แนวปฏิบัติในการดูแลผู้ป่วยติดเชื้อดื้อยาเพื่อป้องกันการแพร่กระจายเชื้อ ตึกแยกโรค 3

แนวปฏบิ ตั ิในการดแู ลผ้ปู ่วยติดเช้อื ดื้อยาเพอ่ื ปอ้ งกนั การแพรก่ ระจายเชอื้ ตึกแยกโรค 3/2

แนวปฏบิ ัติในการดูแลผปู้ ่วยตดิ เชือ้ ดื้อยาเพ่ือป้องกนั การแพรก่ ระจายเช้ือ ตกึ แยกโรค 3/2 วัตถุประสงค์ - ป้องกันและควบคุมการแพรก่ ระจายของเช้อื โรคจากผู้ป่วยสบู่ คุ คลอ่ืน - ลดคา่ ใชจ้ า่ ยที่ใช้รกั ษาผู้ทไี่ ดร้ บั เชอื้ ดอ้ื ยา คาจากัดความ MRSA = Methicillin Resistant Staphylococcus aureus VISA = Vancomycin Intermediate Staphylococcus aureus VRSA = Vancomycin Resistant Staphylococcus aureus PRSP = Penicillin Resistant Streptococcus pneumoniae VRE = Vancomycin Resistant Enterococcus CRE = Carbarpenem Resistant Enterobacteriaceae ESBLs + = Extended - Spectrum ß - Lactamases producing strain Salmonella Resistant Strain (Fluoroquinolones, Third-generation cephalosporins and Carbapenems) MDR = Multiple Drug Resistant (ดือ้ ต่อยาตา้ นจุลชีพอย่างน้อย 3 กลมุ่ แตล่ ะกลุ่มดื้อยาอย่างน้อย 1 ชนดิ ) Colistin Resistant Pseudomonas aeruginosa Colistin Resistant Acinetobacter baumannii MDR-TB = Multiple Drug Resistant Mycobacterium tuberculosis (ดอ้ื ยา Rifampicin และ Isoniacid) ขนั้ ตอนการปฏบิ ตั ิ การปอ้ งกันการแพรก่ ระจายของเชื้อโรคดื้อยา ปัจจุบันมีเช้ือโรคท่ีดื้อต่อยาเพ่ิมมากขึ้นตามลาดับท่ัวโลกรวมทั้งประเทศไทย ถ้าไม่มีการควบคุม เช้ือดื้อยาและไม่มีการป้องกันที่ดี จึงทาให้มีปัญหาเชื้อโรคด้ือต่อยาเพ่ิมมากขึ้น โดยเฉพาะในสถานพยาบาลใหญ่ ๆ เช่น โรงพยาบาลศูนย์ โรงพยาบาลมหาวิทยาลัย รพ.ทั่วไปที่มีขนาดใหญ่ ๆ เป็นต้น หน่วยงานท่ีมีการใช้ Antibiotic มาก คือหออภบิ าลต่าง ๆ ปญั หาเช้ือดื้อยาจึงเพิ่มมากข้ึนและจานวนผู้ป่วยที่ดื้อยามีมากข้ึน ทาให้ต้อง

ใช้ยาที่มีราคาสูงและผลการรักษาไม่ดีเท่าที่ควร ซึ่งอาจนาไปสู่การเสียชีวิตของผู้ป่วย และอาจจะมีการแพร่กระจาย ของเชื้อด้ือยาไปสู่ผปู้ ่วยรายอื่นได้ ผู้ป่วยท่ีมีติดเช้ือเหล่านี้สมควรได้รับการดูแลพิเศษเพื่อป้องกันมิให้เช้ือดื้อยาแพร่กระจายโดยวิธี Strict Contact Precautions ดังต่อไปน้ี ๑. การปฏบิ ตั ิตอ่ ผู้ป่วยทมี่ เี ชื้อดือ้ ยา ๑. นาผปู้ ่วยเข้าหอ้ งแยกหรือเตยี งแยก เพ่ือไม่ปะปนกับผู้ปว่ ยอื่น ๒. หลังจากให้การรักษาแล้ว ให้ติดตามว่าเชื้อดื้อยาหมดแล้วหรือยังโดยการส่งสิ่งส่งตรวจท่ีเคยพบเช้ือ ตรวจซา้ เป็นระยะ ๆ จนกว่าเช้อื จะหมด ก. อุปกรณ์ - อุปกรณ์ทางการแพทย์ทจ่ี ะต้องใช้ให้เก็บไว้ในห้องแยกใช้เฉพาะผปู้ ว่ ยรายน้ันๆ และใหม้ ี จานวนอปุ กรณน์ อ้ ยทีส่ ดุ - จดั ให้มนี า้ ยาทาลายเชอ้ื สาหรับถมู อื เชน่ Alcohol Hand rubs ไว้ภายในห้อง - มอี า่ งลา้ งมอื , น้ายาลา้ งมอื (Chlorhexidine ๔% หรือ Alcohol Hand rubs) - จัดเตรียมถุงมลู ฝอยติดเชอื้ ใสไ่ ว้ในภาชนะรองรับ - ถุงใส่ผา้ เปือ้ น ข. การปฏบิ ตั ทิ สี่ าคัญ - ติดป้ายหนา้ ห้องแยก “ผูป้ ่วยเช้อื ด้ือยา” ก่อนเขา้ เยยี่ มกรณุ าตดิ ตอ่ พยาบาลก่อนทุกครัง้ - ปิดหอ้ งไวต้ ลอดเวลา - หา้ มนาเอกสารทุกประเภทเข้าในห้องแยก - มูลฝอยทุกประเภทในห้องแยกถือเปน็ มูลฝอยตดิ เช้ือให้ทง้ิ ลงในถุงแดงทจี่ ัดไวใ้ ห้ - เสือ้ ผ้าผปู้ ่วย เครอ่ื งป้องกันร่างกายสาหรบั บุคลากรหรือญาติทใ่ี ช้แลว้ ให้ท้ิงลงในถังที่เตรียมไว้ - อปุ กรณ์ทางการแพทยต์ ่างๆ ควรเกบ็ ไว้ในห้องและแยกใชส้ าหรับผ้ปู ว่ ยรายน้นั - รองเทา้ ที่จดั ไวใ้ นหอ้ งให้ใชเ้ ฉพาะในหอ้ งเทา่ นัน้ - เม่ือเสร็จส้ินการแยกผู้ป่วย ให้นาอุปกรณ์การแพทย์ที่ใช้ในห้องไปทาลายเช้ืออย่าง เหมาะสม เตยี ง พืน้ โต๊ะขา้ งเตียงใหเ้ ชด็ ด้วย น้าผสมผงซกั ฟอกตามด้วยผ้าแห้ง และเช็ดตามดว้ ย ๗๐ % แอลกอฮอล์ - การสื่อสารเกยี่ วกับเช้อื โรคดอ้ื ยาใหญ้ าตผิ ู้ป่วยรบั ทราบ รวมถงึ วิธีการปฏิบัตทิ ีถ่ กู ตอ้ ง เช่น การล้างมือก่อนเข้าเย่ียมและหลังจากเย่ียมทุกคร้ัง งดการนาเด็กอายุต่ากว่า ๑๓ ปี หรือผู้สูงอายุเข้าเย่ียมโดยไม่ จาเป็น เปน็ ตน้ ๒ การปฏิบัตขิ องบุคลากรทางการแพทย์ - การแยกผปู้ ่วย เม่ือพบปญั หาเช้ือดือ้ ยา ใหแ้ จ้งพยาบาล ICN และแพทย์เจา้ ของไข้ทราบ พยาบาล เจ้าของตึกที่มีหน้าที่จัดการแยกผู้ป่วยรายน้ันเข้าห้องแยก/โซนแยก รวมถึงการแยกของใช้และการติดป้ายเพื่อ สื่อสารบุคลากรอ่ืน ๆ

- การปฏบิ ตั ิเพ่ือตรวจเยย่ี มผปู้ ่วยในห้องแยก * ไม่เข้าห้องแยกโดยไมจ่ าเป็น * ล้างมือก่อนสัมผัสผู้ป่วยด้วยน้ายาทาลายเช้ือ Chlorhexidine ๔% หรือ Iodophor ๗.๕% หรือถูมือด้วยน้ายา Alcohol Hand rubs ประมาณ ๕-๑๐ มล. ถูมือให้ครบทั้ง ๗ ข้ันตอนอย่างทั่วถึงจนแห้ง ถา้ จะสัมผสั กบั ผูป้ ่วยหรือสงิ่ ของใด ๆ ในหอ้ งแยกให้สวมเครื่องปอ้ งกนั รา่ งกายอย่างเหมาะสม เชน่ ถุงมอื เสอ้ื คลุม * เมอ่ื เสร็จภารกจิ ให้ถอดเครอ่ื งป้องกันร่างกายท้งิ ในถังทีจ่ ดั ไวใ้ นห้องแยก * ล้างมือด้วยนา้ ยาทาลายเช้ือก่อนออกจากห้อง ถ้ามือนัน้ สัมผัสกับผู้ป่วยหรือของใช้ในห้องแยกและ ถา้ ใชถ้ ุงมือในห้องนนั้ หลังจากถอดถุงมือแล้วต้องล้างมือก่อนออกจากห้องแยก - การยา้ ยผปู้ ่วยหรอื การส่งผู้ป่วยไปตรวจในสถานทอ่ี ่ืนให้แจ้งให้หน่วยงานที่เกย่ี วข้องทราบกอ่ นเสมอ เพื่อวางมาตรการป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อ เช่น การปกปิดบาดแผลหรือผิวหนังท่ีมีรอยโรค, การใช้ผ้าปิด ปาก-จมกู ในผ้ปู ว่ ยทม่ี ีการตดิ เชือ้ ในระบบทางเดินหายใจ เป็นตน้ ๓ การปฏบิ ัตขิ องพนักงานทาความสะอาดห้อง - ปฏบิ ตั งิ านในหอ้ งแยกผ้ปู ่วยจานวนคร้ังนอ้ ยที่สดุ และให้ทาหลาย ๆ กจิ กรรมในการเขา้ ไปแต่ละครง้ั - สวมถงุ มอื ยางหนา ผ้ายางพลาสตกิ กันเป้อื น - เม่ือถูพ้ืนเสร็จแล้วให้นาผ้าท่ีถูพื้นแช่ในน้าผสมผงซักฟอก นาน ๓๐ นาที ก่อนซกั ตามปกติ และเช็ด ทาความสะอาดถังนา้ ดว้ ยน้าผสมผงซักฟอกและนาผงึ่ แดด - หลังถอดถุงมือยางแลว้ ใหล้ า้ งมอื ด้วยนา้ ยาล้างมือท่ีจัดไว้ภายในหอ้ ง ๔. การปฏิบตั ิของญาติ - ห้ามเดก็ เล็กเยี่ยมผู้ปว่ ย - ผจู้ ะเข้าเยยี่ มควรจากดั ใหเ้ ฉพาะคนทีม่ ีความจาเปน็ และใหม้ จี านวนน้อยทีส่ ุด - การเข้าเยย่ี มจะต้องได้รบั อนุญาตจากแพทยแ์ ละได้รับคาแนะนาจากพยาบาลก่อน - พยาบาลควรแนะนาผูเ้ ข้าเย่ยี มผู้ปว่ ยดังต่อไปน้ี * หลกี เล่ยี งการสมั ผัสผูป้ ว่ ยและเคร่ืองมือเคร่อื งใชใ้ นห้อง * ถ้าจะสัมผสั ผปู้ ว่ ยใหใ้ สเ่ สื้อคลมุ และถุงมอื * ล้างมอื ก่อนและหลังสมั ผัสผูป้ ว่ ยดว้ ยน้ายาลา้ งมือท่เี ตรยี มไวใ้ นหอ้ ง ประมาณ ๕-๑๐ มล. อยา่ ง ทั่วถึงจนแห้ง ถ้าจะสัมผัสกับผู้ป่วยหรือสิ่งของใด ๆ ในห้องแยกให้สวมเคร่ืองป้องกันร่างกายอย่างเหมาะสม ตาม คาแนะนาของพยาบาล * เมือ่ เสร็จภารกิจใหถ้ อดเครือ่ งป้องกนั รา่ งกายทง้ิ ในถังท่จี ัดไว้ในห้องแยก * ล้างมือด้วยน้ายาล้างมือก่อนออกจากห้อง ถ้ามือนั้นสัมผัสกับผู้ป่วยหรือของใช้ในห้องผู้ป่วย และถา้ ใช้ถุงมอื ในห้องนนั้ หลังจากถอดถุงมือแลว้ ตอ้ งล้างมอื ทุกคร้งั * หลกี เลย่ี งการสมั ผสั ผู้ปว่ ยรายอ่นื ในหออภบิ าล และไม่ควรไปเยยี่ มผปู้ ว่ ยรายอ่นื

5. การปฏบิ ตั ใิ นกรณที ่ีผ้ปู ่วยท่ตี ้องการผ่าตดั ๑.พยาบาลประจาตึกแจ้งให้หัวหน้าห้องผ่าตัดทราบล่วงหน้าว่าผู้ป่วยมีการติดเช้ือด้ือยา และแจ้งให้ วสิ ญั ญีแพทย์ วสิ ญั ญพี ยาบาลทราบถ้าตรวจพบเช้ือดอ้ื ยาในเสมหะผูป้ ่วย ๒. แพทยผ์ ดู้ แู ลผู้ป่วยควรจะให้ยาตา้ นจุลชีพถ้าจาเปน็ สาหรบั ป้องกันการตดิ เชอื้ ยาบางชนดิ เชน่ MRSA ท่ีบาดแผลผา่ ตดั อย่างเหมาะสม ๓. ถ้าเปน็ ไปได้ควรจะจดั ใหผ้ ปู้ ว่ ยเหลา่ นี้ เปน็ รายสดุ ท้ายของห้องผา่ ตัดนั้น ๆ ๔. รถเขน็ และเปลนอนสาหรบั ผ้ปู ว่ ย ทาความสะอาดดว้ ยผงซกั ฟอกธรรมดาวันละคร้งั การเคล่ือนย้ายผู้ป่วยท่ีติดเชื้อด้ือยา หรือมีเช้ือดื้อยาติดบนร่างกายเปลนอนหรือรถเข็นจะหุ้มด้วยผ้า สะอาด ผู้เข็นสวมเสื้อคลุมที่สะอาด ผ้าท่ีหุ้มเปลหรือเส้ือคลุมที่ใช้แล้วจะแยกใส่ถุงเพ่ือส่งไปซักอย่างเหมาะสม เก้าอ้ีและรถเข็นหลังการใช้งานกับผู้ป่วยแล้วต้องเช็ดทาความสะอาดด้วยผงซักฟอกทันทีตามด้วยผ้าแหง้ และเช็ด ตามดว้ ย ๗๐ % แอลกอฮอล์ กรณีผปู้ ว่ ยเสยี ชีวติ ให้ใช้มาตรการ Contact precautions เช่นเดียวกับขณะท่ผี ู้ป่วยยงั มชี ีวิตโดยแจ้งให้เจ้าหน้าทหี่ ้องพักศพ ทราบและเตรียมอุปกรณ์ป้องกันร่างกายให้เจ้าหน้าที่ห้องพักศพ ซึ่งควรมีความเข้าใจว่าเชื้อบนศพอาจมีโอกาส ปนเปื้อนมือบุคคลท่ีเข้ามาปฏิบัติงานกับศพได้แต่น้อยมาก เมื่อเทียบกับโอกาสการปนเป้ือนท่ีจะเกิดข้ึนกับ บุคลากรบนหอผูป้ ่วยเนือ่ งจากมกี ารปดิ สว่ นของรา่ งกายที่อาจเป็นแหล่งของเชื้อมดิ ชดิ แล้ว นอกจากน้นั โอกาส ที่จะเกดิ โรคจากเชื้อเหลา่ น้ันแทบไมม่ ีเลย เพราะเชือ้ จะอยู่ท่ีผวิ หนังเท่าน้ัน เมอ่ื ล้างมือหรือทาความสะอาดรา่ งกาย แลว้ เชื้อจะหมดไป แต่ในขณะปฏบิ ัติงานจาเปน็ ตอ้ งสวมอุปกรณ์ป้องกนั รา่ งกายเพื่อลดโอกาสการสมั ผัสเชือ้ ใหน้ ้อย ทสี่ ุด เอกสารอ้างอิง 1.CDC. CoreElementsof Hospital Stewardship Programs. Atlanta GA; US Department of Healthand HumanServices.CDC; 2014 Availableat:http//www.cdc.gov/getsmart/healthcare/ implementation/core elements. html. 2. วธิ ีปฏบิ ตั เิ พ่ือการป้องกนั และควบคมุ โรคติดเช้ือในโรงพยาบาล. สมหวังด่านชัยวิจิตร บรรณาธกิ าร พิมพค์ ร้งั ท่ี 2. นนทบุร:ี สานักจัดการความรู้ กรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสุข 2549. 3. การปอ้ งกันการตดิ เช้ือด้ือยาตา้ นจลุ ชีพในโรงพยาบาล. ผศ. นพ. กาธร มาลาธรรม บรรณาธิการ พิมพ์คร้ังท่ี 1. นนทบรุ ี: สถาบันบาราศนราดูร กรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสุข 2562.

Flow การปฏบิ ตั เิ มอื่ พบเชอื้ ดอ้ื ยา ผู้ปว่ ยพบเชอ้ื ดอ้ื ยา Incharge แจ้งแพทย์ แจง้ Leader/Member แจ้งพนักงานทาความสะอาด ดาเนนิ การรักษา ติดปา้ ย Contact precautions - เตรยี มอปุ กรณ์ ชดุ PPE หน้าห้อง หนา้ หอ้ ง/หน้า charge - เตรียมอปุ กรณ์ของใชภ้ ายในหอ้ ง - ถงุ ขยะติดเชือ้ อธิบายแนะนา/สอนการปฏิบตั ิ - นา้ ยาล้างมอื 4 % chlorhexidine ตัวในการเข้าเยีย่ มผปู้ ว่ ย - ถุงผ้าเป้อื น