นายภูรินท์ อินทรสถิตย์ ข้อ 1

นาย ภรู ินท์ อนิ ทรสถิตย์ ช้ัน ม.6 / 6 เลขท่ี 5

ความเป็นพลเมอื งดจิ ทิ ลั (Digital Citizenship) เป็นพลเมืองทีม่ ีความสามารถในการใช้ อนิ เทอร์เนต็ ในการบริหารจดั การ ควบคุม กากบั ตน รู้ผดิ รู้ถูก และรู้เทา่ ทนั เป็นบรรทดั ฐานใน การใชเ้ ทคโนโลยดี ิจิทลั อยา่ งเหมาะสม มีความรับผดิ ชอบ เรียนรู้ทจ่ี ะใชเ้ ทคโนโลยอี ยา่ งชาญ ฉลาด และปลอดภยั พลเมืองดิจิทลั จึงตอ้ งตระหนกั ถึงโอกาสและความเสี่ยงในโลกดิจิทลั เขา้ ใจ ถึงสิทธิและความรับผดิ ชอบในโลกออนไลน์ ความเป็นพลเมืองดิจิทลั นบั เป็นมาตรฐานหน่ึง ดา้ นทางเทคโนโลยกี ารศึกษาทเี่ สนอโดยสมาคมเทคโนโลยกี ารศึกษานานาชาติ (ISTE : International Society for Technology in Education) เพือ่ ใหผ้ เู้ รียนสามารถแสดงความเขา้ ใจ ประเดน็ ทางสงั คม วฒั นธรรม และความเป็นมนุษย์ ท่เี ก่ียวขอ้ งกบั เทคโนโลยสี ารสนเทศ และ ปฏิบตั ิตนอยา่ งมีจริยธรรมและตามครรลองกฎหมายใหใ้ ชข้ อ้ มูลข่าวสารไดอ้ ยา่ งปลอดภยั ถูก กฎหมาย ซ่ึงมีความสาคญั ในทกั ษะแห่งการเรียนรู้ในศตวรรษท่ี 21 ทกั ษะสาคญั ท่ีจะทาใหเ้ ป็น พลเมืองดิจิทลั ที่สมบรู ณ์ ความฉลาดทางดิจิทลั (Digital Intelligence Quotient : DQ) คือ กลุ่มของความสามารถ ทางสังคม อารมณ์ และการรับรู้ ที่จะทาใหค้ นคนหน่ึงสามารถเผชิญกบั ความทา้ ทายบนเส้นทาง ของชีวิตในยคุ ดิจิทลั และสามารถปรับตวั ใหเ้ ขา้ กบั ชีวติ ดิจิทลั ได้ ความฉลาดทางดิจิทลั ครอบคลุมท้งั ความรู้ ทกั ษะ ทศั นคติและค่านิยมท่จี าเป็นต่อการใชช้ ีวิตในฐานะสมาชิกของโลก ออนไลน์ กล่าวอกี นยั หน่ึงคือ ทกั ษะการใชส้ ื่อและการเขา้ สังคมในโลกออนไลน์

ดงั น้นั พลเมืองดิจิทลั จึงหมายถึง สมาชิกบนโลกออนไลน์ ทใ่ี ชเ้ ครือข่ายอนิ เทอร์เนต็ ซ่ึง มีความหลากหลายทางเช้ือชาติ อายุ ภาษา และวฒั นธรรม ดงั น้นั พลเมืองดิจิทลั ทุกคนจึงตอ้ งมี ‘ความเป็นพลเมืองดิจิทลั ’ ทมี่ ีความฉลาดทางดิจิทลั บนพ้ืนฐานของความรับผดิ ชอบ การมี จริยธรรม การมีส่วนร่วม ความเห็นอกเห็นใจและเคารพผอู้ น่ื โดยมุ่งเนน้ ความเป็นธรรมใน สงั คม ปฏิบตั ิและรักษาไวซ้ ่ึงกฎเกณฑ์ เพอ่ื สร้างความสมดุลของการอยรู่ ่วมกนั อยา่ งมีความสุข



1. เอกลกั ษณ์พลเมืองดจิ ทิ ัล (Digital Citizen Identity) เอกลกั ษณ์พลเมืองดิจิทลั เป็นความสามารถสร้างและบริหารจดั การอตั ลกั ษณ์ทด่ี ีของ ตนเองไวไ้ ดอ้ ยา่ งดีท้งั ในโลกออนไลน์และโลกความจริงอตั ลกั ษณ์ทีด่ ีคือ การท่ีผใู้ ชส้ ่ือดิจิทลั สร้างภาพลกั ษณ์ในโลกออนไลนข์ องตนเองในแง่บวก ท้งั ความคิดความรู้สึก และการกระทา โดยมีวจิ ารณญาณในการรับส่งข่าวสารและแสดงความคิดเห็น มีความเห็นอกเห็นใจผรู้ ่วมใช้ งานในสังคมออนไลน์ และรู้จกั รับผดิ ชอบต่อการกระทา ไม่กระทาการทผี่ ดิ กฎหมายและ จริยธรรมในโลกออนไลน์ เช่น การละเมิดลิขสิทธ์ิ การกลนั่ แกลง้ หรือการใชว้ าจาท่สี ร้างความ เกลียดชงั ผอู้ ่นื ทางส่ือออนไลน์ 2. การบริหารจัดการเวลาบนโลกดิจิทลั (Screen Time Management) การบริหารจดั การเวลาบนโลกดิจทิ ลั เป็นความสามารถควบคุมตนเอง ความสามารถ ในการจดั สรรเวลาในการ ใชง้ านอุปกรณ์ดิจิทลั และอุปกรณ์เทคโนโลยไี ดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ รวมถึงการใชง้ านส่ือสังคม (Social Media) และเกม ออนไลน์ (Online Games) ดว้ ยความ รับผดิ ชอบต่อตนเอง สามารถบริหารเวลาทใี่ ชอ้ ุปกรณ์ยคุ ดิจิทลั รวมไปถึงการควบคุมเพอ่ื ใหเ้ กิด สมดุลระหวา่ งโลกออนไลน์ และโลกความเป็นจริง อีกท้งั ตระหนกั ถึงอนั ตราย และสุขภาพจาก การใชเ้ วลาหนา้ จอนานเกินไป และผลเสียของการเสพติดสื่อดิจิทลั 3. การจดั การการกลนั่ แกล้งบนไซเบอร์ (Cyberbullying Management) การจดั การการกลนั่ แกลง้ บนไซเบอร์ เป็นความสามารถในการป้ องกนั ตนเอง การมี ภมู ิคุม้ กนั ในการรับมือและจดั การกบั สถานการณ์การกลน่ั แกลง้ บนอินเทอร์เนต็ ไดอ้ ยา่ งชาญ ฉลาด การใชอ้ ินเทอร์เนต็ เป็นเครื่องมือหรือช่องทางเพ่อื ก่อใหเ้ กิดการคุกคามล่อลวงและการ กลนั่ แกลง้ บนโลกอนิ เทอร์เนต็ และสื่อสงั คมออนไลน์ โดยกลุ่มเป้ าหมายมกั จะเป็นกลุ่มเดก็ จนถึง เดก็ วยั รุ่น การกลน่ั แกลง้ บนโลกไซเบอร์คลา้ ยกนั กบั การกลน่ั แกลง้ ในรูปแบบอื่น หากแต่ การกลนั่ แกลง้ ประเภทน้ีจะกระทาผา่ นส่ือออนไลนห์ รือส่ือดิจิทลั เช่น การส่งขอ้ ความทาง โทรศพั ท์ ผกู้ ลนั่ แกลง้ อาจจะเป็นเพอ่ื นร่วมช้นั คนรู้จกั ในสื่อสงั คมออนไลน์ หรืออาจจะเป็นคน แปลกหนา้ กไ็ ด้ แต่ส่วนใหญ่ผทู้ ี่กระทาจะรู้จกั ผทู้ ถ่ี ูกกลนั่ แกลง้ รูปแบบของการกลนั่ แกลง้ มกั จะ

เป็นการวา่ ร้าย ใส่ความ ข่ทู ารา้ ย หรือใชถ้ อ้ ยคาหยาบคาย การคุกคามทางเพศผา่ นสื่อออนไลน์ การแอบอา้ งตวั ตนของผอู้ ่ืน การแบลก็ เมล์ การหลอกลวง การสรา้ งกลุ่มในโซเชียลเพอ่ื โจมตี โดยเฉพาะ 4. การจดั การความปลอดภยั บนระบบเครือข่าย (Cybersecurity Management) การจดั การความปลอดภยั บนระบบเครือข่าย เป็นความสามารถในการสารวจ ตรวจสอบ การป้ องกนั และ การรกั ษาความปลอดภยั ของขอ้ มลู ในระบบเครือข่าย ป้ องกนั ขอ้ มูล ดว้ ยการสร้างระบบความปลอดภยั ท่ีเขม้ แขง็ และป้ องกนั การโจรกรรมขอ้ มลู หรือการถกู โจมตี ออนไลนไ์ ด้ มีทกั ษะในการรักษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน์การรักษาความ ปลอดภยั ของตนเองในโลกไซเบอร์ คือการปกป้ องอปุ กรณ์ดิจิทลั ขอ้ มลู ที่จดั เกบ็ และขอ้ มูล ส่วนตวั ไม่ใหเ้ สียหาย สูญหาย หรือถูกโจรกรรมจากผไู้ ม่หวงั ดีในโลกไซเบอร์ 5. การจัดการความเป็ นส่วนตัว (Privacy Management) การจดั การความเป็นส่วนตวั เป็นความสามารถในการจดั การกบั ความเป็นส่วนตวั ของ ตนเองและของผอู้ ่ืน การใชข้ อ้ มูลออนไลน์ร่วมกนั การแบง่ ปันผา่ นส่ือดิจิทลั ซ่ึงรวมถึงการ บริหารจดั การ รู้จกั ป้ องกนั ขอ้ มลู ส่วนบุคคลของตนเอง เช่น การแชร์ขอ้ มลู ต่าง ๆ ดว้ ยเครื่องมือ ดิจิทลั การขโมยขอ้ มลู อตั ลกั ษณ์ เป็นตน้ โดยตอ้ งมีความสามารถในการฝึกฝนใชเ้ ครื่องมือ หรือ วธิ ีการในการป้ องกนั ขอ้ มูลตนเองไดเ้ ป็นอยา่ งดี รวมไปถึงปกปิ ดการสืบคน้ ขอ้ มูลต่างๆ ใน เวบ็ ไซต์ เพ่ือรักษาความเป็นส่วนตวั ความเป็นส่วนตวั ในโลกออนไลน์ คือสิทธิการปกป้ อง ขอ้ มลู ความส่วนตวั ในโลกออนไลนข์ องผใู้ ชง้ านที่บุคคลหรือการบริหารจดั การขอ้ มลู ส่วนตวั รวมถึงการใชด้ ุลยพินิจปกป้ อง ขอ้ มูลส่วนบคุ คลและขอ้ มลู ทเ่ี ป็นความลบั ของผอู้ ื่น

6. การคดิ อย่างมีวจิ ารณญาณ (Critical Thinking) การคิดอยา่ งมีวิจารณญาณ หมายถงึ ความสามารถในการตดั สินของบคุ คลว่าควรเช่ือ ไม่ควรเชื่อ ควรทา หรือไม่ควรทาบนความคิดเชิงเหตุและผล มีความสามารถในการวเิ คราะห์ แยกแยะระหวา่ งขอ้ มลู ทถี่ ูกตอ้ งและขอ้ มูลทีผ่ ดิ ขอ้ มูลทม่ี ีเน้ือหาเป็นประโยชน์และขอ้ มูลท่ีเขา้ ข่ายอนั ตราย ขอ้ มูลติดต่อทางออนไลน์ท่ีน่าต้งั ขอ้ สงสัยและน่าเชื่อถือได้ เม่ือใชอ้ นิ เทอร์เนต็ ทราบว่าเน้ือหาใดมีประโยชน์ รู้เทา่ ทนั ส่ือและสารสนเทศ สามารถวิเคราะห์และประเมิน ขอ้ มูล จากแหล่งขอ้ มลู ที่หลากหลายได้ เขา้ ใจรูปแบบการหลอกลวงต่าง ๆ ในสื่อดิจิทลั เช่น ข่าวปลอม เวบ็ ไซตป์ ลอม ภาพตดั ต่อ ขอ้ มูลอนั ท่ีเทจ็ เป็นตน้ 7. ร่องรอยทางดจิ ิทัล (Digital Footprints) ร่องรอยทางดิจิทลั เป็นความสามารถในการเขา้ ใจธรรมชาติของการใชช้ ีวิตในโลก ดิจิทลั ว่าจะหลงเหลือร่องรอยขอ้ มลู ทงิ้ ไวเ้ สมอ ร่องรอยทางดิจิทลั อาจจะส่งผลกระทบในชีวิต จริง ทเี่ กิดจากร่องรอยทางดิจิทลั เขา้ ใจผลลพั ธ์ทอ่ี าจเกิดข้ึน เพือ่ นามาใชใ้ นการจดั การกบั ชีวิต บทโลกดิจิทลั ดว้ ยความรับผดิ ชอบ ขอ้ มูลร่องรอยทางดิจิทลั เช่น การลงทะเบียน อเี มล การ โพสตข์ อ้ ความหรือรูปภาพ ไฟลง์ านต่าง ๆ เม่ือถูกส่งเขา้ โลกอินเทอร์เน็ตแลว้ จะทิ้งร่องรอย ขอ้ มูลส่วนตวั ของผใู้ ชง้ านไว้ ใหผ้ อู้ นื่ สามารถติดตามได้ และจะเป็นขอ้ มูลทีร่ ะบุตวั บคุ คลได้ อยา่ งง่ายดาย 8. ความเห็นอกเห็นใจและสร้างสัมพนั ธภาพทด่ี กี บั ผู้อน่ื ทางดจิ ิทลั (Digital Empathy) ความเห็นอกเห็นใจและสร้างสัมพนั ธภาพทีด่ ีกบั ผอู้ ื่นทางดิจิทลั เป็นความสามารถใน การเขา้ ใจผอู้ ืน่ การตอบสนองความตอ้ งการของผอู้ ่ืน การแสดง ความเห็นใจและการแสดงน้าใจ ต่อผอู้ ่ืนบนโลกดิจิทลั ไดอ้ ยา่ งเหมาะสม มีปฏิสัมพนั ธอ์ นั ดีต่อคนรอบขา้ ง ไม่วา่ พอ่ แม่ ครู เพอื่ น ท้งั ในโลกออนไลนแ์ ละในชีวิตจริง ไม่ด่วนตดั สินผอู้ ืน่ จากขอ้ มูลออนไลนแ์ ต่เพยี งอยา่ งเดียว และจะเป็นกระบอกเสียงใหผ้ ทู้ ีต่ อ้ งการความช่วยเหลือในโลกออนไลน์



จะเห็นวา่ ความฉลาดดจิ ิทลั ในระดบั พลเมืองดจิ ิทลั เป็นทกั ษะที่สาคญั สาหรบั นกั เรียน และบคุ คลทว่ั ไปในการส่ือสารในโลกออนไลน์เป็นอยา่ งยิ่ง ทงั้ เอกลกั ษณ์พลเมืองดจิ ทิ ลั การ บริหารจดั การเวลาบนโลกดจิ ิทลั การจดั การการกลนั่ แกล้งบนไซเบอร์ การจดั การความ ปลอดภยั บนระบบเครือข่าย การจดั การความเป็นสว่ นตวั การคดิ อยา่ งมีวจิ ารณญาณ ร่องรอย ทางดิจิทลั ความเหน็ อกเหน็ ใจและสร้างสมั พนั ธภาพทีด่ ีกบั ผ้อู ่นื ทางดจิ ิทลั หากบคุ คลมีทกั ษะ และความสามารถทงั้ 8 ประการจะทาให้บคุ คลนนั้ มีความสามารถในการใช้อนิ เทอร์เนต็ ในการ บริหารจดั การ ควบคมุ กากบั ตน รู้ผดิ รู้ถกู และรู้เทา่ ทนั เป็นบรรทดั ฐานในการใช้เทคโนโลยี ดจิ ทิ ลั อยา่ งเหมาะสม เรียนรู้ท่ีจะใช้เทคโนโลยีอย่างชาญฉลาด และปลอดภยั

แหล่งที่มา สถาบนั สื่อเดก็ และเยาวชน. (2561). ความฉลาดทางดิจิตอล (Digital Intelligence: DQ) และ การศึกษาการรังแกกนั บนโลกไซเบอร์ของวยั รุ่น. สืบคน้ เมื่อ 21 เมษายน 2562, จาก http://cclickthailand.com/contents/research/A2.-final.pdf. สถาบนั ส่ือเดก็ และเยาวชน. (2562). การพฒั นาพลเมือง MILD จุดเนน้ ตามช่วงวยั . สืบคน้ เมื่อ 21 เมษายน 2562, จาก http://cclickthailand.com/ชุดความรู้สาหรับครู/ความรู้/การพฒั นาพลเมือง- midl-จุดเนน้ ตามช่วงวยั . ปณิตา วรรณพิรุณ. (2560). ‚ความฉลาดทางงดิจิทลั ,‛ พฒั นาเทคนิคศึกษา. 29 (102), 12-20.