ชุดกิจกรรมที่ 1 การจำแนกสารรอบตัว.........................

1 คําช้แี จงสําหรับครู เพอื่ ใหการนําชุดกจิ กรรมวทิ ยาศาสตรน ไ้ี ปใชใหเ กิดประโยชนส าํ หรับนกั เรียนมากยิง่ ขึ้น ครคู วรทาํ ความเขา ใจและปฏิบัติตามข้นั ตอนดังนี้ 1. ครูควรศึกษาคูม ือการใชอยา งละเอยี ดรอบคอบ เพ่อื ใชค วบคูก บั การฝกปฏบิ ัติ กิจกรรมของนกั เรียน 2. ทําความเขา ใจ ศึกษาชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตรต ลอดทั้งเลม 3. เตรยี มสื่อ อปุ กรณ เอกสารความรตู ามทก่ี ําหนดในชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตรใ หครบ เพ่อื ใหก ารปฏบิ ตั กิ ิจกรรมเปนไปตามลาํ ดบั ข้นั ตอน 4. เตรยี มชุดกจิ กรรมวทิ ยาศาสตรใ หพ รอ มและครบจาํ นวนนกั เรียน 5. ชีแ้ จงใหนกั เรียนเขา ใจบทบาทของตนเองในการใชชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร 6. ครูอานคําชแ้ี จง และขนั้ ตอนในการใชชดุ กิจกรรมวทิ ยาศาสตรใหนักเรียนฟง บอก จุดประสงคก ารเรียนรู อยา งละเอียด 7. ใหนกั เรยี นทาํ แบบทดสอบกอนเรยี น แลว ศกึ ษาใบความรู โดยครูใหค าํ แนะนํา เพ่มิ เตมิ แลวศึกษาใบความรู ปฏิบตั ิกิจกรรม และทดสอบหลังเรียน 8. ครคู วรกลาวชมเชยนักเรยี น ใหการเสริมแรงเปนระยะ ๆ คอยชว ยเหลอื ดแู ลนกั เรยี น อยา งใกลชดิ ขณะนกั เรยี นฝกปฏิบตั กิ จิ กรรมตามชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตรเพื่อคอยใหค ําแนะนํา เมอื่ นกั เรยี นมขี อ สงสยั และสงั เกตพฤติกรรมการเรยี นรขู องผูเรยี น

2 คาํ ชี้แจงสําหรบั นกั เรยี น ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร ชุดที่ 1 เรื่อง การจําแนกสารรอบตัว มีกิจกรรมที่ใหนักเรียน ทําคือการศึกษาเกี่ยวกับสถานะของสาร โดยการศึกษาใบความรู การทดลองจากใบกิจกรรม การสํารวจและสังเกต ซึ่งนักเรียนจะตอ งปฏิบตั ิกจิ กรรมตามลําดับของชดุ กิจกรรม ดงั น้ี 1. นักเรียนจะตองศึกษาคําช้ีแจงเก่ียวกับขั้นตอนการใชชุดกิจกรรมวิทยาศาสตรจาก ชดุ กิจกรรมวทิ ยาศาสตร 2. นกั เรียนตองรูจดุ ประสงคใ นการใชชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร 3. นักเรียนตอ งทําแบบทดสอบกอ นเรียน ซึ่งเปนแบบปรนัยชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก จํานวน 15 ขอ จาํ นวน 15 คะแนน ใชเวลา 10 นาที 4. นักเรียนปฏิบตั กิ จิ กรรมในชดุ กจิ กรรมวทิ ยาศาสตรตามลาํ ดบั 5. เม่ือนักเรียนปฏิบัติกิจกรรมในชุดกิจกรรมวิทยาศาสตรครบแลว ใหนักเรียนทํา แบบทดสอบหลังเรียน ซึ่งเปนแบบปรนัยชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก จํานวน 15 ขอ จํานวน 15 คะแนน ใชเวลา 10 นาที

3 ใบคาํ สั่ง 1. นกั เรยี นแตล ะคนทดสอบยอยกอนเรียน ซง่ึ เปน แบบปรนัยชนดิ เลอื กตอบ 4 ตัวเลือก จํานวน 15 ขอ จํานวน 15 คะแนน ใชเ วลา 10 นาที 2. แบง นกั เรยี นเปนกลมุ ๆ ละ 6-7 คน แบบคละความสามารถ เดก็ เกง : เด็กปานกลาง : เด็กออน ในสดั สว น 1: 3: 2 3. ใหส มาชิกกลุมเลือกประธาน สมาชิก และเลขานกุ ารกลุม แลวบันทกึ รายช่อื สมาชกิ กลมุ และใหส มาชิกปฏบิ ัตติ ามคําสัง่ ประธานในการปฏบิ ัตกิ ิจกรรมตามขั้นตอนอยา งเครงครดั 4. นกั เรียนแตละกลมุ ศกึ ษาคาํ แนะนาํ ในการใชช ดุ กจิ กรรม คําส่ังใหเขาใจ 5. ใหศกึ ษาใบกจิ กรรมในชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร โดยประธานอานรายละเอยี ดให สมาชกิ ฟง แลว ชว ยกันปฏิบตั กิ จิ กรรมตามข้นั ตอนที่กําหนดให 6. กอ นปฏิบตั ิกิจกรรมใหส าํ รวจอปุ กรณ ส่อื การเรยี นรูวา มคี รบหรอื ไม 7. ถามีขอ สงสยั หรือมีปญหา ไมเขาใจขั้นตอนใด สามารถขอคําแนะนํา จากครูผูสอนได 8. หลงั จากปฏบิ ตั ิกจิ กรรมเสร็จแลว ใหส มาชิกสง ตัวแทน กลุมละ 1 คน นําเสนอ ผลงานกลุมและทําแบบทดสอบยอ ยหลังเรียนชดุ กิจกรรมวทิ ยาศาสตร เพ่อื ตรวจสอบความ เขาใจ นกั เรียนอา นใบคาํ ส่ังใหเขา ใจนะคะ จะไดปฏิบตั กิ จิ กรรมไดอยา งถูกตอ ง

4 ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร กลุมสาระการเรยี นรวู ทิ ยาศาสตร สาํ หรบั นกั เรยี นช้นั มัธยมศึกษาปท่ี 1 ชุดที่ 1 เรื่อง การจําแนกสารรอบตวั สาระสําคญั การจําแนกประเภทของสาร สามารถใชเกณฑในการจําแนกไดหลายแบบ โดยท่ัวไปเรา มกั จาํ แนกประเภทของสาร โดยใชเกณฑต างๆ เชน การใชสถานะเปนเกณฑ จะแบงสารไดเปน 3 สถานะ คือ ของแข็ง ของเหลว และกาซ ถาใชลักษณะเน้ือสารเปนเกณฑจะแบงเปน สาร เน้ือเดียวกับสารเนอ้ื ผสม จดุ ประสงคก ารเรียนรู ดานความรู (K) 1. นักเรยี นสามารถบอกความหมายของสารเนื้อเดยี ว และสารเนอ้ื ผสมได 2. นกั เรียนสามารถอธบิ ายสมบัตขิ องสารแขวนลอย คอลลอยด และสารละลายท่ีพบใน ชีวิตประจาํ วนั ได ดา นทักษะกระบวนการ (P) 3. นกั เรียนสามารถตรวจสอบเปรยี บเทียบขนาดของอนภุ าคสารในนํา้ โคลน นมสด และ นํ้าหวานสีแดง โดยใชก ระดาษกรองและเซโลเฟนได 4. นกั เรียนสามารถจัดกลมุ สารโดยใชอ นภุ าคของสารเปน เกณฑใ นการจดั กลมุ ได ดา นคุณลักษณะอนั พึงประสงค (A) 5. นกั เรียนมีคณุ ลักษณะอันพงึ ประสงคผานเกณฑท กี่ าํ หนดในเรอื่ ง - มวี ินยั - ใฝเ รียนรู - มงุ ม่ันในการทาํ งาน เวลาที่ใช 3 ชว่ั โมง

5 แบบทดสอบกอนเรียน เรอ่ื ง การจาํ แนกสารรอบตวั คาํ ชแ้ี จง 1. แบบทดสอบนีม้ ี 15 ขอ คะแนนเต็ม 15 คะแนน ใชเวลา 10 นาที 2. ใหน ักเรียนเลอื กคาํ ตอบที่ถกู ตอ งที่สุดเพียงคําตอบเดยี ว ***************************************************************************** 1. ถาสาร X เปนสารเนอื้ เดยี วแลว สาร X มสี มบตั ิตรงกับขอ ใด ก. มสี ถานะเดียวไมม สี ี ข. ประกอบดวยสารอยางเดียว ค. เน้ือของสาร X มีลกั ษณะโปรงใส ง. เน้ือสารทกุ สัดสวนมีสมบัตเิ หมือนกัน 2. ขอ ใดกลา วถึงสารเน้ือผสมไดถกู ตอ งท่สี ดุ ก. มีหลายสถานะลักษณะใสไมม สี ี ข. ทกุ สดั สวนมสี มบตั ไิ มเหมอื นกนั ค. เปนไปไดทงั้ สารบริสุทธ์แิ ละสารละลาย ง. มจี ุดหลอมเหลวและจดุ เดอื ดทจี่ ุดเดียวกัน 3. ขอ ใดตอ ไปนหี้ มายถงึ สมบัติทางเคมีของสาร ก. สี ข. กลน่ิ หรอื รส ค. การนาํ ไฟฟา ง. ความเปนกรด-เบส 4. สารในขอใดตอไปน้ีมีสถานะเปนของเหลวทีอ่ ุณหภูมหิ อง ก. นํา้ แข็งแหง ข. น้าํ อัดลม ค. นาํ้ แขง็ ง. ไอนํา้ 5. ขอ ใดตอ ไปนเี้ ปน ตวั อยางสารเน้ือเดยี วทง้ั หมด ก. น้าํ เชื่อม นํา้ ปลา ไอนํา้ ข. นํา้ คลอง น้ําแขง็ โลหะเงิน ค. น้าํ เกลือ นาํ้ เชอื่ ม น้าํ ปลารา ง. นํ้าเกลือ นํา้ โซดา นา้ํ แขง็ ผสมนํา้ อัดลม

6 6. สารชนิดใดตอ ไปน้ีจดั วา เปน สารละลาย ก. อากาศ ข. น้ําเกลอื ค. นาํ้ อัดลม ง. ถกู ทุกขอ 7. สารในขอ ใดตอ ไปน้ีจดั เปน สารคอลลอยดท ้ังหมด ก. แยม ควนั บหุ รี่ ฟองน้ํา ข. ฟองนํา้ หมอก นํา้ เกลอื ค. นาํ้ สลัด อากาศ นาํ้ นม ง. อากาศ เมฆ นํ้านม 8. ขอใดตอไปน้เี ปน สมบตั ขิ องสารคอลลอยด ก. กระเจงิ แสงได ข. สะทอ นแสงได ค. ทําใหแ สงหกั เหได ง. ทาํ ใหแสงเลี้ยวเบนได 9. ขอใดตอ ไปนี้จัดเปน สมบตั ิของน้าํ โคลน ก. เห็นเปนลําแสงเม่อื แสงเดนิ ผา น ข. ต้ังท้งิ ไวจะตกตะกอน ค. กระเจิงแสงได ง. ถูกทุกขอ 10.สารตอ ไปนส้ี ามารถเกดิ ปรากฏการทินดอลลได ? ก. นาํ้ นมสด ควันบุหรี่ ข. น้าํ เกลอื นาํ้ อัดลม ค. น้าํ เช่อื ม นา้ํ กรด ง. ถูกทง้ั ก. และ ค. 11.เมื่อทดลองกรองสารผสม 3 ชนดิ พบวาเปนดังนี้ 1. สารผสมชนิดที่ 1 กรองผา นกระดาษกรอง ไดทง้ั หมด แตไ มส ามารถผานเซลโลเฟน 2. สารผสมชนดิ ท่ี 2 กรองผา นเซลโลเฟนไดบ างสว น ท่ีเหลอื ผา นกระดาษกรองได 3. สารผสมชนิดท่ี 3 ไมส ามารถกรองผานทง้ั กระดาษกรองและเซลโลเฟน 4. สารผสมชนดิ ที่ 4 กรองผานกระดาษกรอง และเซลโลเฟนได

7 สารผสมใดบางท่มี ีคอลลอยดผสมอยู ก. ชนิดที่ 1 และ 2 ข. ชนดิ ที่ 1 ชนดิ เดียว ค. ชนดิ ที่ 3 ชนดิ เดยี ว ง. ชนิดที่ 4 ชนดิ เดียว 12. จากขอ 11. ขอสรุปใดตอ ไปนไี้ มถกู ตอ ง ก. สารชนดิ ที่ 1 เปนคอลลอยด ข. สารชนดิ ท่ี 2 มีคอลลอยดผสมสารละลาย ค. สารชนิดท่ี 3 เปนสารแขวนลอย ง. สารชนดิ ท่ี 4 เปน คอลลอยด 13. ขอ ใดเปน สารประเภทคอลลอยด ก. น้าํ สบู ข. น้าํ เชอ่ื ม ค. น้ํามันพชื ง. น้ําหวานสีแดง 14. น้าํ นม จดั เปน สารชนิดใด ก. สารคอลลอยด ข. สารแขวนลอยด ค. สารเนื้อเดียว ง. ถูกทุกขอ 15. ขอใดตอ ไปนไี้ มใชค อลลอยด ก. กาวลาเท็กส ข. เนยแขง็ ค. อากาศ ง. นํา้ หมึก

8 ใบความรู เร่อื ง การจําแนกสารรอบตัว 1. สสาร (Matter) หมายถึง ส่ิงที่มีมวล ตองการท่ีอยูและสัมผัสไดมี 3 สถานะ คือ ของแข็ง ของเหลว และกา ซ 1.1 ของแข็ง หมายถงึ สารทมี่ ีรูปรางขอบเขตทีแ่ นนอน โมเลกุลอยูชิดกันมากท่ีสุด 1.2 ของเหลว หมายถงึ สารที่มรี ูปรา งเปลย่ี นไปตามภาชนะที่บรรจุ โมเลกุลอยูหาง กันมากกวาของแข็ง 1.3 กาซ หมายถึง สารที่มรี ูปรา งไมแนน อน เน่ืองจากแรงยดึ เหน่ียวระหวางโมเลกุล นอยมาก 2. สาร (Substance) หมายถึง สสารน่ันเอง สสารเปนคํารวมๆ แตถาพิจารณาวัตถุ ชนิดใดชนดิ หน่งึ โดยเฉพาะเรียกวา สาร เชน กระปอ งเปนสสาร แตเ นอ้ื กระปองเปนโลหะจัดเปน สาร สารแบง ตามลกั ษณะเนอ้ื สารได 2 ชนดิ ดงั นี้ 2.1 สารเนื้อเดียว หมายถึง สารท่ีมีลักษณะเปนเนื้อเดียวกันทุกสวน มีสมบัติ เหมอื นกนั ไมวา จะพิจารณาสวนใดของสาร จะมองดว ยตาเปลา หรือแวนขยายแลวเห็นเปนเน้ือ เดียวกนั โดยตลอดเนื้อสาร เชน น้ําหวาน น้ําเกลือ เปนตน 2.2 สารเน้ือผสม หมายถึง สารที่เกิดจากการรวมกันของสารตั้งแต 2 ชนิดขึ้นไป โดยไมผสมกลมกลืนกัน แตละสวนมีสมบัติตางกัน คือสารท่ีมองดวยตาเปลาแลวเปนเนื้อผสม เชน พรกิ ผสมเกลือ เปนตน 3. สมบัติของสาร หมายถึง ลักษณะประจําตัวของสาร เชน สถานะ สี กล่ิน รส การละลาย การนําไฟฟา จุดเดือด และการเผาไหม เปนตน สารแตละชนิดมีสมบัติ ไมเหมือนกันทุกประการ สามารถนํามาจัดจําแนกสารเปนหมวดหมูได สมบัติของสารไดแก สี กลิ่น รส จุดเดือด จุดหลอมเหลว การนําไฟฟา การเปนสนิม ความเปนกรด-เบส โดยท่ัวไป สมบัตขิ องสารจําแนกได 2 ประเภท คอื 3.1 สมบัติทางกายภาพ หมายถึง สมบัติเฉพาะตัวของสารที่สามารถสังเกตเห็น ไดง ายจากลักษณะภายนอก หรอื จากการทดลองงา ยๆ โดยไมเก่ียวของกับการเกิดปฏิกิริยาเคมี ตัวอยางทางกายภาพไดแก สถานะ รูปราง สี กลิ่น รส การละลาย จุดเดือด จุดหลอมเหลว ความหนาแนน การนําความรอน การนําไฟฟา ความรอ นแฝง ความถวงจาํ เพาะ เปน ตน 3.2 สมบัติทางเคมี หมายถึง สมบัติเฉพาะตัวของสารท่ีเกี่ยวของกับการ เกิดปฏิกิริยาเคมี เชน การเกิดสารใหม การสลายตัวใหไดสารใหม การเผาไหม การระเบิด และการเกิดสนิมของโลหะ เปน ตน ในการศึกษาสมบัติของสารนั้น สมบัติบางประการสามารถ สงั เกตไดจ ากลกั ษณะภายนอก และบางประการตอ งทดลองจงึ จะสังเกตเหน็ ได 4. สารละลาย คอลลอยด สารแขวนลอย เม่ือผสมสารตั้งแต 2 ชนิดข้ึนไป อาจจะไดเปนสารเน้ือเดียว หรือสารเนื้อผสมก็ได ขน้ึ อยูกับชนิดของสารที่จะนํามาผสมกันวาจะรวมกันเปนเน้ือเดียวกันไดหรือไม สําหรับสารท่ี

9 รวมกันเปน เน้ือเดยี ว ภายในสารผสมนัน้ อนภุ าคของสารหน่ึงจะแทรกอยูระหวา งอนุภาคของอีก สารหนงึ่ อยา งสมา่ํ เสมอ จนการสังเกตดว ยตาเปลา อยา งเดียวจะบอกความแตกตางของสารผสม เนือ้ เดยี วเหลาน้ันไมได สารเหลานั้นอาจจะเปนสารละลาย คอลลอยด หรือสารแขวนลอย ซึ่งมี สมบัติบางอยา งคลายกนั แตมขี นาดของอนุภาคทแ่ี ตกตางกัน 4.1 สมบตั ิบางประการของสารละลาย คอลลอยด และสารแขวนลอย สารละลาย หรือ สารละลายแท (Ture solution) หมายถึง สารผสมเน้ือเดียว ทีอ่ นภุ าคของตัวถูกละลายจะมีขนาดเสนผานศูนยกลางนอยกวา 10-7 เซนติเมตร (หรือ 0.001 ไมโครเมตรหรือ 10 อังสตรอม) เชนสารละลายคอปเปอร (II) ซัลเฟต สารละลายกรดไนตริก สารละลายกรดซัลฟรู ิก สารละลายโซเดยี มคลอไรด (เกลอื แกง ) เปน ตน คอลลอยด (Colloid) มาจากภาษากรีก Kolla + Eidos ซ่ึงหมายถึงสารท่ีมี ลักษณะคลา ยกาว เชน นมสด วนุ เยลลี่ เปนตน คอลลอยด (Colloid) หมายถึง สารผสมเนื้อเดียวท่ีมีอนุภาคของตัวถูกละลาย หรอื อนภุ าคของสารมีขนาดเสนผา นศนู ยกลางอยูระหวา ง 10-7- 10-4 เซนติเมตร สารแขวนลอย (Suspension) หมายถึง สารผสม ที่ประกอบดวยอนุภาคท่ีมี เสน ผา นศนู ยกลางมากกวา 10-4 เซนตเิ มตร (หรือ 1 ไมโครเมตร) กระจายอยู ถาอนภุ าคที่อยูใน สารแขวนลอยมีขนาดใหญมากจะมองเห็นสวนผสมไดชัดเจน ซึ่งเมื่อวางทิ้งไวอนุภาคของ สารแขวนลอยจะตกตะกอนออกมา แตถาอนุภาคมีขนาดเล็กจะกระจายแบบกลมกลืนจนดู เสมอื นเปน เนือ้ เดียวกัน ซึ่งทําใหแ ยกออกไดย ากกวา เปน สารแขวนลอยหรอื คอลลอยด ดังนั้นสารละลาย คอลลอยด และสารแขวนลอยจึงแบงไดโดยอาศัยขนาดของ อนุภาคเปน เกณฑ ซงึ่ ขนาดของสารแขวนลอย > คอลลอยด > สารละลาย 4.2 การกรองผานกระดาษกรองและเซลโลเฟน ถงึ แมว า สารแขวนลอยมขี นาดใหญที่สดุ แตบางครง้ั ก็ดูกลมกลนื จนตัดสินดวยตา เปลาไมได ในทางปฏิบัติจงึ ใชว ิธตี รวจสอบขนาดของอนุภาคโดยใชก ระดาษกรองและเซลโลเฟน กระดาษกรอง จะกรองอนภุ าคทม่ี ีเสน ผา นศนู ยกลางตั้งแต 10-4 เซนตเิ มตร ขน้ึ ไป เซลโลเฟน จะกรองอนภุ าคทีม่ ขี นาดเสนผา นศูนยก ลางตั้งแต 10-7 เซนติเมตร ขึ้นไป ก.สารละลาย จะกรองผานไดทั้งกระดาษกรอง และเซลโลเฟน เพราะมีขนาด เสน ผา นศูนยกลางเลก็ กวา 10-7 เซนติเมตร ข.คอลลอยด จะกรองผา นกระดาษกรองได แตกรองผานเซลโลเฟนไมได เพราะ มขี นาดเสน ผา นศูนยก ลางใหญก วา 10-7 เซนติเมตร(จึงผานเซลโลเฟนไมได) และเล็กกวา 10-4 เซนติเมตร(จึงผา นกระดาษกรองได) นน่ั คือมีขนาดอนุภาคอยูร ะหวา ง 10-7- 10-4 เซนตเิ มตร ค. สารแขวนลอย จะกรองผา นกระดาษกรองและเซลโลเฟนไมได เพราะมีขนาด เสน ผานศนู ยก ลางใหญก วา 10-4 เซนตเิ มตร

10 ใบกจิ กรรมท่ี 1 เรอื่ ง การตรวจสอบขนาดของเนื้อสาร จดุ ประสงคข องกจิ กรรม 1. นักเรียนอธิบายสมบัติของสารแขวนลอย คอลลอยด และสารละลายที่พบใน ชวี ิตประจาํ วันได 2. นกั เรยี นสามารถตรวจสอบเปรียบเทียบขนาดของอนภุ าคสารในน้าํ โคลน นมสด และ นํ้าหวานสีแดง โดยใชก ระดาษกรองและเซโลเฟนได 3. นักเรียนสามารถจดั กลมุ สารโดยใชอ นุภาคของสารเปนเกณฑใ นการจดั กลุม ได วัสดอุ ปุ กรณและสารเคมี รายการ ปริมาณตอ กลมุ 1. นํ้าโคลน (หรอื นา้ํ แปงดบิ 1%) 20 cm3 2. นมสด (หรอื นา้ํ แปง สกุ 1%) 20 cm3 3. นาํ้ หวานทใ่ี สส ี (หรือนํา้ สผี สมอาหาร 0.5%) 20 cm3 4. บีกเกอรขนาด 50 cm3 6 ใบ 5. บกี เกอรขนาด 250 cm3 3 ใบ 3 แผน 6. กระดาษกรองขนาด ∅ 11 cm 3 แผน 7. กระดาษเซลโลเฟนขนาด 10 cm × 10 cm 1 อนั 8. กรวยพลาสตกิ 1 ใบ 9. ขวดรปู กรวย ขนาด 250 cm3 1 อัน 10. แทง แกว คนสาร 1 ชดุ 11. ขาตัง้ พรอมทจ่ี บั 3 เสน 12. ยางรดั ของ 13. ชอ นตกั สารเบอร 2 1 อัน วิธที ดลอง 1. ตดั กระดาษเซลโลเฟนขนาด 10 cm × 10 cm กลมุ ละ 3 แผน 2. เตรยี มน้าํ โคลน โดยใชน ํา้ โคลน 1 cm3 ผสมน้าํ กลนั่ หรอื น้ําประปา 250 cm3 คนให เขากัน หรือใชน้ําแปงดิบแทน โดยใชแปงมัน 2.0 กรัม (ประมาณ 2 ชอนเบอร 2) ผสมกับนํ้า กล่นั 200 cm3 คนใหเ ขากัน

11 3. เตรยี มนมสด โดยใชน มสด 2.0 cm3 ผสมกบั นํ้ากลัน่ ใหไดป รมิ าตรรวม 200 cm3 คน ใหเขากัน หรอื ใชน ํา้ แปงสุกแทน โดยใชแปงมัน 2.0 กรัม (ประมาณ 2 ชอนเบอร 2) ละลายใน น้ํา 50 cm3 คนใหเขา กัน แลว เตมิ นาํ้ เดอื ดลงไปใหไดปริมาตรรวม 200 cm3 4. เตรียมน้ําหวานที่ใสสี โดยใชนาํ้ หวานเขม ขน 2.0 cm3 ผสมกับน้ํากล่ันใหไดปริมาตร รวม 200 cm3 หรอื ใชน ํา้ สี โดยใชสีผสมอาหารคร่งึ ชอนเบอร 1 ละลายในนํา้ กลนั่ 200 cm3 คน ใหเขากนั 5. ใชแ ทง แกวคนน้ําโคลนหรือนาํ้ แปง ดิบทุกครั้งกอนที่จะนําไปทดลอง เพราะนํ้าโคลน หรือนํ้าแปง ดบิ ตกตะกอนไดงาย 6. ใหสังเกตนํ้าในบีกเกอรท้ังกอนและหลังแชถุงเซลโลเฟน วามีลักษณะแตกตางกัน หรือไม อยา งไร หมายเหตุ นา้ํ โคลน นมสด นาํ้ แปง ควรเตรียมใหมทกุ ครั้งกอ นการทาํ กิจกรรม

12 แบบบันทึกผลการทดลองใบกจิ กรรมท่ี 1 เร่อื ง การตรวจสอบขนาดของเนื้อสาร วันท.่ี ...................................................................................................................................... กลุมท.่ี .................................ชนั้ ม.1/. .................................................................................... สมาชกิ ในกลุม 1................................................ 2........................................... 3................................................ 4........................................... 5................................................ 6........................................... ตารางบันทกึ ผลการทดลอง ผลท่สี ังเกตได เมอ่ื กรองดวยกระดาษกรอง เม่อื ผานเซลโลเฟน สาร ลักษณะของเหลว ตัวอยาง ท่สี ังเกตได 1. น้าํ โคลน (น้าํ แปงดิบ) 2. นมสด (นา้ํ แปงสกุ ) 3. น้าํ หวาน ใสส (ี น้าํ ส)ี

13 สรปุ ผลการทดลอง ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ...............................................................................................................................................................

14 ใบกจิ กรรมที่ 2 เร่ือง การจัดกลุม สารรอบตัว จดุ ประสงคของกิจกรรม 1. นกั เรียนสามารถสาํ รวจ สังเกต สมบัติทางกายภาพของสารเพ่ือใชเปนเกณฑในการ จดั กลุมสาร และอธิบายลักษณะของสารแตละกลุม 2. นกั เรยี นสามารถจัดกลมุ สารทีเ่ ปนสารเนื้อเดียวและสารเนื้อผสมโดยใชลักษณะเน้ือ สารเปน เกณฑได 3. นักเรียนสามารถยกตัวอยา งสารเน้ือเดยี วและสารเน้ือผสมท่ใี ชในชีวติ ประจําวันได วสั ดุอุปกรณ รายการ ปริมาณตอกลุม ชนดิ ละ 10 g หรือ 1. ขาวสกุ ดิน นมสด กระดาษ น้ําตาลทราย นํ้าอัดลม นํ้าโคลน น้ําเกลือ นํ้าเช่ือม น้ําแปงสุก นํ้ากล่ัน และสาร 10 cm3 อ่ืน ๆ ที่ผูเรียนสนใจนาํ มาทํากิจกรรม วิธีทดลอง 1. ใหส งั เกตลกั ษณะของสารแตล ะชนิดโดยละเอียด ไดแก ลกั ษณะเน้อื สาร สถานะ สี กล่นิ แลวพิจารณาความเหมือน ความแตกตางของสารแตล ะชนดิ เพือ่ จัดสารเปนกลมุ โดยใช สมบตั ติ าง ๆ เปน เกณฑใ นการจัดกลมุ 2. นาํ เสนอผลการจดั กลมุ สารและเกณฑทแ่ี ตล ะกลุมใชในการจดั กลุม สาร รวมกัน พิจารณาเปรยี บเทยี บการจดั กลุมสารท่ีใชเ กณฑตาง ๆ กัน

15 แบบบันทึกผลการทดลองใบกิจกรรมท่ี 2 เร่อื ง การจัดกลุม สารรอบตวั วันท.ี่ ...................................................................................................................................... กลุม ท.ี่ .................................ช้ัน ม.1/..................................................................................... สมาชกิ ในกลมุ 1................................................ 2........................................... 3................................................ 4........................................... 5................................................ 6........................................... ตารางบันทึกผลการทดลอง เกณฑ ลกั ษณะ วัสดอุ ุปกรณ สถานะ สารทเี่ ปนของแขง็ ขา วสกุ ดนิ กระดาษ นา้ํ ตาลทราย สารท่เี ปน ของเหลว ลกั ษณะเน้ือสาร แกงจืด นมสด น้ําอัดลม น้ําโคลน น้ําเกลือ สารที่เปนเนอื้ เดียวกนั นํา้ เชอ่ื ม น้ําแปง สุก นํา้ กลัน่ ขา วสุก นมสด กระดาษ นํา้ ตาลทราย นํา้ อดั ลม สารทไ่ี มเ ปน เนอ้ื เดียวกัน นํ้าเกลือ น้ําเชื่อม นํา้ แปงสุก น้ํากล่นั แกงจดื ดนิ นาํ้ โคลน สรปุ ผลการทดลอง ................................................................................................................................................................ ................ถ...จ..ัด...ก..ล...ุม..โ..ด...ย..ใ..ช..ส...ถ..า..น...ะ..เ..ป...น...เ.ก..ณ....ฑ... .จ...ัด..ก...ล..ุ.ม..ไ..ด..เ..ป...น...ส..า..ร...ท...ี่เ.ป...น...ข...อ..ง..แ...ข...็ง...แ...ล..ะ...ส..า..ร...ท..่ีเ..ป...น....... ..ข...อ..ง..เ..ห..ล...ว...ถ...า..จ..ัด...ก..ล...ุม..โ..ด..ย...ใ.ช...ล..ัก...ษ...ณ...ะ..เ..น..้ือ...ส..า..ร...เ.ป...น..เ..ก..ณ....ฑ...จ..ะ..จ...ัด..ส...า..ร..ไ.ด...เ.ป...น....2....ก..ล...ุม....ค..ือ...ส..า..ร..ท...ี่ม...ีเ.น...้ือ....... ..เ..ด..ีย..ว..ต...ล..อ...ด...อ...า..จ..ป...ร..ะ..ก..อ...บ..ด...ว ..ย..ส...า..ร..เ.พ...ยี ..ง..ช..น...ิด..เ..ด..ีย..ว...ห..ร..ือ...ม..า...ก..ก...ว..า...1....ช..น...ิด..ก..็.ไ.ด... .แ..ล...ะ..ส...า..ร..ท...่ีไ.ม...เ.ป...น...เ.น...้ือ....... ..เ..ด..ีย..ว..ต...ล..อ...ด...ป...ร..ะ..ก...อ..บ...ด..ว..ย...ส..า..ร..ม..า..ก...ก..ว..า....1...ช..น...ิด....ส..า..ม...า.ร...ถ..แ..ย..ก...ไ.ด...ด ..ว..ย...ต..า..เ.ป...ล..า........................................... ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

16 แบบฝก หดั ที่ 1 เรื่อง สรปุ ความรเู ร่ืองการจําแนกสารรอบตัว ช่ือ...........................................................................ช้ัน...............................เลขท.่ี .............. คําส่ัง ใหนักเรยี นสรุปความรทู ไ่ี ดจ ากใบความรู ในรูปแบบของแผนผังมโนทศั น (10 คะแนน)

17 แบบฝกหัดท่ี 2 เร่อื ง การจาํ แนกสารรอบตัว ชอื่ ...........................................................................ชั้น...............................เลขท.่ี .............. คําสงั่ ใหน กั เรยี นตอบคําถามตอไปนีใ้ หถูกตอง (10 คะแนน) 1. สสาร หมายถงึ …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. สาร หมายถึง …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. สารมีกี่สถานะ อะไรบา ง …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. สมบตั ทิ ่ีทาํ ใหสารแตละชนิดแตกตา งกนั คือ …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5.ถา พิจารณาลักษณะของเน้ือสารแลว สารจาํ แนกออกเปน ก่ปี ระเภท อะไรบาง …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6.สารเน้อื เดยี ว คือ …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7.สารเน้อื ผสม หมายถงึ …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 8.สารละลายจัดเปน สารเน้ือเดียวเพราะ …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 9.จงยกตัวอยาง สารแขวนลอย …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 10.จงยกตวั อยา งคอลลอยดในชวี ิตประจําวัน …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………

18 แบบทดสอบหลงั เรียน เรอ่ื ง การจาํ แนกสารรอบตัว คําชี้แจง 1. แบบทดสอบนมี้ ี 15 ขอ คะแนนเตม็ 15 คะแนน ใชเ วลา 10 นาที 2. ใหน กั เรยี นเลือกคําตอบทถ่ี ูกตอ งทส่ี ุดเพียงคําตอบเดียว ************************************************************************** 1.เมือ่ ทดลองกรองสารผสม 3 ชนิด พบวา เปน ดงั น้ี 1. สารผสมชนิดท่ี 1 กรองผานกระดาษกรอง ไดทั้งหมด แตไ มสามารถผานเซล โลเฟน 2. สารผสมชนิดท่ี 2 กรองผานเซลโลเฟนไดบ างสว น ทเ่ี หลอื ผานกระดาษกรองได 3. สารผสมชนดิ ที่ 3 ไมส ามารถกรองผา นท้ังกระดาษกรองและเซลโลเฟน 4. สารผสมชนดิ ท่ี 4 กรองผา นกระดาษกรอง และเซลโลเฟนได สารผสมใดบา งทม่ี คี อลลอยดผสมอยู ก. ชนดิ ท่ี 1 และ 2 ข. ชนดิ ที่ 1 ชนดิ เดียว ค. ชนิดที่ 3 ชนิดเดียว ง. ชนิดที่ 4 ชนิดเดียว 2. จากขอ 11. ขอสรปุ ใดตอ ไปนไี้ มถ กู ตอง ก. สารชนิดท่ี 1 เปนคอลลอยด ข. สารชนดิ ท่ี 2 มีคอลลอยดผสมสารละลาย ค. สารชนิดท่ี 3 เปนสารแขวนลอย ง. สารชนิดที่ 4 เปนคอลลอยด 3. ขอใดเปน สารประเภทคอลลอยด ก. นํ้าสบู ข. นา้ํ เชื่อม ค. น้ํามันพืช ง. นา้ํ หวานสีแดง 4. น้ํานม จดั เปน สารชนิดใด ก. สารคอลลอยด ข. สารแขวนลอยด ค. สารเน้อื เดียว ง. ถกู ทกุ ขอ

19 5. ขอ ใดตอไปนไ้ี มใชค อลลอยด ก. กาวลาเท็กส ข. เนยแข็ง ค. อากาศ ง. น้าํ หมึก 6. ถาสาร X เปนสารเน้อื เดยี วแลว สาร X มสี มบัติตรงกับขอใด ก. มีสถานะเดียวไมมีสี ข. ประกอบดว ยสารอยา งเดยี ว ค. เน้อื ของสาร X มลี กั ษณะโปรง ใส ง. เน้อื สารทกุ สัดสวนมสี มบตั ิเหมอื นกนั 7. ขอ ใดกลา วถงึ สารเน้ือผสมไดถกู ตอ งที่สุด ก. มหี ลายสถานะลกั ษณะใสไมมสี ี ข. ทกุ สดั สว นมีสมบตั ไิ มเหมอื นกนั ค. เปนไปไดทงั้ สารบรสิ ทุ ธแิ์ ละสารละลาย ง. มีจดุ หลอมเหลวและจดุ เดือดทจ่ี ดุ เดียวกัน 8. ขอใดตอไปนี้หมายถงึ สมบตั ทิ างเคมขี องสาร ก. สี ข. กลนิ่ หรือรส ค. การนาํ ไฟฟา ง. ความเปน กรด-เบส 9. สารในขอใดตอไปน้มี สี ถานะเปน ของเหลวทอ่ี ณุ หภูมหิ อง ก. นาํ้ แข็งแหง ข. น้ําอัดลม ค. นา้ํ แขง็ ง. ไอน้ํา 10. ขอ ใดตอ ไปนเี้ ปนตัวอยา งสารเนอ้ื เดยี วทัง้ หมด ก. นา้ํ เชือ่ ม น้าํ ปลา ไอนํ้า ข. นาํ้ คลอง น้าํ แข็ง โลหะเงิน ค. นาํ้ เกลือ น้าํ เชื่อม นาํ้ ปลารา ง. น้ําเกลือ นํา้ โซดา นาํ้ แขง็ ผสมนาํ้ อดั ลม

20 11. สารชนดิ ใดตอ ไปน้ีจัดวาเปนสารละลาย ก. อากาศ ข. น้าํ เกลอื ค. นาํ้ อัดลม ง. ถกู ทกุ ขอ 12. สารในขอใดตอไปนี้จัดเปน สารคอลลอยดท งั้ หมด ก. แยม ควนั บหุ รี่ ฟองน้าํ ข. ฟองนํ้า หมอก นํา้ เกลือ ค. น้ําสลัด อากาศ นา้ํ นม ง. อากาศ เมฆ นํ้านม 13. ขอ ใดตอไปนี้เปนสมบตั ขิ องสารคอลลอยด ก. กระเจงิ แสงได ข. สะทอ นแสงได ค. ทาํ ใหแ สงหักเหได ง. ทาํ ใหแสงเลี้ยวเบนได 14. ขอ ใดตอ ไปนี้จัดเปน สมบตั ขิ องน้าํ โคลน ก. เห็นเปนลําแสงเม่ือแสงเดนิ ผา น ข. ต้ังทงิ้ ไวจ ะตกตะกอน ค. กระเจิงแสงได ง. ถกู ทุกขอ 15.สารตอ ไปนีส้ ามารถเกดิ ปรากฏการทนิ ดอลลได ? ก. นํ้านมสด ควนั บหุ ร่ี ข. นา้ํ เกลือ นาํ้ อัดลม ค. นํ้าเช่อื ม นาํ้ กรด ง. ถกู ทง้ั ก. และ ค.

21 บรรณานุกรม กระทรวงศึกษาธกิ าร. (2553). หนังสอื เรยี นรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร 1 ชนั้ มัธยมศึกษา ปท ่ี 1 เลม 1 กลมุ สาระการเรียนรวู ทิ ยาศาสตร ตามหลักสตู รแกนกลาง การศกึ ษาข้ันพน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ สกสค. นลินี อนิ ดคี ํา. (2550). ชุดกิจกรรมพฒั นาทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร เรอื่ ง สารรอบตวั สําหรบั นักเรยี นชั้นมธั ยมศึกษาปท ี่ 1 . วิทยานิพนธค รศุ าสตรมหา บัณฑิต. สาขาหลกั สูตรและการสอน. มหาวทิ ยาลัยราชภัฏอตุ รดติ ถ. รศ.ดร.สมพงศ จนั ทรโ พธิ์ศร.ี คูมือเตรยี มสอบวิทยาศาสตร เลมรวม ม. 1 เทอม 1-2.กรงุ เทพฯ: บรษิ ัท ฐานบณั ฑิต จํากดั . โรงเรียนนารายณค ําผงวิทยา. (2553). หลักสตู รสถานศึกษาโรงเรยี นนารายณคาํ ผงวทิ ยา พุทธศกั ราช 2553 ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาข้ันพ้ืนฐาน พทุ ธศกั ราช 2551: สุรินทร. วาสนา ชาวหา. (2544). เทคโนโลยีทางการศึกษา. ชลบุรี : คณะศกึ ษาศาสตร มหาวิทยาลยั ศรีนครนิ ทรวโิ รฒ.

22 ภาคผนวก

23 เฉลยแบบทดสอบกอนเรียน เรื่อง การจาํ แนกสารรอบตัว 1. ง 6. ง 11. ก 2. ข 7. ก 12. ง 3. ง 8. ก 13. ก 4. ข 9. ข 14. ก 5. ก 10. ง 15. ค

24 เฉลยแบบบันทึกผลการทดลองใบกิจกรรมที่ 1 เรือ่ ง การตรวจสอบขนาดของเนื้อสาร วนั ท.ี่ ...................................................................................................................................... กลมุ ท.่ี .................................ชนั้ ม.1/..................................................................................... สมาชกิ ในกลุม 1................................................ 2........................................... 3................................................ 4........................................... 5................................................ 6………………………………………….. ตารางบันทึกผลการทดลอง ผลท่สี งั เกตได สาร ลกั ษณะของเหลว เม่ือกรองดวยกระดาษกรอง เม่ือผา นเซลโลเฟน ตัวอยา ง ทสี่ งั เกตได มีตะกอนเทาดําติดอยบู น นํ้าในบกี เกอรไ ม 1. นา้ํ โคลน สีเทาดําขนุ มี กระดาษกรอง และไดข อง เปล่ยี นแปลง ตะกอน เหลวใส (นา้ํ แปง ดบิ ) สขี าวขนุ มตี ะกอน มีตะกอนขาวตดิ อยบู น นาํ้ ในบกี เกอรไ ม กระดาษกรอง และไดของ เปลย่ี นแปลง เหลวใส 2. นมสด สีขาวขนุ ไมมีตะกอน ไมม ีสารตกคา งบนกระดาษ น้ําในบกี เกอรไม กรอง และไดข องเหลวสีขาว เปลยี่ นแปลง ขนุ (นํา้ แปงสกุ ) ของเหลวขนุ เล็กนอย ไมม ีสารตกคางบนกระดาษ น้ําในบีกเกอรไ ม เปลี่ยนแปลง กรอง ไดของเหลวขุนเลก็ น้าํ ในบีกเกอรมสี ี นอ ย น้ําในบีกเกอรมสี ีเดียว กบั สที ี่ใชเ ตรยี ม 3. นํ้าหวาน ไมมตี ะกอน ไดของเหลวใสมสี ี ใสส (ี นํา้ ส)ี ของเหลวใสมสี ี ไดข องเหลวใสและมสี ีเดียว ของเหลวใสและมีสี กบั สที ี่ใชเ ตรียม เดยี วกบั สที ่ีใชเตรยี ม

25 สรุปผลการทดลอง ...............น...าํ้..โ.ค...ล..น...ห..ร..อื...น..้ํา..แ...ป..ง..ด..ิบ...ไ..ม..ส..า..ม...า..ร..ถ..ผ..า..น...ท...ง้ั .ก...ร..ะ..ด..า..ษ...ก..ร..อ...ง..แ..ล...ะ..ถ..ุง..เ..ซ..ล..โ..ล..เ..ฟ...น....แ..ส...ด..ง..ว..า...... ..อ...น..ุภ...า..ค..ข...อ..ง..ส..า..ร..ใ..น...น..้ํา..โ..ค...ล..น...ห..ร..ือ...น...ํ้า..แ..ป...ง..ด..ิบ...ม..ีข...น..า..ด...ใ..ห..ญ....ก..ว..า..ร..ูพ...ร..ุน...ข..อ...ง..ก..ร..ะ...ด..า..ษ...ท...ั้ง..ส..อ..ง..ช...น..ิด....... ..เ..ม..ือ่..ต...้ัง..ท..ิ้ง..ไ..ว..จ ..ะ..ต...ก..ต..ะ...ก..อ..น....ส...า.ร..ก...ล..มุ...น..ี้จ...ัด..เ.ป...น ..ส...า..ร..แ..ข..ว..น...ล..อ...ย........................................................... ...............น...ม..ส...ด..ห...ร..อื ..น...ํา้ ..แ..ป...ง .ส...กุ..ส...า..ม..า..ร..ถ..ผ...า ..น..ก..ร..ะ...ด..า..ษ...ก..ร..อ..ง..ไ..ด...แ...ต..ไ..ม..ผ...า ..น..ถ..งุ..เ..ซ..ล..โ..ล..เ.ฟ...น....แ..ส...ด..ง..ว..า...... ..อ...น..ภุ...า..ค..ข...อ..ง..ส..า..ร..ใ.น...น...ม..ส...ด..แ..ล...ะ..น..้ํา..แ...ป..ง..ส...ุก..ม..ขี...น..า..ด...เ.ล..็ก...ก..ว..า..ร..ูพ...ร..ุน..ข...อ..ง..ก..ร..ะ..ด...า..ษ..ก...ร..อ..ง...แ...ต..ใ..ห..ญ....ก..ว..า...... ..ร..ูพ...ร..นุ...ข..อ..ง..ถ...งุ .เ..ซ..ล..โ..ล..เ.ฟ...น....เ.ม...่อื ..ต...ั้ง.ท...ิ้ง..ไ.ว..ไ..ม..ต...ก..ต...ะ..ก..อ...น...ส...า..ร..ก..ล...มุ ..น...้ีจ..ดั ..เ.ป...น...ค..อ...ล..ล..อ...ย..ด............................ ...............น...ํา้..ห..ว...า.น...ท...ีม่ ..สี...หี ..ร..อื...น..ํ้า..ส..ีส...า..ม..า..ร..ถ...ผ..า..น...ไ.ด...ท...้ัง..ก..ร..ะ...ด..า..ษ...ก..ร..อ...ง..แ..ล...ะ..ถ..ุง..เ..ซ..ล..โ..ล..เ..ฟ...น....แ..ส...ด..ง..ว..า...... ..อ...น..ุภ...า..ค..ข...อ..ง..ส..า..ร..ท...่มี ..ีส...ใี .น...น..้ํา..ห...ว..า..น..ห...ร..ือ...น..ํ้า..ส...ีเ.ล..็ก...ก..ว...า..ร..ูพ...ร..ุน..ข...อ..ง..ก...ร..ะ..ด..า..ษ...ท...ั้ง..ส..อ...ง..ช..น...ิด....เ.ม...ื่อ..ต...ั้ง..ท..ิ้ง...... ..ไ..ว.. .ไ..ม..ต ...ก..ต..ะ...ก..อ..น....ส...า.ร..ก...ล..ุม...น..ี้จ..ดั...เ.ป...น..ส...า..ร..ล..ะ..ล...า.ย............................................................................... ...............ก...า..ร..จ..ัด..ก...ล..มุ...ส..า..ร..โ.ด...ย..ใ..ช..ข..น...า..ด..ข...อ..ง..อ..น...ภุ ..า..ค...ส..า..ร..เ.ป...น...เ.ก..ณ....ฑ... .จ...ะ..จ..ัด...ไ.ด...เ.ป...น...ส..า..ร..แ...ข..ว..น...ล..อ...ย...... ..ค...อ..ล..ล...อ..ย...ด.. .ส...า..ร.ล...ะ..ล..า..ย................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................

26 เฉลยแบบบันทกึ ผลการทดลองใบกจิ กรรมที่ 2 เรอ่ื ง การจดั กลุมสารรอบตัว วันท.ี่ ...................................................................................................................................... กลมุ ท.ี่ .................................ช้นั ม.1/..................................................................................... สมาชิกในกลุม 1................................................ 2........................................... 3................................................ 4........................................... 5................................................ ตารางบันทกึ ผลการทดลอง เกณฑ ลักษณะ วสั ดุอุปกรณ ใชส ถานะ สารท่ีเปนของแขง็ ขา วสุก ดิน กระดาษ นาํ้ ตาลทราย สารทเ่ี ปนของเหลว ใชล กั ษณะเน้อื สาร นมสด น้ําอดั ลม นาํ้ โคลน น้ําเกลอื นาํ้ เช่ือม นาํ้ สารทเี่ ปน เนื้อเดียวกนั แปง สุก น้าํ กล่ัน ขาวสุก นมสด กระดาษ นํา้ ตาลทราย นํ้าอดั ลม สารที่ไมเปน เน้อื เดียวกนั นํ้าเกลือ น้าํ เช่ือม นํา้ แปง สกุ นํา้ กลนั่ ดิน นํ้าโคลน สรุปผลการทดลอง ...............ถ...า..จ..ัด...ก..ล...ุม..โ..ด..ย...ใ.ช...ส..ถ...า..น...ะ..เ.ป...น...เ.ก..ณ....ฑ... .จ...ัด..ก...ล..ุม...ไ.ด...เ.ป...น...ส..า...ร..ท...ี่เ.ป...น...ข..อ...ง..แ...ข..็ง....แ..ล..ะ...ส..า..ร..ท...ี่.... ..เ..ป..น...ข..อ..ง..เ..ห..ล...ว...ถ..า..จ..ัด...ก..ล...มุ ..โ..ด..ย..ใ..ช..ล..กั...ษ...ณ...ะ..เ.น...อ้ื..ส...า..ร..เ.ป..น...เ.ก...ณ...ฑ...จ..ะ..จ...ดั ..ส..า..ร..ไ..ด..เ.ป...น....2...ก...ล..มุ....ค..ือ...ส..า..ร..ท...ี่.... ..ม...ีเ.น...อ้ื ..เ.ด...ีย..ว..ต...ล..อ..ด....อ..า..จ...ป..ร..ะ..ก...อ..บ...ด..ว..ย...ส..า..ร..เ.พ...ีย..ง..ช...น..ิด...เ.ด...ีย..ว..ห...ร..ือ...ม..า..ก...ก..ว..า....1...ช...น..ิด...ก..็ไ..ด....แ..ล...ะ..ส..า..ร..ท...ี่.... ..ไ..ม..เ.ป...น...เ.น...้ือ..เ.ด...ีย..ว..ต..ล...อ..ด....ป...ร.ะ...ก..อ..บ...ด..ว...ย..ส..า..ร..ม...า..ก..ก..ว..า...1....ช..น...ิด....ส..า..ม...า.ร..ถ...แ..ย..ก...ไ.ด...ด..ว..ย...ต..า..เ.ป...ล..า................. ...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................

27 เฉลยแบบฝก หดั ที่ 1 เร่อื ง สรปุ ความรูเรื่องการจําแนกสารรอบตัว ช่ือ...........................................................................ชน้ั ...............................เลขท.่ี .............. คาํ สงั่ ใหน ักเรียนสรปุ ความรทู ่ีไดจากใบความรู ในรูปแบบของแผนผงั มโนทัศน (10 คะแนน) ส่ิงที่มมี วล ตอ งการท่ีอยแู ละสมั ผัสไดม ี 3 สถานะ คือ สสาร ของแข็ง ของเหลว และกาซ สาร การจําแนกสารรอบตัว สสารเปนคํารวมๆ แตถาพิจารณา สมบัติของสาร วัตถุชนิดใดชนิดหนึ่งโดยเฉพาะเรียกวาสาร ลักษณะประจําตัวของสาร เชน เชน กระปองเปนสสาร แตเนื้อกระปองเปน สถานะ สี กลิ่น รส การละลาย การนํา โลหะจัดเปนสาร สารแบงตามลักษณะเน้ือ ไฟฟา จุดเดือด และการเผาไหม เปนตน สารแตละชนิดมีสมบัติไมเหมือนกันทุก สารได 2 ชนิดดังนี้ สารเน้ือเดียว หมายถึง ประการ สามารถนํามาจัดจําแนกสารเปน สารที่มีลักษณะเปนเนื้อเดียวกันทุกสวน มี หมวดหมูได สมบัติของสารไดแก สี กล่ิน สมบัติเหมอื นกนั ไมวา จะพจิ ารณาสว นใดของ รส จุดเดือด จุดหลอมเหลว การนําไฟฟา การเปน สนิม ความเปนกรด-เบส โดยทง่ั ไป สาร จะมองดว ยตาเปลา หรือแวนขยายแลว สมบัติของสารจําแนกได 2 ประเภทคือ เห็นเปน เนื้อเดียวกันโดยตลอดเน้ือสาร เชน สมบตั ทิ างกายภาพ และสมบตั ทิ างเคมี น้ําหวาน น้ําเกลือ เปนตน สารเน้ือผสม หมายถึง สารที่เกิดจากการรวมกันของสาร ตัง้ แต 2 ชนิดข้ึนไป โดยไมผสมกลมกลืนกัน แตละสวนมีสมบัติตางกัน หรือคือสารท่ีมอง ดวยตาเปลา แลวเปน เนอ้ื ผสม เชน พริกผสม เกลอื เปนตน (คาํ ตอบอาจขนึ้ อยูท่ีดุลยพินิจของผูสอน)

28 เฉลยแบบฝกหดั ท่ี 2 เรอ่ื ง การจาํ แนกสารรอบตัว ช่ือ...........................................................................ช้นั ...............................เลขท.่ี .............. คําส่งั ใหน กั เรียนตอบคําถามตอไปนี้ใหถูกตอง (10 คะแนน) 1. สสาร หมายถึง ………………ส…งิ่ ท…ี่ม…ีต…ัว…ต…น…ม…มี …วล……ตอ…ง…ก…าร…ท…่ีอ…ยแู…ล…ะ…ส…ัมผ…ัส…ไ…ด…………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. สาร หมายถึง ………………ส…ส…าร…ท…เี่ ร…า…รูจ…ัก…ช…อื่ แ…ล…ะ…ห…รือ…ต…ั้ง…ชื่อ…แ…ล…ว…เช…น …เ…ก…ล…ือ…ส…ังก…ะ…ส…ี น…าก……ท…อง…ค…าํ …ฯ…ล…ฯ…………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. สารมีกี่สถานะ อะไรบา ง ………………ม…ี 3……สถ…า…น…ะ…ได…แ…ก… ข…อ…งแ…ข…ง็ …ข…อ…งเ…ห…ลว……แล…ะ…ก…า ซ…………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. สมบัตทิ ่ีทาํ ใหสารแตละชนดิ แตกตา งกัน คือ ………………ส…ม…บ…ตั ิท…ีท่…ํา…ให…ส…า…ร…แต…ล…ะ…ชน…ิด…แ…ต…ก…ตา…ง…ก…นั …ค…ือ…สี…ก…ล…ิ่น…ร…ส…รูป…ร…า…ง…น…า้ํ ห…น…กั …ค…ว…า…มแ…ข…็ง………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5.ถาพจิ ารณาลักษณะของเนื้อสารแลว สารจาํ แนกออกเปน กี่ประเภท อะไรบา ง ………………ม…ี 2……ปร…ะ…เภ…ท……คอื……สา…ร…เน…้อื …เด…ีย…ว…แ…ล…ะส…า…รเ…น…ือ้ …ผส…ม………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6.สารเนอื้ เดยี ว คอื ………………ส…า…รท…่ีม…อ…งเ…ห…็น…เน…้ือ…สา…ร…เห…ม…ือ…น…ก…ันต…ล…อ…ด…ท…ุกส…ว…น…ล…ัก…ษ…ณ…ะเ…น…ื้อ…สา…ร…ผ…สม…ก…ล…ม…กล…นื …เป…น…เ…น…อื้ …… …เ…ด…ียว……แล…ะ…ม…สี ม…บ…ัต…ิเ…หม…ือ…น…ก…นั …ตล…อ…ด…ท…ุก…สว…น…เ…ช…น…น…้าํ เ…ก…ล…อื …น…าํ้ เ…ช…อ่ื ม……เป…น …ต…น………………………………… 7.สารเนือ้ ผสม หมายถงึ ………………ส…า…รท…่ีม…อ…งเ…ห…็น…เน…ื้อ…สา…ร…ไม…เ…ห…มอื…น…ก…นั …ท…ุก…สว…น…ล…ัก…ษ…ณ…ะ…เน…อ้ื …ส…าร…แ…ย…กก…นั …อ…ย…า ง…เห…็น…ไ…ดช…ดั …เ…ป…น… …ส…ว…น…ๆ…ใ…นแ…ต…ล…ะ…สว…น…ก…ย็ …ังม…ีส…ม…บ…ตั แิ…ต…ก…ต…า ง…ก…ัน…เช…น ……น้ํา…ต…า…ลท…ร…า…ยป…น…เ…กล…อื …เ…ป…น…ตน…………………………… 8.สารละลายจัดเปนสารเน้ือเดยี วเพราะ ………………ส…า…รล…ะ…ล…าย…จ…ัด…เป…น…ส…าร…เน…้ือ…เด…ีย…ว…เพ…ร…าะ……เก…ดิ …จา…ก…ส…าร…บ…ร…ิสุท…ธ…ต์ิ …ั้งแ…ต… 2……ชน…ิด…ม…า…ผส…ม…ก…นั …จน……… …เ…ป…น …เน…ื้อ…เด…ีย…วก…ัน…………………………………………………………………………………………………………………… 9.จงยกตวั อยาง สารแขวนลอย ………………น…ํ้าโ…ค…ล…น………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 10.จงยกตวั อยางคอลลอยดใ นชวี ติ ประจําวนั ………………ก…าว…ล…า…เท…็ก…ส… น…า้ํ…ส…ล…ัด…ห…ม…อ…ก…เ…ม…ฆ…เ…ย…ลล…ี่……เน…ย…แ…ขง็……โฟ…ม……น…้าํ …หม…กึ ……ส…ที …าบ…า…น……คว…นั ……… …ฝ…นุ …ล…ะอ…อ…ง…ใน…อ…า…กา…ศ………………………………………………………………………………………………………………

29 เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน เร่ือง การจําแนกสารรอบตัว 1. ก 6. ง 11. ง 2. ง 7. ข 12. ก 3. ก 8. ง 13. ก 4. ก 9. ข 14. ข 5. ค 10. ก 15. ง ตอบถกู กข่ี อ ครบั

30ก คาํ นํา ชุดกจิ กรรมวทิ ยาศาสตร หนวย สารรอบตัว ช้ันมธั ยมศึกษาปที่ 1 จัดทําขึ้นตามกรอบ สาระ และมาตรฐานการเรยี นรูข องกลุมสาระการเรียนรวู ทิ ยาศาสตร โดยมีเน้ือหาและกิจกรรม ทส่ี อดคลองกบั ตัวชว้ี ัดกับหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน พทุ ธศักราช 2551 สําหรับใช เปน เคร่ืองมอื ในการแสวงหาความรูของนักเรียน ท่ีเนนนักเรียนเปนสําคัญ โดยใชกระบวนการ ทางวทิ ยาศาสตรการสบื เสาะหาความรู การสํารวจตรวจสอบ การสืบคนขอ มูลและการอภิปราย เพื่อใหเกิดองคความรู ความคิดความเขาใจ สามารถส่ือสารสิ่งท่ีเรียนรูมีความสามารถในการ ตัดสนิ ใจ นาํ ความรูไปประยุกตใชในชีวิตประจําวันได รวมท้ังมีคุณลักษณะอันพึงประสงคตาม หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขนั พ้นื ฐานกําหนด โดยมีชดุ กิจกรรมทง้ั หมด 9 ชดุ ดงั ตอ ไปนี้ ชุดกจิ กรรมที่ 1 เรื่อง การจาํ แนกสารรอบตัว ชดุ กิจกรรมที่ 2 เรื่อง การตรวจสอบองคประกอบของสารเนอื้ เดยี ว ชุดกจิ กรรมท่ี 3 เร่ือง การเกิดผลกึ ของสาร ชุดกิจกรรมที่ 4 เรอ่ื ง สมบัตบิ างประการของคอลลอยด ชุดกิจกรรมที่ 5 เร่ือง สมบตั ิของสารละลายกรด-เบส ชุดกิจกรรมท่ี 6 เรอื่ ง กรดและเบสในชวี ติ ประจําวัน ชุดกจิ กรรมท่ี 7 เรื่อง การละลายของสาร ชดุ กิจกรรมที่ 8 เรอ่ื ง การเปลย่ี นแปลงสถานะของสาร ชดุ กิจกรรมที่ 9 เรื่อง พลังงานของการละลายของสาร ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตรชุดท่ี 1 เรื่อง การจําแนกสารรอบตัว ชุดน้ีประกอบดวย คําช้ีแจงสําหรับครู คําชี้แจงสําหรับนักเรียน ใบคําส่ัง สาระสําคัญ จุดประสงคการเรียนรู แบบทดสอบกอนเรียน ใบความรู ใบกิจกรรม แบบฝกหัด แบบทดสอบหลังเรียน เฉลย แบบทดสอบกอนเรียน เฉลยใบกิจกรรม เฉลยแบบฝกหัด และเฉลยแบบทดสอบหลังเรียน ที่ผูเรียนสามารถศึกษาคนควาดวยตนเองตามความสนใจและมีสวนรวมในการเรียนการสอน โดยชุดกิจกรรมจะชว ยใหใชเ วลานอ ยลงในการนาํ เสนอขอ มูลตาง ๆ จากคําแนะนําท่ีปรากฏอยู ในชดุ กิจกรรมไปตามลําดับ ผจู ัดทําหวงั เปนอยา งยิง่ วา ชุดกจิ กรรมวทิ ยาศาสตรชดุ ที่ 1 เร่ือง การจําแนกสารรอบตวั ชุดนี้ จะเปนประโยชนตอการเรียนการสอน และสามารถนําความรูไปใชในชีวิตประจําวันได รวมถึงเปนแนวทางในการพัฒนากิจกรรมการเรียนการสอนใหกับครู และผูท่ีมีสวนเกี่ยวของ กับการจัดการศึกษา หากมีขอบกพรองประการใด ผูจัดทําขอนอมรับคําแนะนําดวย ความขอบคุณยง่ิ

สารบัญ 31ข คํานํา ก สารบัญ ข คําชแ้ี จงสาํ หรับครู 1 คําช้ีแจงสําหรับนักเรยี น 2 ใบคําส่งั 3 สาระสําคญั 4 จุดประสงคก ารเรยี นรู 4 แบบทดสอบกอ นเรยี น 5 ใบความรู เร่อื ง การจําแนกสารรอบตัว 8 กจิ กรรมที่ 1 เร่ือง การตรวจสอบขนาดของเนื้อสาร 10 กจิ กรรมที่ 2 เร่ือง การจัดกลุม สารรอบตัว 14 แบบฝก หัดท่ี 1 เรื่อง สรุปความรเู รอ่ื งการจําแนกสารรอบตวั 16 แบบฝก หดั ท่ี 2 เรื่อง การจาํ แนกสารรอบตวั 17 แบบทดสอบหลงั เรียน 18 บรรณานุกรม 21 ภาคผนวก 22

32 ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร หนวยการเรียนรู สารรอบตัว ใชป ระกอบแผนการจัดการเรียนรูท่ี 1-2 วิชาวิทยาศาสตร ªØ´·Õè 1 รหสั วิชา ว21101 ช้ันมธั ยมศึกษาปท่ี 1 àÃ×èͧ ¡ÒèÒí ṡÊÒÃÃͺµÑÇ นางจริ ารัตน เชอื่ มกระโทก โรงเรยี นนารายณคาํ ผงวทิ ยา อาํ เภอโนนนารายณ จังหวดั สุรนิ ทร สํานกั งานเขตพ้นื ทก่ี ารศึกษามธั ยมศึกษา เขต 33