08 ความรู้เกี่ยวกับการขายผ่อนชำระและการบันทึกการขายผ่อนชำระ

หน่วยที่ 8 ความรู้เกย่ี วกบั การขายผ่อนชาระ 30201 – 2005 การบัญชีช้นั สงู 1 โดย ครกู รรณิการ์ ผวิ สะอาด

การขายผ่อนชาระและการเช่าซื้อ การขายผอ่ นชาระ คือ การท่ีผขู้ ายส่งมอบสินคา้ หรือบริการแก่ผซู้ ้ือ โดยยนิ ยอมใหผ้ ซู้ ้ือจ่ายชาระค่าสินคา้ หรือบริการบางส่วนก่อน ซ่ึง เรียกวา่ เงินดาวน์ ( Down Payment ) ส่วนที่เหลือจ่ายชาระเป็นงวด ๆ ภายในเวลาท่ีกาหนด

การขายผ่อนชาระและการเช่าซื้อ การเช่าซ้ือ คือ การที่เจา้ ของ (ผใู้ หเ้ ช่าซ้ือ) นาสินทรัพยอ์ อกใหเ้ ช่า และใหส้ ัญญาวา่ จะขายสินทรัพยน์ ้นั หรือจะโอนกรรมสิทธ์ิใน สินทรัพยน์ ้นั เป็นของผเู้ ช่าซ้ือ โดยมีเงื่อนไขทผี่ เู้ ช่าจะตอ้ งจ่ายชาระ เงินค่าเช่าซ้ือครบตามกาหนดไว้ ซ่ึงสญั ญาเช่าซ้ือตอ้ งทาเป็นลาย ลกั ษณ์อกั ษรจึงจะมีผลบงั คบั ตามกฎหมาย

การขายผ่อนชาระและการเช่าซื้อ สัญญาการขายผ่อนชาระและการเช่าซื้อ มคี วามแตกต่างกนั ทางด้านกฎหมาย คือ การได้กรรมสิทธ์ิในการครอบครองสินทรัพย์ และการยดึ คืนสินทรัพย์ แต่เนื้อหาของสัญญาเหมือนกนั ดงั น้ัน ทางบัญชีสัญญาการขายผ่อนชาระ และการเช่าซื้อจึงไม่แตกต่างกนั ให้ใช้หลกั การบนั ทกึ บญั ชีเหมือนกนั เนื่องจากตามแม่บทการบญั ชี ให้ยดึ หลกั เนื้อหาสาคญั กว่ารูปแบบ โดยเนื้อหาสาระไม่แตกต่าง

การขายผ่อนชาระ ข้นั ตอนการขายผ่อนชาระ 1. ผซู้ ้ือและผขู้ ายตกลงขายผอ่ นชาระ ผขู้ ายจะส่งมอบสินคา้ ใหแ้ ก่ผซู้ ้ือ เมื่อมีการวางเงินดาวน์ 2. ผซู้ ้ือทาการชาระค่างวดใหแ้ ก่ผขู้ าย ตามจานวนและเวลาท่ีกาหนด

การบัญชีสาหรับการขายผ่อนชาระ การบญั ชีสาหรับการขายผ่อนชาระ มวี ธิ ีการบนั ทกึ บญั ชี 2 วธิ ี คือ 1. การรับรู้กาไรข้นั ต้นเป็ นรายได้ท้งั จานวนในงวดทมี่ กี ารขาย 2. การรับรู้กาไรข้นั ต้นเป็ นรายได้ตามสัดส่วนของเงนิ ทเี่ รียกเกบ็ ได้

การบญั ชีสาหรับการขายผ่อนชาระ การรับรู้กาไรข้นั ต้นเป็ นรายได้ท้งั จานวนในงวดที่มกี ารขาย สาหรับกิจการท่ีสามารถประมาณการเกบ็ เงินตามสญั ญา ไดค้ ่อนขา้ งแน่นอน และสามารถประมาณค่าใชจ้ ่ายที่เก่ียวขอ้ ง ท้งั หมดไดอ้ ยา่ งน่าเชื่อถือ ในรอบบญั ชีที่ทาการขายผอ่ นชาระ หรือเช่าซ้ือ เม่ือส่งมอบสินทรัพยไ์ ปแลว้ ให้ถือว่ารายได้ เกดิ ขนึ้ ท้งั จานวน

การบญั ชีสาหรับการขายผ่อนชาระ การรับรู้กาไรข้นั ต้นเป็ นรายได้ตามสัดส่วนของเงนิ ทเ่ี รียกเกบ็ ได้ วธิ ีการบนั ทึกบญั ชีวธิ ีน้ีจะเหมาะสมกบั กิจการท่ีมีความเสี่ยง ในการเรียกเกบ็ หน้ีสูง หรือไม่สามารถประมาณหน้ีที่คาดวา่ จะ เกบ็ ไม่ไดอ้ ยา่ งน่าเช่ือถือ โดยกิจการจะรับรู้กาไรข้นั ตน้ จากการ ขายผอ่ นชาระเป็นรายไดต้ ามสัดส่วนของเงนิ ที่เรียกเกบ็ จาก ลูกหนีไ้ ด้ในแต่ละงวด

สาหรับวธิ ีการขายผอ่ นชาระน้นั ในงบกาไรขาดทุน จะแสดงยอดขายผอ่ น ชาระหกั ดว้ ยตน้ ทุนขายผอ่ นชาระ ผลลพั ธท์ ่ีไดค้ ือ กาไรข้นั ตน้ จากการขายผอ่ นชาระ ปี ปัจจุบนั ท้งั หมด แลว้ จึงนาส่วนของกาไรข้นั ตน้ จากการขายผอ่ นชาระปี ปัจจุบนั ส่วนที่ยงั ไม่ไดร้ ับเงินมาหกั ออก ผลลพั ธท์ ่ีไดค้ ือ รายไดจ้ ากการขายผอ่ นชาระปี ปัจจุบนั ส่วนกาไรข้นั ตน้ จากการขายผอ่ นชาระในปี ก่อนๆ ที่ไดร้ ับเงินในปี ปัจจุบนั ก็ ถือเป็นรายไดใ้ นปี ปัจจุบนั ใหน้ ามาบวก ผลลพั ธท์ ่ีไดค้ ือกาไรข้นั ตน้ จากการขายผอ่ น ชาระท้งั สิ้นที่ไดร้ ับเงินแลว้ ซ่ึงถือวา่ เป็นรายไดใ้ นปี ปัจจุบนั ในงบดุล ลกู หน้ีจากการ ขายผอ่ นชาระจะแสดงเป็นสินทรัพยห์ มุนเวยี น กาไรข้นั ตน้ จากการขายผอ่ นชาระ ส่วนที่ยงั ไม่ไดร้ ับเงิน จะแสดงเป็นหน้ีสินหมุนเวียนในหวั ขอ้ รายไดร้ อตดั บญั ชี

ตวั อยา่ ง บริษทั พิศุทธ์ิ จากดั ขายสินคา้ โดยวธิ ีขายผอ่ นชาระ ขอ้ มลู ทางบญั ชีเกี่ยวกบั การขายผอ่ นชาระสาหรับ ระยะเวลา 3 ปี มีดงั น้ี ใชว้ ธิ ีบนั ทึกบญั ชีสินคา้ แบบต่อเน่ือง(Perpetual Inventory Method) ขายผอ่ นชาระ 25x1 25x2 หน่วย : บาท ตน้ ทนุ ขายผอ่ นชาระ 200,000 400,000 25x3 กาไรข้นั ตน้ จากการขายผอ่ นชาระ 160,000 280,000 600,000 อตั รากาไรข้นั ตน้ 40,000 120,000 360,000 จานวนเงินที่ไดร้ ับชาระหน้ี 240,000 20% 30% จากการขายปี 25x1 40% - เงินดาวน์ 20,000 - - - ลูกหน้ี 40,000 120,000 20,000 จากการขายปี 25x2 - 40,000 - - เงินดาวน์ - 150,000 180,000 - ลูกหน้ี จากการขายปี 25x3 - - 60,000 - - 240,000 - เงินดาวน์ 12,000 24,000 4,000 - ลูกหน้ี กาไรข้นั ตน้ ท่ไี ดร้ ับเงิน - 57,000 54,000 20% ของเงินทีเ่ ก็บจากการขายปี x1 30% ของเงินทเ่ี กบ็ จากการขายปี x2 - - 120,000 40% ของเงินทเ่ี ก็บจากการขายปี x3 ค่าใชจ้ ่ายในการขายและบริหาร 3,000 20,000 50,000

วนั ท่ีขายสินคา้ 25x1 : เงินสด 20,000 ลูกหน้ีขายผอ่ นชาระปี x1 180,000 ขายผอ่ นชาระ 200,000 บนั ทึกขายสินคา้ โดยผอ่ นชาระและรับเงินดาวน์ 160,000 ตน้ ทนุ ขายผอ่ นชาระ 160,000 40,000 สินคา้ คงเหลือ บนั ทกึ ตน้ ทนุ ขายผอ่ นชาระ 3,000 วนั ท่รี ับชาระเงิน : เงินสด 40,000 40,000 ลูกหน้ีขายผอ่ นชาระ 3,000 12,000 บนั ทึกการรับชาระเงินจากลูกหน้ี 160,000 วนั ที่จ่ายค่าใชจ้ ่าย : ค่าใชจ้ ่ายในการขายและบริหาร 28,000 เงินสด 3,000 บนั ทกึ ค่าใชจ้ ่ายในการขายและบริหาร 9,000 วนั สิ้นงวดบญั ชี : กาไรข้นั ตน้ ขายผอ่ นชาระทยี่ งั ไม่ไดร้ ับเงิน 40,000 กาไรข้นั ตน้ ขายผอ่ นชาระรอตดั บญั ชีปี x1 บนั ทกึ กาไรข้นั ตน้ ขายผอ่ นชาระรอตดั บญั ชีสาหรับปี x1 กาไรข้นั ตน้ ขายผอ่ นชาระรอตดั บญั ชีปี x1 12,000 กาไรข้นั ตน้ ขายผอ่ นชาระทย่ี งั ไม่ไดร้ ับเงิน บนั ทึกการโอนกาไรข้นั ตน้ ขายผอ่ นชาระทไี่ ดร้ ับเงินแลว้ เป็นรายได้ วนั สิ้นงวดบญั ชี : ขายผอ่ นชาระ 200,000 ตน้ ทุนขายผอ่ นชาระ กาไรข้นั ตน้ ขายผอ่ นชาระทยี่ งั ไม่ไดร้ ับเงิน ค่าใชจ้ ่ายในการขายและบริหาร กาไรขาดทนุ

บริษทั พศิ ุทธ์ิ จากดั หน่วย : บาท งบกาไรขาดทนุ 200,000 160,000 สาหรับปี สิ้นสุดวนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1 40,000 28,000 ขายผอ่ นชาระ 12,000 หกั ตน้ ทนุ ขายผอ่ นชาระ กาไรข้นั ตน้ จากการขายผอ่ นชาระ 3,000 หกั กาไรข้นั ตน้ จากการขายผอ่ นชาระทีย่ งั ไม่ไดร้ ับเงิน 9,000 กาไรข้นั ตน้ จากการขายผอ่ นชาระทไ่ี ดร้ ับเงินแลว้ หกั ค่าใชจ้ ่ายในการขายและบริหาร หน่วย : บาท กาไรสุทธิ 140,000 บริษทั พศิ ุทธ์ิ จากดั งบแสดงฐานะการเงิน (บางส่วน) 28,000 ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1 สินทรัพยห์ มุนเวยี น ลูกหน้ีขายผอ่ นชาระปี x1 หน้ีสินและส่วนของผถู้ ือหุน้ หน้ีสินหมุนเวยี น กาไรข้นั ตน้ ขายผอ่ นชาระรอการตดั บญั ชีปี x1