย ไมจาํ เปน ตองตรวจในทุกสภาพ จาก ตารางการตรวจสภาพฝาย จะเห็นแถบท่ีระบายสีเปนสีดํา หมายถึง องคประกอบนั้นไมตอ งพิจารณาตรวจสภาพนน้ั ๆ 2.3) หมายเหตุ ในชองตารางหมายเหตุ ประกอบดวยกลอง ขอความใหพิจารณา 2 สวนเพิ่มเติมคือ ไมมีองคประกอบสวนน้ี ฝายบาง แหงอาจจะไมมีองคประกอบครบทุกองคประกอบตามแบบบันทึกการตรวจ สภาพฝาย เชน ฝายขนาดเลก็ เปนตน และ ไมส ามารถมองเหน็ องคป ระกอบ น้นั ได เชน ถูกปกคลุมดวยตนไมแ ละวัชพืช หรอื จมนํ้าไมสามารถตรวจสภาพได 3) สภาพปญหาอนื่ ๆ ท่ีพบ เปน รายละเอยี ดเพ่ิมเติมทีส่ ามารถอธิบาย เชน เกดิ ปญ หาน้ําทว ม เม่ือป พ.ศ.ใด หรอื ปญ หาอืน่ ๆ ทีพ่ บ ๕๕
4) รายละเอยี ดผูตรวจและผูตรวจสอบ ในการตรวจสภาพแตละครัง้ ผทู าํ การตรวจสภาพจะตองระบุชือ่ พรอ มตาํ แหนง ของตนเองหรือผูร วมงาน และวนั ทที่ าํ การตรวจสภาพ เพื่อใชเก็บ เปน ฐานขอ มูล 5) คําอธบิ ายระดบั คะแนนของสภาพ สภาพแตละองคประกอบจะถูกแบงระดับการใหคะแนน ออกเปน 4 ระดับ โดยคะแนนระดับ 1 สภาพถือวาเปนปกติ และเรียงลําดับ ความเสียหายเพิ่มข้ึนจนถึงระดับที 4 แตละระดับคะแนนของสภาพ จะมี คําอธบิ ายความหมาย เพือ่ ใหผทู ่ีทําการตรวจสภาพทําความเขาใจและตรวจสอบ กอนท่ีจะใหค ะแนนทุกคร้งั ๕๖
ภาพท่ี 52 ขอ มูลท่วั ไปของฝาย ๕๗
๕๘ ภาพท่ี 53 ตวั อยา งตารางตรวจสภาพฝาย
ภาพท่ี 54 สว นรายละเอียดผตู รวจสภาพและผตู รวจสอบ ๕๙
ภาพท่ี 55 สว นของคําอธบิ ายระดบั คะแนนของสภาพ ๖๐
ตัวอยา งการตรวจสภาพฝาย ฝายชะมวง จ.สงขลา 1. ขอ มูลทั่วไปฝายชะมวง ท่ตี ง้ั : หมทู ่ี 3 ตําบลทา ชะมวง อําเภอรัตภมู ิ จงั หวดั สงขลา โครงการทรี่ บั ผิดชอบ : โครงการชลประทานสงขลา สาํ นกั งานชลประทานที่ 16 ลักษณะของโครงการ : เปนฝายคอนกรีต แบบ OGEE WEIR ฝายยาว 30.00 เมตร สูง 3.00 เมตร ปรมิ าณน้ําไหลผานฝายสูงสุด 90.00 ลูกบาศก เมตรตอ วินาที กอสรา งแลวเสรจ็ ป พ.ศ. 2505 ภาพที่ 56 ฝายชะมวง : วันทีต่ รวจสภาพ 15 มนี าคม 2560 ๖๑
2. แบบบนั ทกึ การตรวจสภาพฝายชะมวง ๖๒
๖๓
๖๔
3. ผลการตรวจสภาพฝายชะมวง ผลการตรวจสภาพฝายชะมวง จ.สงขลา ดังตารางที่ 1 ตารางที่ 1 สรุปผลการตรวจสภาพฝายชะมวง จ.สงขลา ลาํ ดับ องคป ระกอบ ผลการตรวจสภาพ ท่ี 1 สวน Protection เหนอื นา้ํ - ไมส ามารถตรวจสภาพพน้ื ได เนอ่ื งจากมนี ้ํา (Upstream Protection - ลาดดา นขา งอยูในสภาพปกติมีการกดั เซาะ Section) เลก็ นอยและมตี นไมข ึ้น 2 สวนเหนอื นา้ํ (Upstream - ไมสามารถตรวจสภาพพ้ืนได เนื่องจากมีนา้ํ Concrete Section) - ลาดดา นขา งมีการกดั เซาะเลก็ นอ ย สภาพ อน่ื ๆ ปกติ 3 สว นควบคมุ นาํ้ (Control - กําแพงขา งมกี ารกัดเซาะเล็กนอ ย Section) องคประกอบอน่ื ๆ ปกติ ฝายควบคมุ นํ้ามนี ้ําลน ไมสามารถตรวจสภาพได 4 สว นทายนาํ้ (Downstream - ไมสามารถตรวจสภาพพื้นได เน่ืองจากมนี ้ํา Section) - ลาดดานขา งถกู กัดเซาะเปนรูโพรง และพบ รอยราว 5 สวน Protection ทา ยนํ้า - ไมสามารถตรวจสภาพพื้นได เนื่องจากมีนํ้า (Downstream Protection - ลาดดานขา งมีการกัดเซาะและมวี ัชพืชขึ้น Section) เลก็ นอ ย สภาพอ่นื ๆ ปกติ ภาพท่ี 57 สว นเหนือนํา้ ฝายชะมวง ๖๕
ภาพที่ 58 สวนควบคมุ น้าํ ฝายชะมวง ภาพที่ 59 ลาดดา นขา งกดั เซาะเปนรูโพรง สว นทา ยนา้ํ ฝง ขวา ฝายชะมวง ภาพที่ 60 สว นทายนา้ํ และสว น Protection ทายนํ้าฝง ซาย ฝายชะมวง 4. สรปุ ผลการตรวจสภาพ จากผลการตรวจสภาพ พบวา สภาพขององคประกอบสวนใหญอยูใ นสภาพ ปกติดี ยังสามารถทํางานไดตามปกติ เมื่อตรวจสอบฝายดวยวิธีทางสายตา (Visual Inspection) เนื่องจากฝายชะมวงมีการกอสรางแลวเสร็จ เม่ือป พ.ศ.2498 ๖๖
อายุการใชงานมากกวา 60 ป มีการซอมแซมและปรับปรุงเปนระยะๆ ซ่ึงฝาย ชะมวงเปนฝายทป่ี ดก้ันคลองรัตภูมิหรือคลองภูมิ ท่ีมีปริมาณน้ําไหลตลอดทั้งป ทําใหอาจเกิดการทับถมของตะกอนบริเวณหนาฝาย โดยปกติฝายขนาดกลาง ควรตอ งมอี าคารประกอบเปน ประตูระบายทราย เพ่ือชวยในการระบายตะกอน ทรายท่ีทบั ถมอยูบรเิ วณหนา ฝาย แตเ นอื่ งจากฝายชะมวงไดก อสรางมาเปนระยะ เวลานานมาก ไมไ ดออกแบบประตรู ะบายทรายรวมไวด วย เห็นสมควรพิจารณา ความเหมาะสมทีจ่ ะกอสรางประตูระบายทรายเพม่ิ เติม ๖๗
บทที่ 4 บทสรุป สรปุ การเตรียมความพรอมของอาคารชลประทานใหอยูในสภาพพรอมใช งานอยูเสมอนั้น ตองมีการตรวจสภาพอาคารชลประทานนั้นๆ อยางสมํ่าเสมอ ทั้งในชวงกอนใชงาน (กอนฤดูฝนมา) และหลังชวงใชงาน (หลังส้ินสุดฤดูฝน) อยางนอยปล ะ 2 ครัง้ เพื่อเปน การสรา งความมั่นใจใหกับประชาชน ในเรื่องของ ความม่นั ใจท้งั สภาพของอาคารและความสามารถในการกกั เกบ็ น้ําได การตรวจสภาพฝายน้ัน จําเปนตองมีแบบฟอรมและวิธีการในการ ตรวจสภาพฝายเหมือนกบั อาคารชลประทานอืน่ ๆ ท่ีมีขนาดใหญ เชน เขื่อนหรือ อา งเก็บนํ้า ประตรู ะบายนาํ้ เปนตน เพ่อื เปนการสรางกรอบแนวทางดําเนินการ ใหเ ปน มาตรฐานและอยูใ นแนวทางเดียวกัน เพอ่ื ความถกู ตอ งและครบถว น ขอเสนอแนะ แนวทางการตรวจสภาพฝายนี้ ทําใหเราทราบถึงวิธีการ/แนวทางใน การดําเนินการ แตย งั ขาดในสวนของการประเมินสภาพฝาย เพ่ือทําใหเราทราบ ถึงสภาพความพรอมใชงานท่ีแทจ ริงของฝายน้ันๆ ควรมีการจัดตั้งคณะทํางาน เพ่ือกําหนดหลักเกณฑการประเมินสภาพฝาย ซ่ึงในอนาคตจะมีการนํา หลักเกณฑการประเมินสภาพฝายมาใชในการจัดลําดับการของบประมาณงาน ซอมแซม/ปรบั ปรุงฝายของกรมชลประทานไดอยา งมีประสิทธิภาพตอไป ๖๘
เอกสารอา งองิ คูมือการประเมินสภาพเขื่อนโดยวิธีดัชนีสภาพ (Manual by Condition Index Method). คณะทํางานโครงการเพิ่มพูนทักษะดานความ ปลอดภัยเข่ือนเชิงปฏิบัติการการตรวจสภาพเข่ือนดวยสายตาและประเมินผล โดยดชั นีสภาพ. 2556 อภิธานศัพทเทคนิค : ดานการชลประทานและการระบายน้ํา ฉบับ ปรับปรุง พุทธศกั ราช 2553. กรมชลประทาน http://kmcenter.rid.go.th/kmc16/wichakarn/data/mean2.ht m http://kanchanapisek.or.th/kp5/kds-fah.htm http://irre.ku.ac.th/HomepageDoc/PapersOnline/Santi/Dam Design.pdf http://www.gerd.eng.ku.ac.th/Paper/Paper_Other/NCCE13/ GTE040.pdf https://www.google.co.th/search?q=%E0%B8%9D%E0%B 8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%81%E0%B8%B6%E0%B9%88%E0 %B8%87%E0%B8%96%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%A3& espv=2&biw=1920&bih=974&tbm=isch&imgil=tYs85kZd9ho4KM %253A%253BZSU2Vxn5CR1ClM%253Bhttp%25253A%25252F %25252Fforestinfo.forest.go.th%25252F55%25252Ffdam_detail .aspx%25253Ffid%2525253D539%25252526year%2525253 D2556&source=iu&pf=m&fir=tYs85kZd9ho4KM%253A%252CZS U2Vxn5CR1ClM%252C_&usg=__kfF1MMfxx530ugeHnmX6tm_0Gv U%3D&dpr=1&ved=0ahUKEwj7wIrc6prRAhUGmZQKHTvuBjQQyjcIL A&ei=esFlWPubK4ay0gS73JugAw#imgrc=tYs85kZd9ho4KM%3A https://www.google.co.th/search?q=%E0%B8%9D%E0%B 8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%81%E0%B8%B6%E0%B9%88%E0 %B8%87%E0%B8%96%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%A3& espv=2&biw=1920&bih=974&tbm=isch&imgil=tYs85kZd9ho4KM ๖๙
%253A%253BZSU2Vxn5CR1ClM%253Bhttp%25253A%25252F %25252Fforestinfo.forest.go.th%25252F55%25252Ffdam_detail .aspx%25253Ffid%2525253D539%25252526year%2525253 D2556&source=iu&pf=m&fir=tYs85kZd9ho4KM%253A%252CZS U2Vxn5CR1ClM%252C_&usg=__kfF1MMfxx530ugeHnmX6tm_0Gv U%3D&dpr=1&ved=0ahUKEwj7wIrc6prRAhUGmZQKHTvuBjQQyjcIL A&ei=esFlWPubK4ay0gS73JugAw#tbm=isch&q=%E0%B8%9D%E0 %B8%B2%E0%B8%A2%E0%B9%84%E0%B8%A1%E0%B9%89&i mgrc=RhIyIiiaYZ48NM%3A http://km.rdpb.go.th/Project/View/5764 http://irre.ku.ac.th/HomepageDoc/PapersOnline/Santi/DamDe sign.pdf ๗๐
ภาพฝายของกรมชลประทาน ฝายชลขันธพ นิ ิจ (แมป งเกา) จ.ลาํ พูน ฝายหนองสลกี จ.ลาํ พนู (ฝายคอนกรีต+ยาง) ฝายหลวงสบอาง จ.ลําปาง (ฝายคอนกรีต) ฝายทุงจําฝาง จ.พะเยา (ฝายหินกอ ) ๗๑
ฝายหวยสาน จ.เชยี งราย (ฝายคอนกรีตลวนปนหินใหญ) ฝายสามงา ม จ.พิจติ ร (ฝายยาง) ฝายทาลาด จ.ฉะเชงิ เทรา (ฝายยาง) ฝายคลองบา นพราว จ.พัทลงุ (ฝายคอนกรตี ) ๗๒
ฝายคลองนานอย จ.ตรงั (ฝายคอนกรีต) ฝายหวยมว ง จ.นครพนม (ฝายคอนกรตี ) ๗๓
แบบบนั ทกึ การตรวจสภาพฝาย ๗๔
๗๕
๗๖
๗๗
ท่ีปรึกษา 1. นายไกรฤกษ อนิ ทช ยะนนั ท ท่ปี รึกษาสาํ นักออกแบบและสถาปตยกรรม 2. นายพิเชษฐ รตั นประสาทกุล ผเู ชีย่ วชาญดา นวิศวกรรมโยธา (ดา นออกแบบและคํานวณ) 3. นางสาวพรทิพย ศรีสมญา หัวหนากลุมออกแบบระบบชลประทานที่ 2 คณะผูจ ัดทํา 1. นายธํารงศักดิ์ นคราวงศ ผอู าํ นวยการสวนปรบั ปรงุ บาํ รุงรกั ษา 2. นางสาวอรญา เขยี วคุณา หัวหนา ฝายบํารงุ รกั ษาหัวงาน 3. นายสวสั ดิ์ โกศลสมบตั ิ นกั อุทกวิทยาชํานาญการพิเศษ 4. นายพชั รนิ ทร พิมพสงิ ห วิศวกรชลประทานชํานาญการ 5. นายธรี พงษ พนิ ทอง วศิ วกรชลประทานชํานาญการ 6. นายสุรยิ ะ การสมชน วศิ วกรชลประทานปฏิบัตกิ าร 7. นายปยวฒั น จาํ ปาทิพย วิศวกรชลประทานปฏบิ ตั กิ าร 8. นางสาวนนั ทณฐั เยื่อบางไทร วิศวกรชลประทานปฏบิ ัติการ ๗๘
Search
