ระบบฟิวดัล

ระบบฟวดัล น า ง ส า ว พั ช รี ญ า ท อ ง ไ ว ย สาขาวิชาภาษาอังกฤษ คณะครุศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี

ระบบฟิ วดลั คาวา่ feudalism มาจากคาวา่ fiefs หมายถึง ท่ีดินพนั ธสญั ญาระหวา่ งเจา้ นายกบั ขา้ โดยเกี่ยวขอ้ งกบั การใชท้ ี่ดิน และ ระบบเศรษฐกิจเป็นแบบแมเนอร์ (Manor) ระบบฟิ วดลั เกิดจากประเพณีของชาวโรมนั ผสมผสานเขา้ กบั ประเพณีคอมิเตตสั (comitatus) ของพวกอ นารยชนเผา่ กอทหรือเยอรมนั ระบบฟิ วดลั เนน้ ระบบ \"ตา่ งตอบแทน\" โดยยดึ หลกั การวา่ กษตั ริยเ์ ป็นเจา้ ของที่ดิน แบ่งที่ดินใหข้ นุ นางและอศั วนิ ไปทาประโยชน์ ขนุ นางและอศั วนิ ตอ้ งรับใชแ้ ละจงรักภกั ดีต่อกษตั ริยเ์ พ่อื เป็นการตอบแทน ระบบฟิ วดลั เป็นการปกครองแบบกระจายอานาจ โดยคนที่มีอานาจมากท่ีสุดคือ ขนุ นาง ระบบฟิ วดลั ทาใหเ้ กิดระบบเศรษฐกิจแบบแมเนอร์หรือเศรษฐกิจแบบเล้ียงชีพ หรือ เศรษฐกิจแบบ เล้ียงตนเอง หรือ เศรษฐกิจแบบคฤหาสน์ มีศนู ยก์ ลางอบู่ท่ีบา้ นของ Lord ระบบฟิ วดัลแบ่งชนช้ันออกเป็ น 5 ชนช้ัน 1. กษตั ริย์ มีฐานะเป็ น Lord สูงสุดโดยมีขนุ นางเป็ น Vassal มีพนั ธะผกู พนั ทางหนา้ ที่ต่อกนั กษตั ริยจ์ ะ พระราชทานท่ีดินเป็ นการมอบหมายอานาจในการปกครองใหก้ บั ขนุ นาง ขนุ นางมีขอ้ ผกู พนั กบั กษตั ริย์ เพราะมีท่ีดินอยใู่ นอาณาเขตจึงยอ่ มเป็น Vassal มีหนา้ ท่ีช่วยเหลือกษตั ริยย์ ามสงคราม ท่ีดินท่ีพระราชทานให้ สามารถริบคืนไดถ้ า้ Vassal ไม่ปฏิบตั ิตามสญั ญาหรือสิ้นชีวติ โดยไมม่ ีทายาท 2. ชนช้นั ปกครองหรือขุนนางเจา้ ของที่ดิน (Suzerain) นบั ต้งั แต่อศั วนิ ข้ึนไปในฝรั่งเศส มีบรรดาศกั ด์ิเป็น Duke,Earl, Lord, Baron, Count มีการปกครองลดหลน่ั ตามลาดบั ข้นั ขนุ นางจะคอยดูแลปกครองเสรีชน เสรี ชนมีฐานะเป็ น Vassal ของขนุ นาง ขนุ นางมีฐานะเป็ นท้งั Vassalของกษตั ริย์ ขนุ นางช้นั สูงยงั มีฐานะเป็น Lord ของขนุ นางช้นั ต่ากวา่ ลงมา 3. เสรีชน (Villain) ส่วนใหญ่เป็นชาวนา เป็นผเู้ ช่าที่ดินซ่ึงเคยเป็นของตนเองแตไ่ มม่ ีภาระผกู ติดกบั ท่ีดิน หรือเป็นเจา้ ของท่ีนาขนาดเล็ก ชาวนารายเล็กๆ

4. ทาสติดท่ีดิน (Serf) คือชาวนาท่ีอาศยั ทากินบนท่ีดินต้งั แต่บรรพบุรุษ ตอ้ งผกู ติดกบั ที่ดิน จะโยกยา้ ยไป ไหนไม่ได้ อยใู่ นการควบคุมของเจา้ นาย 5. พระและนกั บวช มีบทบาททางการอบรมจิตใจใหแ้ ก่สามญั ชน รูปตัวอย่างแสดงการอยู่อาศัยของขนุ นางและข้าตดิ ทดี่ ิน ระบบฟิ วดัล(ระบบศักดินาสวามิภกั ด์ิ)มที มี่ าอย่างไรและ เกดิ ขนึ้ ได้อย่างไร เป็นลกั ษณะการปกครองและสงั คมของชนเผา่ เยอรมนั (เนน้ ความผกู พนั ระหวา่ งนกั รบกบั และหวั หนา้ นกั รบตามประเพณี Comitatus โดยกษตั ริยก์ ระจายอานาจไปสู่หวั หนา้ หรือกลุ่มนกั รบ) และลกั ษณะการ ปกครองท่ีสืบทอดมาจากโรมนั (ระหวา่ งผอู้ ุปการะกบั ผรู้ ับอุปการะและความสมั พนั ธ์ระหวา่ ง นายกบั ขา้ ทาส) ผสมผสานกนั เป็นรากฐานของยโุ รปสมยั กลาง ในช่วงท่ีอาณาจกั รโรมนั ล่มสลายชาวนาเจา้ ของท่ีดิน ตอ้ งหลบหนี ล้ีภยั เกิดความหวาดกลวั จึงตอ้ งยกท่ีดินใหผ้ มู้ ีอานาจเพ่อื ขอความคุม้ ครองเจา้ ของที่ดินเดิม เปลี่ยนสภาพมาเป็นผเู้ ช่าที่ดิน แต่เป็ นเสรีชนและกษตั ริยม์ ีอาณาจกั รกวา้ ง Feudal มาจากภาษาลาตินวา่ Feudum ตรงกบั ภาษาองั กฤษวา่ Fief แปลวา่ ดินเน้ือท่ีหน่ึง ระบบฟิ วดัลมที ใ่ี ดบ้าง

- เกิดในฝรั่งเศสคริสตศ์ ตวรรษที่ 5 ที่อิตาลีคริสตศ์ ตวรรษที่ 6 นามาใชใ้ นองั กฤษตน้ ศตวรรษที่ 11 และใน เยอรมนั ลกั ษณะความสมั พนั ธ์ในระบบฟิ วดลั เป็นอยา่ งไร -ระบบฟิ วดลั เป็นความสมั พนั ธ์ระหวา่ ง Lord (เจา้ นาย) กบั Vassal (ผพู้ ่ึง) เป็นระบบการกระจายอานาจออก จากศูนยก์ ลางกษตั ริยไ์ ปยงั ขนุ นางแควน้ ตา่ งๆ ขนุ นางต่างมีกองทพั ของตนเอง -หนา้ ท่ีของ Lord คือพิทกั ษร์ ักษาVassalและที่ดินของ Vassalจากศตั รูและใหค้ วามยตุ ิธรรม ปกป้ อง คุม้ ครองในการพิจารณาคดี โครงสร้างทางสังคมของระบบฟิ วดัล 1. กษตั ริย์ มีฐานะเป็ น Lord สูงสุดโดยมีขนุ นางเป็ นVassalมีพนั ธะผกู พนั ทางหนา้ ท่ีต่อกนั กษตั ริยจ์ ะ พระราชทานท่ีดินเป็ นการมอบหมายอานาจในการปกครอง ใหก้ บั ขนุ นาง อานาจของกษตั ริยอ์ ่อนลง ปกครองราษฎร์ที่อยรู่ อบพระนคร ดินแดนส่วนอ่ืนๆเป็นของขนุ นาง และมีความผกู พนั กบั กษตั ริยโ์ ดยยก ยอ่ งใหเ้ ป็นหวั หนา้ มีขอ้ ผกู พนั กบั กษตั ริยเ์ พราะมีท่ีดินอยใู่ นอาณาเขตจึงยอมเป็นVassal มีหนา้ ท่ีช่วยเหลือ พระเจา้ แผน่ ดินยามสงคราม ท่ีดินท่ีกษตั ริยพ์ ระราชทานใหส้ ามารถริบคืนได้ ถา้ Vassalไม่ปฏิบตั ิตามสญั ญา หรือสิ้นชีวติ โดย ไมม่ ีทายาท 2. ชนช้นั ปกครองหรือขุนนางเจา้ ของที่ดิน (Suzerain)นบั ต้งั แต่อศั วนิ ข้ึนไป 3. ในฝร่ังเศส มีบรรดาศกั ด์ิเป็น Duke,Earl, Lord, Baron, Countมีการปกครองลดหลน่ั ตามลาดบั ข้นั ดูแล ปกครองเสรีชนๆมีฐานะเป็น Vassalของขนุ นาง ขนุ นางมีฐานะเป็นท้งั Vassalของกษตั ริย์ ซ่ึงVassalมีหนา้ ที่ ส่งทหารของตนไปสมทบกบั กองทพั ของLord และช่วยเหลือทางการเงินแก่ Lord ขนุ นางช้นั สูงยงั มีฐานะ เป็นLord ของขนุ นางช้นั ต่ากวา่ ลงมา ขนุ นางเป็นเจา้ ของปราสาทหรือคฤหาสน์ ยงั มีขนุ นางท่ีผา่ นการฝึก ไดร้ ับการสถาปนาแต่ต้งั ใหเ้ ป็นอศั วนิ (Knight)ไมใ่ ช่ขนุ างท่ีสืบทอดทางสายโลหิต 4. เสรีชน (villain) ส่วนใหญ่เป็นชาวนา เป็ นผเู้ ช่าที่ดินซ่ึงเคยเป็นของตนเองแตไ่ ม่มี ภาระผกู ติดกบั ท่ีดิน หรือเป็นเจา้ ของท่ีนาขนาดเล็กชาวนารายเล็กๆ

5. ทาสติดที่ดิน(serf) คือชาวนาที่อาศยั ทากินบนที่ดินต้งั แตบ่ รรพบุรุษ ตอ้ งผกู ติดกบั ที่ดิน จะโยกยา้ ยไป ไหนไม่ได้ อยใู่ นการควบคุมของเจา้ นาย ตอ้ งเสียภาษีรัชชูปการ ภาษีผลิตผลที่ผลิตไดใ้ หเ้ จา้ นาย ยอมให้ เจา้ นายเกณฑแ์ รงงานขดุ คู สร้างสะพาน 6. พระและนกั บวช มีบทบาททางการอบรมจิตใจใหแ้ ก่สามญั ชน การเลอื่ นช้ันทางสังคมทาได้หรือไม่ การเล่ือนช้นั ทางสังคมของชาวนาอิสระและทาสติดท่ีดินทาไดย้ ากเพราะชนช้นั เจา้ ของท่ีดินและชาวนามี ระบบสืบทอดกรรมสิทธ์ิตามสายโลหิต การขยายพ้นื ท่ีอาณาเขตทาไดโ้ ดยวธิ ีใด 1. โดยวธิ ีแยง่ ชิง ทาสงคราม

2. การแตง่ งานและการรับมรดก เพราะเหตุใดระบบฟิ วดัลจึงเส่ือม 1. เนื่องจากการปฏิวตั ิทางเศรษฐกิจคริสตศ์ ตวรรษท่ี 11 2. การฟ้ื นฟกู ารคา้ กบั ตะวนั ออกใกล้ มีการไถ่ตวั ทาสติดที่ดินเป็นอิสระโดยไปทาการคา้ เป็นช่างฝีมือ มี การเล่ือนฐานะเป็ นชนช้นั กลางและมีอิทธิพลทางเศรษฐกิจ 3. เกิดโรคะบาด กาฬโรค ทว่ั ยโุ รปในคริสตศ์ ตวรรษท่ี 14 ทาใหแ้ รงงานหายาก ทาสติดที่ดินมีโอกาสเป็น อิสระ โยกยา้ ยท่ีอยู่ ระบบแมเนอร์จึงสลายตวั 4. มีทหารรับจา้ ง ชาวนา หนีไปเป็นทหารรับจา้ ง เกิดจลาจลชาวไร่ ชาวน 5. จากสงครามครูเสด และสงคราม 100 ปี ทาใหอ้ ศั วนิ เสียชีวติ มาก กษตั ริยย์ ดึ อานาจคืนจากขนุ นางโดยมี พอ่ คา้ ชนช้นั กลางสนบั สนุน กษตั ริยเ์ ร่ิมติดตอ่ โดยตรงกบั ประชาชนทรงมีอานาจปกครองอยา่ งแทจ้ ริงยบุ กองทพั ของขนุ นาง กล่าวไดว้ า่ ระบบฟิ วดลั ไดว้ วิ ฒั นาการเป็นการปกครองระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยใ์ น สเปนและฝรั่งเศษ