03 การบันทึกบัญชีกิจการร่วมค้าแบบเปิดสมุดบัญชีแยกต่างหาก

หน่วยที่ 3 การบันทกึ บญั ชีของกจิ การร่วมค้า โดยเปิ ดสมุดบญั ชีกจิ การรร่วมค้าแยกต่างหากอกี ชุดหนึ่ง ครูกรรณกิ าร์ ผวิ สะอาด 30201 – 2005 การบญั ชีช้ันสูง 1

การบันทกึ บญั ชีของกจิ การร่วมค้า โดยเปิ ดสมุดบญั ชีกจิ การรร่วมค้าแยกต่างหากอกี ชุดหน่ึง เป็นวิธีท่ีผ้รู ว่ มค้าจะมีสมดุ บญั ชีของตนแยกออกจากการค้าปกติ และจะต้อง มีสมุดบญั ชีสาหรบั บนั ทึกรายการเก่ียวกบั ร่วมค้าแยกออกมาอีกเล่มหนึ่ง ซ่ึงจะใช้ บ ัน ทึ ก ทุ ก ร า ย ก า ร ที่ เ กี่ ย ว ข้ อ ง กับ ก า ร ร่ ว ม ค้ า โ ด ย วิ ธี ก า ร บ ัน ทึ ก ร า ย ก า ร บ ัญ ชี เช่นเดียวกบั การค้าปกติ ส่วนผ้รู ่วมค้าจะบนั ทึกเฉพาะรายการที่เกี่ยวข้องกบั ตนเอง เท่านัน้ ผ้รู ่วมค้าแต่ละรายจะบนั ทึกรายการร่วมค้าท่ีเก่ียวข้องกบั ตนในสมุดบญั ชี ของตนเท่านัน้ ส่วนผดู้ าเนินการรว่ มค้าจะเป็นผบู้ นั ทึกทกุ รายการท่ีเกี่ยวข้องกบั การ รว่ มค้าในสมดุ บญั ชีของกิจการรว่ มค้าท่ีเปิ ดขึน้ ต่างหาก

1 สมดุ บญั ชีของกิจการร่วมค้า ผ้รู ว่ มค้าท่ีทาหน้าที่เป็นผ้ดู าเนิ นการ รว่ มค้าจะเป็นผ้บู นั ทึกรายการทงั้ หมดท่ีเก่ียวกบั การร่วมค้าในสมดุ บญั ชี ของกิจการร่วมค้า ซึ่งช่ือบญั ชีต่างๆ จะเหมือนกบั บญั ชีของการดาเนิ น กิจการค้าตามปกติ เช่น บญั ชีขาย บญั ชีซื้อ เป็ นต้น ดงั นัน้ เม่ือกิจการ ร่วมค้าสิ้นสุด หรือปิ ดบญั ชีตามงวดบญั ชีกิจการร่วมค้าจะมีบญั ชีกาไร ขาดทุน เพ่ือใช้ในการสรปุ ผลการดาเนินงานแทนบญั ชีร่วมค้า และแบ่ง กาไรขาดทุนให้แก่ผ้รู ่วมค้า โดยผ่านบญั ชีทุนของผ้รู ่วมค้าแต่ละคนในที่สุด ซึ่งบญั ชีทุนนี้เองจะเป็ นบญั ชีที่แสดงส่วนได้เสียในกิจการร่วมค้าและ ตรวจสอบยอดกบั บญั ชีเงินลงทนุ ในกิจการร่วมค้าท่ีอย่ใู นสมุดบญั ชีของ ผ้รู ว่ มค้าแต่ละคนได้ จึงต้องเข้าใจคณุ ลกั ษณะของบญั ชีทนุ ที่ถกู ต้อง

บญั ชีทนุ เครดิต = บนั ทึกสินทรพั ยท์ ี่ผ้รู ว่ มค้านามาลงทนุ = ค่าใช้จ่ายที่ผรู้ ่วมค้าจ่ายแทนไป เงินเดือนและค่านายหน้า = ส่วนแบง่ กาไร เดบิต = บนั ทึกสินทรพั ยท์ ี่ผ้รู ว่ มค้ารบั คืนไป = ส่วนแบง่ ขาดทนุ = เงินที่จ่ายคืนให้เม่ือเลิกกิจการ

สมุดบญั ชีของผ้รู ่วมค้าแต่ละราย ผ้รู ่วมค้าแต่ละรายรวมทงั้ 2 ผ้ดู าเนิ นการร่วมค้าจะบนั ทึกเฉพาะรายการค้าของกิจการร่วมค้า เฉพาะส่วนท่ีตนเกี่ยวข้องเท่านัน้ ในกรณีนี้ผ้รู ่วมค้าแต่ละรายจะไม่มี บญั ชีร่วมค้าที่มีลกั ษณะเหมือนบญั ชีกาไรขาดทุนแต่จะมีบญั ชีเงิน ลงทุนในกิจการร่วมค้าไว้แสดงถึงส่วนได้เสียในกิจการร่วมค้าและ ตรวจสอบยอดกบั บญั ชีทุนในสมุดของกิจการร่วมค้าได้ ซึ่งบญั ชีเงิน ลงทนุ ในกิจการร่วมค้ามีลกั ษณะดงั ต่อไปนี้ บญั ชีเงินลงทนุ ในกิจการรว่ มค้า = บนั ทึกรายการท่ีเก่ียวข้องกบั ตนเองเท่านัน้ เดบิต = ลงทนุ ด้วยเงินสด/สินค้า = ส่วนแบง่ กาไร เครดิต = ถอนทนุ และเบิกสินค้าไปใช้ = ส่วนแบง่ ขาดทนุ และรบั คืนทนุ ยอดคงเหลือของบญั ชีทนุ แต่ละคน = ยอดคงเหลือในบญั ชีเงินลงทนุ ในกิจการร่วมค้า

การบนั ทกึ บญั ชีของกจิ การร่วมค้า โดยเปิ ดสมุดบญั ชีกจิ การรร่วมค้าแยกต่างหากอกี ชุดหน่ึง นาย ก นาย ข นาย ค ตกลงดาเนิ นกิจการจาหน่ายสินค้า ร่วมกนั เม่ือวนั ที่ 1 มีนาคม 2558 และจดั ทาสญั ญาการรว่ มค้าโดยมีข้อตกลงดงั นี้ 1 นาย ก เป็นผจู้ ดั การของกิจการร่วมค้า 2 กาไรขาดทนุ แบง่ เท่ากนั 3 ผ้รู ว่ มค้าท่ีขายสินค้าได้จะได้รบั ค่านายหน้า 5% ของยอดขาย

2558 มี.ค. 1 นาย ก เงินสดมาร่วมลงทุน 90,000 บาท นาย ข และนาย ค ส่งสินค้ามาร่วมลงทนุ 20,000 บาท และ 30,000 บาท ตามลาดบั 3 นาย ก ซื้อสินค้าเพิ่มเติมเป็นเงินสด 20,000 บาท 5 ขายสินค้าเป็นเงินสดได้ 150,000 บาท 12 ขายสินค้าเป็นเงินเช่ือได้ 50,000 บาท 18 ส่งคืนสินค้าที่ซื้อเม่ือวนั ท่ี 3 เป็นเงิน 5,000 บาท 22 รบั ชาระหนี้ค่าสินค้าท่ีขายทงั้ หมด ให้ส่วนลด 2% 26 ก ขายสินค้าท่ีเหลือทงั้ หมดได้เงิน 100,000 บาท 31 ก จา่ ยค่าใช้จ่ายเป็นเงินสดดงั นี้  ค่าโฆษณา 25,000 บาท  คิดเงินเดือนให้นาย ก เป็นเงิน 20,000 บาท การร่วมค้าสิ้นสดุ ให้คานวณดอกเบีย้ และค่านายหน้าให้ผ้รู ่วมค้า แบง่ กาไรขาดทนุ ตามขอ้ ตกลงและส่งคืนเงินให้กบั ผ้รู ว่ มค้า

2558 รายการ สมุดบญั ชีของผ้รู ว่ มค้า สมดุ บญั ชีของผรู้ ่วมค้า สมดุ บญั ชีของผ้รู ว่ มค้า (ส่อง) (แสง) 2558 เดบิต เงินสด 90,000 (เทียน) มี.ค. 1 เครดิต ทนุ -ก 90,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี เดบิต เงินลงทุนในกิจการร่วมค้า เดบิต เงินลงทุนในกิจการรว่ มค้า 90,000 30,000 เครดิต ซื้อสินค้า 30,000 เครดิต เงินสด 90,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี เดบิต ซื้อสินค้า 50,000 เดบิต เงินลงทุนในกิจการ เครดิต ทนุ -ข 20,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ร่วมค้า 20,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ทนุ -ค 30,000 เครดิต ซื้อสินค้า 20,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี 5 เดบิต เงินสด 150,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี เครดิต ขายสินค้า ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี 150,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี 12 เดบิตลกู หนี้การค้า 50,000 เครดิต ขายสินค้า 50,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี 18 เดบิต เงินสด 5,000 เครดิต ส่งคืนสินค้า 5,000 22 เดบิต เงินสด 49,000 ส่วนลดจ่าย 1,000 เครดิต ลกู หนี้การค้า 50,000 26 เดบิต เงินสด 100,000 เครดิต ขายสินค้า 100,000 51

2558 รายการ สมดุ บญั ชีของผรู้ ่วมค้า สมดุ บญั ชีของผรู้ ว่ มค้า สมดุ บญั ชีของผ้รู ว่ มค้า 31 เดบิต ค่าโฆษณา 25,000 (เทียน) (ส่อง) (แสง) เงินเดือน 20,000 เครดิต เงินสด 45,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี เดบิต ค่านายหน้า 15,000 เดบิต เงินลงทุนในกิจการร่วมค้า 15,000 ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี เครดิต ทุน-ก 15,000 เครดิต รายได้ค่านายหน้า 15,000 (300,000x5%) เดบิต ขายสินค้า 300,000 ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี เครดิต กาไรขาดทุน 300,000 เดบิต กาไรขาดทุน 126,000 ส่งคืนสินค้า 5,000 เครดิต ซ้ือสินค้า 70,000 ส่วนลดจ่าย 1,000 ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ค่าโฆษณา 25,000 เดบิต เงินลงทุนในกิจการรว่ มค้า เงินเดือน 20,000 58,000 ค่านายหน้า 15,000 เครดิต กาไรจากการร่วมค้า เดบิต กาไรขาดทุน 174,000 เดบิต เงินลงทุนในกิจการรว่ มค้า 58,000 58,000 เดบิต เงินลงทุนในกิจการรว่ มค้า เครดิต ทุน–ก 58,000 เครดิต กาไรจากการร่วมค้า 8,000 เดบิต เงินสด 78,000 58,000 เครดิต เงินลงทุนในกิจการ เครดิต กาไรจากการรว่ มค้า ทุน–ข 58,000 รว่ มค้า 78,000 ทุน–ค 58,000 58,000 เดบิต ทุน–ก 183,000 เดบิต เงินสด 183,000 เดบิต เงินสด 88,000 ทุน–ข 78,000 เครดิต เงินลงทุนในกิจการร่วมค้า เครดิต เงินลงทุนในกิจการ ทุน–ค 88,000 183,000 ร่วมค้า 88,000 เครดิต เงินสด 349,000

การผ่านรายการไปบญั ชีแยกประเภทของผ้รู ่วมค้าแต่ละคน เพื่อคานวณหา จานวนเงินท่ีต้องชาระระหว่างกนั

บญั ชีแยกประเภทเงินลงทุนในกิจการร่วมค้า จะบนั ทึกอยู่ในสมุดบญั ชีของ ผ้รู ว่ มค้าแต่ละราย และรายการในบญั ชีแยกประเภทจะมีจานวนเงินเท่ากนั กบั บญั ชี ทนุ ในสมดุ บญั ชีของกิจการร่วมค้าทกุ ประการ แต่ละรายการจะอย่ตู รงกนั ข้าม

วธิ ีเปิ ดสมุดบัญชีกจิ การร่วมค้าแยกต่างหาก กรณกี ารร่วมค้าไม่สิ้นสุด นาย ก นาย ข นาย ค ตกลง ดาเนิ นกิจการจาหน่ ายสินค้าร่วมกันเมื่อวนั ท่ี 1 เมษายน 2558 และจดั ทาสญั ญาการร่วมค้าโดยมี ข้อตกลงดงั นี้ 1. นาย ก เป็นผ้จู ดั การของกิจการรว่ มค้า 2. กาไรขาดทนุ แบ่งเท่ากนั

2558 เม.ย. 1 ก เงินสดมาร่วมลงทุน 50,000 บาท ข นาเครื่องใช้สานักงาน ราคา 60,000 บาท มาลงทุนและ ค ส่งสินค้ามาร่วมลงทุนราคา 48,500 บาท 3 ก ซื้อสินค้าเพิ่มเติมเป็นเงินเช่ือ 120,000 บาท 5 ขายสินค้าเป็นเงินสดได้ 70,000 บาท 12 ขายสินค้าเป็นเงินเชื่อได้ 80,000 บาท 18 รบั คืนสินค้าที่ขายเม่อื วนั ท่ี 3 เป็นเงิน 5,000 บาท 22 รบั ชาระหนี้ค่าสินค้าท่ีขายทงั้ หมดให้ส่วนลด 2% 26 ก ขายสินค้าได้เงิน 100,000 บาท 30 ก จ่ายค่าใช้จ่ายเป็นเงินสดดงั นี้  ค่าเช่าสานักงาน 10,000 บาท  คิดเงินเดือนให้นาย ก เป็นเงิน 15,000 บาท สิ้นเดือนตรวจนับสินค้ามีสินค้าคงเหลือจานวน 10,000 บาท

เม.ย. สมุดบญั ชี สมุดบญั ชีของผรู้ ่วมค้า (ก) สมดุ บญั ชีของผรู้ ่วมค้า (ข) สมดุ บญั ชีของผ้รู ว่ มค้า (ค) ของกิจการรว่ มค้า 1 เดบิต เงินสด 50,000 เดบิต เงินลงทนุ ในกิจการรว่ มค้า เครดิต ทนุ -ก 50,000 50,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี เครดิต เงินสด 50,000 เดบิต เครือ่ งใช้สานักงาน เดบิต เงินลงทนุ ใน 60,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี กิจการร่วมค้า 60,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี เครดิต ทนุ -ข 60,000 เครดิต เครือ่ งใช้สานักงาน 60,000 เดบิต ซื้อสินค้า 48,500 เดบิต เงินลงทุนใน เครดิต ทุน-ค 48,500 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี กิจการรว่ มค้า 48,500 เครดิต ซื้อสินค้า 48,500 3 เดบิต ซื้อสินค้า 120,000 เดบิต เงินลงทนุ ในกิจการรว่ มค้า เครดิต ทนุ -ก 120,000 120,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี เครดิต เงินสด 120,000 5 เดบิต เงินสด 70,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี เครดิต ขายสินค้า 70,000 12 เดบิต ลกู หนี้ 80,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี เครดิต ขายสินค้า 80,000 18 เดบิต รบั คืนสินค้า 5,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี เครดิต ลกู หนี้การค้า 5,000 22 เดบิต เงินสด 73,500 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ส่วนลดจ่าย1,500 เครดิต ลกู หนี้การค้า 75,000

เม.ย. สมุดบญั ชี สมุดบญั ชีของผ้รู ่วมค้า (ก) สมดุ บญั ชีของผรู้ ่วมค้า (ข) สมุดบญั ชีของผ้รู ว่ มค้า (ค) ของกิจการร่วมค้า ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี 26 เดบิต เงินสด 100,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี เครดิต ขายสินค้า 100,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี ไม่บนั ทึกบญั ชี 30 เดบิต ค่าเช่า 10,000 ไม่บนั ทึกบญั ชี ไมบ่ นั ทึกบญั ชี เงินเดือน 15,000 เครดิต เงินสด 25,000 เดบิต ขายสินค้า 250,000 เครดิต กาไรขาดทุน 243,500 รบั คืนสินค้า 5,000 ส่วนลดจ่าย 1,500 เดบิต กาไรขาดทุน 183,500 สินค้าคงเหลือ 10,000 เครดิต ซื้อสินค้า 168,500 ค่าเช่า 10,000 เงินเดือน 15,000

ในสมดุ บญั ชีของกิจการรว่ มค้า จะผา่ นรายการไปบญั ชีแยกประเภทของผรู้ ว่ มค้าดงั นี้





การร่วมค้ายังไม่สิ้นสุดและยังมีสิ นทรัพย์คงเหลือใน กิจการร่วมค้าคือ เงินสดและเคร่ืองใช้สานักงานการแสดง รายการทางการเงินของกิจการร่วมค้า เม่ือการร่วมค้ายงั ไม่ เสรจ็ สิ้น จึงยงั ไมม่ ีการคืนทนุ

การบนั ทึกบญั ชีของการร่วมค้าโดยวิธีการบญั ชีที่ใช้สมุดบญั ชี ชุดหนึ่งต่างหาก ซ่ึงจะอยู่ในความรบั ผิดชอบของผ้จู ดั การ ส่วนผ้รู ่วมค้า แต่ละรายจะบนั ทึกรายการค้าลงในสมุดบญั ชีเฉพาะรายการค้าส่วนท่ี เก่ียวขอ้ งกบั ส่วนของตนเท่านัน้ ส่วนผ้ทู ี่เกี่ยวข้องกบั ผ้รู ่วมค้าคนอื่นๆ จะ ไม่บนั ทึกบญั ชี

การคานวณกาไรขาดทุนจากการร่วมค้า เม่ือการดาเนิ นงานกิจการ ร่วมค้าเสรจ็ สิ้นลง ผ้รู ่วมค้าแต่ละรายจะปรบั ปรงุ (ถ้ามี) และปิ ดบญั ชีร่วมค้า ซ่ึงเป็ นบญั ชีกาไรขาดทุนจากการร่วมค้ามีลกั ษณะเหมือนบญั ชีกาไรขาดทุน ของกิจการทัว่ ไป ยอดคงเหลือของบญั ชีร่วมค้ามียอดคงเหลือด้านเดบิต แสดงวา่ มีผลขาดทนุ จากการรว่ มค้า หากมียอดคงเหลือด้านเครดิตแสดงว่ามี ผลกาไรจากการร่วมค้า กาไรหรือขาดทุนจากการร่วมค้า ให้นาไปแบ่งให้กบั ผ้รู ่วมค้าแต่ละรายตามข้อตกลง ต้องนาเงินมาชาระคืนให้กบั กิจการร่วมค้า ส่วนยอดคงเหลือด้านเครดิตแสดงว่าผ้รู ่วมค้ารายนัน้ เป็ นเจ้าหนี้ของกิจการ รว่ มค้าจะได้รบั คืนทนุ จากการรว่ มค้า

การบนั ทึกบญั ชีของกิจการ การบนั ทึกบญั ชีของกิจการ ร่วมค้า โดยวิธีผู้ร่วมค้าแต่ ร่วมค้า โดยวิธีการบญั ชีที่ใช้ ละฝ่ ายจดบันทึกรายการ สมดุ บญั ชีชดุ หน่ึงต่างหาก ทงั้ สิ้นในสมดุ บญั ชีของตน

การคานวณกาไรขาดทุนก่อนการร่วมค้าสิ้นสุดลงนัน้ สามารถแยก พิจารณาได้ 2 วิธี ตามวิธีการบนั ทึกบญั ชี ดงั นี้ การบนั ทึกบญั ชีของกิจการร่วมค้า โดยวิธีผ้รู ่วมค้าแต่ละฝ่ าย จดบนั ทึกรายการทงั้ สิ้นในสมดุ บญั ชีของตน การบนั ทึกบญั ชีของกิจการร่วมค้า โดยวิธีการบญั ชีที่ใช้สมดุ บญั ชี ชดุ หนึ่งต่างหาก

การแบ่งกาไรล่วงหน้าก่อนที่การร่วมค้าจะเสรจ็ สมบูรณ์เป็ น เร่ืองท่ีผ้รู ่วมค้าควรระมดั ระวงั ถ้าการดาเนินงานร่วมค้าท่ีผ่านมาได้รบั รายได้จากการจาหน่ายสินค้าสงู กว่าต้นทนุ และรายได้ที่คาดว่าจะได้รบั จากการขายสิ นค้าที่ เหลืออยู่สูงกว่าค่าใช้ จ่ายที่ คาดว่าจะเกิ ดขึ้นแล้ว การแบ่งกาไรล่วงหน้าจะไม่มีปัญหาอะไร แต่ถ้าค่าใช้จ่ายท่ีจะเกิดใน เวลาข้างหน้าสูงกว่ารายได้ท่ีจะได้รบั จะเกิดการขาดทุนในอนาคตใน กรณีนี้ไม่ควรแบ่งกาไรก่อนท่ีการร่วมค้าจะเสรจ็ สิ้นการคานวณกาไร ขาดทุนเมื่อกิจการร่วมค้าสิ้นสุดลง และก่อนการร่วมค้าสิ้นสุดลง สามารถแบง่ ออกได้ 2 วิธี ดงั นี้ วิธีที่  การบนั ทึกบญั ชีของกิจการร่วมค้า โดยวิธีผ้รู ่วมค้าแต่ละฝ่ าย จดบนั ทึกรายการทงั้ สิ้นในสมดุ บญั ชีของตน วิธีที่  การบนั ทึกบัญชีของกิ จการร่วมค้า โดยวิ ธีการบัญชีท่ีใช้ สมดุ บญั ชีชดุ หนึ่งต่างหาก

เม่ือกิจการร่วมค้าสิ้นสุดลง กจ็ ะทาการปิ ดบญั ชีร่วมค้าซ่ึงมี ลกั ษณะบญั ชีสรปุ ผลกาไรขาดทนุ ซึ่งถ้าหากผลต่างอยู่ทางด้านเดบิตจะ มีผลกาไร แต่หากผลต่างอย่ทู างด้านเครดิตกจ็ ะมีผลขาดทุน และให้นา กาไรขาดทุนนัน้ มาแบ่งกนั ตามอตั ราส่วนที่ตกลงกนั ไว้ ส่วนในกรณีท่ี การร่วมค้ายงั ไม่เสรจ็ สิ้น และบญั ชีร่วมค้ามีรายการทงั้ ด้านเดบิตและ เครดิต ถ้าจะทางบการเงินจะต้องปรบั ปรงุ บญั ชีร่วมค้าก่อน โดยแสดง รายการสินค้าคงเหลือที่ยงั จาหน่ายไม่หมดในราคาทุน และแบ่งกาไร จากการร่วมค้าที่ยงั ดาเนินกิจการไม่เสรจ็ สมบรู ณ์ครงั้ หนึ่งก่อน

การแสดงสิทธิส่วนได้เสียจากกิจการร่วมค้าในงบการเงินของผ้รู ่วมค้า ตามมาตรฐานการบญั ชีฉบบั ท่ี 31 เร่ือง ส่วนได้เสียในการร่วมค้า กาหนดให้ผู้ ร่วมค้าสามารถเลือกวิธีการรบั ร้สู ่วนได้เสียของกิจการร่วมค้า ในงบการเงิน ของผรู้ ว่ มค้าได้ 2 วิธี คือ 1 วิธีท่ี  วิธีตามสดั ส่วน 2 วิธีที่ วิธีส่วนได้เสีย

บริษทั แก้ว จากดั บริษทั เกล้า จากดั และบริษทั กรงุ จากดั มี อานาจในการควบคมุ และมีส่วนได้เสียในสินทรพั ยข์ องกิจการร่วมค้าในอตั ราเท่ากนั ส่วนได้เสียในสินทรพั ยส์ ทุ ธิของกิจการรว่ มค้าของผรู้ ว่ มค้าแต่ละรายเป็นดงั นี้ เงินสด 50,000 บาท สินค้าคงเหลือ 175,000 บาท อปุ กรณ์สานักงาน 75,000 บาท รวมสินทรพั ย์ 300,000 บาท หกั เจ้าหนี้การค้า 60,000 บาท สินทรพั ยส์ ทุ ธิ 240,000 บาท การแสดงรายการส่วนได้เสียที่มีในกิจการรว่ มค้าในงบการเงินของทงั้ สาม บริษทั แสดงได้ดงั นี้ (การแสดงรายการของทงั้ สามบริษทั จะมีลกั ษณะเดียวกนั จึง ยกตวั อย่างเฉพาะบริษทั แก้ว จากดั เพียงบริษทั เดียว)

บริษทั แก้ว จากดั (หน่วย : บาท) งบแสดงฐานะการเงิน (บางส่วน) 50,000 ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 2558 175,000 225,000 สินทรพั ย์ 75,000 สินทรพั ยห์ มนุ เวียน 300,000 เงินสด 60,000 สินค้าคงเหลือ รวมสินทรพั ยห์ มนุ เวียน สินทรพั ยไ์ ม่หมนุ เวียน อปุ กรณ์สานักงาน รวมสินทรพั ย์ หนี้สินและส่วนของผ้รู ่วมค้า หนี้สินหมนุ เวียน เจ้าหนี้การค้า

บริษทั แก้ว จากดั (หน่วย : บาท) งบแสดงฐานะการเงิน (บางส่วน) 50,000 ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 2558 175,000 สินทรพั ย์ 225,000 75,000 สินทรพั ยห์ มนุ เวียน 300,000 เงินสด 60,000 เงินสด-กิจการรว่ มค้า สินค้าคงเหลือ สินค้าคงเหลือ-กิจการรว่ มค้า รวมสินทรพั ยห์ มุนเวียน สินทรพั ยไ์ ม่หมุนเวียน อปุ กรณ์สานักงาน อปุ กรณ์สานักงาน-กิจการร่วมค้า รวมสินทรพั ย์ หนี้สินและส่วนของผ้รู ่วมค้า หนี้สินหมนุ เวียน เจ้าหนี้การค้า

บริษทั ก้อง จากดั บริษทั ก้อย จากดั และบริษทั ก้งุ จากดั ทา การค้ารว่ มกนั เงินลงทนุ ในกิจการรว่ มค้าของผ้รู ่วมค้าแต่ละรายมีดงั นี้ เงินลงทนุ -บริษทั ก้อง จากดั 42,750 บาท เงินลงทนุ -บริษทั ก้อย จากดั 33,375 บาท เงินลงทนุ -บริษทั ก้งุ จากดั 38,375 บาท กิจการร่วมค้ามีกาไรจากการดาเนิ นงาน 30,000 บาท แบ่งกาไรขาดทุน เท่ากนั ดงั นัน้ ผรู้ ว่ มค้าจะได้รบั ส่วนแบง่ กาไรขาดทนุ รายละ 10,000 บาท การแสดงรายการในงบการเงินของผ้รู ว่ มค้า แต่ละรายเป็นดงั นี้ (การแสดงรายการทงั้ สามบริษทั จะมีลกั ษณะเดียวกนั จึงยกตวั อย่างเพียงบริษทั เดียว)

บริษทั ก้อง จากดั งบแสดงฐานะการเงิน (บางส่วน) ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 2558 สินทรพั ย์ สินทรพั ยห์ มนุ เวียน XX รวมสินทรพั ยห์ มนุ เวียน XX สินทรพั ยไ์ ม่หมนุ เวียน XX เงินลงทุนในกิจการรว่ มค้า ** 42,750 XX รวมสินทรพั ยไ์ มห่ มนุ เวียน XX รวมสินทรพั ย์ XX (**เงินลงทุนในกิจการร่วมค้า จะแสดงเป็ นสินทรพั ย์หมุนเวียน หรือสินทรพั ย์ไม่ หมนุ เวียนกไ็ ด้ ทงั้ นี้ ขึน้ อย่กู บั ระยะเวลาในการดาเนินงานของกิจการรว่ มค้า)

ส่วนได้เสียในกิจการที่ควบคมุ ร่วมกนั ซ่ึงจดั ประเภทเป็นเงินลงทนุ ท่ีถือไว้เพ่ือขายตามมาตรฐานการรายงานทางการเงินเรื่อง สินทรพั ยไ์ ม่ หมุนเวียนถือไว้เพ่ือขาย และการดาเนิ นงานท่ียกเลิก ต้องปฏิบตั ิตาม มาตรฐานการรายงานทางการเงินดงั กลา่ ว เม่ือส่วนได้เสียในกิจการที่ควบคมุ ร่วมกนั ซึ่งเคยถกู จดั ประเภทเป็นเงิน ลงทุนท่ีถือไว้เพ่ือขายไม่เข้าเกณฑ์ตามท่ีจดั ประเภทไว้แล้ว กิจการต้องบนั ทึก เงินลงทุนดงั กล่าวโดยใช้วิธีรวมตามสดั ส่วนหรือวิธีส่วนได้เสีย และปรบั งบ การเงินย้อนหลงั สาหรบั ช่วงระยะเวลานับตงั้ แต่วนั ท่ีมีการจดั ประเภทเงินลงทนุ นัน้ เป็นถือไว้เพื่อขาย

เม่ือผ้ลู งทุนหมดอานาจในการควบคุมร่วมในกิจการ โดยที่กิจการท่ี ควบคมุ ร่วมกนั เดิม ไม่ได้กลายมาเป็ นบริษทั ย่อยหรือบริษทั ร่วมของผ้ลู งทุน ผ้ลู งทนุ ต้องบนั ทึกบญั ชีสาหรบั เงินลงทุนท่ีคงเหลืออยู่ในกิจการตามที่กาหนด ไว้ในมาตรฐานการบญั ชีเรื่องการรบั ร้แู ละการวดั มูลค่าเครื่องมือทางการเงิน นับตงั้ แต่วนั ท่ีหมดอานาจควบคุมร่วม เมื่อวนั ที่กิจการที่ควบคุมร่วมกนั ได้ กลายสภาพเป็นบริษทั ย่อย ผ้ลู งทุนต้องบนั ทึกบญั ชีสาหรบั ส่วนได้เสียดงั กล่าว ตามมาตรฐานการบญั ชีเรื่องงบการเงินรวมและงบการเงินเฉพาะกิจการ และ ตามมาตรฐานการรายงานทางการเงินเรื่องการรวมธุรกิจ นอกจากนี้เม่ือวนั ที่ กิจการท่ีควบคมุ ร่วมกนั ได้กลายสภาพเป็ นบริษทั ร่วม ผ้ลู งทุนต้องบนั ทึกบญั ชี สาหรบั ส่วนได้เสียดงั กล่าวตามมาตรฐานการบญั ชีเร่ืองเงินลงทุนในบริษทั ร่วม ในการสูญเสียอานาจในการควบคุมร่วม ผ้ลู งทุนต้องวดั มูลค่าเงินลงทุนท่ี คงเหลืออยู่ในกิจการท่ีควบคุมร่วมกันเดิมด้วยมูลค่ายุติธรรมและต้องรบั รู้ ผลต่างระหว่างมลู ค่าต่อไปนี้ในกาไรหรือขาดทนุ

ตามมาตรฐานการบญั ชี ฉบบั ท่ี 31 เรื่อง ส่วนได้เสียในการร่วมค้า การกาหนดให้ผรู้ ่วมค้าต้องเปิ ดเผยขอ้ มูลในงบการเงินดงั นี้ ผ้รู ่วมค้าต้องเปิ ดเผยจานวนรวมของรายการหนี้สินที่อาจเกิดขึน้ ทุก ขอ้ ต่อไปนี้แยกต่างหากจากรายการหนี้สินที่อาจจะเกิดขึน้ อื่น ยกเว้น กรณีท่ีความน่าจะเป็ นของผลขาดทุนจากรายการดงั กล่าวอยู่ใน ระดบั ท่ีไมน่ ่าจะเกิดขนึ้ ผ้รู ่วมค้าต้องเปิ ดเผยจานวนรวมของภาระผกู พนั ของตนท่ีเกิดจาก การมีส่วนได้เสียในการรว่ มค้าทกุ ขอ้ ดงั ต่อไปนี้แยกต่างหากจากภาระ ผกู พนั อ่ืน

ผรู้ ว่ มค้าต้องเปิ ดเผยรายการและคาอธิบายเก่ียวกบั ส่วนไดเ้ สียในการ รว่ มค้าที่มีนัยสาคญั และสดั ส่วนของส่วนได้เสียในส่วนของเจ้าของท่ีมี ในกิจการท่ีควบคมุ ร่วมกนั ผ้รู ว่ มค้าท่ีรบั รสู้ ่วนได้เสยี ของตนในกิจการ ท่ีควบคมุ ร่วมกนั โดยนารายการต่างๆ ของกิจการที่ควบคมุ รว่ มกนั มา รวมกบั รายการท่ีคล้ายคลึงกนั ในงบการเงินของตนเป็ นรายบรรทดั ตามวิธีรวมตามสดั ส่วนหรือรบั ร้ตู ามวิธีส่วนได้เสียให้เปิ ดเผยจานวน รวมของส่วนได้เสียแต่ละรายการท่ีตนมีในการร่วมค้าโดยแยกเป็ น สินทรพั ยห์ มุนเวียน สินทรพั ยไ์ ม่หมุนเวียน หนี้สินหมุนเวียน หนี้สิน ระยะยาว รายได้และค่าใช้จา่ ยที่เกี่ยวข้องในการรว่ มค้า ผ้รู ่วมค้าต้องเปิ ดเผยวิธีการท่ีใช้ในการรบั ร้สู ่วนได้เสียในกิจการที่ ควบคมุ ร่วมกนั

การแสดงรายการเงินลงทุนในกิจการร่วมค้าในงบแสดงฐานะการเงิน สามารถแยกพิจารณาตามวิธีการบนั ทึกบญั ชีได้ 2 วิธี คือ การบญั ชีของกิจการร่วมค้า วิธีผู้ร่วมค้าแต่ละฝ่ ายจดบนั ทึก รายการทงั้ สิ้นในสมุดบญั ชีของตน ถ้าบญั ชีร่วมค้ามียอดทาง ด้านเดบิตมากกว่าทางด้านเครดิต ซ่ึงจะต้องแสดงงบแสดงฐานะ การเงิ นทางด้านสิ นทรัพย์ แต่จะนาเข้าไปอยู่ในสิ นทรัพย์ หมุนเวียนหรือสินทรพั ยอ์ ่ืนๆ แล้วแต่การคาดคะเนว่าระยะเวลา ของการดาเนิ นกิจการร่วมค้าจะมีระยะสนั้ หรือระยะยาว และ ทางด้านเครดิตมีมากกว่าทางด้านเดบิตจะแสดงงบฐานะการเงิน ทางด้านหนี้สิน แต่จะเป็ นหนี้สินประเภทใดก็ต้องขึ้นอยู่กับ ระยะเวลาของกิจการร่วมค้าเช่นกนั

การบญั ชีของกิจการร่วมค้าวิธีที่ใช้สมดุ บญั ชีชดุ หน่ึงต่างหาก เมื่อ การร่วมค้ายงั ไม่สิ้นสุด หรือการร่วมค้าสิ้นสดุ แล้ว แต่ผ้รู ่วมค้ายงั ไม่มีการชาระเงินระหว่างกนั ดงั นัน้ ในงบแสดงฐานะการเงินของผู้ รว่ มค้าแต่ละคนที่จดั ทาขึน้ จะปรากฏยอดเงินลงทุนในกิจการร่วม ค้าหรือยอดหนี้สินในกิจการร่วมค้าสาหรบั วิธีที่ 2 กิจการร่วมค้า ทาบญั ชีแยกต่างหากอีกชุดหนึ่ง และผ้รู ่วมค้าแต่ละคนจะบนั ทึก เงินลงทนุ ไว้ในบญั ชีเงินลงทุนของในกิจการร่วมค้า ในสมุดบญั ชี ของตนเอง แต่ถือเป็ นสินทรัพย์หมุนเวียนในงบแสดงฐานะ การเงินรายการหน่ึง

กรมพฒั นาธรุ กิจการค้าได้กาหนดให้งบการเงินของผ้มู ีหน้าที่จดั ทาบญั ชี ของกิจการร่วมค้าตามประมวลรษั ฎากร ต้องมีรายการยอ่ ตามแบบ 5 เพื่อให้ผ้มู ีหน้าที่จดั ทาบญั ชีเข้าใจถึงแนวคิดในการกาหนดรูปแบบและ ความหมายของรายการย่อท่ีต้องมีในงบการเงิน รวมทงั้ เพ่ือให้การจดั ทางบ การเงินมีมาตรฐานเดียวกนั จงึ ขอสรปุ ดงั นี้ การกาหนดความหมายและรปู แบบของรายการย่อท่ี ต้องมีในงบการเงินของกิจการร่วมค้า การจดั ทางบการเงินของกิจการร่วมค้า ตามประมวลรษั ฎากร

สินทรพั ย์ หนี้สินและส่วนของผ้รู ว่ มค้า 1. สินทรพั ยห์ มนุ เวียน 3. หนี้สินหมนุ เวียน (Current assets) (Current liabilities) 2. สินทรพั ยไ์ มห่ มนุ เวียน 4. หนี้สินไม่หมนุ เวียน (Non-current assets) (Non-current liabilities) 5. ส่วนของผรู้ ่วมค้า (Venturers’ equity)

2.1 งบกาไรขาดทนุ จาแนกค่าใช้จา่ ยตามลกั ษณะของค่าใช้จ่าย 2.2 งบกาไรขาดทนุ จาแนกค่าใช้จา่ ยตามหน้าที่ – แบบขนั้ เดียว 2.3 งบกาไรขาดทนุ จาแนกค่าใช้จา่ ยตามหน้าที่ – แบบหลายขนั้

การแสดงรายการเงิ นลงทุนในกิ จการร่วมค้าในงบแสดงฐานะ การเงิน สามารถแยกพิจารณาได้ตามวิธีการบนั ทึกบญั ชีได้ 2 วิธี คือ 1. การบญั ชีของกิจการร่วมค้า วิธีผ้รู ่วมค้าแต่ละฝ่ ายจดบนั ทึก รายการทัง้ สิ้นในสมุดบญั ชีของตน ถ้าบญั ชีร่วมค้ามียอดทางด้านเดบิต มากกว่าทางด้านเครดิต ซ่ึงจะต้องแสดงงบแสดงฐานะการเงินทางด้าน สินทรพั ย์ แต่จะนาเข้าไปอย่ใู นสินทรพั ยห์ มนุ เวียนหรือสินทรพั ยอ์ ื่นๆ แล้วแต่ การคาดคะเนว่าระยะเวลาของการดาเนินกิจการรว่ มค้าจะมีระยะสนั้ หรือยาว และทางด้านเครดิตมีมากกว่าทางด้านเดบิตจะแสดงงบฐานะการเงินทางด้าน หนี้สิน แต่จะเป็นหนี้สินประเภทใดกต็ ้องขึ้นอย่กู บั ระยะเวลาของกิจการร่วม ค้าเช่นกนั

2. การบญั ชีของกิจการรว่ มค้า วิธีท่ีใช้สมุดบญั ชีชดุ หนึ่งต่างหาก เมื่อการร่วมค้ายงั ไม่สิ้นสดุ หรอื การร่วมค้าสิ้นสดุ แล้ว แต่ผ้รู ่วมค้ายงั ไม่มีการ ชาระเงินระหว่างกนั ดงั นัน้ ในงบแสดงฐานะการเงินของผ้รู ่วมค้าแต่ละคนท่ี จดั ทาขึน้ จะปรากฏยอดเงินลงทนุ ในกิจการร่วมค้าหรือยอดหนี้สิน ในกิจการ ร่วมค้า สาหรบั วิธีท่ี 2 กิจการร่วมค้าทาบญั ชีแยกต่างหากอีกชุดหน่ึง และผู้ รว่ มค้าแต่ละคน จะบนั ทึกเงินลงทนุ ไว้ในบญั ชีเงินลงทนุ ของในกิจการร่วมค้า ในสมุดบญั ชีของตนเอง แต่ถือเป็ นสินทรพั ย์หมุนเวียนในงบแสดงฐานะ การเงินรายการหน่ึง