2.คุณธรรม จริยธรรม และค่านิยม

อยากเป็น “ครอู าชวี ะ” 2. คณุ ธรรม จริยธรรม และคานยิ ม “คุณธรรม” หมายถึง สภาพคุณงามความดีและความถูกตองในการแสดงออก ท้ังกาย วาจา และใจ ของแตละบคุ คล ซึง่ ยึดมั่นไวเ ปนหลกั ในการประพฤติปฏิบตั ิ (นามธรรม) “จริยธรรม” หมายถึง ธรรมที่เปนขอประพฤติ ปฏิบัติตน หรือการกระทำในสิ่งดีงาม เหมาะสม และเปน ทยี่ อมรับจากสงั คม เพอื่ ความสันติสุขแหง ตนเองและผูอืน่ (รปู ธรรม) “ศีลธรรม” หมายถึง หลักคำสอน กฎเกณฑ ขอหาม ขอประพฤติ หรือที่เปน ขอประพฤตปิ ฏิบัติ หากกระทำไมถูกตองตามหลักเหลา นี้แลวถือวา ประพฤตผิ ดิ “คานิยม” หมายถึง สิ่งที่บุคคลพอใจหรือเห็นวาเปนสิ่งที่มีคุณคา แลวยอมรับไว เปนความเชื่อ หรือความรูสึกนึกคิดของตนเอง ความเชื่อวาอะไรดี ไมดี อะไรควร ไมควร เปนเสมอื นพ้นื ฐานแหงการประพฤติ ปฏบิ ัตขิ องบคุ คลโดยตรง “คุณธรรมสำหรับครู” คือ คุณงามความดีที่ครูจะตองศึกษาใหเขาใจ และนำเอา หลักธรรมตางๆ มาปฏิบัติดวยตนเอง และนำเอาคุณธรรมเหลานั้นมาสั่งสอน อบรม ตักเตือน ลูกศิษยใหเปนผูมีความรูคูคุณธรรม ดังนั้น จึงเปนหนาที่ของครูที่จะตองสนใจศึกษาหาความรู ในเรื่องคุณธรรมตางๆ กอน โดยที่คุณงามความดีของครูไดกระทำไปดวยความสำนึกในใจ โดยมีเปาหมายวาเปนการกระทำความดีหรือเปนพฤติกรรมที่ดี ซึ่งเปนที่ยอมรับของสังคม เชน ครูทีม่ ีความเสียสละ ครทู ี่มนี ำ้ ใจงาม ครทู ีม่ ีความเกรงใจ ครทู ีม่ คี วามยตุ ธิ รรม ครูที่รักเด็ก และรักเพื่อนมนุษย ครูที่มีความเห็นใจลูกศิษย และครูที่มีมารยาทที่งดงาม ถือวาเปนครู ที่มีคุณธรรมท้ังส้ิน “วัฒนธรรม” คือ สงิ่ ดงี ามที่สบื ทอดกนั มา มี 4 ประการ ดังน้ี 1. คตธิ รรม คือ ศลี ธรรม หลักในการดำเนนิ ชวี ติ 2. เนตธิ รรม คือ กฎหมาย 3. สหธรรม คือ ดา นสังคม มารยาททางสงั คม 4. วตั ถธุ รรม คอื วตั ถุ 1

อยากเป็น “ครูอาชวี ะ” หลกั ธรรมทว่ั ไปทค่ี วรรแู ละนำมาปฏบิ ตั ิ คุณธรรม 4 ประการ ทพี่ ระบาทสมเด็จพระเจาอยหู ัว รัชกาลที่ 9 ทรงมพี ระราชดำรสั เนือ่ งในงานเฉลิมฉลองสมโภชกรงุ รัตนโกสินทร 200 ป พ.ศ. 2525 1. การรักษาความสัตย ความจริงใจตอตัวเอง ที่จะประพฤติปฏิบัติแตสิ่งที่เปน ประโยชนแ ละเปนธรรม 2. การรูจกั ขมใจ ฝก ตนเองใหป ระพฤตปิ ฏิบัตอิ ยใู นความสัตย ความดีน้ัน 3. การอดทน อดกลัน้ และอดออม ที่จะไมประพฤติลว งความสตั ยสจุ ริต 4. การรูจักละวางความชั่ว ความทุจริต และรูจักเสียสละประโยชนสวนนอยของตน เพ่อื เปนประโยชนสวนรวมใหญของบานเมือง สัตย >> ขม >> อด >> วาง ทศพิธราชธรรม (Virtues of the King) ซึ่งหมายถึงจริยวัตร 10 ประการที่ พระเจาแผนดินทรงประพฤติเปนหลักธรรม ประจำพระองค หรือเปนคุณธรรมประจำตน ของผูปกครองบานเมือง ใหมีความเปนไปโดย ธรรมและยังประโยชนสุขใหเกิดแกประชาชน ถือไดวาเปนหลักจริยธรรมอีกอันหนึ่งสำหรับ นักการเมือง ที่จะตองนำไปปฏิบัติในหนาที่การงานการปกครอง คุณธรรมทั้ง 10 ประการ สามารถแจกแจงได ดงั นี้ 1. ทาน คอื การให การเสยี สละทรัพยสิง่ ของ การชวยเหลือ เนน 2 ขอ 2. ศีล คอื ความประพฤติที่ดงี าม ท้ังกาย วาจา ใจ 3. บริจาคะ คือ การเสียสละความสขุ ของตน เพื่อประโยชนส ุขของผูอื่น 4. อาชวะ คอื ความซื่อตรง มคี วามจรงิ ใจ ปฏบิ ัตงิ านดว ยความสุจริต 5. มทั ทวะ คอื ความสุภาพ ออนโยน มอี ธั ยาศัยงดงาม 6. ตบะ คือ การบำเพญ็ เพียร เพ่อื ขจัดหรอื ทำลายอกุศลกรรมใหส ้ินสญู 7. อกั โกธะ คือ ความไมโกรธ ไมล ุแกอำนาจความโกรธ มเี มตตา ประจำใจ 8. อวิหงิ สา คอื ความไมเ บยี ดเบยี น ไมบ ีบบังคบั กดขี่ ไมห ลงระเริงอำนาจ 9. ขนั ติ คือ ความอดทนตอ ความยากลำบาก ตอ คำย่วั ยแุ ละเยาะเยย ตา งๆ 10. อวโิ รธนะ คอื การธำรงรกั ษาไวซ่งึ ความยตุ ิธรรม 2

อยากเปน็ “ครอู าชีวะ” กลั ยาณมิตร 7 หมายถงึ คณุ ธรรม 7 ประการ สำหรับมติ รแท เพ่ือนแท 1. ปโย คือ ความนารัก หมายถึง มีเมตตากรุณา ใสใจคนและประโยชนสุขของเรา เขาถึงจิตใจและสรางความสนิทสนมเปนกันเอง (ครูตองเปนผูใหความสนิทสนมแกศิษย เพื่อให ศษิ ยมีความสบายใจและกลา ทจ่ี ะเขาไปปรกึ ษาหารือเรอื่ งราวตางๆ ครูทำตัวใหน ารกั และเปนที่รัก ของศษิ ย) 2. ครุ คือ นาเคารพ หมายถึง เปนผูหนักแนน ถือหลักการเปนสำคัญ มีความ ประพฤติสมควรแกฐานะ ทำใหรูสึกอบอุนใจและเปนที่พึ่งได (ครูจะตองดูแลและปกครองศิษย ใหศิษยม ีความรสู ึกอนุ ใจเปนทีพ่ ึง่ ได และรสู ึกปลอดภัย ครูตองประพฤตสิ มควรแกฐานะ) 3. ภาวนีโย คือ นาเจริญใจ หมายถึง มีความรูจริง ทรงภูมิปญญาแทจริง เปนผู ฝกฝน ปรับปรุงตนอยูเสมอและเปนที่นายกยองเอาแบบอยาง (ครูจะตองเปนผูที่มีความรูและ ภมู ิปญ ญาแทจ รงิ ท้ังเปนผฝู กอบรมและปรบั ปรุงตนเองอยูเสมอ ครูจะตอ งฝก อบรมใหเชี่ยวชาญ ในวชิ าการและใหม สี มรรถภาพในการทำงานอยเู สมอ) 4. วัตตา คือ รูจักพูดใหไดผล หมายถึง รูจักชี้แจงใหเขาใจ รูวาเมื่อไรควรทำอะไร คอยใหคำแนะนำ ตักเตือนและเปนที่ปรึกษาที่ดี (ครูตองรูจักพูดใหศิษยเขาใจไดตรงตาม เปาหมายที่วางไว สอนในสิ่งที่ถูกตอง ไมบิดเบือนและครูจะตองรูจักสอนดวยความสนุกสนาน เหมาะสมกับวัยของผเู รยี นดวย) 5. วจนักขโม คือ อดทนตอถอยคำ หมายถึง พรอมรับฟงคำปรึกษา ซักถาม อดทน ตอคำลวงเกิน คำตักเตือนและอดทนฟงไดไมเสียอารมณ (ครูตองพรอมที่จะรับฟงคำปรึกษา การซกั ถาม คำเสนอแนะ และคำวิพากษว ิจารณไดโ ดยไมฉนุ เฉียวและสามารถควบคมุ อารมณได) 6. คัมภีรัญจะ กถัง กัตตา คือ แถลงเรื่องล้ำลึกได หมายถึง กลาวชี้แจงเรื่องตางๆ ที่ยุงยาก ลึกซึ้งใหเขาใจไดงาย (ครูตองสามารถอธิบายเรื่องยุงยากซับซอนใหเขาใจไดงาย และ ชวยใหศษิ ยเรียนรูไ ดอ ยา งลึกซ้ึงข้ึน) 7. โน จัฏฐาเน นิโยชเย คือ ไมชักนำในอฐาน หมายถึง ไมชักจูงไปในทางที่ เส่ือมเสียหรือเร่ืองเหลวไหล (ครูไมช ักจูงศษิ ยไปในทางที่เสอ่ื มเสยี ครูไมป ระพฤติชั่ว ละเวนจาก อบายมขุ ) ปโย >> นารัก ครุ >> เคารพ นา ยกยอง วัตตา >> รูจ ักพูด ภาวนีโย >> อดทนตอถอ ยคำ คัมภีรัญจะ >> ยากเปนงา ย ไมช ักจงู วัจนกั ขโม >> โนจัฏฐาเน นโิ ยชเย >> 3

อยากเป็น “ครอู าชีวะ” สังคหวัตถุ 4 คณุ ธรรมแหง ความสามคั คี หมายถึง หลักธรรมที่เปนเครื่องยึดเหนี่ยวน้ำใจผูอื่น ผูกไมตรี เอื้อเฟอ เกื้อกูล หรือ เปน หลกั การสงเคราะหซ งึ่ กันและกัน มีอยู 4 ประการ ไดแ ก 1. ทาน คือ การให การเสียสละ หรือการเอื้อเฟอแบงปนของๆ ตนเพื่อประโยชน แกบุคคลอื่น 2. ปยวาจา คือ การพูดจาดวยถอยคำที่ไพเราะออนหวาน พูดดวยความจริงใจ ไมพูดหยาบคาย กาวราว (เวนจากการพูดเท็จ, เวนจากการพูดสอเสียด, เวนจากการพูด คำหยาบ, เวน จากการพูดเพอ เจอ) 3. อัตถจรยิ า คือ การสงเคราะหท ุกชนิดหรือการประพฤตใิ นสงิ่ ทเ่ี ปนประโยชนแ กผูอื่น 4. สมานัตตา คือ การเปน ผมู ีความสม่ำเสมอหรือมคี วามประพฤตเิ สมอตนเสมอปลาย ทาน >> วา >> ยา >> ตา อทิ ธิบาท 4 คุณธรรมแหงความสำเร็จ คำวา อิทธิบาท แปลวา บาทฐานแหงความสำเร็จ หมายถงึ ส่งิ ซึ่งมีคุณธรรม เครอื่ งให ลุถึงความสำเร็จตามที่ตนประสงค ผูหวังความสำเร็จในสิ่งใด ตองทำตนใหสมบูรณ ดวยสิ่งที่ เรียกวา อทิ ธิบาท 4 1. ฉันทะ ความพอใจรกั ใครในส่งิ นัน้ ฉันทะ >> พอใจ 2. วริ ยิ ะ ความพากเพยี รในสิง่ นั้น วิรยิ ะ >> พากเพยี ร 3. จติ ตะ ความเอาใจใสฝ ก ใฝใ นสง่ิ นัน้ จติ ตะ >> เอาใจใส 4. วิมังสา ความหมั่นสอดสอ งในเหตผุ ลของสงิ่ นั้น วมิ งั สา >> เหตุผล ฆราวาสธรรม 4 คณุ ธรรมสำหรับผคู รองเรอื น สจั จะ >> ซือ่ สัตย ทมะ >> ควบคุม 1. สจั จะ ความซอ่ื สตั ย จรงิ ใจตอ กัน ขันติ >> อดทน 2. ทมะ การรจู ักบังคบั ควบคมุ อารมณ จาคะ >> เสียสละ มนี ำ้ ใจ 3. ขนั ติ ความอดทน อดกลัน้ ตอ ความยากลำบาก 4. จาคะ ความเสียสละ มนี ้ำใจ เอ้อื เฟอเผื่อแผ แบง ปน กนั 4

อยากเปน็ “ครอู าชวี ะ” พรหมวหิ าร 4 คณุ ธรรมสำหรบั นักปกครอง (ปกครองชัน้ เรยี น) พรหมวหิ าร แปลวา ธรรมของพรหมหรอื ของทานผเู ปน ใหญ พรหมวหิ ารเปน หลักธรรม สำหรับทกุ คน เปนหลกั ธรรมประจำใจที่จะชวยใหเราดำรงชวี ติ อยไู ดอ ยา งประเสริฐและบรสิ ทุ ธิ์ 1. เมตตา ความปรารถนาใหผอู นื่ ไดรบั ความสขุ (คดิ ) 2. กรณุ า ความปรารถนาใหผอู ืน่ พน ทกุ ข (ทำ) 3. มทุ ิตา ความยินดีเมือ่ ผอู ่นื ไดด ี 4. อุเบกขา การรูจักวางเฉย หมายถึง การวางใจเปนกลางเพระพิจารณาเห็นวา ใครทำดียอมไดด ี ใครทำชั่วยอ มไดช ั่ว ตามกฎแหง กรรม เปนผนู ำตอ งมีความเมตตากรณุ าตอบรวิ าร เมตตา == สขุ กรุณา == ทุกข มุทิตา == ยินดี อุเบกขา == วางเฉย อคติ 4 หมายถึง ความไมเ ที่ยง ความลำเอยี ง 4 ประการ 1. ฉนั ทาคติ ลำเอียง เพราะความรกั ใครช อบพอ สนบั สนนุ ญาติมิตร หรือผจู ายสินบน 2. โทสาคติ ลำเอยี ง เพราะความโกรธเกลยี ด ลงโทษฝายท่ีตนเกลียดชงั มากกวา 3. โมหาคติ ลำเอียง เพราะความหลงหรอื ความโงเขลา ไมรูทนั เหตุการณท ่แี ทจริง 4. ภยาคติ ลำเอียง เพราะความขลาดกลัว เกรงใจ เกรงอิทธิพล กลัวจะเสีย ผลประโยชน ฉัน == รกั โท == ชัง ภยา == กลวั โม == โง 5

อยากเป็น “ครอู าชวี ะ” อรยิ สจั 4 >> การวิจัย มีความจริงอยู 4 ประการ คือ การมีอยูของทุกข เหตุแหงทุกข ความดับทุกข และ หนทางไปสคู วามดบั ทุกข 1. ทุกข คือ การมอี ยขู องทุกข เกิด แก เจ็บ และตาย ลว นเปนทุกข ความเศราโศก ความโกรธ ความอิจฉาริษยา ความวิตกกังวล ความกลัวและความผิดหวังลวนเปนทุกข การพลัดพรากจากของที่รักก็เปนทุกข ความเกลียดก็เปนทุกข ความอยาก ความยึดมั่นถือมั่น ความยดึ ติดในขนั ธทัง้ 5 ลวนเปน ทุกข 2. สมุทัย คือ เหตุแหงทุกข เพราะอวิชา ผูคนจึงไมสามารถเห็นความจริงของชีวิต พวกเขาตกอยูในเปลวเพลิงแหงตัณหา ความโกรธ ความอิจฉาริษยา ความเศราโศก ความวิตก กังวล ความกลวั และความผิดหวงั 3. นิโรธ คือ ความดับทุกข การเขาใจความจริงของชีวิตนำไปสูการดับความเศราโศก ทัง้ มวล อนั ยงั ใหเ กิดความสงบและความเบกิ บาน 4. มรรค คือ หนทางนำไปสูความดับทุกข อันไดแก อริยมรรค 8 ซึ่งไดรับการ หลอเลี้ยงดวยการดำรงชีวิตอยางมีสติ ความมีสตินำไปสูสมาธิและปญญา ซึ่งจะปลดปลอย ใหพนจากความทกุ ขและความโศกเศรา ท้งั มวลอันจะนำไปสคู วามศานติและความเบิกบาน วิจัย อริยสจั 4 1. ขน้ั ปญหา (Problem) >> ทกุ ข 2. ขน้ั ตั้งสมมตฐิ าน (Hypothesis) >> สมทุ ัย 3. ขน้ั รวบรวมขอมูล (Collecting Data) >> นโิ รธ 4. ข้นั วิเคราะหขอ มลู (Data Analysis) 5. ข้ันสรปุ (Conclusion) มรรค 6

อยากเปน็ “ครอู าชีวะ” มรรค 8 ทางดำเนนิ ชวี ติ อันประเสรฐิ = ทางสายกลาง 1. สมั มาทิฏฐิ คอื ความเห็นชอบ 2. สมั มาสงั กัปปะ คือ ความดำริชอบ 3. สัมมาวาจา คอื การเจรจาชอบ 4. สมั มากัมมันตะ คอื การกระทำชอบ 5. สัมมาอาชวี ะ คอื การเล้ียงชพี ชอบ 6. สัมมาวายามะ คอื ความเพียรพยายามชอบ 7. สัมมาสติ คือ การระลึกชอบ 8. สมั มาสมาธิ คอื การต้งั ใจชอบ โลกบาลธรรม หริ ิโอตปั ปะ (ธรรมคุม ครองโลก) หิริ คือ ความละอายตอบาป โอตัปปะ คือ ความเกรงกลัวตอบาป หิริโอตัปปะ หมายถึง ความละอายและเกรงกลัวตอบาป เปนหลักธรรมที่คอยเตือน เมอื่ เราจะทำบาปท้ังปวง ขันติ โสรัจจะ ธรรมที่จะทำตนใหง ดงาม ขนั ติ คือ ความอดทนตออารมณท่ีไมเปน ที่พอใจไวได อด คอื ไมไ ดใ นส่ิงท่ีตองการ โสรัจจะ คือ ความสงบเสงี่ยม ความอัธยาศัยงดงาม ความประณีต ความเรียบรอย รวมถึงความไมหรูหรา สตสิ มั ปชัญญะ คุณธรรมท่มี อี ุปการะมาก สติ อาการทจ่ี ติ ฉกุ คิดขึน้ ได เชน คิดขึ้นไดวาถงึ เวลาทำงานแลว สติจะเกิดกอ นทำ กอ น พดู หรอื กอ นคิด ตรงกนั ขา มกบั อาการทเี่ รยี กวาลมื นึกหรือเผลอ สัมปชัญญะ อาการรูตัวในขณะทำอยูวาเรากำลังทำอะไรอยู คือ สัมปชัญญะเกิดใน ขณะทก่ี ำลงั ทำ กำลังพูด หรอื กำลังคิด อปุ การะ = สติ >> หิริ = คุม >> ขัน = งาม 7

อยากเปน็ “ครอู าชีวะ” สัปปุรสิ ธรรม 7 ธรรมของสตั บุรุษ (บคุ คลที่นานับถอื ) คุณธรรมน้ีเหมาะสำหรับครูอยางยิ่ง เพราะจะชวยใหเปนคนสมบูรณแบบหรือคนท่ี สมบรู ณพรอ ม สง ผลใหม คี วามเชื่อมนั่ เปนผูน ำ สอนส่ังลกู ศษิ ยใ หม ีชวี ติ ท่ีเปน สุขได นอกจากนี้ ยังใชเ ปนหลักชวยในการพิจารณาวา บุคคลใดเปน คนดหี รือคนไมดไี ดอีกดวย 1. ธัมมัญุตา (เปนผูรูจักหลักและรูจักเหตุ) รูหลักการและกฎเกณฑของสิ่งทั้งหลาย ที่ตนเขาไปเกี่ยวของในการดำเนินชีวิต ในการปฏิบัติหนาที่และดำเนินกิจการตางๆ รูเขาใจ สิ่งที่ตนจะตองประพฤติปฏิบัติตามเหตุผล (เปนผูรูจักเหตุวาสิ่งใดเปนเหตุแหงสุข สิ่งใดเปนเหตุ แหง ทุกข) 2. อัตถญั ุตา (เปน ผูรจู กั ผลและความมุง หมาย) คือ รูค วามหมาย ความมุง หมายของ หลักการที่ตนปฏิบัติ เขาใจวัตถุประสงคของกิจการที่ตนกระทำ (เปนผูรูจักผล รูวาสุขเปนผล แหง เหตุใด) 3. อัตตัญุตา (เปนผูรูจักตน) คือ รูจักและเขาใจตนเองวาเปนใคร มีความรู ความถนัด ความสามารถพิเศษอะไร (เปน ผูรูจ กั ตน รวู าเราชาติตระกลู ยศศักดิ์ สมบัติ บริวาร ความรูแ ละคุณธรรมเพียงเทา น้ี แลวประพฤติตนใหส มควรแกท เ่ี ปนอยูอ ยา งไร) 4. มัตตัญุตา (เปนผรู จู ักประมาณ) คือ รจู ักความพอดี ความพอประมาณ (เปน ผรู จู ักประมาณในการแสวงหาเครอ่ื งเลี้ยงชพี แตโดยทางทชี่ อบและรูจกั ประมาณในการบริโภค แตพ อสมควร) 5. กาลัญุตา (เปนผูรูจักกาลเวลาอันเหมาะสม) คือ ตองรูระยะเวลาที่พึงใชในการ ปฏบิ ัตหิ นา ท่ีการงานตางๆ (เปน ผรู ูจกั กาลเวลาอนั สมควรในอนั ประกอบกจิ กรรมนัน้ ๆ) 6. ปริสัญุตา (เปนผูรูจักชุมชน หรือเปนผูรูจักบริษัท) คือรูจักถิ่น รูจักชุมชน รูการ อันควรประพฤติปฏบิ ตั ติ อชุมชนน้นั (เปน ผูรจู ักชมุ ชนและกิริยาทีจ่ ะตอ งประพฤตติ อ ชุมชนน้นั ๆ) 7. ปุคคลัญุตา หรือ ปุคคลปโรปรัญุตา (เปนผูรูจักบุคคล) รูจักและเขาใจความ แตกตางระหวางบคุ คลวา แตละคนมคี วามรู ความสามารถ ความถนดั ความสนใจแตกตา งกัน ธัมมญั >> เหตุ อตั ถัญ >> ผล อตั ตัญ >> ตน มัตตญั >> มาณ กาลญั >> กาล ปรสิ ญั >> ชมุ ชน ปคุ คล >> บคุ คล 8

อยากเป็น “ครอู าชวี ะ” เบญจศลี (ศลี 5) คุณธรรมท่เี ปน ขอหา ม 1. ปาณาตปิ าตา เวรมณี สกิ ขาปะทัง สะมาทิยามิ เวน จากการฆาสัตว 2. อะทนิ นาทานา เวรมณี สิกขาปะทัง สะมาทิยามิ เวน จากการลักทรพั ย 3. กาเมสุ มจิ ฉาจารา เวรมณี สกิ ขาปะทงั สะมาทยิ ามิ เวนจากการประพฤตผิ ิดในกาม 4. มุสาวาทา เวรมณี สกิ ขาปะทงั สะมาทยิ ามิ เวนจากการพดู ปด 5. สุราเมระยะมชั ชะปะมาทัฏฐานา เวรมณี สกิ ขาปะทงั สะมาทยิ ามิ เวน จากการดม่ื สรุ า เมรยั เบญจธรรม (ธรรม 5) คณุ ธรรมท่ีเปนขอ ปฏิบัติ 1. เมตตากรณุ า คอื ความรกั ความปรารถนาดตี อผูอ น่ื 2. สัมมาอาชีวะ คือ การประกอบสมั มาชีพ 3. กามสงั วร คอื การสำรวมในกาม 4. สัจจะ คอื การพดู ความจรงิ 5. สติสัมปชัญญะ คือ ความระลกึ ไดและความรตู ัว ทศิ 6 การปฏิบัติตนตอ ผมู อี ปุ การคุณ 1. ปุรัตถิมทิส คือ ทศิ เบื้องหนา ไดแก บดิ า มารดา 2. ทักขณิ ทิส คือ ทศิ เบื้องขวา ไดแ ก ครูอาจารย 3. ปจ ฉมิ ทิส คอื ทิศเบ้ืองหลัง ไดแ ก บุตร ภรรยา 4. อตุ ตรทสิ คอื ทศิ เบอ้ื งซา ย ไดแก มติ รสหาย 5. อปุ ริมทิส คอื ทศิ เบ้อื งบน ไดแ ก พระสงฆ 6. เหฏฐมิ ทสิ คอื ทิศเบอ้ื งลา ง ไดแก ลูกจาง นายจาง ปุ หนา พอแม ทกั ขวา ครอู าจารย ปจ หลัง ครอบครัว สามี ภรรยา อตุ ซาย มิตรสหาย อปุ บน พระสงฆ เหฎ ลาง ลูกจาง นายจา ง 9

คุณธรรมพืน้ ฐาน 8 ประการ 2. ประหยัด อยากเปน็ “ครอู าชวี ะ” 1. ขยัน 5. สุภาพ 4. มีวินยั 8. มนี ้ำใจ 3. ซอ่ื สตั ย 7. สามคั คี 6. สะอาด อดุ มการณข องครู การทีค่ รจู ะปฏิบตั หิ นา ที่ของครูอยางเตม็ ศกั ดศ์ิ รแี ละเต็มความภาคภูมิไดน้ัน ครูจำเปน ตอง มีหลกั ยดึ เพื่อนำตนไปสสู ่งิ ท่ีสูงสุดหรือเปนอดุ มคตขิ องอาชีพ น่ันกค็ ือ การมอี ุดมการณค รู อุดมการณครมู ีหลกั การที่จะยดึ ไวป ระจำใจทกุ ขณะท่ีประกอบภารกิจของครู มีอยู 5 ประการ ดงั น้ี เต็มรู เตม็ ใจ เตม็ เวลา เตม็ คน เตม็ พลัง 1. เตม็ รู ครูควรจะทำใหบ รบิ ูรณในตัวครู ประกอบดวยความรู 3 ประการ คอื 1) ความรดู า นวิชาการและวชิ าชีพครู 2) ความรูเร่ืองโลก 3) ความรเู ร่ืองธรรมะ ครคู วรมสี ่ิงยึดเหน่ียวในจติ ใจ 2. เต็มใจ คือ ความมใี จเปน ครู 1) ใจครู 2) ใจสงู 3. เต็มเวลา คอื การรับผิดชอบ การทมุ เทเพ่ือการสอน 1) งานสอน ครูตอ งใชเ วลาในการเตรยี มการสอนอยางเต็มท่ี 2) งานครู นอกเหนือไปจากการสอน ครตู องใหเวลาแกง านดานตางๆ 3) งานนักศึกษา ใหเวลา ใหการอบรม แนะนำสง่ั สอนศิษย เม่อื ศษิ ยต องการ คำแนะนำ 4. เตม็ คน คือ การพัฒนาตนเองใหมคี วามเปน มนุษยท ่ีสมบูรณ 5. เตม็ พลัง คือ การทมุ เทพลงั สตปิ ญญาและความสามารถเพ่ือการสอน 10

อยากเปน็ “ครอู าชีวะ” คานยิ มคนไทย 12 ประการ 1. มคี วามรักชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย 2. ซ่อื สตั ย เสียสละ อดทน มีอุดมการณในสง่ิ ทีด่ งี ามเพอ่ื สว นรวม 3. กตัญตู อ พอแม ผปู กครอง ครบู าอาจารย 4. ใฝห าความรู หมน่ั ศกึ ษา เลา เรยี นทางตรงและทางออ ม 5. รักษาวัฒนธรรมประเพณีไทยอันงดงาม 6. มีศลี ธรรม รักษาความสัตย หวังดีตอ ผอู ่ืน เผ่อื แผแ ละแบง ปน 7. เขา ใจเรียนรูการเปนประชาธปิ ไตย อันมพี ระมหากษัตริยทรงเปนประมุขทถ่ี กู ตอ ง 8. มรี ะเบยี บวินัย เคารพกฎหมาย ผูนอยรจู กั การเคารพผใู หญ 9. มสี ตริ ูตวั รูค ดิ รทู ำ รปู ฏิบตั ติ ามพระราชดำรัสของพระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูหวั 10. รูจักดำรงตนอยูโดยใชหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงตามพระราชดำรัส ของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว รูจักอดออมไวใชเมื่อยามจำเปน มีไวพอกินพอใช ถาเหลือ กแ็ จกจา ย จำหนา ย และขยายกิจการเมอ่ื มคี วามพรอ ม โดยมภี มู ิคมุ กันที่ดี 11. มีความเขมแข็งทั้งรางกาย และจิตใจ ไมยอมแพตออำนาจฝายต่ำ หรือกิเลส มีความละอาย เกรงกลัวตอ บาปตามหลกั ของศาสนา 12. คำนึงถงึ ผลประโยชนข องสว นรวม และตอ ชาติมากกวาผลประโยชนข องตนเอง 11

อยากเป็น “ครูอาชวี ะ” หลักปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพียง (3 หวง 2 เงื่อนไข) 3 หวง ประกอบดว ย 1. ความพอประมาณ (รูจักประมาณตนเอง ไมฟ มุ เฟอย สุรยุ สุรา ยตามผูอ่นื ) 2. ความมีเหตผุ ล (รจู กั เลอื กซื้อเลอื กใชสิ่งตางๆ ดว ยคณุ คา แทม ากกวา คุณคาเทยี ม) 3. ความมภี มู ิคมุ กัน (มคี วามรู ขอ มลู และทกั ษะปองกันตนเองไปในทางเส่ือม) 2 เงื่อนไข ประกอบดวย 1. เงื่อนไขความรู มคี วามรูพืน้ ฐานท่ดี ี สามารถนำความรมู าใชใ นการบริหารงาน บรหิ ารคน บรหิ ารจดั การตา งๆ ไดเปน อยางดี 2. เงอื่ นไขคณุ ธรรม มคี ุณธรรมประจำใจ ไมประพฤติทางเสื่อม หลักธรรมาภิบาล หมายถงึ การบริหารจัดการสง่ิ ตางๆ โดยยึดหลักการแหง คณุ ธรรม ความมรี ะเบยี บวนิ ัย มคี วามเสมอภาค เปนประโยชน โดยประกอบดวย 6 หลกั การ คือ 1. หลักคณุ ธรรม 2. หลกั นิตธิ รรม 3. หลกั ความโปรงใส 4. หลักความมสี ว นรว ม 5. หลักความรับผิดชอบ 6. หลกั ความคุมคา 12