วารสารวิจัย มทร.ธัญบุรี ปีที่ 20 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม - ธันวาคม 2564)

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 95 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) คร้งั ท่ี ความเข้มขน้ %Recovery ความเขม้ ขน้ %Recovery ความเข้มขน้ %Recovery ไมทราไจนีน ไมทราไจนีน ไมทราไจนนี 4 96.50 106.96 98.99 5 100.00 95.17 300.00 107.47 800.00 99.13 6 (ng/ml) 100.81 (ng/ml) 104.59 (ng/ml) 102.59 คา่ เฉลี่ย 96.50 98.43 320.88 106.10 791.93 98.58 95.17 322.41 793.07 100.81 313.76 820.74 98.43 318.29 788.60 ตารางที่ 2 ค่าความเข้มขน้ ที่นำไปวเิ คราะห์ คา่ ความเข้มขน้ ที่คำนวณไดท้ ี่ความเข้มขน้ ต่าง ๆ และค่า SD และ %RSD ของสารไมทราไจนนี ในตัวอยา่ งเลือด ความเข้มขน้ ไมทราไจนีน Intraday-Precision Interday-Precision (ng/ml) ค่าเฉลีย่ SD %RSD ค่าเฉลีย่ SD %RSD 100.00 98.43 2.21 2.24 98.31 1.69 1.72 300.00 318.29 6.41 2.01 315.33 2.94 0.93 800.00 788.60 21.69 2.75 797.13 3.14 0.39 เมื่อนำสารละลายมาตรฐานไมทราไจนีน จำนวน จากการนำสารละลายมาตรฐานไมทราไจนีน 3 ความเข้มข้น ได้แก่ 100.00 300.00 และ 800.00 จำนวน 3 ความเข้มข้น ได้แก่ 0.10 0.15 0.20 นาโนกรัม นาโนกรัมต่อมิลลิลิตร มาทดสอบความถูกต้องและความ ต่อมิลลิลิตร มาทดสอบ limit of detection ด้วยวิธี เที่ยงด้วยวิธี Online-SPE-LC-MS/MS พบว่าสารละลาย Online-SPE-LC-MS/MS พบว่าความเข้มข้นที่ต่ำที่สุดที่มี มาตรฐานไมทราไจนีน 100.00 300.00 และ 800.00 ค่า S/N ratio มากกว่า 3 ทั้ง 5 ซ้ำ คือ 0.20 นาโนกรัมต่อ นาโนกรัมต่อมิลลิลิตร มีค่าความเข้มข้นของสาร มิลลิลิตร โดยได้ค่า S/N ratio เท่ากับ 5.16 3.24 4.25 ไมทราไจนีน เฉลี่ยเท่ากับ 98.43 318.29 และ 788.60 3.87 และ 3.79 ดังตารางท่ี 3 นาโนกรมั ตอ่ มิลลิลิตร ตามลำดับ ซึ่งเม่อื นำค่าเฉลี่ยท่ีได้มา คำนวณหาค่า %recovery พบว่าค่าเฉล่ียของความเข้มขน้ จากการนำสารละลายมาตรฐานไมทราไจนีน 100.00 300.00 และ 800.00 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตร มีค่า จำนวน 3 ความเข้มข้น ได้แก่ 1.00 1.50 และ 2.00 นาโน อยู่ในช่วง 95.17-100.81 103.29-109.12 และ 95.25- กรัมต่อมิลลิลิตร มาทดสอบ limit of quantitation ด้วย 102.59% ตามลำดับ ดังตารางที่ 1 และเมื่อนำมาทดสอบ วิธี Online-SPE-LC-MS/MS พบว่าความเข้มข้นที่ต่ำที่สุด หาความแม่นยำ โดยคำนวณหาค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ท่มี คี ่า S/N ratio มากกวา่ 10 ทง้ั 5 ซ้ำ คอื 1.00 นาโนกรัม สัมพัทธ์ของความเข้มข้น 100.00 300.00 และ 800.00 ต่อมิลลิลิตร โดยได้ค่า S/N ratio เท่ากับ 13.82, 14.89, นาโนกรัมต่อมิลลิลิตร พบว่า Intraday-Precision มีค่า 13.01, 13.01 และ 12.85 และเมื่อนำค่าความเข้มข้นของ เท่ากับ 2.24 2.01 และ 2.75% ตามลำดับ สำหรับการ ไมทราไจนีน ท่ีวดั ไดม้ าคำนวณหา %recovery พบวา่ ได้ค่า วิเคราะห์ซ้ำระหว่างวัน มีค่า Interday-Precision เท่ากับ อยู่ในช่วง 81.7-97.6% และเมื่อคำนวณหาค่า %RSD 1.72 0.93 และ 0.39% ตามลำดบั ดังตารางที่ 2 พบวา่ ไดค้ ่าเทา่ กบั 7.47% ดงั ตารางที่ 4 และ 5

96 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) ตารางที่ 3 การหาคา่ LOD ของวธิ ีวเิ คราะห์ จาก Signal to Noise (S/N) ratio ท่ีความเขม้ ข้นต่าง ๆ ในตวั อยา่ งเลือด ทำซ้ำครั้งที่ ความเขม้ ขน้ ไมทราไจนีน ความเขม้ ขน้ ไมทราไจนีน ความเข้มขน้ ไมทราไจนนี 0.10 (ng/ml) 0.15 (ng/ml) 0.20 (ng/ml) 1 2.06 1.95 5.16 2 3.96 3.31 3.24 3 3.57 3.71 4.25 4 1.95 4.42 3.87 5 1.98 2.78 3.79 ตารางท่ี 4 การหาค่า LOQ ของวิธวี ิเคราะห์ จาก Signal to Noise (S/N) ratio ทค่ี วามเข้มข้นตา่ ง ๆ ในตัวอยา่ งเลอื ด ทำซ้ำครัง้ ที่ ความเข้มขน้ ไมทราไจนีน ความเขม้ ขน้ ไมทราไจนนี ความเข้มขน้ ไมทราไจนีน 1.00 (ng/ml) 1.50 (ng/ml) 2.00 (ng/ml) 1 13.82 17.61 18.13 2 14.89 22.36 31.86 3 13.01 22.54 22.54 4 13.01 17.78 24.30 5 12.85 20.95 21.31 ตารางท่ี 5 การหา Accuracy และ Precision ของ LOQ ในตัวอยา่ งเลือด ทำซ้ำคร้งั ที่ ความเขม้ ขน้ ของสารไมทราไจนนี 1.00 ng/ml Signal to Noise (S/N) ratio คา่ ทีว่ ดั ได้ (ng/ml) %Recovery 1 13.82 0.98 97.6 2 14.89 0.84 84.1 3 13.01 0.84 83.5 4 13.01 0.85 85.2 5 12.85 0.82 81.7 คา่ เฉล่ีย 0.87 SD 0.06 %RSD 7.47 2. การทดสอบความถูกต้องของการวิเคราะห์ตัวอย่าง 500.00 และ 1,000.00 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตร มาทดสอบ ปัสสาวะ ความสัมพันธ์เชิงเส้นตรงด้วยวิธี Online-SPE-LC-MS/MS โดยการสร้างกราฟมาตรฐานแสดงความสัมพันธ์ระหว่าง จากการนำสารละลายมาตรฐานไมทราไจนีน ความเข้มข้นของสารละลายมาตรฐานไมทราไจนีน และ จำนวน 6 ความเข้มข้น ไดแ้ ก่ 1.00 10.00 125.00 250.00

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 97 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) อัตราส่วนพื้นที่ ที่วัดได้ พบว่าได้กราฟเส้นตรงดังรูปที่ 3 ไม่พบพีคของสารอื่นรบกวนในโครมาโตแกรม ของสารไมท ซึ่งเมื่อคำนวณหาค่า r2 พบว่ามีค่าเท่ากับ 0.9992 จากการ ราไจนีน โดยเวลาที่สารใช่ในคอลัมน์ (Retention time; เติมสารมาตรฐานรวม (Mixed standard) ทั้ง 5 ชนิด คือ RT) เท่ากับ 3.48 3.33 3.45 3.54 และ 2.98 นาที เซทิริซีน ไดเฟนไฮดรามีน ไมทราไจนีน ไตรมิพรามีน และ ตามลำดบั ดงั รปู ท่ี 4 ทรามาดอล ลงปสั สาวะเปลา่ เพอื่ ทดสอบความจำเพาะ นัน้ รูปท่ี 3 กราฟมาตรฐานแสดงความสมั พันธร์ ะหว่างความเขม้ ขน้ ของสารละลายมาตรฐานไมทราไจนีน ในปสั สาวะและ area ratio รปู ท่ี 4 การทดสอบความจำเพาะ (Specificity) ของสารมาตรฐานในปสั สาวะ 5 เมื่อนำสารละลายมาตรฐานไมทราไจนีน จำนวน ตามลำดับ ซึ่งเมื่อนำค่าเฉลี่ยที่ได้มาคำนวณหาค่า 3 ความเข้มข้น ได้แก่ 100.00 300.00 และ 750.00 %recovery พบว่าค่าเฉลี่ยของความเข้มข้น 100.00 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตร มาทดสอบความถูกต้องและความ 300.00 และ 750.00 นาโนกรมั ตอ่ มลิ ลลิ ติ ร มคี ่าอยู่ในช่วง เที่ยงด้วยวิธี Online-SPE-LC-MS/MS พบว่าสารละลาย 94.98-111.20 96.99-103.34 แ ล ะ 95.82-102.96% มาตรฐานไมทราไจนีน 100 300 และ 750 นาโนกรัมต่อ ตามลำดับ ดังตารางที่ 6 และเมื่อนำมาทดสอบหาความ มิลลิลิตร มีค่าความเข้มข้นของสารไมทราไจนีน เฉลี่ย แม่นยำ โดยคำนวณหาค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานสัมพัทธ์ เท่ากบั 101.55 296.68 และ 737.86 นาโนกรัมตอ่ มิลลลิ ิตร ของความเข้มข้น 100.00 300.00 และ 750.00 นาโนกรัม

98 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) ต่อมิลลิลิตร พบว่าค่า Intraday-Precision มีค่าเท่ากับ ต่อมิลลิลิตร มาทดสอบ limit of detection ด้วยวิธี 6.25 2.29 และ 2.94% ตามลำดับ สำหรับการวิเคราะห์ซ้ำ Online-SPE-LC-MS/MS พบว่าความเข้มข้นที่ต่ำที่สุดที่มี ระหว่างวันมีค่า Interday-Precision เท่ากับ 6.06 1.57 ค่า S/N ratio มากกว่า 3 ทั้ง 5 ซ้ำ คือ 0.15 นาโนกรัมต่อ และ 1.29% ตามลำดับ ดงั ตารางที่ 7 มิลลิลิตร โดยได้ค่า S/N ratio เท่ากับ 4.29 6.46 5.46 5.25 และ 3.44 ดงั ตารางท่ี 8 จากการนำสารละลายมาตรฐานไมทราไจนีน จำนวน 3 ความเข้มข้น ได้แก่ 0.10 0.15 0.25 นาโนกรัม ตารางที่ 6 ค่าความเข้มข้นที่นำไปวิเคราะห์ค่าความเข้มข้นที่คำนวณได้ที่ความเข้มข้นต่าง ๆ และ %Recovery ของ สารไมทราไจนีน ในตัวอยา่ งปสั สาวะ วนั ที่ ความเขม้ ขน้ %Recovery ความเขม้ ขน้ %Recovery ความเข้มขน้ %Recovery ไมทราไจนนี ไมทราไจนีน ไมทราไจนีน 100.00 300.00 750.00 (ng/ml) (ng/ml) (ng/ml) 1 107.15 107.15 310.01 103.34 756.39 100.85 2 100.36 100.36 293.72 97.91 722.56 96.34 3 99.19 99.19 296.66 98.89 772.17 102.96 4 96.39 96.39 290.99 96.99 734.52 97.94 5 94.98 94.98 295.23 98.41 722.90 96.39 6 111.20 111.20 293.48 97.83 718.62 95.82 คา่ เฉลย่ี 101.55 101.55 296.68 98.90 737.86 98.38 ตารางที่ 7 ค่าความเข้มขน้ ที่นำไปวิเคราะห์ค่าความเข้มข้นที่คำนวณได้ที่ความเขม้ ข้นต่าง ๆ และค่า SD และ %RSD ของสารไมทราไจนีน ในตวั อย่างปัสสาวะ ความเข้มขน้ Intraday-Precision Interday-Precision ไมทราไจนีน ค่าเฉล่ีย SD %RSD ค่าเฉลี่ย SD %RSD (ng/ml) 100.00 101.55 6.34 6.25 103.51 6.27 6.06 300.00 296.68 6.80 2.29 293.05 4.60 1.57 750.00 737.86 21.72 2.94 748.36 9.69 1.29 จากการนำสารละลายมาตรฐานไมทราไจนีน 19.86 19.91 19.36 และ 23.14 และเมื่อนำค่าความ จำนวน 3 ความเข้มข้น ได้แก่ 1.00 2.00 และ 2.50 นา เข้มข้นของ ไมทราไจนีน ที่วัดได้มาคำนวณหา โนกรัมต่อมิลลิลิตร มาทดสอบ limit of quantitation %recovery พบว่าได้ค่าอยู่ในช่วง 87.5-109.5% และ ดว้ ยวธิ ี Online-SPE-LC-MS/MS พบวา่ ความเข้มข้นทต่ี ำ่ เมื่อคำนวณหาค่า %RSD พบว่าได้ค่าเท่ากับ 8.63% ดัง ที่สุดที่มีค่า S/N ratio มากกว่า 10 ทั้ง 5 ซ้ำ คือ 2.0 นา ตารางที่ 9 และ 10 โนกรัมต่อมิลลิลิตร โดยได้ค่า S/N ratio เท่ากับ 17.82

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 99 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) ตารางท่ี 8 การหาคา่ LOD ของวิธวี เิ คราะห์ จาก Signal to Noise (S/N) ratio ทคี่ วามเขม้ ขน้ ต่าง ๆ ในตัวอย่าง ปัสสาวะ ทำซ้ำคร้งั ที่ ความเข้มขน้ ความเข้มขน้ ความเข้มขน้ ไมทราไจนนี ไมทราไจนีน ไมทราไจนนี 0.10 0.15 0.25 (ng/ml) (ng/ml) (ng/ml) 1 6.55 4.29 12.99 2 6.07 6.46 26.63 3 4.26 5.46 27.86 4 2.44 5.25 17.17 5 2.10 3.44 12.39 ตารางท่ี 9 การหาคา่ LOQ ของวิธีวเิ คราะห์ จาก Signal to Noise (S/N) ratio ทค่ี วามเขม้ ข้นตา่ ง ๆ ในตัวอยา่ ง ปัสสาวะ ทำซ้ำคร้ังที่ ความเข้มขน้ ไมทราไจนนี ความเข้มขน้ ไมทราไจนีน ความเขม้ ขน้ ไมทราไจนีน 1.00 (ng/ml) 2.00 (ng/ml) 2.50 (ng/ml) 1 6.83 17.82 15.96 2 4.37 19.86 24.12 3 18.45 19.91 21.92 4 10.24 19.36 18.96 5- 23.14 14.53 ตารางที่ 10 แสดงการหา accuracy และ precision ของ LOQ ในตัวอย่างปัสสาวะ ทำซ้ำครั้งที่ ความเข้มขน้ ของสารไมทราไจนนี 2.00 ng/ml Signal to Noise (S/N) ratio ค่าทว่ี ัดได้ (ng/ml) %Recovery 1 17.82 1.75 87.5 2 19.86 2.19 109.5 3 19.91 2.12 106 4 19.36 2.05 102.5 5 23.14 1.93 96.5 คา่ เฉลีย่ 2.01 SD 0.17 %RSD 8.63

100 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) สรปุ ผล เอกสารอา้ งอิง การทดสอบความถูกต้องของการวิเคราะห์ 1. Narcotics Act (No. 7 ) B.E. 2 5 6 2 ( 2 0 1 9 ) . ( Method Validation) ซ ึ ่ ง อ ้ า ง อ ิ ง เ ก ณ ฑ ์ จ า ก Government Gazette Volume 1 3 6 , Part 1 9 Bioanalytical Method Validation Guidance for (dated 18 February 2019). Thai. Industry 2018 (8) โดยสำนักงานคณะกรรมการอาหาร และยาสหรัฐอเมริกา ทำการทดสอบ 6 หัวข้อ พบว่า 2. Kratom (Mitragyna speciosa) drug profile หัวข้อที่ 1 ความเป็นเส้นตรง มีค่า r2 (0.995 – 1.000) [Internet]. Portugal: The European ในเลือดและปัสสาวะ เท่ากับ 0.9998 และ 0.9992 Monitoring Centre for Drugs and Drug ตามลำดับ หัวข้อที่ 2 ความจำเพาะของวิธีวิเคราะห์ ไม่ Addiction. [cited 2021 Jul 2]. Available from: พบพีคของสาร อื่นรบกวนในโครมาโตแกรม ของสาร https://www.emcdda.europa.eu/publication ไมทราไจนนี ในเลอื ดและปสั สาวะ หัวข้อท่ี 3 ความเที่ยง s/drug-profiles/kratom. ของวิธวี ิเคราะห์ มคี า่ %recovery (±15%) ในเลือดและ ปัสสาวะ เท่ากับ 95.25-109.12% และ 94.98-111.20% 3. Ya K, Tangamornsuksan W, Scholfield CN, ตามลำดับ หัวข้อที่ 4 ความแม่นของวิธีวิเคราะห์ พบว่า Methaneethorn J, Lohitnavy M. ค่า Intraday-Precision และ Interday-Precision มีค่า Pharmacokinetics of mitragynine, a major %RSD (< 15%) ซึ่งอยู่ในเกณฑ์ที่ยอมรับได้ทั้งในเลือด analgesic alkaloid in kratom (Mitragyna และปัสสาวะ หัวข้อที่ 5 ขีดจำกัดของการตรวจพบ (S/N speciosa): A systematic review. Asian J ratio > 3) ในเลือดและปัสสาวะมีค่า เท่ากับ 0.20 และ Psychiatr. 2019;43:73–82. 0.15 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตร ตามลำดับ และหัวข้อที่ 6 ขีดจำกัดของการหาเชิงปริมาณ (S/N ratio > 10) ใน 4. Suhaimi FW, Yusoff NHM, Hassan R, Mansor เลือดและปัสสาวะมีค่า เท่ากับ 1.0 และ 2.0 นาโนกรัม SM, Navaratnam V, Müller CP, et al. ต่อมลิ ลิลิตร ตามลำดับ โดยค่า LOQ ทไ่ี ดน้ ้ันมีความเทย่ี ง Neurobiology of Kratom and its main และความแม่น อยู่ในเกณฑ์ท่ียอมรับได้ ดังนั้นการหา alkaloid mitragynine. Brain Res Bull. ปริมาณไมทราไจนีน ในเลือดและปัสสาวะด้วยวิธี 2016;126(Pt 1):29–40. วิเคราะห์น้ีมคี วามเหมาะสม สามารถใชว้ ิเคราะหต์ วั อย่าง ได้อย่างถกู ตอ้ ง แมน่ ยำ เช่อื ถอื ได้ 5. Kamble SH, Sharma A, King TI, León F, McCurdy CR, Avery BA. Metabolite profiling กติ ติกรรมประกาศ and identification of enzymes responsible for the metabolism of mitragynine, the ขอขอบพระคุณ กลุ่มงานพิษวิทยา สถาบัน major alkaloid of Mitragyna speciosa นติ เิ วชวทิ ยา โรงพยาบาลตำรวจ ท่กี รุณาใหค้ วามสะดวก (kratom). Xenobiotica. 2019;49(11):1279–88. ในการทำงานวจิ ยั นี้ 6. Wangsinthaveeku C. Kratom (Kratom) [Internet]. 2017 [accessed 25 Nov. 2019]. Accessed from: http://ccpe.pharmacycouncil.org. Thai. 7. Meireles V, Rosado T, Barroso M, Soares S, Gonçalves J, Luís Â, et al. Mitragyna speciosa:

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 101 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) Clinical, Toxicological Aspects and Analysis Food and Drug Administration, Center for in Biological and Non-Biological Samples. Drug Evaluation and Research, Center for Med (Basel, Switzerland). 2019;6(1):35. Veterinary Medicine. 2018 [cited 2019 Nov 10]. Available from: https://www.fda.gov/ 8. Guidance for industry-Bioanalytical method files/drugs/published/Bioanalytical-Method- validation [Internet]. United States: U.S. Validation-Guidance-for-Industry.pdf Department of Health and Human Services,

102 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) คุณภาพทางกายภาพ เคมแี ละจลุ ชีววทิ ยาของน้ำด่ืมบรรจุขวดพลาสตกิ ขุ่นท่ีจำหน่ายใน จงั หวดั ชลบุรี ประเทศไทย Physical, Chemical and Microbiological Quality of Opaque-Plastic Bottled Drinking Water Distributed in Chon Buri Province, Thailand สุบัณฑติ น่ิมรัตน์1* อภิญญา จิตตอ์ ารี1 และ วรี พงศ์ วุฒิพนั ธชุ์ ยั 2 Subuntith Nimrat1* Apinya Jitaree2 and Verapong Vuthiphandchai2 1ภาควชิ าจลุ ชีววิทยา คณะวทิ ยาศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยบรู พา อ.เมอื ง จ.ชลบรุ ี 2ภาควิชาวาริชศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยบรู พา อ.เมอื ง จ.ชลบุรี 1Department of Microbiology, Faculty of Science, Burapha University, Chon Buri 20131, THAILAND 2Department of Aquatic Science, Faculty of Science, Burapha University, Chon Buri 20131, THAILAND *Corresponding author e-mail: [email protected] ARTICLE INFO ABSTRACT Article history: This study was conducted to assess physical quality (label Received: 28 June, 2021 information, water characteristic, odor, manufacturing date/expiry Revised: 9 August, 2021 date (MFD/EXD), and pH), chemical quality (total solids) and Accepted: 23 August, 2021 microbiological quality (coliform and fecal coliform bacteria, E. coli) Available online: 28 October, 2021 of 45 opaque-plastic bottled drinking water sold in Mueng district, DOI: 10.14456/jarst.2021.9 Chon Buri province. All tested opaque-plastic bottled drinking water Keywords: bottled drinking products were clear, odorless, and had pH and total solid values water, pH, total solids, Chon ranging from 5.53-7.51 and 1.0-147.0 mg/L, respectively. In addition, Buri, coliform bacteria all samples represented coliform and fecal coliform bacteria less than 2 MPN/100 mL and were devoid of E. coli. In accordance with the standard for drinking water in sealed container imposed by Ministry of Public Health, opaque-plastic bottled drinking water (8 samples; 17.8%) did not meet the criterion because of pH values lower than standard value (6.5–8.5). Also, all drinking water samples (100%) did not abide by the standard due to the absence of MFD/EXD on the labels with the presence of only label information

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 103 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) related to company name and place of manufacture. Therefore, consumers should consciously choose the opaque bottled drinking water products with guarantee of quality. บทคดั ย่อ ถึงร้อยละ 70 ของน้ำหนักตัว (1) น้ำมีบทบาทหน้าท่ี สำคัญต่อร่างกาย เช่น ช่วยในการดูดซึมสารอาหารและ การศึกษาครั้งนี้ได้ประเมินคุณภาพทาง กระบวนการย่อยอาหาร น้ำในเลือดช่วยในการนำ กายภาพ (รายละเอียดฉลาก ลักษณะน้ำดื่ม กลิ่น สารอาหารไปหล่อเล้ียงทั่วร่างกาย น้ำยังช่วยรักษาความ วันผลิต-วนั หมดอายุ ค่าความเปน็ กรด-ด่าง) คณุ ภาพทาง ชุ่มชื้นของผิวหนัง การรักษาสมดุลของความเป็นกรด- เคมี ได้แก่ ปริมาณของแข็งทั้งหมด และคุณภาพทาง ด่างในร่างกาย จะเห็นได้ว่าน้ำมีความสำคัญต่อการ จุลนิ ทรีย์ ไดแ้ ก่ ปริมาณแบคทเี รยี โคลิฟอร์ม ฟคี ัลโคลฟิ อร์ม ดำรงชวี ติ เป็นอย่างมาก (2) ปัจจบุ นั จำนวนประชากรเพิม่ และ E. coli ของน้ำดื่มบรรจุขวดพลาสติกขุ่นท่ีจำหน่าย มากขึ้น วิถีชีวิตและพฤติกรรมของผู้คนส่วนใหญ่มัก ในเขตอำเภอเมือง จังหวัดชลบุรี จำนวน 45 ตัวอย่าง ดำเนินไปอย่างเร่งรีบและใช้เวลาส่วนใหญ่ในแต่ละวันใน จากการศึกษาพบว่าน้ำดื่มบรรจุขวดทุกตัวอย่างมี การทำงาน รวมทั้งสภาพอากาศและคุณภาพทาง ลกั ษณะใส ไม่มกี ลิ่น มีคา่ ความเปน็ กรด-ดา่ งและปริมาณ สง่ิ แวดล้อมมีการเปล่ียนแปลงไปในทางทแ่ี ยล่ ง ประกอบ ของแข็งท้งั หมดอยใู่ นชว่ ง 5.53 – 7.51 และ 1.0 - 147.0 กบั ผู้คนหันมาใส่ใจในสุขภาพเพม่ิ มากขึน้ จนอาจกลา่ วได้ มิลลิกรมั ต่อลิตร ตามลำดับ นอกจากนี้น้ำด่ืมทุกตวั อย่าง ว่าปัจจัยเหล่านี้เป็นสาเหตุทำให้ผลิตภัณฑ์น้ำดื่มได้รับ มีปริมาณแบคทีเรียโคลิฟอร์มและฟีคัลโคลิฟอร์มน้อย ความนิยมจากผู้บริโภคมากขึ้น อีกทั้งผลิตภัณฑ์น้ำดื่มยงั กว่า 2 เอ็มพีเอ็นต่อ 100 มิลลิลิตร และตรวจไม่พบ มีราคาที่ถูกกว่าเครื่องดื่มประเภทอื่น มีหลากหลาย E. coli เมื่อเปรียบเทียบกับมาตรฐานคุณภาพน้ำดื่มใน รูปแบบให้เลือกซื้อตั้งแต่ขวดพลาสติก ขวดแก้วหรือใน ภาชนะบรรจปุ ิดสนิทของกระทรวงสาธารณสุข พบว่านำ้ รูปแบบแก้วน้ำขนาดเล็ก และมีจำหน่ายตั้งแต่ร้านค้า ดื่มบรรจุขวดพลาสติกขุ่นจำนวน 8 ตัวอย่าง คิดเป็น ปลีกขนาดเล็ก ซุปเปอร์มาร์เก็ต จนถึงห้างสรรพสินค้า ร้อยละ 17.8 ไม่ผ่านมาตรฐานค่าความเป็นกรด-ด่างท่ี ขนาดใหญ่ ทำให้มีความสะดวกในการเลือกซื้อและตอบ กำหนดใหม้ ีค่าอยู่ในช่วง 6.5 - 8.5 และนำ้ ดมื่ ทกุ ตวั อยา่ ง โจทย์ความต้องการของผู้บริโภค น้ำดื่มบรรจุขวด คดิ เปน็ รอ้ ยละ 100 ไม่ผา่ นมาตรฐาน เนือ่ งจากไม่ระบุวัน พลาสติกเป็นผลิตภัณฑ์ท่ีได้รับความนิยมจากผู้บริโภคสูง ผลิตหรือวันหมดอายุบนฉลากผลิตภัณฑ์ โดยมีการระบุ มาก เป็นธุรกิจท่มี กี ารเตบิ โตอย่างต่อเนือ่ งและมีส่วนแบ่ง แค่เพียงรายละเอียดของสถานที่และชื่อบริษัทที่ผลิต ทางการตลาดสูงกว่าผลิตภัณฑ์น้ำดื่มประเภทอื่น โดยมี เท่านั้น ดังนั้นผูบ้ ริโภคจึงควรตระหนักถงึ การเลือกซือ้ นำ้ มูลค่าทางการตลาดสูงถึง 4.53 หมื่นล้านบาท ในปี พ.ศ. ดมื่ บรรจุขวดพลาสติกขุ่นท่มี คี ุณภาพไดม้ าตรฐาน 2562 นำ้ ดืม่ บรรจขุ วดพลาสตกิ ท่ีจำหน่ายในประเทศไทย แบ่งออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ ได้แก่ น้ำดื่มบรรจุขวด คำสำคัญ: น้ำดื่มบรรจุขวด ค่าความเป็นกรด-ด่าง พ ล า ส ต ิ ก ใ ส ท ี ่ ท ำ ม า จ า ก พ ล า ส ต ิ ก ช น ิ ด โ พ ล ี เ อ ธ ิ ลี น ปรมิ าณของแขง็ ทงั้ หมด ชลบรุ ี แบคทีเรยี โคลฟิ อร์ม เทเรพธาเลต ( Polyethylene terephthalate หรือ PET) และขวดพลาสติกขุ่นที่ผลิตจากพลาสติกชนิดโพลี บทนำ เอทีลีน (Polyethylene หรือ PE) ถึงแม้ว่าน้ำดื่มบรรจุ ขวดพลาสติกขุ่นจะได้รับความนิยมต่ำกว่าขวดพลาสติก น้ำมีความสำคัญต่อสิ่งมีชีวิตทุกชนิดรวมท้ัง มนุษย์ โดยร่างกายของมนุษย์มีน้ำเป็นส่วนประกอบมาก

104 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) ใส แต่น้ำดื่มบรรจุขวดชนิดนี้ยังคงมีการจำหน่ายอย่าง และตัวอย่างส่วนใหญ่มีฤทธิ์เป็นกรดอ่อน ๆ ไม่ผ่าน กว้างขวาง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในพื้นที่ต่างจังหวัด มาตรฐานของกระทรวงสาธารณสขุ (10-12) แสดงให้เหน็ เนื่องจากพลาสติกชนิดนี้มีราคาต่อหน่วยต่ำ ทนต่อความ ว่าน้ำดื่มบรรจุขวดที่จำหน่ายในประเทศไทย โดยเฉพาะ ร้อนท่อี ุณหภูมิไม่เกิน 80 องศาเซลเซียส ได้ดี (3) มีความ อย่างยิ่งน้ำด่มื บรรจุขวดพลาสตกิ ขุ่นอาจสรา้ งอันตรายตอ่ ยดื หยนุ่ ไม่แตกง่าย จงึ ทำให้โรงงานขนาดเลก็ และโรงงาน สุขภาพของผบู้ รโิ ภคได้ ที่ผลิตนำ้ ดื่มเองใช้วัสดชุ นิดนี้ในการผลิตน้ำดืม่ อย่างไรก็ ตามข้อเสียของขวดพลาสติกชนิดนี้ คือ ป้องกันการซึม จังหวัดชลบุรีเป็นจังหวัดที่มีความสำคัญทาง ผ่านของก๊าซได้ไม่ดีทำให้เกิดปฏิกิริยาออกซิเดชันส่งผล เศรษฐกจิ ท้งั ในดา้ นพาณิชยกรรมและอตุ สาหกรรมต่าง ๆ ให้กลิ่นของน้ำดื่มเปลี่ยนแปลงไป ผู้บริโภคทั่วไปมัก รวมทั้งเป็นที่ตัง้ ของแหลง่ ท่องเที่ยวทีม่ ีชือ่ เสียงและได้รับ พิจารณาเพียงความใสของน้ำดื่มบรรจุขวด แต่ทว่าความ ความนิยมของคนไทย เช่น หาดบางแสน เขาสามมุข ใสนั้นอาจมีความบริสุทธิ์และคุณภาพแตกต่างกัน ซ่ึง สวนสตั ว์เปิดเขาเขียว หาดพัทยา เปน็ ตน้ (13) ทำให้เป็น คุณภาพน้ำดื่มสามารถแบ่งได้เป็น 3 ประเภท คือ ด้าน พ ื ้ น ท ี ่ ท ี ่ ม ี ป ร ะ ช า ก ร อ า ศ ั ย อ ย ่ า ง ห น า แ น ่ น แ ล ะ มี กายภาพ ได้แก่ ความขุ่น สี รส กลิ่นและค่าความเป็น นักท่องเที่ยวเดินทางเข้ามาในพื้นที่จำนวนมาก จึงมีการ กรด-ด่าง ซึ่งหากมีความผิดปกติก็ไม่ควรนำมาบริโภค จับจ่ายใช้สอยสินค้าอุปโภคบริโภคจำนวนมากตามไป ดา้ นเคมี ได้แก่ ปรมิ าณสารทง้ั หมดทงั้ ท่มี องเห็นและมอง ด้วย โดยน้ำดื่มบรรจุขวดพลาสติกขุ่นเป็นสินค้าประเภท ไม่เห็นด้วยตาเปล่า ความกระด้าง ปริมาณแร่ธาตุ หนึ่งที่ยังได้รับความนิยม เนื่องจากมีราคาถูกกว่าน้ำด่ืม ปริมาณโลหะหนัก เป็นต้น โดยปริมาณของแข็งในน้ำด่มื ประเภทอื่นและหาซื้อได้ในร้านค้าทั่วไปในพื้นที่จังหวัด ที่มีปริมาณสูงอาจทำใหเ้ กิดความกระด้างของน้ำ ซึ่งมีผล ชลบุรี ดังนั้นเพื่อเป็นข้อมูลเบื้องต้นให้ตระหนักถึงความ เกี่ยวเนื่องต่อสุขภาพของมนุษย์ (4) และสุดท้ายด้าน ปลอดภัยในการบริโภคน้ำดื่มของทั้งนักท่องเที่ยวและ จุลินทรีย์ ได้แก่ การปนเปื้อนของจุลินทรีย์ก่อโรค ประชาชนทั่วไป การศึกษาในครั้งน้ีจึงตรวจสอบคุณภาพ แบคทีเรียโคลิฟอร์มและ E. coli (5-6) โดยแบคทีเรีย ทางกายภาพ ได้แก่ การติดฉลาก ลักษณะน้ำดื่ม กล่ิน โคลิฟอร์ม และ E. coli เป็นแบคทีเรียที่พบได้ในระบบ และค่าความเป็นกรด-ด่าง คุณภาพทางเคมี ได้แก่ ทางเดินอาหารของมนุษย์และสัตว์เลือดอุ่น ถูกนำมาใช้ ปริมาณของแข็งทั้งหมด และคุณภาพทางจุลินทรีย์ ของ เป็นแบคทีเรียดัชนีบ่งชี้ถึงโอกาสการปนเปื้อนแบคทีเรีย น้ำดื่มบรรจุขวดพลาสติกขุ่นที่จำหน่ายในพื้นที่อำเภอ ก่อโรคทางอาหารบางชนิด เช่น Vibrio cholerae, เมือง จังหวัดชลบุรี Shigella flexneri, S. dysenteriae และ Salmonella spp. ในผลิตภัณฑ์อาหาร เครื่องดื่มและน้ำดื่มตาม วิธดี ำเนินการวิจัย ประกาศของสำนักงานควบคุม ดูแลและตรวจสอบความ ปลอดภัยของอาหารของประเทศไทยและนานาชาติ (7) การเก็บตัวอย่างและบันทึกรายละเอียดบางประการของ จากการศึกษาคณุ ภาพน้ำดม่ื บรรจุขวดทจ่ี ำหน่ายในพื้นท่ี นำ้ ดืม่ บรรจขุ วด ต่าง ๆ ของประเทศไทย เช่น จังหวัดน่านและมหาสารคาม พบอุบัติการณ์การปนเปื้อนแบคทีเรียโคลิฟอร์มสูงเกิน เ ก ็ บ ต ั ว อ ย ่ า ง น ้ ำ ด ื ่ ม บ ร ร จ ุ ข ว ด พล า ส ต ิ ก ขุ่ น มาตรฐานร้อยละ 10-12 (8-9) รวมทั้งน้ำดื่มบรรจุขวด จำนวน 45 ตัวอย่าง จากร้านค้าในเขตอำเภอเมือง พลาสติกขุ่นในจังหวัดระยอง บุรีรัมย์และอ่างทอง ทุก จังหวัดชลบุรี การสุ่มซื้อไม่มีการเลือกลักษณะร้านค้าท้ัง ตัวอย่างไม่ระบุวันผลิต-วันหมดอายุบนฉลากผลิตภัณฑ์ ในเขตชนบทและเขตชุมชนเมือง จากนั้นบันทึกคุณภาพ บางประการของตัวอย่างน้ำดื่มบรรจุขวด ได้แก่ ยี่ห้อ รายละเอียดบนฉลาก (ช่อื บริษัทและสถานทีต่ ้ัง) วนั ผลติ / หมดอายุ (14)

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 105 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) การทดสอบลักษณะทางกายภาพ 1 และ 0.1 มิลลิลิตร อย่างละ 5 หลอด ตามลำดับ นำไป บ่มเพาะเชื้อที่อุณหภูมิ 350.5 องศาเซลเซียส เป็น ตรวจกลิ่นของน้ำโดยการเปิดฝาและดมกลิ่น ระยะเวลา 24-48 ชั่วโมง เลือกหลอด LST ที่ให้ผลบวก จากขวด (15) และสังเกตความใสของน้ำดื่มด้วยตาเปล่า (ขุ่น อาหารมีสีเหลืองและมีก๊าซใน Durham tube) ไป จากนั้นวัดค่าความเป็นกรด-ด่างด้วยเครื่องวัดค่าความ ทดสอบในขนั้ ยืนยนั ต่อไป เป็นกรด-ด่าง (Denver, Ultrabasic UB 10, Goettingen, Germany) ที่ได้ปรับเทียบค่าความเป็นกรด-ด่างกับ 2. การทดสอบขัน้ ยืนยนั สารละลายมาตรฐาน (15) โดยตรวจวัดคา่ ความเป็นกรด- การ ต ร วจแบคทีเ รีย โ คลิฟอร ม ทำได้โ ดยนำ ด่างจำนวน 3 ซ้ำ แล้วนำค่าที่ได้คำนวณค่าเฉลี่ยและค่า หลอด LST ที่ให้ผลบวกถ่ายเชื้อลงในอาหาร Brilliant เบี่ยงเบนมาตรฐาน Green Lactose Bile broth (BGLB) ด้วยลวดเขี่ยเช้ือ นำไปบ่มที่อุณหภูมิ 350.5 องศาเซลเซียส เป็น การวเิ คราะหป์ รมิ าณของแขง็ ท้ังหมด ระยะเวลา 24-48 ชั่วโมง สวนการตรวจแบคทีเรียฟคัล โคลฟิ อรมทำไดโดยนำหลอด LST ทีใ่ ห้ผลบวกถา่ ยเชื้อลง ชั่งน้ำหนักถ้วยกระเบื้องเคลือบที่ผ่านการอบท่ี ใน Escherichia coli (EC) medium นำไปบ่มทอี่ ุณหภมู ิ อุณหภูมิ 103-105 องศาเซลเซียส เป็นระยะเวลา 1 ชั่วโมง ด้วยเครือ่ งชั่ง 4 ตำแหน่ง (Metter Toledo AT 200, 44.50.2 องศาเซลเซียส ในอ่างควบคุมอุณหภูมิ Greifensee, Switzerland) จากนั้นนำตัวอย่างน้ำด่ืม (Water bath) เป็นระยะเวลา 24 ชั่วโมง จากนั้นนับ บรรจุขวดปรมิ าตร 100 มิลลลิ ติ ร เติมลงในถว้ ยกระเบ้ือง จำนวนหลอด BGLB ที่ให้ผลบวก (ขุ่นและมีก๊าซใน เคลือบ นำไประเหยจนแห้งในอ่างน้ำควบคุมอุณหภูมิ Durham tube) นำไปเทียบกับตาราง Most Probable (Memmert, Schwabach, Germany) ที่อุณหภูมิ 103- Number (MPN) จะได้ค่าเอ็มพีเอ็นโคลิฟอร์มต่อ 100 105 องศาเซลเซียส จากนั้นนำมาระเหยจนแห้งสนิทใน มิลลิลิตร และนับจำนวนหลอด EC ที่ให้ผลบวก (ขุ่นและ ตู้อบลมร้อนที่อุณหภูมิ 103-105 องศาเซลเซียส อย่าง มกี ๊าซใน Durham tube) นำไปเทียบกับตาราง MPN จะ น้อย 1 ชวั่ โมง เกบ็ ถว้ ยกระเบ้ืองเคลอื บในโถดูดความช้ืน ได้ค่าเอ็มพีเอน็ ฟคี ัลโคลฟิ อรม์ ต่อ 100 มลิ ลลิ ติ ร ทิ้งไว้ให้เย็น ชั่งน้ำหนัก แล้วนำถ้วยกระเบื้องเคลือบอบ ซ้ำอีกครั้ง ทิ้งไว้ให้เย็นในโถดูดความชื้นและชั่งน้ำหนัก 3. การทดสอบขน้ั สมบูรณ์ของ E. coli อีกครั้ง คำนวณผลต่างของน้ำหนักครั้งก่อน ถ้าผลต่าง นำหลอด BGLB และ/หรือ EC ที่ให้ผลบวกไป เกิน 0.5 มิลลิกรัม ให้อบซ้ำจนน้ำหนักที่ชั่งติดต่อกัน เขี่ยลงบนอาหาร Eosin Methylene Blue agar (EMB) 2 ครั้งต่างกันไม่เกิน 0.5 มิลลิกรัม คำนวณปริมาณ บ่มที่อุณหภูมิ 35 องศาเซลเซียส เป็นระยะเวลา ของแข็งทง้ั หมดตามวธิ ีการของ APHA (15) 24 ชั่วโมง สังเกตลักษณะโคโลนีเฉพาะของ E. coli มีสี เขียวสะท้อนเงาโลหะ (Metallic sheen) นำไปย้อมแก การวเิ คราะหป์ ริมาณแบคทีเรียโคลิฟอรม์ ฟคี ัลโคลฟิ อร์ม รมและศึกษาสัณฐานวิทยาภายใต้กล้องจุลทรรศน์ โดย และ E. coli โดยวิธี Most Probable Number (16) เปรียบเทียบกับ E. coli ATCC 25922 และทดสอบ ยืนยันโดยใช้ IMViC test ที่ประกอบด้วย Indole 1. การทดสอบข้นั แรก production test, Methyl red test, Voges- ปิเปตตัวอย่างน้ำลงในอาหาร Lauryl Tryptose proskauer test และ Citrate utilization test broth (LST) 10 มิลลิลิตร ที่มีความเข้มข้น 2 เท่า จำนวน 5 หลอด ๆ ละ 10 มิลลิลิตร และปิเปตตัวอย่างน้ำลงใน อาหาร LST 10 มิลลลิ ติ ร ทม่ี ีความเขม้ ขน้ 1 เท่า หลอดละ

106 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) ผลการศึกษาและอภปิ รายผล พลาสติกขุ่นที่ทำการศึกษาในครั้งนี้ไม่ผ่านมาตรฐานค่า ความเป็นกรด-ด่าง จำนวน 5 ยี่ห้อ (8 ตัวอย่าง คิดเป็น ผลการทดลอง รอ้ ยละ 17.8) ไดแ้ ก่ นำ้ ดม่ื ย่ีหอ้ A (3 ตวั อยา่ ง) C (1 ตวั อยา่ ง) D (2 ตัวอย่าง) F (1 ตัวอย่าง) และ O (1 ตัวอย่าง) คุณภาพทางกายภาพบางประการของน้ำดื่ม (ตารางที่ 1) บรรจุขวดพลาสติกขุ่นทีจ่ ำหนา่ ยในเขตอำเภอเมืองชลบุรี พบว่าน้ำดื่มทุกตัวอย่าง (ร้อยละ 100) ระบุรายละเอียด การตรวจสอบลักษณะทางเคมี คือ ปริมาณ ของสถานที่ ชื่อบริษัทผลิต แต่ไม่ระบุวันผลิตหรือวัน ของแข็งทั้งหมดในน้ำด่ืมพบวา่ มีค่าอยู่ในช่วง 1.0±0.0 ถึง หมดอายุบนฉลากผลิตภัณฑ์ ทำให้ทุกตัวอย่างไม่ผ่าน 147.0±1.4 มิลลกิ รมั ต่อลิตร ซง่ึ อยูใ่ นเกณฑม์ าตรฐานของ มาตรฐานตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข ฉบับที่ 383 กระทรวงสาธารณสุข ฉบับที่ 61 พ.ศ. 2524 (18) ที่ พ.ศ. 2560 เรื่องการแสดงฉลากของอาหารในภาชนะ กำหนดไว้ให้มีปริมาณของแข็งทั้งหมดได้ไม่เกิน บรรจุ (17) การตรวจสอบลักษณะทางกายภาพอื่น ๆ 500 มิลลกิ รัมตอ่ ลิตร (ตารางท่ี 1) ได้แก่ ลักษณะของน้ำดื่มที่บรรจุภายในขวด กลิ่น ค่า ความเปน็ กรด-ด่าง พบว่าลกั ษณะของน้ำด่ืมท่ีปรากฏทุก การตรวจสอบคุณภาพทางชีวภาพ ได้แก่ ตัวอย่างมีลักษณะใส ไม่มีกลิ่น และมีค่าความเป็นกรด- ปริมาณแบคทีเรียโคลิฟอร์ม ฟีคัลโคลิฟอร์ม และ E. coli ด่างอยู่ในช่วง 5.53±0.14 ถึง 7.51±0.09 (ตารางที่ 1) พบว่าน้ำดื่มบรรจุขวดพลาสติกขุ่นทุกตัวอย่างมีปริมาณ เม่ือเปรียบเทียบกับมาตรฐานคุณภาพน้ำดื่มในภาชนะ แบคทีเรียโคลิฟอร์มและฟีคัลโคลิฟอร์ม น้อยกว่า 2 เอ็ม บรรจทุ ป่ี ิดสนทิ ของกระทรวงสาธารณสขุ ฉบับที่ 61 พ.ศ. พีเอ็นต่อ 100 มิลลิลิตร และตรวจไม่พบ E. coli ซึ่ง 2524 ท่กี ำหนดคา่ ความเปน็ กรด-ด่างอย่รู ะหว่าง 6.5-8.5 เป็นไปตามมาตรฐานทางด้านจุลินทรีย์ของประกาศ และต้องไม่มีกลิ่น (18) พบว่าน้ำดื่มบรรจุขวดชนิด กระทรวงสาธารณสขุ ฉบบั ที่ 61 พ.ศ. 2524 (18) ตารางที่ 1 ลกั ษณะทางกายภาพและเคมบี างประการของน้ำดม่ื บรรจุขวดพลาสตกิ ข่นุ ที่จำหนา่ ยในเขตอำเภอเมือง จังหวัดชลบรุ ี ลักษณะทางกายภาพ หมายเลข ัตวอ ่ยาง ยีห่ อ้ ลักษณะน้ำ ปริมาณของ คณุ ภาพน้ำดมื่ แข็งทั้งหมด* ตามมาตรฐาน กล่ิน* ่คาความเป็น (มก/ล) กรด- ่ดาง* A 1 ใส ไมม่ กี ลน่ิ 6.32 ± 0.10 5.0 ± 1.0 ไมผ่ า่ น 2 ใส ไมม่ ีกลิ่น 5.97 ± 0.10 8.7 ± 1.5 ไมผ่ า่ น 3 ใส ไม่มกี ลิ่น 6.18 ± 0.02 10.3 ± 3.1 ไมผ่ า่ น B 4 ใส ไมม่ ีกลิน่ 6.61 ± 0.07 110.7 ± 1.5 ผา่ น 5 ใส ไมม่ ีกล่นิ 6.75 ± 0.05 114.0 ± 2.0 ผา่ น 6 ใส ไม่มกี ลิ่น 6.75 ± 0.02 115.3 ± 1.5 ผ่าน C 7 ใส ไมม่ กี ลน่ิ 6.91 ± 0.08 109.5 ± 0.7 ผา่ น 8 ใส ไม่มกี ล่ิน 6.51 ± 0.09 116.5 ± 0.7 ผา่ น 9 ใส ไมม่ ีกลิ่น 6.47 ± 0.06 127.0 ± 1.4 ไมผ่ า่ น

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 107 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) ลกั ษณะทางกายภาพ หมายเลข ัตวอย่าง ยี่หอ้ ัลกษณะน้ำ ปรมิ าณของ คุณภาพนำ้ ดมื่ แข็งท้งั หมด* ตามมาตรฐาน กล่ิน* ค่าความเ ็ปน (มก/ล) กรด- ่ดาง* D 10 ใส ไมม่ ีกลน่ิ 6.54 ± 0.27 3.0 ± 1.7 ผา่ น 11 ใส ไมม่ ีกลิ่น 6.12 ± 0.10 2.7 ± 1.4 ไมผ่ า่ น 12 ใส ไมม่ ีกลน่ิ 5.53 ± 0.14 1.0 ± 0.0 ไม่ผา่ น E 13 ใส ไม่มีกลิ่น 6.85 ± 0.07 11.7 ± 2.1 ผ่าน 14 ใส ไม่มกี ลน่ิ 6.67 ± 0.06 10.0 ± 2.0 ผา่ น 15 ใส ไมม่ ีกลน่ิ 6.70 ± 0.07 16.3 ± 2.5 ผา่ น F 16 ใส ไมม่ กี ลน่ิ 6.39 ± 0.09 92.7 ± 3.5 ไมผ่ า่ น 17 ใส ไม่มีกลิ่น 6.54 ± 0.06 95.3 ± 3.2 ผ่าน 18 ใส ไม่มกี ลิ่น 6.63 ± 0.02 93.3 ± 7.2 ผา่ น G 19 ใส ไมม่ กี ลิ่น 7.31 ± 0.10 1.7 ± 1.2 ผา่ น 20 ใส ไม่มกี ลน่ิ 6.79 ± 0.09 1.3 ± 0.6 ผา่ น 21 ใส ไม่มีกลน่ิ 6.56 ± 0.15 1.3 ± 0.6 ผา่ น H 22 ใส ไม่มกี ลน่ิ 7.08 ± 0.08 139.5 ± 3.5 ผ่าน 23 ใส ไมม่ ีกลิ่น 7.11 ± 0.04 137.5 ± 9.2 ผ่าน 24 ใส ไมม่ กี ล่นิ 7.06 ± 0.02 141.5 ± 2.1 ผา่ น I 25 ใส ไมม่ ีกลิ่น 6.75 ± 0.06 63.3 ± 12.2 ผ่าน 26 ใส ไมม่ ีกลน่ิ 6.82 ± 0.06 48.0 ± 5.6 ผา่ น 27 ใส ไมม่ กี ลน่ิ 6.90 ± 0.05 51.0 ± 3.0 ผา่ น J 28 ใส ไม่มกี ลิ่น 7.03 ± 0.01 56.3 ± 10.7 ผา่ น 29 ใส ไม่มีกลิ่น 7.02 ±0.02 49.0 ± 5.7 ผา่ น 30 ใส ไม่มกี ลน่ิ 7.00 ±0.01 51.0 ± 13.2 ผ่าน K 31 ใส ไม่มกี ล่ิน 7.08 ± 0.00 147.0 ± 1.4 ผา่ น 32 ใส ไมม่ ีกลน่ิ 7.08 ± 0.02 144.0 ± 4.2 ผา่ น 33 ใส ไม่มีกลิ่น 7.09 ± 0.01 141.5 ± 4.9 ผา่ น L 34 ใส ไม่มีกลิ่น 7.51 ± 0.09 99.3 ± 8.5 ผ่าน 35 ใส ไม่มีกลิน่ 7.33 ± 0.03 95.3 ± 13.2 ผ่าน 36 ใส ไม่มกี ลิน่ 7.11 ± 0.02 85.0 ± 7.0 ผา่ น M 37 ใส ไมม่ ีกลิ่น 6.90 ± 0.02 12.3 ±6.6 ผ่าน 38 ใส ไมม่ กี ลิน่ 6.89 ± 0.02 12.0 ± 6.1 ผา่ น 39 ใส ไมม่ กี ลิน่ 6.80 ± 0.01 13.7 ± 2.3 ผ่าน

108 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) ลกั ษณะทางกายภาพ หมายเลข ัตวอย่าง ย่หี ้อ ัลกษณะน้ำ ปรมิ าณของ คณุ ภาพนำ้ ดื่ม แข็งทั้งหมด* ตามมาตรฐาน กล่ิน* ค่าความเ ็ปน (มก/ล) กรด- ่ดาง* N 40 ใส ไมม่ ีกลิน่ 7.25 ± 0.04 10.7 ± 0.6 ผ่าน 41 ใส ไมม่ ีกลิ่น 7.05 ± 0.04 8.0 ± 4.4 ผา่ น 42 ใส ไมม่ กี ลน่ิ 6.75 ± 0.07 5.7 ±3.5 ผ่าน O 43 ใส ไม่มีกลิน่ 6.92 ± 0.05 13.3 ± 2.5 ผา่ น 44 ใส ไม่มกี ลน่ิ 6.73 ± 0.06 12.5 ± 2.1 ผ่าน 45 ใส ไมม่ กี ล่ิน 6.48 ± 0.09 11.5 ± 2.1 ไมผ่ า่ น ขอ้ มูลแสดงเป็นค่าเฉลี่ย±ค่าเบีย่ งเบนมาตรฐาน *ประกาศกระทรวงสาธารณสขุ ฉบบั ท่ี 61 พ.ศ. 2524 ทีก่ ำหนดให้น้ำดมื่ ในภาชนะบรรจุท่ี ปดิ สนิทต้องมคี ่าความเปน็ กรด-ดา่ งอยู่ในช่วง 6.5-8.5 ปริมาณของแข็งทงั้ หมดน้อยกวา่ 500 มลิ ลิกรมั ต่อลิตร และไมม่ กี ลน่ิ (18) อภิปรายผล ชลบุรีในการศึกษาครั้งน้ี (10-12, 19) การระบุ รายละเอียดบนฉลากใหค้ รบถ้วนตามกฎหมายเป็นการให้ ฉลากผลิตภัณฑ์มีความสำคัญอย่างมากในการ ข้อมูลแกผ่ ูบ้ รโิ ภคว่านำ้ ด่ืมบรรจขุ วดนัน้ ยังคงมคี ณุ ภาพท่ี แสดงรายละเอียดเกี่ยวกับสินค้า ไม่ว่าจะเป็นชื่อ ดี มีความปลอดภัยต่อการเลือกบริโภค เนื่องจากในบาง ผลิตภณั ฑ์ วันผลิต-วันหมดอายุ ส่วนประกอบ คำแนะนำ สถานการณ์ เช่น น้ำท่วมหรือเกิดภัยพิบัติทางธรรมชาติ ในการใช้และเก็บรักษาอย่างปลอดภัย การออกแบบ อาจจะต้องมีการเก็บน้ำดื่มเป็นระยะเวลานาน การไม่ ฉลากที่สวยงามยังเป็นการส่งเสริมความโดดเด่นของ ระบุวันหมดอายุทำให้ผู้บริโภคไม่ทราบว่าน้ำดื่มบรรจุ ผลิตภัณฑ์และดงึ ดดู ความสนใจทำให้ลูกคา้ ตัดสินใจเลือก ขวดที่มีอยู่นั้นยังคงปลอดภยั ต่อการบริโภคหรือไม่ ทำให้ ซื้อผลิตภัณฑ์ ข้อสำคัญของฉลากผลิตภัณฑ์ต้องแสดง มีความเสี่ยงต่อการปนเปื้อนสิ่งแปลกปลอมที่เกิดจาก ข้อมูลต่าง ๆ ตามกฎหมายที่มีผลบังคับใช้กับผลิตภัณฑ์ ความเสื่อมของภาชนะบรรจุที่อาจส่งผลเสียต่อสุขภาพ นั้น ๆ การศึกษาครั้งนี้ฉลากผลิตภัณฑ์น้ำดื่มบรรจุขวด ของผู้บริโภคได้ จากผลการศึกษาในครั้งนี้ที่พบว่าน้ำด่ืม พลาสติกขุ่นทั้งหมด 45 ตัวอย่าง แสดงรายละเอียดช่ือ บรรจุขวดพลาสติกขุ่นทุกตัวอย่างไม่ระบุวันหมดอายุลง ผลิตภัณฑ์ ชื่อบริษัทผลิตและสถานที่ผลิต แต่ตัวอย่าง บนฉลากผลิตภัณฑ์ จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งท่ี ทั้งหมด (ร้อยละ 100) ไม่แสดงวันผลิต-วันหมดอายุ ทำ บริษัทผู้ผลิตน้ำดื่มบรรจุขวดต้องดำเนินการปรับปรุง ให้ไม่ผ่านมาตรฐานตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข ฉลากผลิตภัณฑ์ให้ตรงตามมาตรฐานคุณภาพน้ำดื่ม ฉบับที่ 383 พ.ศ. 2560 เรื่องการแสดงฉลากของอาหาร รวมทั้งเจ้าหน้าที่รัฐที่มีอำนาจรับผิดชอบควรเข้มงวดใน ในภาชนะบรรจุ (17) ผลการศึกษาครั้งนี้สอดคล้องกับ การตรวจสอบคุณภาพน้ำดื่มให้มากยิ่งขึ้น เพื่อความ การศกึ ษาคณุ ภาพน้ำดื่มบรรจขุ วดพลาสติกขุ่นทีจ่ ำหน่าย ปลอดภัยและคุณภาพชีวติ ของผูบ้ ริโภค ในจงั หวัดระยอง บรุ ีรมั ย์ พระนครศรอี ยุธยาและอ่างทอง ที่พบว่าน้ำดื่มทุกตัวอย่างไม่ระบุวันผลิต-วันหมดอายุบน ความเป็นกรด-ด่างของน้ำเกิดจากการควบคุม ฉลากผลิตภัณฑ์ มีการระบุเพียงชื่อผลิตภัณฑ์ ชื่อบริษัท ความสมดุ ลของก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ สาร ผลิตและสถานที่ผลิตเช่นเดียวกันกับน้ำดื่มในจังหวัด ไบคาร์บอเนต สารคาร์บอเนต (carbon dioxide– bicarbonate–carbonate equilibrium system) ภายใน

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 109 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) น้ำ (4) หากมีปริมาณก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ในน้ำมาก พลาสติกถูกทำลายได้ง่ายด้วยสภาวะที่เป็นกรดจนเกิด ขึ้นจะทำให้ค่าความเป็นกรด-ด่างลดลง (1) น้ำท่ีเป็นกรด การหลุดออกมาปนเปื้อนในน้ำ อาหารหรือเครื่องดื่มที่ หรือน้ำที่เป็นกรดอ่อนมีค่าความเป็นกรด-ด่างน้อย บรรจใุ นขวดพลาสติกขุน่ เมอื่ ผ้บู รโิ ภครบั ประทานอาหาร กว่า 6.5 และมีคุณสมบัติในการกัดกร่อน จากผลการ หรือเครื่องดื่มเหล่านี้เข้าไปจะทำให้เกิดอันตรายต่อ ตรวจสอบนำ้ ดื่มบรรจขุ วดพลาสตกิ ขนุ่ ในการศึกษาครั้งน้ี สุขภาพได้ ซึ่งอาจจะไม่แสดงอาการในทันที แต่สามารถ พบวา่ นำ้ ดมื่ จำนวน 8 ตวั อยา่ ง (ร้อยละ 17.8) มีค่าความ สะสมเมือ่ รับประทานตดิ ตอ่ กนั เปน็ ระยะเวลานานจนเกิด เป็นกรด-ด่างต่ำกว่ามาตรฐาน คือ 6.5 การสำรวจ อันตรายต่อสุขภาพขึ้นมาได้ (23) จากผลการศึกษาใน คุณภาพน้ำด่มื บรรจุขวดพลาสตกิ ขุ่นท่ีจำหน่ายในจังหวัด ครั้งนี้ที่พบน้ำดื่มบรรจุขวดบางตัวอย่างมีค่าความเป็น ตา่ ง ๆ ของประเทศไทย เชน่ อ่างทอง ระยองและบุรรี ัมย์ กรด-ด่างต่ำกว่ามาตรฐาน ดังนั้นบริษัทผู้ผลิตจึงควรมี แสดงให้เห็นว่าน้ำดื่มบรรจุขวดพลาสติกขุ่นส่วนใหญ่มี ความระมัดระวังในการตรวจสอบค่าความเป็นกรด-ด่าง ความเป็นกรดอ่อน ๆ เนื่องจากน้ำดื่มมีค่าความเป็น ของน้ำดื่มให้อยู่ในช่วงมาตรฐานก่อนการจัดจำหน่าย กรด-ด่างต่ำกว่าค่ามาตรฐานของกระทรวงสาธารณสุข รวมทั้งควรมีการปรับปรงุ กระบวนการผลิตบางข้ันตอนท่ี (10-12) แต่อย่างไรก็ตามน้ำดื่มบรรจุขวดพลาสติกขุ่นท่ี จ ะ ท ำ ใ ห ้ ค ่ า ค ว า ม เ ป ็ น ก ร ด -ด ่ า ง ข อ ง น ้ ำ ด ื ่ ม ต ร ง ต า ม จำหน่ายในจังหวัดพระนครศรีอยุธยามีค่าความเป็น มาตรฐาน กรด-ดา่ งสงู กวา่ 6.5 (19) ความเปน็ กรดอ่อนที่มีค่าความ เป็นกรด-ด่างต่ำกว่า 6.5 ที่ตรวจพบในตัวอย่างน้ำดื่มใน คุณสมบัติทางเคมีที่ตรวจวัดคุณภาพน้ำดื่มใน ครั้งน้ีอาจเกิดจากค่าความเป็นกรด-ด่างของน้ำดิบที่ การศึกษาครง้ั น้ี คอื ปรมิ าณของแข็งทงั้ หมด โดยปริมาณ นำมาใช้ผลิตน้ำดื่มบรรจุขวดมีค่าต่ำกว่ามาตรฐานหรือ ของแข็งทั้งหมด คือ ของแข็งที่ละลายน้ำและของแข็งท่ี เกิดจากกระบวนการบำบดั น้ำดิบอาจมีผลทำให้ค่าความ แขวนลอย รวมทั้งของแข็งที่ตกตะกอนในน้ำ ซึ่งมักเป็น เป็นกรด-ด่างลดลง นอกจากนี้อาจเกิดจากกระบวนการ สารประกอบเกลืออนินทรีย์ เช่น แคลเซียม คลอไรด์ บางประการที่เกิดขึ้นระหว่างการเก็บรักษาน้ำดื่มนาน ไนเตรท ฟอสฟอรัส เหล็ก กำมะถันและอนุภาคไอออน เกนิ ไปจนทำให้เกดิ การเส่ือมสภาพของพลาสติกจนส่งผล อน่ื ๆ (15) หากปรมิ าณของแขง็ ทัง้ หมดสงู จะทำให้น้ำด่ืม ต่อค่าความเป็นกรด-ด่างของน้ำ จากการศึกษาที่ผ่านมา มีความขุ่นและรสชาติเปลี่ยนไป การศึกษาปริมาณ พบว่าน้ำดื่มบรรจุขวดที่หมดอายุแล้ว 5 ปี ทุกตัวอย่างมี ของแข็งทั้งหมดในน้ำดื่มมีการศึกษาอย่างกว้างขวางใน ค่าความเป็นกรด-ด่างต่ำกว่า 6.5 (20) การมีคุณสมบัติ หลายประเทศ เช่น อินเดียและไนจีเรีย เป็นต้น (6, 24) เป็นกรดของน้ำดื่มอาจส่งผลต่อการดูดซึมแร่ธาตุต่าง ๆ ถึงแม้ว่าปริมาณของแข็งทั้งหมดเป็นปัจจัยที่มีผลต่อ ในร่างกายน้อยลง การขับแร่ธาตุออกทางปัสสาวะมาก คุณภาพน้ำดื่มดังท่ีกล่าวมาข้างต้น แต่ยังมีการศึกษาถึง ขึ้นทำให้ร่างกายขาดแร่ธาตุ (21) รวมทั้งอาจส่งผล ปริมาณของแข็งทั้งหมดในน้ำดื่มบรรจุขวดในประเทศ เ กี ่ ย วกั บ กา ร เ กิ ด โ ร ค ห ั วใจ แ ล ะ ค วา ม ด ั น โ ล ห ิ ต ส ู ง อี ก ไทยน้อยมากเมื่อเปรียบเทียบกับต่างประเทศ มีเพียง ด้วย (1) นอกจากนน้ี ำ้ ท่มี ีความเปน็ กรดจะมีคุณสมบัติใน รายงานถึงปริมาณของแขง็ ทั้งหมดในน้ำดื่มจากเคร่ืองทำ การกัดกร่อนทำให้เสี่ยงต่อการปนเปื้อนด้วยสารโลหะ น้ำเย็นภายในมหาวิทยาลัยทักษิณ วิทยาเขตพัทลุง ที่ เช่น ทองแดง เหลก็ ตะก่ัว แมงกานสี และสังกะสี เปน็ ต้น พบว่าปริมาณของแข็งทั้งหมดมีค่าเฉลี่ยประมาณ (22) โดยเฉพาะอย่างยิ่งขวดน้ำพลาสติกชนิดขุ่นเหล่าน้ี 78 มิลลิกรัมต่อลิตร (25) การศึกษาในครั้งนี้พบว่า เป็นพลาสติกชนิด PE ซึ่งเป็นพลาสติกประเภทเทอร์โม ปริมาณของแข็งทัง้ หมดของน้ำดื่มบรรจขุ วดพลาสติกขนุ่ พลาสติกที่โครงสร้างหรือโมเลกุลขององค์ประกอบ ท่ีจำหน่ายในเขตอำเภอเมืองชลบุรีมีค่าอยู่ในช่วง 1.0 – 147.0 มิลลิกรัมต่อลิตร แสดงให้เห็นว่าน้ำดื่มบรรจุขวด

110 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) น่าจะมีความปลอดภัยต่อผู้บริโภค เนื่องจากมีค่าอยู่ใน เป็นขั้นตอนที่มีประสิทธิภาพในการกำจัดแบคทีเรียที่ เกณฑ์มาตรฐานของกระทรวงสาธารณสุข ฉบับที่ 61 ปนเปื้อนในแหล่งน้ำ ดังนั้นจึงน่าจะเป็นสาเหตุทำให้น้ำ พ.ศ. 2524 (18) ท่ีกำหนดไวใ้ หม้ ีปรมิ าณของแข็งท้ังหมด ดื่มบรรจุขวดพลาสติกขุ่นปราศจากแบคทีเรียดัชนีและ ได้ไมเ่ กนิ 500 มลิ ลิกรมั ตอ่ ลติ ร นอกจากปรมิ าณของแข็ง แบคทีเรียก่อโรคทางเดินอาหาร ทำให้มีความปลอดภัย ทั้งหมดที่ได้ศึกษาในครั้งนี้แล้ว ควรมีการศึกษาคุณภาพ ต่อการบริโภคตามมาตรฐานของกระทรวงสาธารณสุข ทางเคมีด้านอื่น เช่น ความกระด้างและสารโลหะหนัก ของประเทศไทย ต่อไป เพื่อทำให้น้ำดื่มบรรจุขวดพลาสติกขุ่นได้รับความ น่าเชื่อถือมากยิ่งขึ้น พร้อมทั้งยังทำให้ผู้บริโภคมีข้อมูล สรุปผล ด้านต่าง ๆ เพียงพอในการพิจารณาถึงความปลอดภัยใน การเลือกซือ้ น้ำด่มื บรรจขุ วดพลาสติกข่นุ น้ำดื่มบรรจุขวดพลาสตกิ ขุ่นที่จำหน่ายในพ้นื ท่ี อำเภอเมือง จังหวัดชลบุรี ทุกตัวอย่าง (ร้อยละ 100) มี โดยทั่วไปแล้วน้ำดื่มบรรจุขวดต้องผ่าน ปรมิ าณของแขง็ ทั้งหมด แบคทีเรียโคลิฟอรม์ และ E. coli กระบวนการบำบดั ต่าง ๆ เพื่อทำให้น้ำดื่มมคี วามบรสิ ทุ ธิ์ ผ่านมาตรฐานตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข แต่น้ำ สะอาดและมีคุณภาพดีเหมาะต่อการบริโภค อย่างไรก็ ดื่มบรรจุขวดเหล่าน้ีทุกตัวอย่างไม่ระบุวันผลิตหรือวัน ตามการปนเปื้อนแบคทีเรียในน้ำดื่มบรรจุขวดสามารถ หมดอายุบนฉลากผลิตภัณฑ์ และน้ำดื่มบรรจุขวด เกิดขึ้นได้ตลอดทุกขั้นตอนของกระบวนการผลิต พลาสติกขุ่นร้อยละ 17.8 มีค่าความเป็นกรด-ด่างต่ำกวา่ การศึกษาในครั้งนี้พบว่าน้ำดื่มบรรจุขวดพลาสติกขุ่นใน มาตรฐาน คือ 6.5 ดังนั้นบริษัทผู้ผลิตน้ำดื่มบรรจุขวด เขตอำเภอเมืองชลบุรีทุกตัวอย่างมีปริมาณแบคทีเรีย พลาสติกขุน่ ควรดำเนินการปรับปรุงกระบวนการผลิตนำ้ โคลฟิ อร์มน้อยกว่า 2.0 เอม็ พเี อน็ ตอ่ 100 มลิ ลลิ ิตร และ ดื่มบางขั้นตอนให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น สามารถ ตรวจไม่พบ E. coli ทำให้ผ่านมาตรฐานตามประกาศ รักษาค่าความเป็นกรด-ด่างใหอ้ ยู่ในชว่ งมาตรฐาน รวมทัง้ กระทรวงสาธารณสุข ฉบับที่ 61 พ.ศ. 2524 (18) ดำเนินการปรับปรุงฉลากผลิตภัณฑ์ให้ตรงตามประกาศ สอดคล้องกับการศึกษาคุณภาพทางจุลินทรีย์ของน้ำด่ืม กระทรวงสาธารณสุข ในขณะเดียวกันเจ้าหน้าที่รัฐที่มี บรรจุขวดพลาสติกขุ่นที่จำหน่ายในจังหวัดระยอง อำนาจรับผิดชอบควรเข้มงวดในการตรวจสอบคุณภาพ พระนครศรีอยุธยา บุรีรัมย์ และอ่างทอง ที่ไม่พบการ น้ำดื่มบรรจุขวดพลาสติกขุ่นให้มากยิ่งขึ้น เพื่อความ ปนเปื้อนแบคทีเรียดัชนีเหล่านี้เช่นเดียวกัน (10-12, 19) ปลอดภัยและสรา้ งความเช่ือมั่นในนำ้ ดื่มบรรจขุ วดของทง้ั การไม่พบแบคทีเรียดัชนีเหล่าน้ีบ่งชี้ว่าน้ำดื่มบรรจุขวด นักท่องเที่ยวและประชาชนทั่วไปในพื้นที่อำเภอเมือง อาจไม่มีการปนเปื้อนด้วยแบคทีเรียก่อโรคในทางเดิน จงั หวัดชลบรุ ี อาหารบางชนดิ ที่มีแหล่งมาจากสิ่งขบั ถ่ายของมนุษย์และ สัตว์เลือดอุ่น เช่น V. cholerae สาเหตุของโรค กิตติกรรมประกาศ อหิวาตกโรค Sh. flexneri หรือ Sh. dysenteriae สาเหตุของโรคบิด และ Sal. paratyphi สาเหตุของโรค ขอขอบค ุ ณภาควิ ชาจ ุ ลชี ววิ ทยา คณะ ไข้รากสาดหรือไข้ไทฟอยด์ เป็นต้น (7) จากการสังเกต วิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา ที่เอื้อเฟื้อวัสดุอุปกรณ์ ฉลากผลิตภัณฑ์น้ำดื่มบรรจุขวดในการศึกษาครั้งน้ีมีการ และสถานท่ใี นการวจิ ัยคร้งั น้ี ระบุถึงกระบวนการบำบัดน้ำดิบที่ใช้ในกระบวนการผลติ เช่น การทำ Reverse osmosis, การใช้รังสีอัลตร้า เอกสารอ้างอิง ไวโอเลต และการใช้โอโซน เป็นต้น กระบวนการเหล่านี้ 1. Varakamin S. Water for life. Bangkok: Samcharoen Panich; 2006. Thai.

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 111 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) 2. Rylander R. Drinking water constituents and locally drinking water in sealed containers disease. J Nutr. 2008;138:423S-25S. and packaged ice sold in Mahasarakham 3. Choudhary AK, Das S, Jha JN. Improvement province, Thailand]. Academic Journal of of properties of clay subgrade using waste Community Public Health. 2020;6(4):14-26. LDPE strip reinforcement. In: Singh H, Garg P, Thai. Kaur I, editors. ICSWMD 2018, LNCE 21. 9. Nimrat S, Vuthiphandchai V. [Physical and Switzerland: Springer Nature AG; 2019. p. microbiological qualities of clear bottled 103-15. drinking water distributed in Nan province]. 4. World Health Organization. Guidelines for Journal of Science & Technology, Ubon drinking water quality. 4th ed. Geneva: Ratchathani University. 2014;16(3):57-64. Thai. World Health Organization; 2017. 10. Nimrat S, Suechamnongkitchakarn N, 5. Food and Drug Administration. Notification Supannapan K, Vuthiphandchai V. of Ministry of Health, No. 256 (2002) entitled [Assessment of physical, pH and “The water for consumption in sealed microbiological qualities of bottled drinking container” (No. 4) [Internet]. 2002 [cited water produced in Burirum province, 2020 Dec 25] Availability from: http:// Thailand]. RMUTP Research Journal Science elib.fda.moph.go.th/elib/cgibin/opacexe? & Technology. 2015;9(2):32-43. Thai. lang=1&cat=gen&pat. Thai. 11. Nimrat S, Supannapan K, Butkhot N, 6. Krishnan RR, Dharmaraj K, Kumari BDR. A Vuthiphandchai V. [Standard of bottled comparative study on the physico-chemical drinking water distributed in Aug Thong]. and bacterial analysis of drinking, borewell RMUTP Research Journal. 2016;10(2):135-47. and sewage water in the three different Thai. places of Sivakasi. J Environ Biol. 12. Nimrat S, Supannapan K, Vuthiphandchai V. 2007;28:105-8. [Quality of bottled drinking water distributed 7. Pumpuang A, Cheewaphan A, Amnouypon J, in Rayong province, Thailand]. Journal of Supasirisun Y, Teawrattanakul T, Pidet N, et Science and Technology Mahasarakham al. [Prevalence and antibiotic susceptibility University. 2016;35(5):538-47. Thai. profile of fecal coliform isolated from 13. Chonburi Province. Chonburi Province [Internet]. beverage sold in Sangkhalok community]. 2017 [cited 2020 Dec 25] Availability from: Vajira Medical Journal: Journal of Urban http://www.chonburi.go.th/website/main/web_i Medicine. 2017;61(2):75-82. Thai. ndex. Thai. 8. Jonganokpone C. [Physical assessment and 14. Nimrat S, Banjertjaradlert H, Vuthiphandchai determination of bacterial contamination of V. [Assessment of quality of bottled drinking

112 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) water distributed in Chon Buri province]. 19. Nimrat S, Vuthiphandchai V. [Physical and Journal of Science and Technology microbiological qualities of clear and Mahasarakham University. 2013;33(5):454-9. opaque bottled drinking water distributed in Thai. Ayutthaya province]. Journal of Science & Technology Ubon Ratchathani University. 15. American Public Health Association, 2017;19(3):193-207. Thai. American Water Works Association & Water Environment Federation. Standard methods 20. Nimrat S, Khunjeng N, Vuthiphandchai V. for the examination of water and [Characteristic and some qualities of 5-year wastewater. 22nd ed. Baltimore: American expired drinking water in clear plastic Public Health Association; 2012. bottles]. Rajamangala University of Technology Tawan-ok Research Journal. 16. Kornacki JL, Johnson JL. Chapter 8: 2018;11(2):122-30. Thai. Enterobacteriaceae, coliforms, and Escherichia coli as quality and safety 21. Reid R. 7 reasons why acidic water is bad for you indicators. In: Downes FP, Ito K, editors. [Internet]. 2019 [cited 2020 Dec 25] Availability Compendium of methods for the from: https://www.tyentusa.com/blog/acidic- microbiological examination of foods. 4th water-negative-effects/. ed. Washington DC: American Public Health Association; 2001. p. 69-82. 22. Private Wells Series. pH- Acidity of Private Drinking Water Wells. Rhode Island: Rhode 17. Bureau of Food, Food and Drug Island and Department of Health and the Administration, Ministry of Public Health. University of Rhode Island Cooperative Notification of the Ministry of Public Health Extension Department of Natural Resources No. 383, B.E 2560 (2017), Re: labeling of pre- Science; 2003. packaged foods (No.2) [Internet]. 2017 [cited 2020 Dec 25] Availability from: 23. Mathawaraporn B. Case study: Hazard from http://www.ratchakitcha.soc.go.th/ consumption of opaque-plastic bottled beverages DATA/PDF/2560/ E/097/24.PDF. Thai. [Internet]. [cited 2020 Nov 4] Availability from: http://knowledge.ocpb.go.th/download/article/ar 18. Bureau of Food, Food and Drug ticle_20190409104742.pdf. Thai. Administration, Ministry of Public Health. (1981). Notification of the Ministry of Public 24. Shittu OB, Olaitan JO, Amusa TS. Physico- Health (No.61) B.E. 2524 (1981) Re: Drinking chemical and bacteriological analyses of water in sealed containers [Internet]. 1981 water used for drinking and swimming [cited 2020 Dec 25] Availability from: purposes in Abeokuta, Nigeria. J Biomed. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF 2008;11:285-90. /2524/D/157/52.PDF. Thai.

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 113 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) 25. Rakkamon T, Chaimay B, Inraksa S, Rachasong W. [Quality of drinking water from water cooler at Thaksin University, Phatthalung campus]. Thaksin Journal. 2012;15(2):18-26. Thai.

114 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) ฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระของไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ผลิตโดยเอนไซม์ไคติเนสท่ีสกัดจาก ตน้ ออ่ นกา้ มปู Antioxidant Activity of Chitooligosaccharides Produced by Chitinase Extracted from two Weeks Seedlings of Samanca saman (Jacq) Merr. มานะ ขาวเมฆ Mana Kaomek คณะวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี 13180 Faculty of Science and Technology, Valaya Alongkorn Rajabaht University under the Royal Patronage, Khlong Luang, Pathum Thani 13180, THAILAND Corresponding author e-mail: [email protected] ARTICLE INFO ABSTRACT Article history: This research was to study the antioxidant activity of Received: 9 August, 2021 chitooligosaccharides from two weeks seedlings of Samanca saman Revised: 22 September, 2021 (Jacq) Merr. produced by chitinase with extraction of 0.1 molar acetate Accepted: 4 October, 2021 buffer at pH 3.5 was investigated in this work. It was found that Available online: 28 October, 2021 chitooligosaccharides obtained from hydrolysis of 1 percent of colloidal DOI: 10.14456/jarst.2021.10 chitin in 0.1 molar acetate buffer pH 3.5 using chitinase extracted from Keywords: chitinase, two weeks seedlings of Samanca saman (Jacq) Merr. at 0 . 5 hour chitooligosaccharides, digestion, chitooligosaccharides were produced from hydrolysis of 1 antioxidant activity, Samanca percent of colloidal chitin in 0.1 molar acetate buffer pH 3.5 utilizing saman (Jacq) Merr. chitinase isolated from two weeks seedlings of Samanca saman (Jacq) Merr. It comprises acetylglucosamine as well as (GlcNAc)2, (GlcNAc)3, (GlcNAc)4, (GlcNAc)5, and (GlcNAc)6 of chitooligosaccharides. The small molecules of (GlcNAc)1, (GlcNAc)2 and (GlcNAc)3 increased with 1 hour, 2 hours and 4 hours of curing time, the small molecules of (GlcNAc)1, (GlcNAc)2, and (GlcNAc)3 increased, whereas the large molecules of (GlcNAc)4, (GlcNAc)5 and (GlcNAc)6 decreased. The large molecules of (GlcNAc)4 changed to (GlcNAc)2 + (GlcNAc)2 and (GlcNAc)1 + (GlcNAc)3,

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 115 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) (GlcNAc)5 changed to (GlcNAc)2 + (GlcNAc)3 and (GlcNAc)1 + (GlcNAc)4, (GlcNAc)6 changed to (GlcNAc)3 + (GlcNAc)3, (GlcNAc)2 + (GlcNAc)4 and (GlcNAc)1 and (GlcNAc)5. Chitooligosaccharides obtained from the use of every curing time to digest which have antioxidant activity better than butylated hydroxyl toluene (BHT) standard. The EC50 of 0.5 hour, 1 hour, 2 hours and 4 hours incubation were 1.01±0.1, 1.07±0.1, 1.12±0.1 and 1.18±0.1 µg/mL, respectively, which less than the EC50 of BHT standard of 1.34±0.1 µg/mL. The large molecules of chitooligosaccharides from shorter curing time (0.5 hour) have more antioxidant activity than small molecules from longer curing time (1 hour, 2 hours and 4 hours). บทคัดย่อ ฤทธกิ์ ารต้านอนุมลู อสิ ระพบว่า ไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ท่ีได้ จากการใช้เวลาย่อยทุกช่วงเวลา ดังกล่าวข้างต้นจะมีฤทธิ์ งานวิจัยนี้ศึกษาฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระของ การต้านอนุมูลอิสระได้ดกี ว่าสารมาตรฐานบิวทิลไฮดรอกซิ ไคโตโอลิโกแซคคาไรด์จากต้นอ่อนก้ามปูอายุ 2 สัปดาห์ โทลูอีน (BHT) โดยมีค่า EC50 ของไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ โดยอาศัยการทำงานของเอนไซม์ไคติเนส และสกดั ด้วย 0.1 ในช่วงการบ่มท่ี 0.5 ชั่วโมง 1 ชั่วโมง 2 ชั่วโมง และ โมลาร์ อะซิเตตบัฟเฟอร์ ท่ีพีเอช 3.5 พบว่า ไคโตโอลิโก 4 ชั่วโมงเท่ากับ 1.01±0.1, 1.07±0.1, 1.12±0.1 และ แซคคาไรด์ทส่ี กัดได้จากการย่อย 1 เปอร์เซน็ ต์ ไคตินในรูป 1.18±0.1 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร ตามลำดับ ซึ่งต่ำกว่าค่า คอลลอยด์ ใน 0.1 โมลาร์ อะซิเตตบัฟเฟอร์ ท่ีพีเอช 3.5 EC50 จากสารมาตรฐาน BHT ที่มีค่าเท่ากับ 1.34 ±0.1 โดยการย่อยของเอนไซม์ไคติเนสที่สกัดได้จากต้นอ่อน ไมโครกรัม/มิลลิลิตร ไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ที่มีโมเลกุล กา้ มปอู ายุ 2 สปั ดาห์ ทใ่ี ช้เวลายอ่ ย 0.5 ชวั่ โมง จะมีเอนอะ ขนาดใหญ่จากการใชร้ ะยะเวลาบ่มน้อยลง (0.5 ชัว่ โมง) จะ ซิติลกลูโคซามีน (GlcNAc)1 และไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ มีฤทธิ์ในการต้านอนุมูลอิสระได้กว่าไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ ขนาด 2-6 โมเลกุล ได้แก่ (GlcNAc)2, (GlcNAc)3, ที่มีโมเลกุลขนาดเล็กจากการใช้ระยะเวลาบ่มมากกว่า (GlcNAc)4, (GlcNAc)5 และ (GlcNAc)6 แต่เมอ่ื เพ่มิ เวลาบ่ม (1 ชั่วโมง 2 ชัว่ โมง และ 4 ชัว่ โมง) เป็น 1 ชั่วโมง 2 ชั่วโมง และ 4 ชั่วโมง จะมีโมเลกุลขนาด เล็กของ (GlcNAc)1, (GlcNAc)2 และ (GlcNAc)3 เพิ่มขึ้น คำสำคัญ: ไคติเนส ไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ ฤทธิ์การ ในขณะท่ีโมเลกุลขนาดใหญ่ของ (GlcNAc)4, (GlcNAc)5 ต้านอนมุ ูลอสิ ระ ตน้ อ่อนก้ามปู และ (GlcNAc)6 ลดต่ำลง เนื่องจากโมเลกุลขนาดใหญ่ของ (GlcNAc)4 จะเปลยี่ นไปเป็น (GlcNAc)2 จำนวน 2 โมเลกลุ บทนำ และ (GlcNAc)1 กับ (GlcNAc)3 อย่างละ 1 โมเลกุล ส่วน (GlcNAc)5 จะถูกเปลยี่ นไปเปน็ (GlcNAc)2 กบั (GlcNAc)3 เอนไซม์ไคติเนสเป็นเอนไซม์เร่งปฏิกิริยาการ และ (GlcNAc)1 กับ (GlcNAc)4 อย่างละ 1 โมเลกุล และ สลายพันธะเบตา 1,4 ไกลโคซิดิกของไคตินด้วยน้ำ ซึ่งเป็น (GlcNAc)6) จะถูกเปลี่ยนไปเป็น (GlcNAc)3 กับ (GlcNAc)3 พอลิเมอร์ของเอนอะซติ ลิ กลูโคซามีน (GlcNAc) ได้ผลผลิต และ (GlcNAc)2 กับ (GlcNAc)4 และ (GlcNAc)1 กับ เป็นเอนอะซิติลกลูโคซามีนและไคโตโอลิโอแซคคาไรด์ที่มี (GlcNAc)5 อย่างละ 1 โมเลกุล เป็นต้น เมื่อนำไปทดสอบ ขนาด 2-6 โมเลกุล ได้แก่ ไคโตไบโอส ((GlcNAc)2)

116 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) ไคโตไตรโอส ((GlcNAc)3) ไคโตเตโตรส ((GlcNAc)4) ไค เอนไซม์ทั้ง 2 ชนิดและมคี ่ากิจกรรมจำเพาะสูงจึงเปลี่ยน โตเพนโตส ((GlcNAc)5) และไคโตเฮกโซส ((GlcNAc)6) เป็น ไคตินหรือไคโตซานเป็นไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ได้ดีกว่า ต้น เอนไซม์ไคติเนสพบในสิ่งมีชีวิตหลายชนิด เช่น จุลินทรีย์ และจากผลการวิจัยของพุธิตา ภูมิคอนสาร และมานะ ขาวเมฆ (7) เกี่ยวกับเอนไซม์ไคติเนสจากต้น แบคทีเรีย ยีสต์ เชื้อรา และพืช มีความสำคัญในการ อ่อนก้ามปูซึ่งมีค่ากิจกรรมจำเพาะสูง พบว่า ไคโตโอลิโก แซคคาไรด์จากไคติเนสที่สกัดจากต้นอ่อนก้ามปูอายุ ประยุกต์ใช้ทางเทคโนโลยีชีวภาพ โดยเฉพาะด้าน 2 สัปดาห์ เมื่อบ่มที่ 0.5 ชั่วโมง จะมีขนาดโมเลกุลเป็น (GlcNAc)4, (GlcNAc)5 และ (GlcNAc)6 และงานวจิ ยั ของ อตุ สาหกรรมการเกษตร เช่น ควบคมุ โรคพืช ทเ่ี กิดจากเชื้อ มานะ ขาวเมฆ (8) พบว่า ไคโตโอลิโกแซคคาไรด์จาก เอนไซม์ไคติเนสที่สกัดจากต้นอ่อนก้ามปูอายุ 2 สัปดาห์ รา แบคทเี รยี และแมลง (1) ขนาดของเอนไซม์ไคติเนสจาก สามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อราได้ 4 สายพันธุ์ คือ Bipolaris oryzae, Curvularia lunata, Magnaporthe พชื มีขนาดอยู่ในชว่ ง 25-40 กโิ ลดาลตัน (2) oryzae และ Setosphaeria oryzae ด้วยความเข้มข้น 5-10 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร และจากงานวิจัยของมูนและ ไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ประกอบด้วยมอนอแซค คณะ (9) สกัดเอนไซม์ไคติเนส จากเชื้อแบคทีเรีย คาไรด์ของเอนอะซิติลกลูโคซามีนหรือกลูโคซามีนตั้งแต่ Serratia marcescens PRNK-1 เมอ่ื ใช้ระยะเวลาในการ 2-10 โมเลกุล เชื่อมต่อกันด้วยพันธะเบตา 1,4 ไกลโคซิดิก ย่อยไคตินในรูปคอลลอยด์น้อยลง ส่งผลทำให้ได้ปริมาณ ทเ่ี กดิ จากการยอ่ ยสลายไคตนิ หรอื ไคโตซานด้วยปฏิกิริยา ของไคโตเฮกโซสเพิ่มมากขึ้น รองลงมาเป็นไคโตเพนโตส เคมีของกรดหรือการเร่งปฏิกิริยาการสลายด้วยน้ำของ และไคโตเตโตรส ตามลำดับ ดังนั้น ผู้วิจัยจึงนำไคโตโอลิโก เอนไซม์ในกลุ่มไคติโนไลติก (ไคติเนสและไคโตซาเนส) แซคคาไรด์ที่ได้จากการย่อยไคตินในรูปคอลลอยด์ด้วย ไคโตโอลิโกแซคคาไรด์นำมาใช้เป็นสารยับยั้งการ เอนไซม์ไคติเนสที่สกัดได้จากต้นอ่อนก้ามปูอายุ 2 สัปดาห์ เจริญเติบโตของแบคทีเรียและเชื้อรา (3,4) สารต้านโรค จะมีความสามารถในการเร่งปฏิกิริยาได้ดีและได้ผลิตผล ไขข้ออกั เสบ สารลดคอเลสเตอรอลและไขมนั ในเสน้ เลอื ด เป็นไคโตโอลโิ กแซคคาไรดข์ นาดใหญ่ (8) มาทดสอบฤทธ์ิ สารควบคุมการปลอ่ ยตัวยาสำคญั (5) นอกจากนี้ ไคโตโอ การตา้ นอนมุ ูลอิสระ ลิโกแซคคาไรด์ที่ไดจ้ ากการย่อยไคซานด้วยเอนไซม์ไคโต ซาเนสจากต้นออ่ นก้ามปู กระถินบ้าน ข้าว กข. 6 ข้าวฟ่าง วธิ ดี ำเนนิ การวจิ ัย เคยู 630 อายุ 2 สัปดาห์ ที่ใช้ระยะเวลาในการบ่มส้ัน (0.5 ชว่ั โมง) จะมีไคโตโอลโิ กแซคคาไรด์ทม่ี โี มเลกุลขนาด การสกัดเอนไซม์ไคติเนสจากต้นอ่อนก้ามปูด้วยวิธีของ ใหญ่ของ (GlcN)4, (GlcN)5 และ (GlcN)6 มากกว่าโมเลกลุ บอลเลอร์และคณะ (10) ขนาดเล็กของ (GlcN)1, (GlcN)2 และ (GlcN)3 จะมีฤทธ์ิ ในการตา้ นอนมุ ลู อสิ ระไดด้ ีกว่าสารมาตรฐานบิวทิลเลเตด ชั่งต้นอ่อนก้ามปูอายุ 2 สัปดาห์ที่ปลูกใน ไฮดรอกซิโทลูอีน (BHT) เมื่อเปรียบเทียบด้วยค่า EC50 ตู้ควบคุมอุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส และความชื้นร้อยละ (6) ไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ละลายน้ำได้ดีกว่าไคตินและ 80 หนัก 20 กรัม ล้างให้สะอาดด้วยน้ำกลั่นปลอดเชื้อบด ไคโตซาน จึงทำให้มีประสิทธิภาพการดูดซึมได้ดีกว่า ด้วยโกร่งให้ละเอียด เติมสารละลาย 0.1 โมลาร์ โซเดียม ดังนั้น ไคโตโอลิโกแซคคาไรดจ์ ึงมีมูลค่าสูงกว่าไคตนิ และ อะซิเตตบัฟเฟอร์เข้มข้น พีเอช 3.5 ปริมาตร 10 มิลลิลิตร ไคโตซานมาก ไคตนิ และไคโตซานถูกนำไปใชป้ ระโยชนไ์ ด้ ที่มี 1 มิลลิโมลาร์ ฟีนิลเมธิลซัลโฟนิลฟลูออไรด์ และ น้อย เนื่องจากอยู่ในรูปพอลิเมอร์ ดังนั้น การเปลี่ยน 5 เปอร์เซ็นตโ์ ดยมวลต่อปรมิ าตรของพอลิไวนลิ พอลิไพโรลิ ไคตินและไคโตซานที่อยู่ในรูปพอลิเมอร์ให้เป็นไคโตโอลิโก แซคคาไรด์ด้วยเอนไซม์ไคติเนสหรือเอนไซม์ไคโตซาเนส จึงมีความจำเป็นอย่างมาก ซึ่งพบว่าพืชหลายชนิดมี

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 117 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) โดนผสมอยู่ หลังจากนั้น นำไปปั่นเหวี่ยงท่ีความเร็วรอบ 0.3 มลิ ลิลิตร (5.78 ยูนติ /มิลลกิ รมั ) บ่มที่ 45 องศาเซลเซียส เท่ากับ 25,000 รอบต่อนาที เป็นเวลา 30 นาที จะได้ เป็นเวลา 0.5 ชั่วโมง 1 ชั่วโมง 2 ชั่วโมง และ 4 ชั่วโมง สารละลายของสารสกัดเอนไซมไ์ คติเนส ตามลำดับ หลังจากนั้น นำไปต้มให้เดือด แล้วนำของผสม มาปั่นเหวี่ยงที่ความเร็ว 12,000 รอบต่อนาที เป็นเวลา การหาค่ากิจกรรมของเอนไซม์ไคติเนสดว้ ยวธิ ีของบอลเลอร์ 10 นาที จะได้สารละลายใสของไคโตโอลโิ กแซคคาไรด์ และคณะ (10) การศึกษารูปแบบไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ด้วยวิธีของเพา ปิเปตสารสกัดเอนไซม์ไคติเนส 200 ไมโครลิตร นิบและไลซค์ ีวกิ ซ (14) (3.85 ยูนิต/มิลลิกรัม) ผสมกับ 1 เปอร์เซ็นต์ ไคตินในรูป คอลลอยด์ (11) ที่เตรียมจากเกล็ดไคติน (บริษัทซิกมา) ใน 1. สปอร์ตไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ที่ได้จากการ 0.1 โมลาร์ โซเดียมอะซิเตตบัฟเฟอร์เข้มข้น พีเอช 3.5 บ่มในระยะเวลา 0.5 ชั่วโมง 1 ชั่วโมง 2 ชั่วโมง และ ปรมิ าตร 800 ไมโครลิตร บ่มท่ี 45 องศาเซลเซยี ส เปน็ เวลา 4 ชั่วโมง บนแผน่ TLC 20 นาที นำของผสมป่นั เหวี่ยงทค่ี วามเร็วรอบ 12,000 รอบ ต่อนาที เป็นเวลา 20 นาที ปิเปตสารละลายใส 2. นำแผ่น TLC ใส่ในแท้งก์ที่มตี ัวทำละลายผสม 500 ไมโครลิตร เติม 0.8 โมลาร์ โซเดียมเตตระบอเรต ของโพรพานอล : น้ำ : แอมโมเนีย เท่ากับ 70 : 30 : 1 ปรมิ าตร 100 ไมโครลิตร นำของผสมไปตม้ ใหเ้ ดือด 3 นาที รอจนตัวทำละลายเคล่ือนที่ระยะทาง 10 เซนติเมตร ทำให้ เติมสารละลายพาราไดเมทลิ อะมิโนเบนซาลดไี ฮด์ปริมาตร แห้ง 3 มิลลิลิตร บ่มที่อุณหภูมิ 37 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 20 นาที วัดการดูดกลนื แสงท่ีความยาวคลน่ื 585 นาโนเมตร 3. สเปรย์กรดซัลฟิวริกเข้มข้น 10 เปอร์เซ็นต์ นำค่าทไ่ี ด้เทยี บกับกราฟมาตรฐานเอนอะซติ ลิ กลโู คซามีน บนแผ่น TLC นำไปวางบนเตาให้ความร้อน 3 นาที วัดระยะทางสารที่ปรากฏและหาค่า Rf เปรียบเทียบกับ สารมาตรฐานไคโตโอลโิ กแซคคาไรด์ การหาปรมิ าณโปรตนี ดว้ ยวธิ ีของเลาว์รีและคณะ (12) การหาปริมาณร้อยละของไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ด้วยวิธี ของโคกะและคณะ (15) ปิเปตสารสกัดเอนไซม์ไคติเนส 10 ไมโครลิตร (0.1926 ยนู ิต/มลิ ลิกรมั ) ปรับปริมาตรเปน็ 500 ไมโครลิตร 1. เตรียมสารมาตรฐานเอนอะซิตลิ กลูโคซามีน ด้วย 0.1 โมลาร์ โซเดียมอะซิเตตบัฟเฟอร์ พีเอช 3.5 เติม และไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ขนาด 2-6 หน่วย เข้มข้น 50, สารละลายผสมคอปเปอร์ซัลเฟต 2.5 มิลลิลิตร เขย่าและ 100 และ 150 ไมโครกรัม/มิลลลิ ิตร และนำไปวิเคราะห์ ตั้งไว้ที่อุณหภูมิห้องเป็นเวลา 10 นาที เติมสารละลาย ด้วยเครื่อง HPLC โดยใช้สารเคล่อื นทเี่ ปน็ นำ้ : เมทานอล โฟลินที่เข้มข้น 50 เปอร์เซ็นต์โดยปริมาตร/ปริมาตร เท่ากับ 60 : 40 ดว้ ยอตั ราการไหล 1 มิลลิลติ ร/นาที ผา่ น ปริมาตร 250 ไมโครลิตร เขย่าและตั้งไว้ที่อุณหภูมิห้อง คอลัมน์ชนิด Shodex Asahipak NH2P-50 ท่ีอุณหภูมิ 30 นาที วัดการดูดกลนื แสงทค่ี วามยาวคลน่ื 750 นาโนเมตร 30 องศาเซลเซียส นำพื้นท่ีใต้กราฟและค่าความเข้มข้น นำค่าที่ได้เปรียบเทียบกับกราฟมาตรฐานของโบไวน์ ของสารมาตรฐานเอนอะซติ ิลกลูโคซามีนและไคโตโอลิโก ซีรมั อลั บูมิน (Bovine serum albumin; BSA) แซคคาไรด์ไปสรา้ งกราฟมาตรฐาน การเตรียมไคโตโอลโิ กแซคคาไรด์ด้วยวธิ ขี องมลิ เลอร์ (13) 2. นำสารไคโตโอลโิ กแซคคาไรด์ที่ได้จากการยอ่ ย ของเอนไซม์ไคติเนสจากต้นอ่อนก้ามปูอายุ 2 สัปดาห์ มา ปิเปต 1 เปอร์เซ็นต์ ไคตินในรูปคอลลอยด์ วิเคราะหด์ ้วยเคร่อื ง HPLC และหาปรมิ าณโดยเปรยี บเทยี บ ใน 0.1 โมลาร์ โซเดียมอะซิเตตบัฟเฟอร์ พเี อช 3.5 ปรมิ าตร กับกราฟมาตรฐานเอนอะซิติลกลูโคซามีนและไคโตโอลิโก 1.2 มิลลิลิตร เติมสารสกัดเอนไซม์ไคติเนสปริมาตร แซคคาไรด์แลว้ นำมาคำนวณหาปรมิ าณรอ้ ยละ

118 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) การศกึ ษาฤทธกิ์ ารต้านอนมุ ลู อสิ ระด้วยวิธี 2, 2 ไดเฟนลิ - ผลการศกึ ษาและอภปิ รายผล 1-พไิ คลดราซลิ (16) การหาค่ากจิ กรรมของเอนไซมไ์ คติเนส 1. เตรียมสารละลายแรดิคัล DPPH ที่ความ เข้มข้นเท่ากับ 0.1 มิลลิโมลาร์ ในแอบโซลูทเอทานอล การศึกษาค่ากิจกรรมของไคติเนสจากต้นอ่อน ปรมิ าตร 100 มิลลลิ ติ ร ก้ามปูอายุ 2 สัปดาห์ พบว่าค่ากิจกรรม ปริมาณโปรตีน และค่ากิจกรรมจำเพาะเท่ากับ 19.2687 ยูนิต/มิลลิลิตร 2. เตรียมสารละลายมาตรฐานของบิวทิเลเตด 0.9730 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร 19.8040 ยูนิต/มิลลิกรัม ไฮดรอกซิโทลูอีน (Butylated Hydroxytoluene; BHT) ท่ี ตามลำดับ ความเข้มข้นเท่ากับ 2.5, 5, 10, 20, 40 และ 80 มิลลิกรัม/ ลิตร ในเอทานอล หลังจากนั้น ปิเปตสารมาตรฐานที่ความ การศกึ ษารูปแบบไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ เข้มข้นต่าง ๆ ด้วยปริมาตร 1.5 มิลลิลิตร ผสมกับ สารละลาย DPPH ปริมาตร 1.5 มิลลิลิตร เขย่าให้เข้ากัน ไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ที่ได้จาการย่อยไคตินใน ตั้งไว้ในที่มืดที่อุณหภูมิห้องเป็นเวลา 30 นาที วัดการ รูปคอลลอยด์ด้วยเอนไซม์ไคตเิ นสทสี่ กัดจากตน้ ออ่ นกา้ มปู ดูดกลืนแสงทค่ี วามยาวคลื่น 517 นาโนเมตร ทำการทดลอง อายุ 2 สัปดาห์ที่ใช้ระยะเวลาในการบ่ม 0.5 ชั่วโมง ซ้ำ 3 ครั้ง นำค่าที่ได้สร้างกราฟมาตรฐานของบิวทิเลเตด 1 ชั่วโมง 2 ชั่วโมง และ 4 ชั่วโมง จะมีขนาดตั้งแต่ ไฮดรอกซิโทลูอีน ระหว่างค่าร้อยละการยับยั้งกับค่า log 16 โมเลกุล เม่อื ใช้ระยะเวลาในการบม่ น้อยลง (0.5 ช่ัวโมง) ความเข้มข้นของ BHT และหาค่าการต้านอนุมูลอิสระและ จะได้ไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ที่มีขนาดโมเลกุลใหญ่ ของ EC50 (GlcNAc)4, (GlcNAc)5 และ (GlcNAc)6 ม ี จ ุ ดเข ้ มกว่า โมเลก ุ ลขนาดเล ็ กของ (GlcNAc)1, (GlcNAc)2 และ 3. เตรียมสารตวั อยา่ งเขม้ ขน้ 2.5, 5, 10, 20, 40 (GlcNAc)3 แสดงว่า มีปริมาณของไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ที่ และ 80 มิลลิกรัม/ลิตร ปิเปตสารตัวอย่าง 1.5 มิลลิลิตร มีโมเลกุลขนาดใหญ่มากกว่าโมเลกุลขนาดเล็ก แต่เมื่อใช้ เตมิ DPPH ปรมิ าตร 1.5 มลิ ลลิ ติ ร ตั้งท้ิงไวใ้ ห้เกิดปฏิกิริยา ระยะเวลาในการบ่มเพิ่มขึ้นเป็น 1 ชั่วโมง 2 ชั่วโมง และ ในทีม่ ดื ทอี่ ณุ หภมู หิ อ้ งเปน็ เวลา 30 นาที หลังจากนั้น นำไป 4 ชั่วโมง ไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ที่มีโมเลกุลขนาดใหญ่ของ วัดค่าการดูดกลืนแสงท่ีความยาวคลื่น 517 นาโนเมตร ทำ (GlcNAc)4, (GlcNAc)5 และ (GlcNAc)6 จะน้อยลง ในขณะ การทดลองซ้ำ 3 คร้งั เปรียบเทยี บกับกราฟมาตรฐาน BHT ที่โมเลกุลขนาดเล็กของ (GlcNAc)1, (GlcNAc)2 และ คำนวณหาค่าการต้านอนุมูลอิสระและค่า EC50 การออก (GlcNAc)3 จะเพ่ิมข้นึ ดงั นนั้ แสดงวา่ โมเลกลุ ขนาดใหญ่ถูก ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ (Radical Scavenging Activity) ได้ ย่อยให้มีขนาดเล็กลง โดยโมเลกุลที่มีขนาดใหญ่ของ ร้อยละ 50 โดยใชส้ ตู ร (GlcNAc)4 จะเปลี่ยนไปเป็น (GlcNAc)2 จำนวน 2 โมเลกลุ และ (GlcNAc) 1กับ (GlcNAc)3 อย่างละ 1 โมเลกุล และ % Radical Scavenging Activity = [(A–B)-(C-D)] (GlcNAc) 5 จะถกู เปลีย่ นไปเป็น (GlcNAc)2 กบั (GlcNAc)3 [(A–B) และ (GlcNAc)1 กับ (GlcNAc)4 อย่างละ 1 โมเลกุล และ x 100 (GlcNAc)6 จะถูกเปลี่ยนไปเป็น (GlcNAc)3 จำนวน 2 โมเลกุล และ (GlcNAc)2 กับ (GlcNAc)4 และ (GlcNAc)1 เมือ่ A = คา่ การดดู กลืนแสงของ DPPH กับ (GlcNAc)5 อย่างละ 1 โมเลกุล (รูปท่ี 1) ซึ่งสอดคล้อง B = คา่ การดูดกลืนแสงของตวั ควบคุม (Control) กับงานวิจัยของมูนและคณะ พบว่า เอนไซม์ไคติเนสที่สกดั C = คา่ การดูดกลนื แสงของสารตัวอย่าง ได้จากเชื้อแบคทีเรีย Serratia marcescens PRNK- 1 D = คา่ การดูดกลนื แสงของสารตัวอยา่ งท่ีเตมิ DPPH และนำไปย่อยไคตินในรูปคอลลอยด์ที่ระยะเวลามากข้ึน

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 119 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) ส่งผลทำปริมาณของ (GlcNAc)4, (GlcNAc)5 และ รอ้ ยละเท่ากับ 22.64, 21.74, 20.15 และ 17.87 ตามลำดับ (GlcNAc)6 ลดลงในขณะที่ปริมาณ(GlcNAc)1, (GlcNAc)2 (GlcNAc)5 ที่ถูกบ่มด้วยระยะเวลา 0.5 ชั่วโมง 1 ชั่วโมง และ(GlcNAc)3 เพม่ิ ขน้ึ (9) 2 ชั่วโมง และ 4 ชั่วโมง จะมีปริมาณร้อยละเท่ากับ 20.17, 17.42, 14.58 และ 9.84.87 ตามลำดับ และ (GlcNAc)6 ที่ (GlcNAc)1 ถูกบ่มด้วยระยะเวลา 0.5 ชั่วโมง 1 ชั่วโมง 2 ชั่วโมง และ (GlcNAc)2 4 ชั่วโมง จะมีปริมาณร้อยละเท่ากับ 25.64, 18.63, 13.12 (GlcNAc)3 และ 9.34 ตามลำดับ (GlcNAc)4 (GlcNAc)5 เมื่อเปรียบเทียบกับปริมาณร้อยละของไคโต (GlcNAc)6 โอลิโกแซคคาไรด์ พบว่า เมื่อใช้เวลาในการบ่มน้อยลง (0.5 ชั่วโมง) ส่งผลทำให้มีปริมาณร้อยละของไคโตโอลิโก รูปที่ 1 รูปแบบของไคโอลโิ กแซคคาไรดท์ ี่ไดจ้ ากการบ่มไค แซคคาไรด์ที่มีขนาดใหญ่ เช่น (GlcNAc)4, (GlcNAc)5 และ ตินที่อยู่ในรูปคอลลอยด์ด้วยเอนไซม์ไคติเนสจาก (GlcNAc)6 สูงกว่าการใช้ระยะเวลาในการบ่มสูงขึ้น และ ต้นอ่อนก้ามปู M: สารมาตรฐานไคโตโอลิโกแซค ปริมาณร้อยละของไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ขนาดเล็ก เช่น คาไรด์ขนาด 1-6 โมเลกุล 1: ระยะเวลาในการบ่ม (GlcNAc)1, (GlcNAc)2 และ (GlcNAc)3 เพิ่มสูงขึ้น เมื่อใช้ 0.5 ชั่วโมง 2: ระยะเวลาในการบ่ม 1 ชั่วโมง 3: เวลาในการบม่ สูงขึ้น (1 ชัว่ โมง 2 ช่ัวโมง และ 4 ชว่ั โมง) ซ่ึง ระยะเวลาในการบม่ 2 ช่ัวโมง 4: ระยะเวลาในการ สอดคล้องกับงานวิจัยของมูนและคณะ พบว่า เอนไซม์ บม่ 4 ชั่วโมง ไคตเิ นสที่สกดั ได้จากเช้ือแบคทีเรีย Serratia marcescens PRNK-1 และนำไปย่อยไคตินในรูปคอลลอยด์ที่ระยะเวลา การหาปรมิ าณร้อยละของไคโตโอลโิ กแซคคาไรด์ น้อยลง ส่งผลทำให้ได้ปริมาณของไคโตเฮกโซสมากที่สุด รองมาเปน็ ไคโตเพนโตส และไคโตเตโตรส ตามลำดับ (9) เมื่อนำไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ที่ได้จากการย่อย 1 เปอร์เซ็นต์ ไคตินในรูปคอลลอยด์ ด้วยเอนไซม์ไคติเนส การศึกษาฤทธกิ์ ารตา้ นอนมุ ลู อสิ ระของไคโตโอลโิ กแซคคาไรด์ จากตน้ อ่อนก้ามปู อายุ 2 สัปดาห์ ที่ใชเ้ วลาบ่ม 0.5 ช่ัวโมง 1 ชั่วโมง 2 ชั่วโมง และ 4 ชั่วโมง มาวิเคราะห์หาปริมาณ เมื่อนำไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ที่ได้จากการย่อย ด้วยเคร่ืองโครมาโทกราฟีสมรรถนะสงู และเปรยี บเทยี บกับ ไคตินในรูปคอลลอยด์ด้วยเอนไซม์ไคติเนสที่สกัดจากต้น กราฟมาตรฐานของเอนอะซิติลกลูโคซามีนและไคโตโอลิโก อ่อนก้ามปูอายุ 2 สัปดาห์ ที่ใช้เวลาบ่ม 0.5 ชั่วโมง แซคคาไรด์ที่มีขนาดตั้งแต่ 2 – 6 โมเลกุล พบว่า ปริมาณ 1 ชั่วโมง 2 ชั่วโมง และ 4 ชั่วโมง มาศึกษาการต้านอนุมูล ข อ ง (GlcNAc)1, (GlcNAc)2 , (GlcNAc)3 , (GlcNAc)4 , อิสระด้วยวิธี DPPH และเปรียบเทียบกับกราฟมาตรฐาน (GlcNAc)5 และ (GlcNAc)6 เท่ากับร้อยละ 3.41-5.54, BHT ที่มีค่า EC50 = 1.34±0.1 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร 18.19-38.87, 8.23-20.46, 17.87-22.64, 9.84-20.17 และ (ตารางที่ 1) พบว่า ไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ท่ีได้จากบ่มดว้ ย 9.34-25.64 ตามลำดับ โดยไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ที่มี ระยะเวลา 0.5 ชั่วโมง 1 ชั่วโมง 2 ชั่วโมง และ 4 ชั่วโมง โมเลกุลขนาดใหญ่ของ (GlcNAc)4, (GlcNAc)5 และ มีค่าการต้านอนุมูลอิสระอยู่ในช่วงร้อยละ 25.29±0.1 – (GlcNAc)6 จะมีปริมาณร้อยละลดลงเมื่อใช้ระยะเวลาใน 88.03±0.1, 24.22±0.1 - 84.67±0.1, 21.69±0.1 – การบ่มเพิ่มขึ้น คือ (GlcNAc)4 ที่ถูกบ่มด้วยระยะเวลา 81.97±0.1 และ 15.41±0.1 – 80.03±0.1 ตามลำดับ 0.5 ชั่วโมง 1 ชั่วโมง 2 ชั่วโมง และ 4 ชั่วโมง จะมีปริมาณ โดยมีค่า EC50 เท่ากับ 1.01±0.1, 1.07±0.1, 1.12±0.1 และ 1.18±0.1 ตามลำดับ ดังตารางที่ 2 เมื่อวิเคราะห์ค่า

120 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) EC50 ที่ได้จากระยะเวลาในการบ่มทีต่ า่ งกันด้วย One Way อิสระได้ดีกว่าการย่อยโดยใช้เอนไซม์ไคติเนสที่สกัดได้จาก ANOVA พบว่า มีค่าความแตกต่างกันอย่างไม่มีนัยสำคัญ กระถินบ้าน (EC50 เท่ากับ 1.21±0.1) และข้าว กข. 6 ทางสถิติที่ระดับ 0 .05 เนื่องจากค่า EC50 ของแต่ละ (EC50 เท่ากับ 1.37±0.1) (17,18) เนื่องจาก ไคโตโอลิโก ระยะเวลาการบ่มใกลเ้ คยี งกันมาก ไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ท่ี แซคคาไรด์ที่ได้จากการย่อยของเอนไซม์ไคติเนสจากต้น ได้จากการบ่มทกุ ช่วงเวลามีฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระดีกว่า อ่อนก้ามปูที่ใช้ระยะเวลาบ่มน้อย (0.5 ชั่วโมง) มีปริมาณ สารมาตรฐาน BHT โดยไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ทไี่ ด้จากการ ร้อยละของโมเลกุลขนาดใหญ่ของ (GlcNAc)4 เท่ากับ บ่มด้วยระยะเวลา 0.5 ชั่วโมง จะมีฤทธิ์การต้านอนุมูล 22.64, (GlcNAc)5 เท่ากับ 20.17 และ (GlcNAc)6 เท่ากับ อิสระได้ดีที่สุด ไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ที่ได้จากการใช้ 25.64 ซึ่งมากกว่า ปริมาณร้อยละของไคโตโอลิโก ระยะเวลาในการบ่มท่ีน้อยกว่า (0.5 ชั่วโมง) จะมีโมเลกุล แซคคาไรด์ที่ได้จากการย่อยของเอนไซม์ไคติเนสจากต้น ขนาดใหญ่ของ (GlcNAc)4, (GlcNAc) 5และ (GlcNAc)6 อ่อนกระถนิ บ้านที่มี (GlcNAc)4 เทา่ กับ 20.02, (GlcNAc) 5 มากกว่าโมเลกุลขนาดเล็กของ (GlcNAc)1, (GlcNAc)2 เท่ากับ 15.03 และ (GlcNAc)6 เท่ากับ 9.98 และข้าว กข. และ (GlcNAc)3 ในขณะท่ีไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ท่ไี ด้จากใช้ 6 ที่มี (GlcNAc)4 เท่ากับ 14.92, (GlcNAc) 5เท่ากับ 9.54 ระยะเวลาในการบ่มที่มากกว่า (1 ชั่วโมง 2 ชั่วโมง และ และ (GlcNAc)6 เท่ากับ 7.92 ดงั นน้ั ไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ 4 ชั่วโมง) จะมีโมเลกุลขนาดเล็กของ (GlcNAc)1, ทีม่ ขี นาดใหญ่ (ใชร้ ะยะเวลาในการบม่ เปน็ เวลา 0.5 ชวั่ โมง) (GlcNAc)2 และ (GlcNAc)3 มากกวา่ โมเลกลุ ขนาดใหญ่ของ จะมีฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระร้อยละฤทธิ์การต้านอนุมูล (GlcNAc)4, (GlcNAc) 5และ (GlcNAc)6 ดังนั้น ไคโตโอลิโก อ ิ ส ร ะ ข อ ง ไ ค โ ต โ อ ล ิ โ ก แ ซ ค ค า ไ ร ด ์ ท ี ่ ม ี ค ว า ม เ ข ้ ม ข้ น แซคคาไรดท์ ี่มโี มเลกลุ ขนาดใหญ่จะมฤี ทธ์ิในการต้านอนุมูล 80 ไมโครกรัม/มิลลิลิตรเท่ากับ 88.03±0.1 มากกว่าไคโต อิสระได้กว่าไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ที่มีโมเลกุลขนาดเล็ก โอลโิ กแซคคาไรดท์ ี่มีขนาดเล็ก (ใชร้ ะยะเวลาในการบ่มเป็น เมื่อเปรียบเทียบฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระของไคโตโอลิโก เวลา 1 ช่ัวโมง 2 ชวั่ โมง 4 ช่ัวโมง) จะมฤี ทธกิ์ ารต้านอนุมูล แซคคาไรด์ที่ได้จากการย่อยของเอนไซม์ไคติเนสจากพืช อิสระร้อยละฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระของไคโตโอลิโกแซค ชนิดอื่น ๆ พบว่า ไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ที่ได้จาการย่อย คาไรด์ที่มีความเข้มข้น 80 ไมโครกรัม/มิลลิลิตรเท่ากับ ของเอนไซม์ไคติเนสจากตน้ ออ่ นก้ามปูมฤี ทธ์ิการตา้ นอนุมูล 84.67±0.1, 81.97±0.1 และ 80.03±0.1 ตามลำดับ ตารางที่ 1 การตา้ นอนมุ ลู อิสระ DPPH ดว้ ย BHT ความเข้มขน้ BHT การตา้ นอนมุ ูลอสิ ระ EC50 (ไมโครกรัม/มลิ ลลิ ิตร) (%) (ไมโครกรัม/มลิ ลลิ ิตร) 2.5 4.37±0.1 1.34±0.1 5 13.84±0.1 10 29.90±0.1 20 48.75±0.1 40 65.83±0.1 80 77.47±0.1

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 121 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) ตารางที่ 2 การต้านอนุมูลอิสระของไคโตโอลโิ กแซคคาไรด์ดว้ ยการยอ่ ยของไคติเนสจากต้นออ่ นก้ามปู ด้วยวธิ ี DPPH เวลาทใี่ ช้ในการบม่ ความเข้มขน้ % การต้านอนมุ ูลอิสระ EC50 (ไมโครกรมั /มลิ ลลิ ิตร) (ไมโครกรมั /มลิ ลลิ ิตร) 0.5 ชวั่ โมง 2.5 25.29±0.1 1.01±0.1 5.0 35.55±0.1 10 50.01±0.1 20 61.62±0.1 40 74.78±0.1 80 88.03±0.1 1 ชวั่ โมง 2.5 24.22±0.1 1.07±0.1 5.0 34.03±0.1 10 46.78±0.1 20 59.78±0.1 40 71.03±0.1 2 ชวั่ โมง 80 84.67±0.1 2.5 21.69±0.1 1.12±0.1 5.0 31.48±0.1 10 43.39±0.1 20 58.97±0.1 40 70.47±0.1 80 81.97±0.1 4 ชว่ั โมง 2.5 15.41±0.1 1.18±0.1 5.0 28.63±0.1 10 42.32±0.1 20 56.16±0.1 40 69.48±0.1 80 80.03±0.1 สรปุ ผล แซคคาไรด์ขนาดใหญ่ของไคโตเฮกโซส ไคโตเพนโตส และ ไคโตเตโตรส มากกว่าการใช้เวลาในการบ่มมากขึ้นเป็น ไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ที่ได้จากการย่อยของ 1 ชั่วโมง 2 ชั่วโมง และ 4 ชั่วโมง และปริมาณร้อยละของ ไคติเนสที่สกัดจากต้นอ่อนก้ามปูอายุ 2 สัปดาห์ ที่ใช้ ไคโตโอลิโกแซคคาไรดข์ นาดเลก็ ของ (GlcNAc)1, (GlcNAc)2 ระยะเวลาย่อย 0.5 ชั่วโมง จะมีไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ และ (GlcNAc)3 เพิ่มขึ้น เมื่อใช้ระยะเวลาบ่มเพ่ิมเป็น 1, 2 ขนาด (GlcNAc)1 -(GlcNAc)6 เมื่อใช้ระยะเวลาในการบ่ม และ 4 ชั่วโมง ขณะที่ (GlcNAc)4, (GlcNAc)5 และ น้อยคือ 0.5 ชั่วโมง จะมีปริมาณร้อยละของไคโตโอลิโก

122 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) (GlcNAc)6 ลดลง โดยไคโตโอลโิ กแซคคาไรด์ของ (GlcNAc)4 5. Coelho JF, Ferreira PC, Alves P, Cordeiro R, เปลี่ยนไปเป็น (GlcNAc)2 + (GlcNAc)2, (GlcNAc)5 Fonseca AC, Gois JR, et al. Drug delivery เปลี่ยนไปเป็น (GlcNAc)2 +(GlcNAc)3 และ (GlcNAc)6) system: advanced technologies potentially เปลี่ยนไปเป็น (GlcNAc)3 + (GlcNAc)3 และ (GlcNAc)2 applicable in personalized treatments. EPMA และ (GlcNAc)4 ไคโตโอลโิ กแซคคาไรด์ทไี่ ดจ้ ากการใช้เวลา Journal. 2010;1(1):164-209. ย่อยทุกช่วงเวลา จะมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระได้ดีกว่าสาร 6. Kaomek M. Antioxidant activity by มาตรฐานบิวทิลไฮดรอกซิโทลูอีน (BHT) โดยไคโตโอลิโก chitooligosaccharides of chitosanase from แซคคาไรด์ที่มีโมเลกุลขนาดใหญ่ซึ่งใช้เวลาบ่มน้อยจะมี Samanca saman (Jacq) Merr, Leucaena ฤทธิ์ในการต้านอนุมูลอสิ ระได้กว่าไคโตโอลิโกแซคคาไรด์ท่ี leucocephla de Wit, Oryza sativa RD. 6 and มีโมเลกุลขนาดเล็กทใ่ี ช้เวลาบ่มมาก Sorghum vulgare KU 630. VRU Research and เอกสารอ้างองิ Development Journal Science and Technology. 2019;14(3):62-71. 1. Chernin LS, Fuente LD, Sobolev LV, Haran S, Vorgias CE, Oppenheim AB, et al. Molecular 7. Phumkhonsan P, Kaomek M. Assessment of cloning, structural analysis, and expression in charats and activities of chitinase from Escherichia coli of a chitinase gene from Samanca saman (JACQ). Sri-ayutthaya Enterobacter Agglomerans. Appl Environ cluster 9th Rajabhat university national Microb. 1997;63(3):834–9. conference; 18 Oct 8; Valaya Alongkorn Rajabhat University; 2018. 2. Malik A. Purification and properties of plant chitinases: A review. J Food Biochem. 8. Kaomek M. Antifungal acitivity of 2019;43(3):1-11. chitoloigosaccharides from Samanca saman (JACQ) Merr., Leucaena leucocephala de 3. Baureithel K, Felix G, Boller T. Specific, high wit, Oryza sativa RD. 6 and Sorghum vulgare affinity binding of chitin fragments tomato cells KU 630 produced by chitinase. VRU Research and membranes, competitive inhibition of and Development Journal Science and binding by derivatives of chitooligosaccharides Technology. 2020;15(2):119-30. and a nod factor of Rhizobium. J Biol Chem. 1994;269(27):17931-8. 9. Moon C, Seo D, Song Y, Hong S, Choi S, Jung W. Antifugal activity and patterns of N- 4. Shibuya N, Kaku H, Kuchitsu K, Maliarik MJ. acetyl-chitooligosaccharide degradation via Identification of a novel high-affinity binding chitinase produced from Serratia site for N-acetylchitooligosaccharide elicitor marcescens PRNK-1. Microb Pathogenesis. in the plasma membrane fraction from 2017;113:218-24. suspension-cultured rice cells. FEBS. 1993;329:75–8. 10. Boller T, Gehri A, Mauch F, Vogeli U. Chitinase in bean leaves: induction by

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 123 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) ethylene, purification, properties and 16. Brand WW, Cuvelier ME, Berset C. Use of a possible function. Planta. 1983;157:22-31. free radical method to evaluate antioxidant activity. Lebensm Wiss Technol. 11. Berger LR, Reynold DM. The chitinase system 1995;28(1):25-30. of a strain of griseus. Biochimi Biophys Acta. 1958;29(3):522–34. 17. Testhong W, Kaomek M. Antioxidant activity of chitooligosaccharides produced by 12. Lowry OH, Rosebrougly NJ, Farr AL, Randall chitinase from Leucaena leucocephala de RJ. Protein measurement with the folin wit. Journal of Research and Innovation in phenol reagent. J Biol Chem. 1951;193:256-7. Science and Technology. 2021;2(2):16-27. 13. Miller GC. Use of Dinitrosalicylic Acid 18. Phomniles B, Kaomek M. Patterns and Reagent for Etermination of Reducing Sugar. antioxidant activity of chitooligosaccharides Analytical Chemistry. 1959;31:426-8. produced by chitinase from Oryza sativa RD.6. The 8th Acdemic Science and 14. Pownibg RF, Lrzykiewicy H. Separation of Technology Conference 2021; 21 Mar 26; Chitin Oligosaccharide by Thin Layer Valaya Alongkorn Rajabhat University; 2021. Chromatography. J Chromatogr. 1967;27:115-9. 15. Koga D, Yoshioka T, Arakane Y. HPLC analysis of anomeric formation and cleavage pattern by chitinolytic enzyme. Biosci Biotech Bioch. 1998;62(8):1643-6.

124 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) Bitter Leaf Crude Extracts-Loaded Alginate Films as Potential Wound Dressings Patcharaporn Wutticharoenmongkol*, Tittaya Thairin and Bhunnada Luthanawat Department of Chemical Engineering, Thammasat School of Engineering, Thammasat University, Pathumthani 12120, THAILAND *Corresponding author e-mail: [email protected] ARTICLE INFO ABSTRACT Article history: The bitter leaf (BL), a tropical herbal plant which possess Received: 11 August, 2021 antioxidant activity and several pharmacological properties, was Revised: 13 October, 2021 extracted using water, ethanol, and ethyl acetate as solvents. The Accepted: 28 October, 2021 yield of BL crude extract from water (BL/W) was the highest, Available online: 29 November, 2021 followed by those from ethanol (BL/E), and ethyl acetate (BL/EA), DOI: 10.14456/jarst.2021.11 respectively. The BL/W and the BL/E exhibited the antioxidant Keywords: bitter leaf, alginate, activity as determined by 1,1‐diphenyl‐2‐picrylhydrazyl (DPPH) drug release, antioxidant, assay and slightly antibacterial activity against Staphylococcus wound dressing aureus and Escherichia coli as determined by agar disc diffusion method. The alginate films containing 20% w/w of either the BL/W or the BL/E were fabricated from the solvent-casting technique. The release characteristics of the BL extracts therefrom were investigated by the total immersion method and the transdermal diffusion through a pigskin method in either the acetate buffer (pH 5.5) or the phosphate buffer (pH 7.4) solutions during 0-48 h, at the temperatures of 32° or 37°C, respectively. For total immersion method, the maximum released amounts of the BL/W were higher than those of the BL/E. Inversely, the maximum released amounts of the BL/E were higher than those of the BL/W in the case of the transdermal diffusion method. For both the total immersion and the transdermal diffusion methods, the released amounts of both BL/W and BL/E in the phosphate buffer were greater than those in the acetate buffer solutions. Both types of alginate films containing either BL/W or BL/E exhibited the antioxidant and antibacterial activities which showed the potential for use as topical transdermal and wound dressing materials.

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 125 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) INTRODUCTION ( M) and its C- 5 epimer α- L- guluronic ( G) acids (21). It is a natural polymer which can be Vernonia amygdalina, known as bitter extracted from a cell wall of brown algae. For leaf (BL), is largely found in Asia and Africa. It is use as topical transdermal patch and wound used as traditional food and medicine for the dressings, alginate had shown many satisfied treatment of many diseases (1). It is a shrub in properties including biocompatibility, the Asteraceae family that grow 2-5 m high. It biodegradability, anti-bacterial, providing moist had shown to possess several pharmacological environment, accelerating re-epithelialization, properties such as anti-inflammatory (2), non-immunogenicity, and controlled release antioxidant (3), anti-cancer (4), anti-malaria (5), properties (22-25). anti-fungal (6), anti-microbial (7), anti-diabetes (3), and anti-allergic (8). BL contains carbohydrates, In the present contribution, the crude proteins, fats, amino acids, fibers, minerals, and extracts of BL obtained from extraction by vitamins (9, 10). Many phytocompounds have different types of solvents were loaded into been extracted from BL which include flavonoids, alginate solutions and were fabricated into films. phenolics, terpenes, sesquiterpenes, edotides, The antioxidant and antibacterial activities of BL alkaloids, and xanthones (11, 12). The antioxidant extracts were evaluated. The release behaviors activities of herbal extracts were found to be of BL extracts from the BL extracts-loaded related with the levels of flavonoid and phenolic alginate films were investigated by the total compounds (13). The outstanding properties of BL immersion and the transdermal diffusion through in medicinal uses had drawn attentions to be a pig skin with either the acetate buffer (pH 5.5) used as a bioactive ingredient in wound healing or the phosphate buffer (pH 7.4) solutions as to (14, 15). simulate the human skin and the physiological condition of wounds, respectively. Lastly, the The achievement of wound dressings antioxidant and antibacterial activities of the BL depends on the selection of the matrix materials extracts-loaded alginate films were determined and the loaded bioactive compounds. to evaluate the potential for use in wound Biodegradable, biocompatible, non- allergic, and dressing applications. non-toxic materials are suitable for use as wound dressings (16). Hydrogels have been widely MATERIALS AND METHODS utilized as wound covering materials due to their ability to keep moist environment and absorb Materials exudate from wounds. The crosslinking of some functional groups in polymer molecules allows Bitter leaf (BL) was collected from hydrogel formation that can be swollen but not Pathumthani province, Thailand. Sodium soluble in water. Alginate is one of the natural alginate was purchased from Acros Organics hydrogels that had been employed in (USA). Ethanol, methanol, glycerol, ethyl biomedical applications, including tissue acetate, and calcium chloride were purchased engineering (17) and carriers for a controlled-drug from Carlo Erba Reagents (Italy). 1,1-diphenyl-2- release in wound healing (18-20). Sodium picrylhydrazyl (DPPH) was purchased from Sigma alginate is a derivative of alginic acid, which is a Aldrich (USA). The chemicals for the acetate linear copolymer of (1,4)-linked β-D-mannuronic buffer (pH 5.5) preparation including glacial acetic acid, and sodium acetate and for the

126 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) phosphate buffer (pH 7.4) preparation including where, Ac and As are the absorbance at 517 nm anhydrous disodium hydrogen orthophosphate of the control and the tested sample, (Na2HPO4) and sodium dihydrogen respectively. orthophosphate monohydrate (NaH2PO4.H2O) were purchased from Carlo Erba Reagents (Italy). Antibacterial activity of BL extracts All chemicals were of analytical grade and used without further purification. Antibacterial activity of BL extracts against Staphylococcus aureus (ATCC 25923) Extraction of BL and Escherichia coli (ATCC 25922) was studied by the agar disc diffusion method. The circular BL were collected, washed with water, filtered papers (diameters of 6 mm) saturated dried at room temperature for 30 min, and were with the BL extracts, distilled water (a negative kept in refrigerator. BL was crushed into fine solid control: NC), and ethanol (a positive control: PC) with mortar and mixed with each solvent were placed in agar plate and incubated at 37°C including water, ethanol, and ethyl acetate at a for 18 h. The length of inhibition zone was solid:liquid ratio of 10 g : 20 ml. The mixture was measured from the edge of the sample to the sonicated at 40 kHz for 24 h at room end of clear zone. temperature. The liquid extract of BL was collected after removing the solid residue by Preparation of BL extract-loaded alginate films vacuum filtration. The extract was further freeze- dried and kept in a desiccator. The yield of The weighed amount of sodium alginate extraction was calculated from an equation (1). powder was dissolved in distilled water at a concentration of 2% w/v and was stirred until Yield (%) = weight of the dry extract (g) × 100 (1) the homogeneous solution was obtained. The BL extract was added into the alginate solution at a weight of the BL leaf concentration of 20% w/w based on the weight of alginate powder. Glycerol, as a plasticizer, was Antioxidant activity of BL extracts further added into the solution at 3% w/v. The solvent-casting technique was used to fabricate The DPPH assay was conducted to the BL extract-loaded alginate (designated as evaluate the antioxidant activity of the BL alginate/BL) films. 20 g of the alginate/BL extracts. The solutions of BL extract from various solution was poured into the 10 mm-diameter solvents were prepared at 1, 2, 3, and 5 mg/mL petri-dish. The dish was dried at 45°C for 21 h. for this study. The DPPH solution was prepared The obtained alginate/BL film was immersed in at 0.5 mM in methanol. Then, 3 mL of DPPH 15 mL of the 2%w/v calcium chloride solution solution was mixed with 1 mL of the tested for 5 min to crosslink the alginate. Lastly, the film solution and was kept in dark for 30 min. The was rinsed with distilled water and was dried at control sample was the pristine DPPH solution room temperature for 24 h. which was kept in the same condition. The absorbance of the obtained solution was Preparation of acetate and phosphate buffers measured by the I3 Hanon UV-vis spectrophotometer at a wavelength of 517 nm. In the release study, the acetate buffer The antioxidant activity was calculated from an (pH 5.5) was used as the releasing medium in equation (2): order to simulate the pH condition of human Antioxidant activity (%) = (������������−������������) × 100 (2) ������������

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 127 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) skin for the proposed application as topical For the release by total immersion transdermal patches. In addition, the phosphate method, the film was cut into a square piece of buffer (pH 7.4) was used as another releasing 2x2 cm2 and was immersed into a capped bottle medium to simulate the physiological condition containing 40 mL of either acetate or phosphate for the proposed application as wound dressing. buffer solutions. The solution was slowly stirred For preparation of 1 L of the acetate buffer during the period of release study which was in solution, 15 g of sodium acetate was dissolved a range of 0-48 h. in about 500 mL of distilled water and followed by 1.5 mL of glacial acetic acid. Lastly, the final For the transdermal diffusion through a volume of the solution was adjusted to 1 L using pig skin method, the abdomen pig skin was used. distilled water. Few drops of sodium hydroxide The pig skin was treated by removing epidermal solution or hydrochloric acid could be added to hair, subcutaneous fat, and underlying tissues in adjust the pH to 5.5. For preparation of 1 L of which the final thickness was about 1-1.2 mm. phosphate buffer solution, 20.2 g of The modified Franz diffusion cell with the Na2HPO4.7H2O and 3.4 g of NaH2PO4.H2O were expose diameter to the tested film of 13 mm dissolved in distilled water. The final volume was was full-filled with the buffer solution. The adjusted to 1 L. The pH of the obtained tested film was placed on top of the pig skin phosphate buffer solution was 7.4. which, in turn, was placed on the modified Franz diffusion cell. At a specified time point of Release of BL extracts release, either 1.0 mL of the releasing medium in case of the total immersion method or 0.3 mL The release behaviors of BL extracts in case of the transdermal diffusion method was from the alginate/BL films were investigated by withdrawn, diluted with the buffer solution, and two methods i.e., total immersion and measured for the absorbance by the UV-vis transdermal diffusion through a pig skin. For both spectrophotometer at 324 nm. The amounts of methods, the release medium was either released BL extract were calculated against the acetate (pH 5.5) or phosphate (pH 7.4) buffer pre-determined standard curve of BL extract in solutions. The temperatures of the release each type of medium. After each time of experiments in the acetate and the phosphate withdrawal of the releasing medium, the same buffer solutions were either at the human skin amount of fresh releasing medium was added temperature of 32°C or the physiological into the bottle to keep the constant volume. temperature of 37°C, respectively. The experiments were carried out in triplicate. The percentages of cumulative release amounts Prior to study the release of BL extracts of BL extract were calculated from the therefrom, the actual drug content (i.e., the comparative amounts of BL extract released at a actual amounts of BL extracts) was determined given time point and the actual drug (BL extract) for use as base values in the release study. The content. film was cut into a square piece of 2x2 cm2 and was dissolved by continuously stirred in 20 mL Water swelling of alginate/BL films of distilled water at 80°C. The actual amount of BL extracts was quantified from its absorbance at The degree of water swelling of the 324 nm using the UV-vis spectrophotometer. alginate/BL films was determined after submersion in either the acetate buffer (pH 5.5)

128 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) or the phosphate buffer (pH 7.4) at the only BL/W and BL/E were used in the further temperature of 32°C and 37°C, respectively, for study. The BL/W and the BL/E were further 48 h according to an equation (3): investigated for their antioxidant activities based on the DPPH assay at the concentrations of 1, 2, Water swelling (%) = (������−������������) × 100 (3) 3, and 5 mg/mL. For both types of extracts, the higher concentration of extracts contributed to ������������ the higher antioxidant activity (see Figure 2.). Obviously, the BL/W exhibited greater where, Mi and M are the initial weight of sample antioxidant activity than the BL/E at the same and the weight of sample after submersion in a concentration. The antioxidant activities of the buffer solution for 48 h, respectively. BL/W were in a range of about 49 -89% whereas those of the BL/E were in a range of about Antioxidant activity of alginate/BL films 0-51%. Interestingly, the antioxidant activity of the BL/W was as high as that of gallic acid The antioxidant activity of the released from the electrospun cellulose acetate alginate/BL films was evaluated by the DPPH at a comparable amount of antioxidant assay. The tested solution was collected from substances (26). The antioxidant activity of the released media from the transdermal approximately 80.0% at 3.2 mg/mL gallic acid diffusion release study at 48 h. The procedure of released was reported (26). However, the BL/E DPPH assay mentioned in the earlier section was exhibited less antioxidant activity than the BL/W. performed. Also, an equation (2) was used to A similar trend was reported by Atangwho, et.al., calculate the antioxidant activity. (3) that the water extract of BL exhibited the higher antioxidant activity as measured by DPPH, Antibacterial activity of alginate/BL films 2,2-azinobis (3-ethylbenzothiazoline-6-sulfonic acid) (ABTS), and ferric reducing antioxidant The alginate/BL films were cut into power (FRAP) assays than the alcohol (i.e., circular discs with diameter of 6 mm. methanol) extract. Antibacterial activity of the tested films against S. aureus and E. coli was studied by the agar disc Figure 1 Yield of BL extracts in various types of diffusion method as described in the earlier solvents. section. The length of inhibition zone was measured. RESULTS AND DISCUSSION Yield and antioxidant activity of BL extracts BL were extracted by using 3 types of solvents with different polarity. The obtained BL extracts from water, ethanol, and ethyl acetate were hereafter designated as BL/W, BL/E, and BL/EA, respectively. The percentages of yield of BL extracts are presented in Figure 1. The BL/W was obtained in the highest yield (2.99 ± 0.16%), followed by BL/E (1.46 ±0.05%), and BL/EA (0.45 ±0.08%), respectively. According to a very low yield of BL extract obtained from ethyl acetate,

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 129 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) Both of the BL extracts (BL/W and BL/E) were further loaded into the alginate solution at a concentration of 20% w/w based on the weight of alginate powder in which the solution was subsequently fabricated into films. The average thickness of the alginate/BL films was 134 ± 59 µm. Furthermore, the release of the BL extracts from the alginate/BL films were investigated. Figure 2 Antioxidant activity of BL extracts from Table 1 Lengths of the inhibition zone for a water and ethanol. negative control, a positive control, and BL extracts against S. aureus and E. coli. Antibacterial activity of BL extracts Samples Lengths of inhibition zone (mm) Antibacterial activity of BL extracts against S. aureus and E. coli was determined by S. aureus E. coli the agar disc diffusion method. The lengths of inhibition zone are shown in Table 1. Both BL/W Negative 0.00 ± 0.00 0.00 ± 0.00 and BL/E exhibited slightly antibacterial activity against both types of bacteria which can be control observed from the small values of inhibition zone compared with that of a positive control. Positive 2.33 ± 0.53 2.33 ± 0.58 Photographs of the bacteria cultured plates were presented in Figure 3. However, the photograph control of the BL/E is not available. BL/W 1.24 ± 0.51 1.26 ± 0.45 BL/E 1.21 ± 0.45 1.25 ± 0.44 Figure 4 Standard curves of BL/W and BL/E in acetate and phosphate buffer solutions. Figure 3 Antibacterial activity of a negative Release of BL extracts control (NC), a positive control (PC), and BL/W extracts against (a) S. aureus Prior to study the release of the BL and (b) E. coli as determined by agar extracts from the alginate/BL films, it is necessary disc diffusion method. to prepare the standard curves of each BL extract in both release media (i.e., the acetate and the phosphate buffer solutions). Figure 4.

130 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) shows the standard curves of the BL/W and the greater released amounts of the BL/W than the BL/E in each buffer solution along with the BL/E were evidenced. Moreover, the similar equations corresponded to each curve. trend of release was observed in the phosphate buffer solution where the maximum released In the further section, the amounts of amount at 2,880 min of the BL/W (about 67%) the BL extracts released could be quantified was higher than that of the BL/E (about 58%). according to the measured absorbance at the λmax of the BL extracts (324 nm) against the There are a number of factors affected equation of the standard curve. The best fits of the rate and the amount of a substance released the data were validated from the coefficient of into media, for example, the degree of weight determination (R2) which were above 0.99 for all loss or the dissolution of matrix (27), the degree curves. of swelling of matrix (28), and the polarity of substance (29). The comparable solubility of the Moreover, the actual amounts of the BL substance released and the medium allows the extracts were determined for use as base values in greater rate and amount of substance released the release study. The percentages of actual (29). The reason of the noticeable greater amounts of BL/W and BL/E in the films which were amounts of the BL/W released than the BL/E in both media could be from the fact that the calculated from the actual amounts divided by the chemical compositions in the BL/W were more polar than those in the BL/E. Therefore, the loaded amounts of BL extracts were 95.1% ± 3.4% molecules in BL/W can diffuse and dissolve into either acetate or phosphate buffer solution and 94.6% ± 4.1%, respectively. which were aqueous solutions better than the molecules in BL/E. Release of BL extracts from total immersion method Further observations to be discussed is that, for any type of the BL extract, the released The release of the BL/W and the BL/E amounts in the phosphate buffer solution were from the alginate/BL films was investigated by higher than those in the acetate buffer solution. total immersion method during 0-48 h. Figures The temperature of the phosphate buffer 5(a) and 5(b) show the percentages of solution was controlled at 37°C which is the cumulative release of BL/W and BL/E in the physiological temperature of wound, whilst the acetate buffer (pH 5.5) at 32°C and in the temperature of the acetate buffer solution was phosphate buffer (pH 7.4) at 37°C, respectively. controlled at 32°C which is the temperature of The results were reported as the percentages of human skin. The higher temperature of the the cumulative weights of BL extracts released experiment in the phosphate buffer than that in divided by the actual BL extracts content in the the acetate buffer solution could be the main sample. For both media and both types of BL reason that attributed to the greater released extracts (i.e., BL/W and BL/E), the burst release amounts of the BL extracts. The molecules was observed at the initial 200 min of release. would have higher kinetic energy and therefore Later, the gradual release until reaching the can diffuse out easily at the higher temperature. plateau amounts was noticed. The maximum amounts of the BL/W and the BL/E released in the acetate buffer solution at 2,880 min (48 h) were about 50% and 42%, respectively. The

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 131 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) Figure 5 Cumulative release amounts of BL/W the BL/W and the BL/E released in the and BL/E from alginate/BL films in phosphate buffer solution at 2,880 min were (a) acetate (pH 5.5) and (b) phosphate about 39% and 45%, respectively. (pH 7.4) buffer solutions from total immersion method. Interestingly, the released amounts of the BL/E were significantly higher than those of Release of BL extracts from transdermal diffusion the BL/W in both buffer solutions. Opposite to through a pig skin method the results in the total immersion method, the chemical compositions in the BL/E which were According to the attempt to investigate less polar than those in the BL/W could easily the release behavior of the BL extracts in the diffuse and penetrate into the non-polar most similar conditions of the applications in membrane of pig skin. The lipid bilayers in wound dressings or topical transdermal patch, epidermis layer of mammal skins act as a non- the study of release by transdermal diffusion polar membrane (30) that allows a non-polar through a pig skin method was performed. substance to penetrate or diffuse conveniently Figures 6(a) and 6(b) present the percentages of (31, 32). cumulative release of the BL/W and the BL/E in the acetate buffer (pH 5.5) at 32°C and in the In addition, for any type of the BL phosphate buffer (pH 7.4) at 37°C, respectively. extract, the released amounts in the phosphate The maximum amounts of the BL/W and the buffer solution were higher than those in the BL/E released in the acetate buffer solution at acetate buffer solution. The higher temperature 2,880 min (48 h) were about 7% and 28%, used for the phosphate buffer experiments respectively. While, the maximum amounts of could contribute to the higher amounts of BL extracts released as mentioned earlier. Water swelling of alginate/BL films The degree of water swelling of the carriers for the drug-controlled release applications is one of the important properties to explain the behavior of release (28). The degree of water swelling of the alginate/BL films was determined after submersion in either the acetate buffer (pH 5.5) or the phosphate buffer (pH 7.4) for 48 h at the temperature of 32°C or 37°C, respectively. The degree of water swelling of the pristine alginate, the alginate/BL/W, and the alginate/BL/E films in the acetate buffer solution were 1339 ± 84%, 1345 ± 56%, and 1329 ± 135%, respectively. The alginate films with different types of BL extracts had the comparable degrees of water swelling. Additionally, the degree of water swelling of the pristine alginate, the alginate/BL/W, and the

132 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) alginate/BL/E films in the phosphate buffer media. The mass loss of the alginate films when solution were 513 ± 59%, 581 ± 66%, and 455 ± they were submersed in the phosphate buffer 74%, respectively. solution could be due to the presence of phosphate ion that can remove calcium from Figure 6 Cumulative release amounts of BL/W the crosslinked alginate molecules and produce and BL/E from alginate/BL films in (a) calcium orthophosphate. Therefore, the acetate (pH 5.5) and (b) phosphate (pH structure of the crosslinked alginate might be 7.4) buffer solutions from transdermal partly destroyed and the films could be eroded diffusion through a pig skin method. and lost some mass into media. According to the higher amounts of BL Antioxidant of alginate/BL films extracts released in the phosphate buffer than The antioxidant activity of the the acetate buffer solution that was mentioned alginate/BL films was evaluated by the DPPH in the earlier section, the higher degree of water assay. The DPPH radical can donate hydrogen swelling of the alginate/BL films in the radical and become a non-radical form. The phosphate buffer solution was expected. decrease in amounts of DPPH radical induced by However, the contrast results were obtained. the antioxidant species was measured by the During the experiment of determination of water reduction in its absorbance at 517 nm according swelling, the high mass loss of the films was to an equation (2). The releasing media collected observed in the case of the phosphate buffer from the transdermal diffusion through a pig skin solution. This mass loss affected to the lower method for 48 h were determined for the degree of water swelling which was evaluated antioxidant activity. The antioxidant activities of from the mass of the films after submersion in the alginate/BL/W and the alginate/BL/E films in the acetate buffer solution were 23 ± 3% and 34 ± 4%, respectively (see Figure 7). While, these values in the phosphate buffer solution were 40 ± 5% and 41 ± 6%, respectively. Figure 7 Antioxidant activity of alginate/BL films after immersion in buffer solutions for 48 h.

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 133 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) These observations were corresponded alginate/BL/E films exhibited slightly well with the amounts of BL extracts released antibacterial activity against both types of which were discussed in the earlier section. bacteria which can be observed from the small Comparing 2 types of releasing media, the higher values of inhibition zone. amounts of BL extracts released (either BL/W or BL/E), in the phosphate buffer solution Interestingly, both the alginate/BL/W contributed to the higher antioxidant activity and alginate/BL/E films possess their free radical than those in the acetate buffer solution. In scavenging ability and antibacterial activity. Even addition, comparing between 2 types of BL though, their antibacterial activities were not extracts, the higher amounts of BL/E released in outstanding, some other antibacterial either acetate or phosphate buffer solutions substances, for example, silver nanoparticles contributed to their higher antioxidant activity might be recommended to be incorporated into than those of the BL/W. the films in the future work. Based on the overall results, the alginate/BL/W and the alginate/BL/E Table 2 Lengths of the inhibition zone for a films exhibited the potential for use as carriers negative control (NC), a positive control (PC), and for topical transdermal delivery and wound alginate/BL films against S. aureus and E. coli. healing applications. Even though the BL/E was obtained in the lower yield than the BL/W, the Samples Lengths of inhibition BL/E exhibited the greater released amounts and zone (mm) therefore greater antioxidant activity. While, the BL/W which was gained in the higher yield than S. aureus E. coli the BL/E, exhibited lower amounts of release and therefore lower antioxidant activity. Negative control 0.00 ± 0.00 0.00 ± 0.00 Possibly, the BL/W would be suggested to be loaded at the higher amounts than 20% w/w in Positive control 2.05 ± 0.05 2.03 ± 0.05 the films which was currently used in this study Pristine alginate film 0.00 ± 0.00 0.00 ± 0.00 to improve their antioxidant activity. Alginate/BL/W 0.56 ± 0.09 0.51 ± 0.11 CONCLUSION Alginate/BL/E 0.54 ± 0.08 0.50 ± 0.09 In the present study, the bitter leaf (BL), Antibacterial activity of alginate/BL films a tropical herbal plant which possess antioxidant activity and several pharmacological properties, For the proposed application as wound was extracted by using different solvents. The BL dressings, the antibacterial activity is one of the extracts from water (BL/W) and from ethanol important properties. The antibacterial activities (BL/E) showed the antioxidant and slightly of the alginate/BL films against S. aureus and E. antibacterial activities. The alginate films coli were evaluated by the agar disc diffusion containing 20% w/w of either the BL/W or the method. The length of inhibition zone are shown BL/E were fabricated. The release characteristics in Table 2. These values of a negative control of the BL extracts therefrom were investigated in (distilled water) and a positive control (ethanol) either the acetate buffer (pH 5.5) or the were also reported. Obviously, the pristine phosphate buffer (pH 7.4) solutions at 32° or alginate film without BL extracts had no antibacterial activity as the inhibition zone was not observed. The alginate/BL/W and

134 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) 37°C, respectively. For total immersion method, cinerea Less. extract in rats. Phytomedicine. the release amounts of the BL/W were higher 2003;10(2-3):185-8. than those of the BL/E in a given type of medium. The higher polarity of the molecules in 3. Atangwho IJ, Egbung GE, Ahmad M, Yam MF, the BL/W could contribute to the higher ability Asmawi MZ. Antioxidant versus anti-diabetic to diffuse and dissolve in the aqueous media. In properties of leaves from Vernonia contrast, for the transdermal diffusion through a amygdalina Del. growing in Malaysia. Food pig skin method, the release amounts of the Chem. 2013;141(4):3428-34. BL/E were greater than those of the BL/W. In a similar manner, the less polarity of the 4. Gresham LJ, Ross J, Izevbigie EB. Vernonia molecules in the BL/E could contribute to the amygdalina: anticancer activity, greater ability to penetrate into a non-polar authentication, and adulteration detection. membrane of a pig skin. The proposed Int J Env Res Pub He. 2008;5(5):342-8. application of the alginate/BL films as wound dressings was investigated by evaluating their 5. Abosi AO, Raseroka BH. In vivo antimalarial antioxidant and antibacterial properties. Both activity of Vernonia amygdalina. Brit J types of alginate films exhibited the antioxidant Biomed Sci. 2003;60(2):89-91. and slightly antibacterial activities which showed the potential for use as carriers for topical 6. Yusoff SF, Haron FF, Tengku Muda Mohamed transdermal delivery and wound healing M, Asib N, Sakimin SZ, Abu Kassim F, et al. applications. Antifungal Activity and Phytochemical Screening of Vernonia amygdalina Extract ACKNOWLEDGEMENT against Botrytis cinerea Causing Gray Mold Disease on Tomato Fruits. Biology. The authors acknowledge the fundings 2020;9(9):286. from the Thammasat School of Engineering and the research unit in polymer rheology and 7. Uzoigwe C, Agwa O. Antimicrobial activity of processing, Thammasat University. Vernonia amygdalina on selected urinary tract pathogens. Afr J Microbiol Res. REFERRENCES 2011;5(12):1467-72. 1. IfedibaluChukwu EI, Aparoop D, Kamaruz Z. 8. Ngatu NR, Okajima MK, Yokogawa M, Hirota Antidiabetic, anthelmintic and antioxidation R, Takaishi M, Eitoku M, et al. Anti-allergic properties of novel and new effects of Vernonia amygdalina leaf extracts phytocompounds isolated from the in hapten-induced atopic dermatitis-like methanolic stem-bark of Vernonia disease in mice. Allergol Int. 2012;61(4):597- amygdalina Delile (Asteraceae). Sci Afr. 607. 2020;10:e00578. 9. Alara OR, Abdurahman NH, Mudalip SKA, 2. Mazumder U, Gupta M, Manikandan L, Olalere OA. Phytochemical and Bhattacharya S, Haldar P, Roy S. Evaluation pharmacological properties of Vernonia of anti-inflammatory activity of Vernonia amygdalina: a review. J Chem Eng Ind Biot. 2017;2(1):80-96. 10. Eyong EU, Agiang M, Atangwho I, Iwara I, Odey M, Ebong P. Phytochemicals and

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 135 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) micronutrients composition of root and 16. Dabiri G, Damstetter E, Phillips T. Choosing a stem bark extracts of Vernonia amygdalina wound dressing based on common wound Del. J Med Med Sci. 2011;2(6):900-3. characteristics. Adv Wound Care. 2016;5(1):32-41. 11. Alara OR, Abdurahman NH, Ukaegbu CI, Hassan Z, Kabbashi NA. Dataset on LC-Q- 17. Alsberg E, Anderson K, Albeiruti A, Franceschi TOF/MS tentative identification of R, Mooney D. Cell-interactive alginate phytochemicals in the extract of Vernonia hydrogels for bone tissue engineering. J Dent amygdalina leaf through positive ionization. Res. 2001;80(11):2025-9. Data Brief. 2018;21:1686. 18. Dong Z, Wang Q, Du Y. Alginate/gelatin blend 12. Farombi EO, Owoeye O. Antioxidative and films and their properties for drug controlled chemopreventive properties of Vernonia release. J Membr Sci. 2006;280(1-2):37-44. amygdalina and Garcinia biflavonoid. Int J Env Res Pub He. 2011;8(6):2533-55. 19. Hasnain MS, Nayak AK, Singh M, Tabish M, Ansari MT, Ara TJ. Alginate-based 13. Phowichit S, Ratanachamnong P, Matsathit bipolymeric-nanobioceramic composite U, Ussawawongaraya W. Anti-oxidant matrices for sustained drug release. Int J Biol Macromol. 2016;83:71-7. activity, phenolic and flavonoid constituents 20. Thairin T, Wutticharoenmongkol P. of Crude extracts from Piper ribesioides and Ciprofloxacin-loaded alginate/poly (vinyl alcohol)/gelatin electrospun nanofiber mats Zanthoxylum limonella traditional herbal as antibacterial wound dressings. J Ind Text. 2021:1528083721997466. medicine in Northern Thailand. JARST 21. Kim HS, Lee C-G, Lee EY. Alginate lyase: [Internet]. 2019Jun.13 [cited structure, property, and application. Biotechnol Bioprocess Eng. 2011;16(5):843. 2021Oct.1];18(1):25-9. Available from: 22. Abbasi AR, Sohail M, Minhas MU, Khaliq T, https://ph01.tci-thaijo.org/index.php/rmutt- Kousar M, Khan S, et al. Bioinspired sodium alginate based thermosensitive hydrogel journal/article/view/164542. membranes for accelerated wound healing. Int J Biol Macromol. 2020;155:751-65. 14. Eyo JE, Uzoibiam B, Ogbanya KC, Nnaji T. Comparative evaluation of wound healing 23. Aderibigbe BA, Buyana B. Alginate in wound effects of Ocimum gratissimum, Vernonia dressings. Pharmaceutics. 2018;10(2):42. amygdaline and Zingiber officinalis extracts on incision wound model in rats. 24. Bouhadir KH, Lee KY, Alsberg E, Damm KL, Pharmacology online. 2014;3:44-50. Anderson KW, Mooney DJ. Degradation of partially oxidized alginate and its potential 15. Mboto C, Eja M, Adegoke A, Iwatt G, Asikong application for tissue engineering. B, Takon I, et al. Phytochemical properties Biotechnol Progr. 2001;17(5):945-50. and antimicrobial activities of combined effect of extracts of the leaves of Garcinia kola, Vernonia amygdalina and honey on some medically important microorganisms. Afr J Microbiol Res. 2009;3(9):557-9.

136 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) 25. Pereira RF, Carvalho A, Gil M, Mendes A, methylcellulose gels. Int J Pharmaceut. Bártolo PJ. Influence of Aloe vera on water 2011;414(1-2):125-30. absorption and enzymatic in vitro degradation of alginate hydrogel films. 30. Kirjavainen M, Urtti A, Jääskeläinen I, Carbohyd Polym. 2013;98(1):311-20. Suhonen TM, Paronen P, Valjakka-Koskela R, et al. Interaction of liposomes with human 26. Wutticharoenmongkol P, Hannirojram P, skin in vitro—the influence of lipid Nuthong P. Gallic acid‐loaded electrospun composition and structure. Biochim Biophys cellulose acetate nanofibers as potential Acta Lipids Lipid Metab. 1996;1304(3):179- wound dressing materials. Polym Advan 89. Technol. 2019;30(4):1135-47. 31. Gupta R, Badhe Y, Rai B, Mitragotri S. 27. Tuovinen L, Peltonen S, Järvinen K. Drug Molecular mechanism of the skin release from starch-acetate films. J Control permeation enhancing effect of ethanol: A Release. 2003;91(3):345-54. molecular dynamics study. RSC Adv. 2020;10(21):12234-48. 28. Wan LS, Heng PW, Wong LF. Relationship between swelling and drug release in a 32. Wutticharoenmongkol P, Sitthisan S, hydrophilic matrix. Drug Dev Ind Pharm. Kingkaew Y. Fabrication of pH-Sensing 1993;19(10):1201-10. Sodium Alginate Films Containing Clitoria Ternatea Linn. Extract and Drug Release 29. Bustamante P, Navarro-Lupión J, Peña M, Characteristics. Prog Appl Sci Tech. Escalera B. Hildebrand solubility parameter 2021;11(1):38-45. to predict drug release from hydroxypropyl

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 137 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) การศึกษาแบบจำลองการอบแหง้ ช้นั บางของพรกิ ข้หี นู The Study of Thin Layer Drying Model of Chili นพมาศ ประทมุ สตู ร1* และ ทวีเดช หมื่นภเู ขียว2 Noppamas Pratummasoot1* and Tawedach Mundpookier2 1หลักสูตรฟิสิกส์ประยกุ ต์ คณะวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฎวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชปู ถัมภ์ อำเภอคลองหลวง จงั หวัดปทมุ ธานี 13180 2สาขาวิทยาศาสตรพ์ ้ืนฐาน คณะสหเวชศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยปทุมธานี อำเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี 12000 1Applied Physics Program, Faculty of Science and Technology, Valaya Alongkorn Rajabhat University under the Royal Patronage, Khlong Luang District, Pathum Thani 13180, THAILAND 2Basic Science Program, Faculty of Allied Health Science, Patumthani University, Mueang District, Pathum Thani 12000, THAILAND *Corresponding author e-mail: [email protected] ARTICLE INFO ABSTRACT Article history: The objective of this research was to study a thin layer Received: 28 September, 2021 drying model as an efficient mathematical model in order to Revised: 1 November, 2021 determine the optimize model to study the relationship between Accepted: 8 November, 2021 the ratio of moisture and the time for chili. The researcher brought Available online: 2 December, 2021 chili, which has a mass and initial moisture value, in the range of DOI: 10.14456/jarst.2021.12 4 2 - 5 2 g and 330-380%, d.b., respectively. Then, it drying with Keywords: model, thin layer temperature control equal to 50ºC, 60ºC and 70ºC, and the relative drying, chili, moisture ratio humidity values of air were 10%, 20% and 30% at wind speed equal to 1 m/s. There will be a total of 9 trials. The dryer used in this experiment consisted of two main parts: 1) the relative humidity control of the air inside the machine, which is a glass chamber and ceramic packed system for producing saturated air, and 2) the control section temperature which is a temperature control button on the outside and temperature can be adjusted as needed. The experimental results found that the last moisture content ranges from 6-8%, d.b. Then, the results of the experiments were then used to calculate the moisture content and moisture ratio from the chili experiments for calculation and compared to the moisture ratio obtained from a total of 6 models. According to the results of the model's accuracy test, the models suitable for chili for all

138 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) temperatures and humidity were the Wang and Singh models, which yielded differences in the form of RMSD and MBD in the range of 2.78 – 6.86% and -0.20 – 2.95%, respectively. 1 บทคัดยอ่ ที่มีรสเผ็ดจัด สีแดงสดสวยงามเหมาะสำหรับการปรุง งานวิจัยนี้ผู้วิจัยได้ศึกษาแบบจำลองทาง อาหารหรือนำมาแปรรูปเป็นพริกป่นสำหรบั การประกอบ คณิตศาสตร์ซึ่งเป็นแบบจำลองการอบแห้งแบบชั้นบาง อาหาร แต่พริกขี้หนูมีอายุในการเก็บรักษาค่อนข้างสั้น เพื่อหาแบบจำลองที่เหมาะสมในการนำมาศึกษา จงึ จำเปน็ จะต้องมกี ารแปรรูปผลติ ภัณฑ์เพ่อื ยืดระยะเวลา ความสัมพันธ์ระหว่างอัตราส่วนของความชื้นกับเวลา ในการเก็บรักษาให้ยาวนานขึ้น โดยทั่วไปเกษตรกรนิยม สำหรับพริกขี้หนู ผู้วิจัยได้นำพริกขี้หนูซึ่งมีมวลและค่า นำผลผลิตทางการเกษตรมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์แห้ง ความชื้นเริ่มต้นอยู่ในช่วง 42-52 กรัม และ 330-380%, โดยนำมาตากแดดตามธรรมชาติ แต่ในการตากแดดตาม d.b. ตามลำดับ จากนั้นนำพริกขี้หนูไปอบแห้งโดย ธรรมชาติจะมีปัญหาในเรื่องของการปนเปื้อนของฝุ่น ควบคุมอุณหภูมิเท่ากับ 50ºC 60ºC และ 70ºC และ ละออง แมลง หรือนกที่มาทำลายผลิตภัณฑ์ซึ่งจะส่งผล ความชื้นสัมพัทธ์ของอากาศเท่ากับ 10% 20% และ เสียต่อผลิตภัณฑ์เป็นอย่างมาก นอกจากนี้ในช่วงที่ไม่มี 30% ที่ความเร็วลมเท่ากับ 1 m/s ซึ่งจะมีการทดลอง แดดหรือฝนตกเกษตรกรก็ไม่สามารถตากแห้งผลิตภัณฑ์ ทั้งหมด 9 ชุดการทดลอง ซึ่งเครื่องอบแห้งที่ใช้ในการ ได้ จากปัญหาที่เกิดขึ้น ได้มีนักวิจัยด้านพลังงาน ทดลองนี้ประกอบด้วย 2 ส่วนหลัก คือ 1) ห้องอบแห้ง แสงอาทติ ย์ทงั้ ไทยและประเทศตา่ ง ๆ ได้พฒั นาวธิ กี ารใน โดยมีการควบคุมอุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ์ของ การอบแหง้ ผลิตภัณฑจ์ ากวิธตี า่ ง ๆ (1) ซ่งึ อุปกรณ์ท่ีนิยม อากาศภายในห้องมีลักษณะเป็นห้องกระจกและมีระบบ ใช้เรียกว่า เครื่องอบแห้งพลังงานแสงอาทิตย์ (Solar เซรามิก (ceramic packed) สำหรับผลิตอากาศอิ่มตัว Dryer) (2-8) ซึ่งจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการใช้ และ 2) ชุดควบคุมอุณหภูมิในห้องอบแห้งซึ่งติดตั้งอยู่ พลังงานแสงอาทิตย์ในการตากแห้งหรืออบแห้ง โดย ด้านนอกห้องอบแห้ง ผลการทดลองพบว่า ความชื้น ห ล ั ก ก า ร ท ั ่ ว ไ ป ข อ ง ก า ร อ บ แ ห ้ ง ผ ล ิ ต ภ ั ณ ฑ ์ จ ะ เ ป็ น สุดท้ายที่ไดม้ ีค่าอยูใ่ นช่วง 6-8%, d.b. จากนั้นนำผลการ กระบวนการลดความชื้นของผลิตภัณฑ์ โดยอาศัยความ ทดลองที่ได้ไปคำนวณปริมาณความชื้น และอัตราส่วน ร้อนจากพลังงานแสงอาทิตย์เพื่อทำให้น้ำในผลิตภัณฑ์ ความชืน้ จากการทดลองของพริกขี้หนเู พ่อื นำไปใช้ในการ ระเหยออกมาภายนอก โดยในกรณขี องผักและผลไม้ การ คำนวณและเปรียบเทียบกับค่าอัตราส่วนความชื้นที่ได้ อบแหง้ หรือตากแห้งจะช่วยยืดอายุการเก็บรักษา แต่การ จากแบบจำลองจำนวน 6 แบบจำลอง จากผลการ อบแห้งด้วยพลังงานแสงอาทิตย์จะไม่สามารถควบคุม ทดสอบความถูกตอ้ งของแบบจำลองพบว่า แบบจำลองที่ อุณหภูมิได้จะขึ้นอยู่กับความเข้มของรังสีอาทิตย์ใน เหมาะสมกับพริกขี้หนูสำหรับทุกอุณหภูมิและความช้ืน ช่วงเวลาที่ทำการอบแห้ง ดังนั้นการอบแห้งด้วยเครื่อง คอื แบบจำลอง Wang and Singh ซงึ่ มีค่าความแตกตา่ ง อ บ แ ห ้ ง พ ล ั ง ง า น แ ส ง อ า ท ิ ต ย ์ จ ึ ง เ ห ม า ะ ส ม ส ำ ห รั บ ในรูปของ RMSD และ MBD อยู่ในช่วง 2.78 – 6.86 % ผลิตภัณฑ์บางชนิดเท่านั้น เนื่องจากผลิตภัณฑ์บางชนิด และ -0.20 – 2.95 % ตามลำดบั อาจจะเหมาะสมกับการอบแหง้ ทีต่ อ้ งใช้อณุ หภมู ทิ สี่ งู หรอื ต่ำเทา่ นัน้ จึงจำเปน็ ตอ้ งทำการอบแหง้ ในเครื่องอบแห้งที่ คำสำคัญ: แบบจำลอง การอบแห้งชั้นบาง พริกขี้หนู สามารถควบคุมอุณหภูมิได้จึงทำให้ได้ผลิตภัณฑ์แห้งทีไ่ ด้ มคี ุณภาพ คุณประโยชน์ใกลเ้ คียงกับผลติ ภณั ฑส์ ด อตั ราส่วนความช้ืน โดยวิธที ี่ใช้ในการทำให้ผลติ ภณั ฑแ์ ห้งมคี ุณภาพ บทนำ ส่วนใหญ่จะใช้เครื่องอบแห้งเชิงกลซึ่งสามารถควบคุม อุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ์ของอากาศภายในเครื่อง ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีผลผลิตทาง อบแห้งได้ นอกจากการศึกษาเกี่ยวกับอุณหภูมิท่ี การเกษตรเป็นจำนวนมาก เช่น พริกขี้หนู ซึ่งพริกขี้หนู เหมาะสมกับการอบแห้งผลิตภัณฑ์แล้ว การศึกษา ถือว่าเป็นพริกที่นิยมนำมารับประทานหรือนำมาใช้ ปริมาณความชื้นในผลิตภัณฑ์ก็เป็นสิ่งที่สำคัญเช่นกัน ประโยชน์มากในบรรดาพริกทั้งหลาย เนื่องด้วยเป็นพรกิ

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 139 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) สำหรับการศึกษาหรือทำนายปริมาณความชื้นภายใน M = ความช้ืนขณะเวลา t (%, d.b.) ผลิตภัณฑ์ได้มีการศึกษาและพัฒนาแบบจำลองทาง Me = ความชืน้ สมดลุ (%, d.b.) คณิตศาสตร์ซึ่งเป็นสมการการอบแห้งแบบชั้นบางใช้ใน Mo= ความชืน้ เรม่ิ ต้น (%, d.b.) การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างอัตราส่วนความชื้นกับ ระยะเวลาที่ใช้ในการแห้งของผลิตภัณฑ์ (9-14) และ โดยทั่วไปปริมาณของความชื้น ( moist เนื่องจากการศึกษาสมการการอบแห้งแบบชั้นบางใน ประเทศไทยมีข้อมูลการศึกษาค่อนข้างน้อยและมี product) ของผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรจะประกอบไป การศึกษาบางผลติ ภัณฑ์เท่านน้ั ดังน้นั ในงานวจิ ยั นจ้ี งึ เปน็ การศกึ ษาสมการอบแห้งโดยใชส้ มการแบบชั้นบางเพ่อื นำ ดว้ ยส่วนที่เป็นมวลของน้ำและสว่ นท่ีเป็นมวลของแข็ง ซึ่ง สมการที่เหมาะสมที่สุดไปใช้ในการทำนายความสัมพันธ์ ระหว่างอัตราส่วนความช้ืนกับเวลาในการอบแห้ง โดยใน ปริมาณความชื้นฐานแห้งของผลิตภัณฑ์ (moisture งานวิจัยน้จี ะใชพ้ รกิ ขหี้ นูในการทดลอง content ; M, %, d.b.) สามารถคำนวณได้จากสมการที่ (2) M = m - msolid × 100 (2) msolid วิธีดำเนินการวจิ ัย เมื่อ m คือ มวลของพริกขี้หนูที่ได้จากการชั่ง (g) ทุก ๆ ชั่วโมงจนกระทั่งมวลของพริกขี้หนูมีค่าคงที่ 1. แบบจำลองทางคณิตศาสตร์ของการอบแห้งแบบชั้นบาง หรือไม่ลดลง และ msolid คอื มวลของแข็งของพรกิ ข้ีหนู (g) ในการศึกษาการอบแห้งแบบชั้นบางของ หาได้จากการนำพริกขี้หนูไปเข้าตู้อบที่อุณหภูมิ 103 ºC ผลผลิตต่าง ๆ ทางการเกษตรจะมกี ารนำแบบจำลองทาง คณิตศาสตร์มาช่วยในการอธิบายความสัมพันธ์ระหว่าง เปน็ เวลา 24 ช่วั โมง (15) อัตราส่วนความชื้นกับระยะเวลาในการอบแห้งของ ผลิตภัณฑ์ ซึ่งในปัจจุบันมีนักวิจัยหลายท่านได้เสนอ Me = me - msolid × 100 (3) แบบจำลองการอบแห้งแบบชั้นบางไว้หลายสมการที่มี msolid (4) ลักษณะแตกต่างกันแสดงดังตารางที่ 1 โดยค่าอัตราส่วน mo - msolid ความชนื้ สามารถคำนวณได้จากสมการท่ี (1) Mo = msolid × 100 MR = M - Me (1) โดยปรมิ าณความชื้นสมดุล (Me) และประมาณ Mo - Me ความชื้นเริ่มต้น (Mo) สามารถหาได้จากสมการ (3) และ (4) เมื่อ me และ mo คือ มวลของพริกขี้หนูสุดท้ายและ เม่ือ มวลพริกขห้ี นเู ร่ิมต้น ตามลำดับ MR = อัตราส่วนความช้นื (-) จากนั้นนำค่าที่ได้จากสมการ (2-4) ไปคำนวณ คา่ อัตราส่วนความชน้ื โดยใชส้ มการ (1) ตารางที่ 1 แบบจำลองทางคณติ ศาสตรส์ ำหรับการอบแห้งแบบชัน้ บาง ช่ือแบบจำลอง (เอกสารอ้างองิ ) ลำดับ แบบจำลอง 1 MR = 1 + at + bt2 Wang and Singh (10) 2 MR = exp(-kt) 3 MR = (a)exp(-kt) Newton (11) 4 MR = (a)exp(-kt) + c Handerson and Pabis (11) 5 MR = (a)exp(-kt) + (b)exp(-gt) Logarithmic (13) 6 MR = (a)exp(-kt) + (b)exp(-gt) + (c)exp(-pt) Two term (9) Modifile Handerson and Pabis (12)

140 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) จากตารางที่ 1 แสดงแบบจำลองการอบแห้ง เร็วขึ้นจึงช่วยให้ระยะเวลาในการอบแห้งสั้นลง ใน แบบชั้นบางที่ได้ถูกเสนอโดยนักวิจัยท่านอื่น ๆ ซึ่งใน ระหว่างการทดลองผู้วิจัยได้ทำการชั่งมวลของพริกขี้หนู งานวิจัยนี้ผู้วิจัยได้ทำการวิจัยเพื่อหาแบบจำลองท่ี ทุก ๆ 1 ชั่วโมง โดยใช้เครื่องชั่งแบบดิจิตอล และทำการ เหมาะสมกับพริกขี้หนู โดยศึกษาแบบจำลองทั้งหมด ชั่งมวลพริกขี้หนูจนกระทั่งมวลพริกขี้หนูมีค่าคงที่ ซึ่งทำ 6 แบบจำลอง รายละเอียดแสดงในหัวข้อถดั ไป การทดลองทั้งหมด 9 ครั้ง สำหรับทุกอุณหภูมิและ 2. การอบแหง้ ผลติ ภัณฑ์ ความช้ืนสมั พทั ธ์ ในการทดลองแต่ละครั้งจะใช้มวลพริกขี้หนู เริ่มต้นใกล้เคียงกันประมาณ 42-52 กรัม ใช้เทอร์ โมคัปเปิลชนิดเค (K type) ในการวัดอุณหภูมิ และใช้ ไฮโกรมิเตอร์แบบคาปาซิตีพ (ยี่ห้อ E+E Elektronik รุ่น EE23 ค่าความคลาดเคล่อื น ± (1.3 + 0.3 % RH) ในการ วดั ความชื้นสมั พทั ธ์ของอากาศ โดยอุณหภมู ิและความชนื้ สัมพัทธ์ของอากาศจะถูกบันทึกด้วยเครื่องบันทึกข้อมูล รูปท่ี 1 ตัวอย่างลักษณะของพรกิ ขห้ี นใู นงานวิจยั นี้ รุ่น DC 100 (Yokogawa, Model DC100; ความคลาด เคลื่อน ± 0.0070mV) และแสดงค่าผ่านหน้าจอของ ผู้วิจัยได้เตรียมพริกขี้หนูโดยเลือกพริกขี้หนูสี เครื่องบันทึกข้อมูลเพื่อให้ผู้วิจัยสังเกตตลอดเวลาที่ทำ แดงที่มีขนาดใกล้เคียงกันนำมาวางเรียงบนตะแกรงเป็น การทดลอง เนื่องจากในระหวา่ งทำการทดลองผู้วจิ ัยต้อง ควบคมุ อุณหภมู แิ ละความช้ืนตามค่าทกี่ ำหนดไวข้ ้างตน้ ชั้นบาง (รูปที่ 1) ความชื้นเริ่มต้นของพริกขี้หนูมีค่า เครอ่ื งอบแหง้ ทีใ่ ช้ในการทดลองนี้ประกอบด้วย 330%, d.b. จากนั้นนำตะแกรงที่วางพริกข้ีหนูไปเข้า 2 สว่ นหลกั คือ 1) หอ้ งอบแหง้ โดยมีการควบคุมอุณหภูมิ เครื่องอบแห้ง (laboratory dryer) โดยควบคุมอุณหภูมิ และความชื้นสัมพัทธ์ของอากาศภายในห้องมีลักษณะ เท่ากับ 50ºC 60ºC และ 70 ºC และความชื้นสัมพัทธ์ เป็นห้องกระจกและมีระบบเซรามิกสำหรับผลิตอากาศ ของอากาศเท่ากับ 10% 20% และ 30% ความเร็วลม อิ่มตัวเพื่อควบคุมคมอุณหภูมิและความชื้นในอากาศใน เท่ากับ 1 m/s ซึ่งทำให้มีอัตราการถ่ายเทความร้อนสูง เคร่อื งอบแห้ง และ 2) ชดุ ควบคุมอุณหภูมิในห้องอบแห้ง สง่ ผลใหค้ วามสามารถในการระเหยของนำ้ ในพริกขี้หนูได้ ซึ่งติดตั้งอยู่ด้านนอกห้องอบแห้ง ลักษณะของเครื่อง อบแห้งแบบควบคมุ อุณหภมู ิและความชน้ื แสดงดังรูปที่ 2 15 ห้องควบคุมความชื้น ชอ่ งสาหรับ ส่ ลติ ภั ตวั ปรับอุ หภมู ิ เคร่อื งบนั ทกึ ขอ้ มูล รูปท่ี 2 ลักษณะของเครื่องอบแห้งแบบชั้นบาง (laboratory dryer) ห้องปฏิบัติการพลังงานแสงอาทิตย์ ภาควิชา ฟสิ ิกส์ มหาวิทยาลัยศิลปากร

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 141 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) หลังจากผู้วิจัยได้เก็บข้อมูลเรียบร้อยแล้วทั้ง จากนั้นนำข้อมูลที่ได้ไปคำนวณหาปริมาณความชื้น (M) 9 ครั้ง ผู้วิจัยได้นำพริกขี้หนูไปเข้าเครื่องอบแห้งที่ จากการทดลองโดยใช้สมการ (2) ผลท่ีไดแ้ สดงในรปู แบบ อุณหภูมิ 103 ˚C เป็นเวลา 24 ชั่วโมง เพื่อต้องการนำ ของกราฟการแปรค่าของความชื้นที่อุณหภูมิและ ความชน้ื ออกจากผลติ ภณั ฑท์ ้งั หมดโดยจะไดม้ วลของแข็ง ความชื้นสมั พทั ธค์ ่าต่าง ๆ (รปู ที่ 3) ของพริกขี้หนู (msolid) หลังจากนำความชื้นออกหมด a) 400 Moisture Content (%, d.b.) RH = 10% 50 ˚C 350 60 ˚C 300 70 ˚C 250 200 150 100 50 0 0 5 10 15 Tim2e0(hr) 25 30 35 40 b) Moisture Content (%, d.b.) 400 RH = 20% 50 ˚C 350 60 ˚C 70 ˚C 300 250 200 150 100 50 0 0 5 10 15 Tim2e0(hr) 25 30 35 40 c) 400 Moisture Content (%, d.b.) RH = 30% 50 ˚C 350 60 ˚C 300 70 ˚C 250 200 150 100 50 0 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Time (hr) รูปที่ 3 การแปรค่าของปริมาณความชื้นฐานแห้งที่อุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ์ค่าต่าง ๆ ที่ได้จากการทดลอง a) ความช้นื สมั พัทธ์ 10% b) ความชน้ื สมั พทั ธ์ 20% c) ความช้ืนสมั พทั ธ์ 30% 5 จากรูปที่ 3 จะเห็นได้ว่า ที่ความชื้นของอากาศ เท่ากับ 30% ปริมาณความชื้นของพริกขี้หนูเริ่มต้นมีค่า เท่ากับ 10% ปริมาณความชื้นของพริกขี้หนูเริ่มต้นมีค่า 327%, d.b. 331%, d.b. และ 329 %, d.b. และความชื้น 333%, d.b. 338%, d.b. และ 380 %, d.b. และความชื้น สดุ ทา้ ยมีคา่ 7.92% , 6.12% และ 7.47% สำหรบั อุณหภมู ิ สุดท้ายมีค่า 8.62% 7.11% และ 8.97% สำหรับอุณหภูมิ ภายในเครื่องเท่ากับ 50°C 60 °C และ 70 °C ตามลำดับ ภายในเครื่องเท่ากับ 50°C 60°C และ 70°C ตามลำดับ จากทัง้ 3 อุณหภูมิของแตล่ ะความชื้น พบว่าการอบแห้งใน กรณีความชื้นของอากาศเท่ากับ 20% ปริมาณความช้ืน สภาวะที่อุณหภูมิสูง (70°C) ความชื้นสัมพัทธ์อากาศต่ำ ของพริกขี้หนูเริ่มต้นมีค่า 333%,d.b. 341%, d.b. และ (RH=10%) ปรมิ าณความชื้นของพริกขหี้ นมู กี ารลดลงอย่าง 337 %, d.b. และความชื้นสุดท้ายมีค่าประมาณ 11.20% รวดเร็วเนื่องจากกรณีที่ความชื้นสัมพัทธ์ของอากาศต่ำจะ 9.01% และ 9.63% สำหรับอุณหภูมิภายในเครื่องเท่ากับ ช่วยให้ความช้ืนในพริกข้ีหนสู ามารถระเหยออกมาสู่อากาศ 50°C 60°C และ 70 °C ตามลำดบั และความช้ืนของอากาศ

142 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) ไดง้ า่ ยกว่ากรณที คี่ วามชื้นสมั พัทธข์ องอากาศมคี ่าสูงจึงช่วย อัตราส่วนความชื้นโดยอาศัยสมการที่ (1) จากนั้นนำไป หาความสัมพันธ์กับสมการในตารางที่ 1 ซึ่งผู้วิจัยอาศัย ให้ความชน้ื ของพรกิ ขห้ี นมู ีการลดลดอยา่ งรวดเรว็ โปรแกรมทางสถิติ (Statistical Software) ในการหาค่า สัมประสิทธิ์ของสมการ โดยทำการแทนค่าอัตราส่วน จากนั้นผู้วิจัยนำผลการทดลองที่ได้ไปทำการ ความชื้นและเวลาที่ได้จากการทดลองลงในสมการใน ตารางท่ี 1 จากนนั้ ใชห้ ลักการการวเิ คราะห์การถดถอยไม่ วิเคราะหเ์ พือ่ หาแบบจำลองทเ่ี หมาะสมกบั พรกิ ขี้หนู และ เป็นเชิงเส้น (Non-linear Regression Analysis) จาก โปรแกรมในการหาค่าสัมประสิทธิ์ของแต่ละสมการ โดย ในการทดสอบความถกู ต้องของแบบจำลองที่ได้ ผู้วิจัยใช้ คา่ สัมประสิทธิ์ทีไ่ ดแ้ สดงดงั ตารางท่ี 2 พารามิเตอร์ทางสถิติ 2 ตัวคือ ค่ารากที่สองของค่าความ จากผลในตารางท่ี 2 พบวา่ จากการเปรยี บเทียบ อัตราส่วนความชื้นที่ได้จากการทดลองกับค่าที่ได้จาก แ ต ก ต ่ า ง กํ า ล ั ง ส อ ง เ ฉ ล ี ่ ย ( Root mean square แบบจำลองมีค่าความคลาดเคลื่อนจากทกุ แบบจำลองไม่ เกิน 20% โดยแบบจำลองที่มีสามารถนำไปทำนาย difference; RMSD) และค่าความแตกต่างของค่า อัตราส่วนความชื้นของพริกขี้หนูได้แม่นยำ และ ความคลาดเคลื่อนน้อยที่สุดคือแบบจำลองของ Wang เบี่ยงเบนมาตรฐาน (mean bias difference ;MBD) ซ่ึง and Singh ซึ่งมีค่าความคลาดเคลื่อนในรูปของ RMSD และ MBD อยู่ในช่วง 2.78 – 6.86% และ -0.20 – 2.95% สามารถคำนวณไดจ้ ากสมการท่ี (5) และ (6) ตามลำดบั ผูว้ ิจยั ได้แสดงกราฟการเปรียบเทยี บอตั ราสว่ น ความชื้นที่ได้จากแบบจำลอง Wang and Singh 1 ดงั รปู ที่ 4 n (MRmodel,i - MRexp,i ) จากรูปที่ 4 พบว่า การแปรค่าของอัตราส่วน i=1 ความชื้นของพรกิ ข้ีหนูมีการแปรคา่ ลดลงอย่างรวดเร็วใน ช่วงแรก (15) ซึ่งที่อุณหภูมิ 70˚C ของทุกความชื้นจะใช้ RMSD = N ×100% (5) เวลาในการลดลงของอัตราส่วนความชื้นน้อยกว่าท่ี MRexp อณุ หภูมิอื่น ๆ ซ่งึ ผลิตภณั ฑ์จะแห้งได้เร็วกว่าอุณหภูมิอื่น และจากการเปรียบเทียบอัตราส่วนความชื้นที่คำนวณได้ n (MRmodel,i - MRexp,i ) จากแบบจำลองของ พบว่า ผลที่ได้จากแบบจำลองมีค่า i=1 ใกล้เคียงกับผลจากการทดลองมาก โดยมีค่าความ คลาดเคลื่อนในรูปของ RMSD และ MBD อยู่ในช่วง MBD = N ×100% (6) 2-6 % และ -0.2-2.9% ตามลำดับ MRexp เมื่อ MRmodel,i คือ อัตราส่วนความชื้นที่ได้ แบบจำลอง MRexp,i คือ อัตราส่วนความชื้นที่ได้จากการ ทดลอง MRexp คือ ค่าเฉลี่ยอัตราส่วนความชื้นจากการ ทดลอง และ N คือ จำนวนข้อมูลทั้งหมด ลการศึกษาและอภปิ ราย ล เนื่องจากแบบจำลองการอบแห้งชั้นบางใน ตารางที่ 1 เป็นแบบจำลองที่นิยมใช้กันทั่วไป (16) ซึ่งมี ค่าสัมประสิทธิ์ขึ้นกับชนิดของผลิตภัณฑ์ (17-18) ดังน้ัน ผู้วิจัยได้นำผลการทดลองการอบพริกขี้หนูไปคำนวณหา ตารางที่ 2 คา่ สัมประสิทธข์ิ องแบบจำลองการอบแห้งชั้นบางท่ีอณุ หภูมิและความช้นื คา่ ตา่ ง ๆ ช่ือแบบจำลอง อุ หภูมิ ความชืน้ สัมประสิทธข์ิ องแบบจำลอง MBD RMSD (T) (RH) (%) (%) k a b cng p Wang and 50 10 -0.0736 0.0014 1.2141 3.8272 Singh 60 10 -0.1225 0.0037 -0.734 4.7032 70 10 -0.2186 0.0119 2.9584 5.2708 50 20 -0.0565 0.0008 0.9930 3.9352 60 20 -0.1167 0.0034 -0.203 2.7864 70 20 -0.1719 0.0073 -0.701 8.5055 50 30 -0.0632 0.0009 -0.627 3.2295 60 30 -0.0839 0.0014 -0.533 3.7705 70 30 -0.1699 0.0072 -0.339 6.8699

Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 143 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) ชือ่ แบบจำลอง อุ หภมู ิ ความช้นื k สมั ประสทิ ธิข์ องแบบจำลอง g MBD RMSD Newton (T) (RH) 0.1018 a b cn (%) (%) 50 10 0.1698 p Henderson 60 10 0.3178 1.0474 0.5232 -0.2456 0.1060 1.4366 13.148 and Munro 70 10 0.0782 1.0865 0.5502 -0.2518 0.1834 1.6436 18.381 Logarithmic 50 20 0.1615 0.9955 0.4976 -0.0637 0.3164 2.6766 10.130 60 20 0.2388 1.0533 0.5269 -0.3061 0.0823 1.8377 14.452 Two-term 70 20 0.0875 1.0728 0.5363 -0.2086 0.1725 1.5245 15.277 50 30 0.1216 1.0811 0.8027 -0.2236 0.2560 2.2385 20.449 Modified 60 30 0.2382 1.0959 0.5480 -0.2199 0.0949 1.2565 15.960 Henderson 70 30 0.1061 1.0928 0.8102 -0.7733 0.1332 -0.041 16.766 and Pabis 50 10 0.1834 1.0688 0.8970 -0.1329 0.2531 3.4863 17.127 60 10 0.9955 1.2365 2.9404 12.357 70 10 0.0823 1.2856 4.1834 16.243 50 20 0.1726 1.0396 2.5481 10.116 60 20 0.2560 1.2939 3.1294 13.582 70 20 0.0949 1.2327 3.5334 13.475 50 30 0.1332 1.2606 4.9314 18.553 60 30 0.2531 1.2596 4.3599 13.230 70 30 0.0655 1.7914 2.6595 14.731 50 10 0.1137 1.1668 5.3453 15.013 60 10 0.2664 0.5241 0.0002 3.8515 70 10 0.0467 0.5362 0.0007 7.5416 50 20 0.1134 0.4978 0.0001 7.2583 60 20 0.1654 0.5264 0.0009 4.1315 70 20 0.0616 0.5364 0.0009 5.3483 50 30 0.0507 0.2783 0.0006 10.453 60 30 0.1877 0.5478 -1.116 5.6305 70 30 0.1061 0.2825 0.0112 4.0516 50 10 0.1834 0.1717 0.1053 6.5812 60 10 0.3164 0.3813 2.9406 12.356 70 10 0.0823 0.3772 4.1837 16.242 50 20 0.1725 -7.500 2.5482 10.116 60 20 0.2560 3.1294 13.582 70 20 0.0949 3.5333 13.474 50 30 0.1332 4.9306 18.552 60 30 0.2531 4.3597 13.230 70 30 0.1060 2.6598 14.731 50 10 0.1833 5.3463 15.013 60 10 2.9409 12.357 70 10 4.1848 16.243 50 20 0.0487 7.457 60 20 3.1285 13.582 70 20 3.5336 13.475 50 30 4.9309 18.553 60 30 4.3592 13.230 70 30 2.6602 14.732 5.3456 15.014

144 Journal of Applied Research on Science and Technology (JARST), Vol 20, Issue 2, 2021 ISSN: 2773-9376 (Print), 2773-9473 (Online) a) 1.20 Moisture Ratio MR Measure 50˚C, 10% 1.00 MR (Wang and Singh) 50˚C, 10% 0.80 MR Measure 60˚C, 10% 0.60 MR (Wang and Singh) 60˚C, 10% 0.40 MR Measure 70˚C, 10% 0.20 MR (Wang and Singh) 70˚C, 10% 0.00 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 Time (hr) b) 1.20 MR Measure 50˚C, 20% MR (Wang and Singh) 50˚C, 20% 1.00 Moisture Ratio 0.80 MR Measure 60˚C, 20% MR (Wang and Singh) 60˚C, 20% 0.60 MR Measure 70˚C, 20% 0.40 MR (Wang and Singh) 70˚C, 20% 0.20 0.00 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 Time (hr) c) 1.20 MR Measure 50˚C, 30% MR (Wang and Singh) 50˚C, 30% 1.00 Moisture Ratio 0.80 MR Measure 60˚C, 30% MR (Wang and Singh) 60˚C, 30% 0.60 MR Measure 70˚C, 30% 0.40 MR (Wang and Singh) 70˚C, 30% 0.20 0.00 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 Time (hr) รูปท่ี 4 ผลการเปรียบเทยี บค่าอัตราส่วนความชนื้ ทไี่ ดจ้ ากการทดลองกับค่าท่ีไดจ้ ากแบบจำลองของ Wang and Singh เม่อื a) ความชื้นสมั พทั ธ์ของอากาศ 10% b) ความชื้นสมั พัทธ์ของอากาศ 20% c) ความชน้ื สัมพทั ธ์ของอากาศ 30%