หน่วยที่ 4 พืชอาหารสัตว์

การวางแผนการผลิต การปลกู และปฏบิ ตั ดิ ูแลรักษา นายพทิ ยา แยม้ ดี วิทยาลยั เกษตรและเทคโนโลยกี าแพงเพชร

หนวยท่ี 4 การวางแผนการผลติ การปลูก และปฏิบตั ิดูแลรักษา การวางแผนการผลติ การปลูกและปฏบิ ัตดิ ูแลรักษา 1. สาระสาคญั หญา้ เป็นอาหารของสัตว์เค้ยี วเออื้ ง เพราะหญ้าจดั ว่าเปน็ อาหารหยาบหลกั ที่สาคัญของสตั ว์เหล่านี้ ที่ ได้จากพืช เชน่ หญ้าเป็นส่วนใหญ่ รองลงมาได้แก่ ถั่วอาหารสตั ว์ สัตว์เลี้ยงทว่ั ไปมคี วามต้องการอาหาร จึงต้อง ผลติ เพ่อื ให้เพยี งพอในการเลยี้ งสตั ว์ 2. สมรรถนะประจาหนวย วางแผนการผลิต ปลกู และปฏบิ ตั ดิ ูแลรักษาพชื อาหารสัตว์ได้ 3. จดุ ประสงคการเรยี นรู 3.1 ด้านความรู้ 3.1.1 บอกวิธีการเตรียมดินในการปลกู พืชอาหารสตั ว์ได้ 3.1.2 อธิบายการใส่ปุ๋ยรองพื้นก่อนปลูกพืชอาหารสตั ว์ได้ 3.1.3 บอกปัจจัยสาคญั ในการเลอื กพชื อาหารสัตวท์ ี่จะปลูกได้ 3.1.4 อธิบายการเลอื กชนิดของพืชอาหารสัตว์ท่ีจะปลูกให้เหมาะสมกบั สภาพพนื้ ที่ได้ 3.1.5 บอกวิธีการเตรยี มเมลด็ พันธก์ุ อ่ นปลูกได้ 3.1.6 อธิบายวธิ กี ารปลกู พชื อาหารสตั วโ์ ดยใชเ้ มล็ดได้ 3.1.7 อธิบายวิธกี ารปลูกพชื อาหารสตั ว์โดยใชส้ ว่ นตา่ ง ๆ ของพชื ได้ 3.1.7 อธบิ ายวธิ ีการจดั การแปลงพืชอาหารสัตว์หลังการปลูกได้ 3.2 ด้านทักษะ 3.2.1 เตรยี มดนิ ในการปลูกพืชอาหารสัตว์ได้ถูกตอ้ งเหมาะสม 3.2.2 ใส่ป๋ยุ รองพื้นกอ่ นปลกู พชื อาหารสตั ว์ได้ 3.2.3 เลือกชนิดพนั ธ์ุหญ้าและพันธถ์ุ ่วั ไดถ้ ูกต้องเหมาะสมกบั สภาพพื้นที่ 3.2.4 เตรยี มเมล็ดพันธก์ุ ่อนปลูกได้ 3.2.5 เลอื กใชเ้ มล็ดหรอื ส่วนตา่ งๆของพืชได้อยา่ งถูกต้องเหมาะสม 3.2.6 ดแู ลใสป่ ยุ๋ กาจดั วชั พืชในแปลงพืชอาหารสัตวไ์ ด้ถกู ต้องเหมาะสม 3.3 คุณลกั ษณะที่พึงประสงค์ 3.3.1 มคี วามกระตือรือร้นและใฝ่รู้ มีความชื่อสตั ย์ ความรับผดิ ชอบ มีวินัย ขยันและอดทน

เนือ้ หาสาระ 1 การปลูกและการบารุงรักษา 1.1 สภาพพ้นื ท่ี มี 2 ส่วนท่นี ามาพจิ ารณา 1.1.1 ระดบั ความสงู ของพื้นที่ จะเป็นข้อจากดั ในการปลูกพืชบางชนิด เช่น ขา้ วโพด สามารถ เติบโตได้ในทีร่ ะดับความสงู แตข่ า้ วฟา่ งจะมปี ัญหา 1.1.2 ความลาดเอียงของพ้นื ท่ี โดยทวั่ ไปธัญพชื ส่วนใหญ่ปลกู ได้ในสภาพพื้นท่ีท่ีมีความลาด เอียงสูงเช่น บริเวณเชงิ เขา ธัญพชื ที่พบวา่ มกี ารปลุกมาก เชน่ ขา้ วโพด ข้าวไร่ แต่การปลูกในลักษณะเชน่ นี้ไม่ เหมาะสมเน่ืองจากเกดิ การชะล้างพงั ทลายของหน้าดิน ควรปรับพ้นื ท่ีให้อย่ใู นลักษณะของข้ันบนั ได 1.2 การเตรยี มดนิ ดนิ ทีใ่ ช้ในการเกษตรมีความแตกตา่ งกนั ไป ในลักษณะของความอุดมสมบรู ณ์ ของดนิ ลักษณะของกายภาพและลกั ษณะทางเคมี แตเ่ นื่องจากพชื แต่ละชนิดจะเตบิ โตได้ดใี นสภาพดนิ ที่ แตกต่างกันไปตามชนดิ พชื หากร้จู ักความต้องการพชื ก็จะช่วยในการตัดสินใจคดั เลือกพชื ไดเ้ หมาะสมย่ิงขึ้น ในส่วนของธญั พืช สามารถเตบิ โตได้ดีในสภาพดนิ ทีแ่ ตกต่างกนั ในช่วงกว้าง แตก่ ็จะมชี ่วงท่ี เหมาะสมแตกต่างกนั ไปในแต่ละพชื ในส่วนของพืชอาหารสตั ว์ ขอ้ มลู ทางด้านความเหมาะสมของชนดิ พืชกับดินมนี ้อย อย่างไรก็ ตาม ดูเหมือนว่าพืชตระกูลหญ้าจะเตบิ โตไดใ้ นดนิ แทบทกุ ชนิด และตัวอย่างของหญ้าบางชนดิ กับสภาพความ เป็นอยใู่ นสภาพธรรมชาติ จะเหน็ ไดว้ ่า หากทราบธรรมชาตแิ ละความตอ้ งการของพืชแตล่ ะชนิดและทราบสภาพแวดลอ้ ม ของพ้ืนท่ที ่ีจะใชป้ ลูกพืช การพจิ ารณาคดั เลือกชนิดพชื กจ็ ะสามารถทาไดอ้ ย่างเหมาะสม 1.3 การเลอื กชนิดของพืช จะข้นึ อยกู่ ับ 1.3.1 สภาพภูมอิ ากาศ พชื แต่ละชนดิ สามารถเจริญเติบโต และให้ผลผลิตไดด้ ีในสภาพ ภมู อิ ากาศทีแ่ ตกต่างกัน เช่นธัญพชื แยกเป็นพวกชอบอากาศเยน็ เช่น ข้าวสาลี ขา้ วบารเ์ ลย์ และธญั พชื ท่ีชอบ อากาศรอ้ นหรืออบอ่นุ เช่น ข้าวโพด ข้าวฟา่ ง ในสว่ นของพืชอาหารสัตว์ จะแตกต่างจากธัญพืช ในลักษณะ ของการนาไปใชป้ ระโยชน์ โดยธัญพืชสว่ นใหญจ่ ะใชป้ ระโยชนจ์ ากเมลด็ ส่วนพชื อาหารสัตวใ์ ชป้ ระโยชน์จากใบ 1.3.2 การเลอื กพันธ์พุ ชื 1. อายพุ ชื หมายถงึ อายุการเก็บเก่ียว แบง่ ได้ 2 พวก - พนั ธ์ุเบา เปน็ พนั ธ์ุท่ีใช้เวลาปลกู จนถึงการเก็บเกีย่ วสน้ั - พนั ธุ์หนกั เป็นพันธท์ุ ใี่ ชเ้ วลาปลกู จนถึงการเก็บเกีย่ วยาว 2. พนั ธกุ รรม แบ่งพันธุ์พชื ได้ 3 ประเภท

- พนั ธ์แุ ท้ คือ ในพนั ธ์หุ นึ่งๆ พชื ทุกต้นจะมีพนั ธุกรรมเหมือนกัน และพนั ธกุ รรม ของแต่ละตน้ มีความคงตัวให้ลกู หลานทเี่ หมอื นพ่อแม่ทุกประการ - พันธ์ุสังเคราะห์ หรือพันธุผ์ สมรวม ลักษณะของพนั ธุส์ งั เคราะห์เป็นพันธ์ทุ ่ีพืชแต่ ละต้นในประชากรมีพันธุกรรมทไี่ ม่เหมอื นกัน การรักษาคุณสมบัตขิ องพนั ธุ์เกิดจากความสมดุลของยนี ที่อยู่ใน ประชากร - พันธ์ุลูกผสม เป็นลุกผสมชั่วท่ี 1 จากการผสมพันธ์ขุ องพชื สายพนั ธ์แุ ท้สองสาย พันธ์ขุ นึ้ ไป 3. การตอบสนองต่อสภาพแวดล้อม สภาพแวดลอ้ มทีเ่ หมาะสมต่อพืชแต่ละชนิดใน ส่วนของพนั ธุ์พืช ความแตกต่างกนั สามารถเหน็ ไดเ้ มอ่ื ปลูกในสภาพแวดล้อมที่ตา่ งกนั 1.4 วิธีการปลกู การปลกู เป็นการนาส่วนของพืชทใ่ี ชเ้ ป็นสว่ นขยายพันธุล์ งไปในดนิ ที่ได้มีการ เตรียมพน้ื ท่ีไวแ้ ลว้ ซ่ึงสว่ นขยายพนั ธุข์ องพืชแตล่ ะชนิดอาจจะแตกตา่ งกนั ไป เช่น เมลด็ กล้าอ่อน ตา และลา ต้น พชื ในกลมุ่ ธัญพชื และพืชอาหารสตั ว์มสี ่วนขยายพันธุ์พืชท่ีคล้ายคลงึ กนั คือส่วนของเมล็ด และมสี ว่ นที่ แตกต่างกนั คือ การใชส้ ว่ นของต้นและสว่ นอื่นๆ นอกเหนือจากเมล็ดท่ีใช้ปลูกในกลุ่มพชื อาหารสตั ว์ การปลกู ธัญพืช - การปลกู แบบหว่าน - การปลูกเปน็ แถว การปลูกพืชอาหารสตั ว์ มี 2 ชนดิ คือ พชื วงศ์หญา้ และพืชวงศ์ถัว่ การปลูกพืชอาหารสัตว์แบ่งออกกว้างๆ ไดเ้ ป็นการปลูกด้วยเมล็ด และการปลกู โดยใช้ ส่วนท่นี อกเหนือจากเมลด็ โดยการใช้สว่ นของลาตน้ - การปลูกดว้ ยเมลด็ - การปลูกดว้ ยส่วนของลาตน้ โดยการปกั ชา หรอื ใชล้ าต้นหว่านและไถกลบ เช่น หญา้ ขน หญา้ กินนี การปลกู หญ้ารว่ มกับปลูกตระกูลถวั่ ปลกู หญา้ ผสมถวั่ เพอ่ื เพิ่มคุณภาพของพชื อาหารสัตวใ์ ห้ สงู ขนึ้ 1.5 การดูแลรกั ษา - การใส่ปุ๋ย - การให้นา้ - การป้องกนั กาจัดศตรพู ชื - การเก็บเกย่ี วธญั พืชและพืชอาหารสตั ว์

งานมอบหมาย คาส่ัง ให้ผ้เู รียนแบ่งกลมุ่ 1. มอบหมายให้ศึกษาใบความรู้ เรือ่ ง การวางแผนการผลติ การปลกู และปฏบิ ัติดูแลรักษา โดยใช้ กระบวนการเปรียบเทยี บวธิ ีการปลูก และการปฏบิ ัติที่หลากหลาย เช่น การให้ปุ๋ยชนดิ ตา่ ง และนาผลผลติ มา เปรียบเทียบความแตกตา่ ง (การจดั การเรียนการสอนแบบ PBL) 2. มอบหมายใบงาน ใหท้ กุ คนสรปุ ความรเู้ รือ่ ง การวางแผนการผลติ การปลูก และปฏิบตั ดิ แู ลรกั ษา (ทาลงในใบงานตามตัวอยา่ ง) - การเลอื กพน้ื ท่ผี ลิตพชื อาหารสัตว์ - การเตรยี มพ้นื ท่ีปลูกพืชอาหารสัตว์ - การเลือกชนิดของพืชอาหารสัตว์เพื่อปลูก - การเตรยี มพันธ์ุพืชอาหารสัตว์ทป่ี ลูก - การปลกู พืชอาหารสัตว์ - การจัดการดแู ลพืชอาหารสตั ว์หลังการปลกู 3. นักศึกษาไปดแู ปลงหญ้า และแบ่งพนื้ ท่ีใหเ้ ตรยี มวางแผนการปลูกและปฏบิ ัติดูแลรักษา ตามวิธีการและ กระบวนการ 4. ในระยะปลกู หญ้าใหมๆ่ 2-3 สัปดาห์แรกนักศกึ ษาต้องมาดูแลและบารงุ รักษา กาจัดวัชพชื ใส่ปุย๋ เป็นพเิ ศษ เพราะอยูใ่ นระยะต้นกลา้ ออ่ นแอ 5. มอบหมายให้บันทกึ ผล และรายงานความคืบหน้าท้ายช่ัวโมงจนถึงขัน้ ตอนการนาไปใช้ประโยชน์

สาขาวิชา : สัตวศาสตร์ ใบงาน ช่อื วิชา : การผลิตพืชอาหารสัตว์ หนว่ ยการเรียนที่ 4 รหสั วิชา 2501 2318 ชอ่ื หนว่ ย : การวางแผนการผลติ การปลกู และ ปฏิบตั ิดูแลรกั ษา บันทกึ สาระสาคญั - ............................................................................................. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………........................ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………........................ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………........................ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………........................ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………........................ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………........................ ......................................................................................................................................................

ใบงานท่ี 2 วนั ที่..... เรอ่ื ง การวางแผนการผลิต การปลกู และปฏิบัติดูแลรกั ษา ชอื่ .............................................................................ระดบั .................เลขท่ี........................ ชนดิ ปุ๋ย วนั ที่...... วนั ท่ี...... วนั ท่ี…… วนั ท่ี…… วนั ท่ี….. วันท่ี…….