หน่วยที่ 4 ต้นทุนมาตรฐาน

หน่วยที่ 4 ตน้ ทนุ มาตรฐาน สาระการเรียนรู้ ความหมายและประโยชน์ของต้นทุนมาตรฐาน การกาหนดมาตรฐาน การวเิ คราะห์ผลต่าง โดย ครูกรรณิการ์ ผวิ สะอาด

สมรรถนะการเรยี นรู้ • แสดงความรู้เก่ียวกบั ความหมายของตน้ ทุนมาตรฐานได้ • แสดงความรู้เก่ียวกบั ประโยชนข์ องตน้ ทุนมาตรฐานได้ • แสดงความรู้เกี่ยวกบั วธิ ีกาหนดตน้ ทุนมาตรฐานของวตั ถุดิบ ทางตรงและค่าแรงงานทางตรงได้ • วิเคราะห์ผลต่างของวตั ถดุ ิบทางตรงได้ • วิเคราะห์ผลต่างของค่าแรงงานทางตรงได้ • วเิ คราะห์ผลต่างของค่าใชจ้ ่ายการผลิตได้

ความหมายของตน้ ทุนมาตรฐาน ตน้ ทุนที่ประมาณ มีหลกั เกณฑ์ ณ ระดบั การผลิต ข้ึนก่อนการผลิต ภายใตส้ ภาพการณ์ท่ีกาหนดไว้ วตั ถุดบิ ทางตรง คา่ แรงงานทางตรง คา่ ใชจ้ า่ ยการผลิต

ควบคุมตน้ ทุน ประเมนิ ผล การทางาน บนั ทกึ ประโยชน์ของ ตงั้ ราคา บญั ชงี า่ ย ต้นทุนมาตรฐาน ขาย กาหนด ตรี าคาสินคา้ แผนงานและ คงเหลอื ตดั สนิ ใจ

ชนิดของตน้ ทุนมาตรฐาน มาตรฐานที่พอปฏิบตั ิได้ มาตรฐานปกติ มาตรฐานที่คาดวา่ จะผลิต

การกาหนด มาตรฐาน มาตรฐานด้านปริมาณ มาตรฐานด้านราคา Quantity Standard Price Standard

การวเิ คราะห์ผลต่าง ตน้ ทุนมาตรฐาน ตน้ ทุนที่เกิดข้ึนจริง Standard Cost Actual Cost เปรียบเทยี บตน้ ทนุ มาตรฐานกบั ตน้ ทุนท่ี เกดิ ข้นึ จริง ตน้ ทุนมาตรฐานสูงกวา่ ตน้ ทุนจริง ตน้ ทุนจริงสูงกวา่ มาตรฐาน ผลตา่ งที่น่าพอใจ ผลตา่ งที่ไม่น่าพอใจ Favorable (F) Unfavorable (U)

การวเิ คราะห์ผลต่างวตั ถุดิบ ผลต่างราคาวตั ถุดบิ ผลต่างปรมิ าณวตั ถุดบิ วเิ คราะหผ์ ลตา่ งราคาวตั ถุดบิ ในวนั ทซ่ี ้อื ผลตา่ งราคาซ้อื วตั ถุดบิ วเิ คราะหผ์ ลตา่ งราคาวตั ถุดบิ ในวนั ทเ่ี บกิ ใช้ ผลตา่ งราคาวตั ถุดบิ ใชไ้ ป

การวเิ คราะห์ผลต่างวตั ถุดบิ วิเคราะหผ์ ลต่างราคาวตั ถุดบิ ในวนั ท่ีซ้อื ผลตา่ งราคาซ้อื วตั ถุดบิ = (ราคามาตรฐาน - ราคาซ้อื จรงิ ) จานวนวตั ถุดบิ ทซี่ ้อื วิเคราะหผ์ ลต่างราคาวตั ถุดบิ ในวนั ทเี่ บกิ ใ้้ ผลตา่ งราคาวตั ถุดบิ ใชไ้ ป = (ราคามาตรฐาน - ราคาซ้อื จรงิ ) จานวนวตั ถุดบิ ทใ่ี ช้ ราคามาตรฐานสูงกวา่ ราคาซ้ือจริง ผลตา่ งที่น่าพอใจ (F) ราคามาตรฐานต่ากวา่ ราคาซ้ือจริง ผลต่างที่ไม่น่าพอใจ (U)

การวเิ คราะห์ผลต่างวตั ถุดิบ วิเคราะหผ์ ลต่างราคาวตั ถุดบิ ในวนั ทซ่ี ้อื ผลตา่ งราคาซ้อื วตั ถุดบิ = (ราคามาตรฐาน - ราคาซ้อื จรงิ ) จานวนวตั ถุดบิ ทซ่ี ้อื ตวั อย่างที่ 1 บรษิ ทั จอมพลอุตสาหกรรม จากดั ซ้อื วตั ถุดบิ 20,000 ้้นิ ในราคา ้้นิ ละ 4.75 บาท ราคาวตั ถุดบิ ตามมาตรฐาน ้้นิ ละ 5 บาท ผลตา่ งราคาซ้อื วตั ถุดบิ = (5 - 4.75) x 20,000 = 5,000 (น่าพอใจ) ราคามาตรฐานสูงกวา่ ราคาซ้ือจริง ผลตา่ งท่ีน่าพอใจ (F) ราคามาตรฐานต่ากวา่ ราคาซ้ือจริง ผลตา่ งที่ไม่น่าพอใจ (U)

การวเิ คราะห์ผลต่างวตั ถุดบิ วิเคราะหผ์ ลต่างราคาวตั ถุดบิ ในวนั ท่ซี ้อื ผลตา่ งราคาซ้อื วตั ถุดบิ = (ราคามาตรฐาน - ราคาซ้อื จรงิ ) จานวนวตั ถุดบิ ทใ่ี ช้ ตวั อย่างท่ี 1 บรษิ ทั จอมพลอุตสาหกรรม จากดั เบกิ ใ้ว้ ตั ถุดบิ 12,300 ้้นิ ใน ราคา้้นิ ละ 4.75 บาท ราคาวตั ถุดบิ ตามมาตรฐาน ้้นิ ละ 5 บาท ผลตา่ งราคาซ้อื วตั ถุดบิ = (5 - 4.75) x 12,300 = 3,075 (น่าพอใจ) ราคามาตรฐานสูงกวา่ ราคาซ้ือจริง ผลตา่ งที่น่าพอใจ (F) ราคามาตรฐานต่ากวา่ ราคาซ้ือจริง ผลต่างที่ไม่น่าพอใจ (U)

การวเิ คราะห์ผลต่างวตั ถุดิบ ผลต่างปรมิ าณวตั ถุดิบ ผลตา่ งปรมิ าณวตั ถุดบิ = (จานวนวตั ถุดบิ มาตรฐาน - จานวนวตั ถุดบิ ใชจ้ รงิ ) ราคามาตรฐาน จานวนมาตรฐานสูงกวา่ จานวนใชจ้ ริง ผลต่างท่ีน่าพอใจ (F) จานวนมาตรฐานต่ากวา่ จานวนใชจ้ ริง ผลตา่ งที่ไม่น่าพอใจ (U)

การวเิ คราะห์ผลต่างวตั ถุดบิ ตน้ ทนุ วตั ถุดิบ ตน้ ทนุ วตั ถดุ บิ ท่ีเบกิ ใชจ้ รงิ ตน้ ทนุ มาตรฐาน ท่ีเบิกใชต้ ามราคาจริง ตามราคามาตรฐาน ของวตั ถดุ บิ ท่เี บิกใช้ (ปรมิ าณจรงิ X ราคาจรงิ ) (ปรมิ าณจรงิ X ราคามาตรฐาน) (ปรมิ าณมาตรฐาน X ราคา มาตรฐาน) ผลตา่ งราคาวตั ถดุ ิบใชไ้ ป ผลตา่ งปรมิ าณวตั ถดุ บิ

จากตวั อย่างท่ี 1 บรษิ ทั ผลติ สนิ คา้ 3,000 หนว่ ย ใชว้ ตั ถุดบิ ไป 12,300 ช้นิ ตามมาตรฐาน สนิ คา้ 1 หน่วย จะใชว้ ตั ถุดบิ 4 ช้นิ ผลตา่ งปริมาณวตั ถุดิบ = (จานวนวตั ถดุ ิบมาตรฐาน - จานวนวตั ถุดิบใชจ้ ริง) ราคามาตรฐาน = (12,000 – 12,300) x 5 ตน้ ทนุ วตั ถุดิบ = 1,500 (ไม่น่าพอใจ) ตน้ ทนุ มาตรฐาน ท่ีเบิกใชต้ ามราคาจริง ของวตั ถดุ ิบท่ีเบิกใช้ การวเิ คราะห์ผลต่างวตั ถุดบิ ตน้ ทนุ วตั ถดุ บิ ทเ่ี บกิ ใชจ้ รงิ ตามราคามาตรฐาน (ปรมิ าณจรงิ X ราคาจรงิ ) (ปรมิ าณจรงิ X ราคามาตรฐาน) (ปรมิ าณมาตรฐาน X ราคามาตรฐาน) 12,300 x4.75 = 58,425 12,300x5 = 61,500 12,000 x 5 = 60,000 ผลตา่ งราคาวตั ถดุ บิ ใชไ้ ป ผลตา่ งปรมิ าณวตั ถดุ บิ 3,075 (F) 1,500 (U) ผลตา่ งวตั ถดุ ิบรวม1,575 (F)

การวเิ คราะห์ผลต่างค่าแรงงาน ผลต่างอตั ราค่าแรงงาน ผลต่างประสทิ ธิภาพแรงงาน ผลตา่ งอตั ราคา่ แรงงาน = (อตั รามาตรฐาน - อตั ราทจ่ี า่ ยจรงิ ) ชว่ั โมงแรงงานจรงิ ผลตา่ งประสทิ ธิภาพคา่ แรงงาน = (ชว่ั โมงมาตรฐาน - ชวั่ โมงจรงิ ) อตั รามาตรฐาน

ตวั อย่างท่ี 4 บรษิ ทั อคั รเดช จากดั ผลิตสินคา้ สาเร็จรูป จานวน 1,000 หน่วย มาตรฐาน กาหนดไวว้ า่ สินคา้ 1 หนว่ ย จะใชช้ วั่ โมงแรงงานในการผลติ 2 ชวั่ โมง ชว่ั โมงละ 25 บาท ในการผลิตใชแ้ รงงานทางตรงไป 2,150 ชวั่ โมง โดยจา่ ยแรงงานไป 49,450 บาท การวเิ คราะห์ผลต่างค่าแรงงาน ผลต่างอตั ราค่าแรงงาน ผลตา่ งประสิทธภิ าพแรงงาน ผลตา่ งอตั ราคา่ แรงงาน = (อตั รามาตรฐาน - อตั ราทจ่ี า่ ยจรงิ ) ชว่ั โมงแรงงานจรงิ = (23 – 23) x 2,150 = 4,300 (F) ผลตา่ งประสทิ ธภิ าพคา่ แรงงาน = (ชว่ั โมงมาตรฐาน - ชวั่ โมงจรงิ ) อตั รามาตรฐาน = (2,000 – 2,150) x 25 = 3,750 (U)

ตวั อย่างที่ 4 บรษิ ทั อคั รเดช จากดั ผลิตสินคา้ สาเร็จรูป จานวน 1,000 หน่วย มาตรฐาน กาหนดไวว้ า่ สนิ คา้ 1 หน่วย จะใชช้ วั่ โมงแรงงานในการผลิต 2 ชวั่ โมง ชว่ั โมงละ 25 บาท ในการผลิตใชแ้ รงงานทางตรงไป 2,150 ชว่ั โมง โดยจา่ ยแรงงานไป 49,450 บาท การวเิ คราะห์ผลต่างค่าแรงงาน ตน้ ทุนคา่ แรง ตน้ ทนุ คา่ แรงตามมาตรฐาน ตน้ ทนุ คา่ แรงตาม ท่ีจา่ ยจริง ตามชวั่ โมงทางานจริง มาตรฐาน (ช่วั โมงจรงิ X อตั ราจรงิ ) (ช่วั โมงจรงิ X อตั รามาตรฐาน) (ช่วั โมงมาตรฐาน X อตั รามาตรฐาน) (,150 x 23) = 49,450 (2,150 x 25) = 53,750 (2,000 x 25) = 50,000 ผลตา่ งอตั ราคา่ แรง ผลตา่ งประสิทธิภาพแรงงาน 4,300 (F) 3,750 (U) ผลตา่ งคา่ แรงรวม 550 (F)

การวเิ คราะห์ผลต่างค่าใช้จ่ายการผลติ วิเคราะหแ์ บบ 2 อย่าง วิเคราะหแ์ บบ 3 อย่าง วิเคราะหแ์ บบ 4 อย่าง • ผลตา่ งทคี่ วบคมุ ได้ • ผลตา่ งการจา่ ยเงิน • ผลตา่ งการจา่ ยเงิน (Spending Variance) (Spending Variance) (Controllable Variance) • ผลตา่ งกาลงั การผลิต • ผลตา่ งประสทิ ธภิ าพ • ผลตา่ งประสทิ ธภิ าพ (Efficiency Variance) (Efficiency Variance) (Volume Variance) • ผลตา่ งกาลงั การผลิต • ผลตา่ งงบประมาณ (Volume Variance) (Budget Variance) • ผลตา่ งกาลงั การผลติ (Volume Variance)

การวิเคราะหแ์ บบ 2 อย่าง คา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ ทจ่ี า่ ยจรงิ คา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ ตามงบประมาณ คา่ ใชจ้ า่ ยการผลิตคดิ เขา้ งาน (55,000 + 45,000) ณ ชว่ั โมงมาตรฐาน (38,000 x 1.5) + (38,000 x 1) = 100,000 (38,000 x 1.5) + 40,000 = 95,000 = 97,000 ผลตา่ งทค่ี วบคมุ ได้ ผลตา่ งกาลงั การผลิต = 3,000 (U) = 2,000 (U) ผลตา่ งคา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ รวม = 5,000 (U)

การวิเคราะหแ์ บบ 3 อยา่ ง คา่ ใชจ้ า่ ยการผลิต คา่ ใชจ้ า่ ยการผลิต คา่ ใชจ้ า่ ยการผลิต คา่ ใชจ้ า่ ยการผลิต ที่จา่ ยจรงิ ตามงบประมาณ ตามงบประมาณ คิดเขา้ งาน (55,000 + ณ ชวั่ โมงจรงิ ณ ชว่ั โมงมาตรฐาน 45,000) (39,500 X 1.5) + (38,000 X 1.5) + (38,000 X 1.5) + = 100,000 38,000 X 1) 40,000) 40,000) = 95,000 = 99,250 = 97,000 ผลตา่ งการจา่ ยเงิน ผลตา่ งประสิทธิภาพ ผลตา่ งกาลงั การผลิต = 750 (U) = 2,250 (U) = 2,000 (U) ผลตา่ งคา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ รวม = 5,000 (U)

การวิเคราะหแ์ บบ 4 อย่าง วิเคราะหผ์ ลต่างค่าใ้จ้ า่ ยการผลติ ผนั แปร คา่ ใชจ้ า่ ยการผลิต คา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ คา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ ผนั แปรทจ่ี า่ ยจริง ผนั แปรตามงบประมาณ ผนั แปรคดิ เขา้ งาน (38,000 X 1.5) = 55,000 ณ ชว่ั โมงจรงิ (39,500 X 1.5) = 57,000 = 59,250 ผลตา่ งการเงิน ผลตา่ งประสทิ ธิภาพ = 4,250 (F) = 2,250 (U) ผลตา่ งคา่ ใชจ้ า่ ยการผลิตผนั แปรรวม = 2,000 (F)

การวิเคราะหแ์ บบ 4 อย่าง วิเคราะหผ์ ลต่างค่าใ้จ้ า่ ยการผลติ คงท่ี คา่ ใชจ้ า่ ยการผลิต คา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ คา่ ใชจ้ า่ ยการผลิต คงท่ีที่จา่ ยจริง คงทีต่ ามงบประมาณ คงท่ีคิดเขา้ งาน = 45,000 = 38,000 X 1 = 40,000 = 38,000 ผลตา่ งงบประมาณ ผลตา่ งกาลงั การผลติ = 5,000 (U) = 2,000 (U) ผลตา่ งคา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ ผนั แปรรวม = 7,000 (U)