หน่วยที่ 10 สินค้าคงเหลือและคำนวณต้นทุนขาย

หน่วยท่ี 10 สินคา้ คงเหลือและการคานวณตน้ ทุนขาย โดย ครูกรรณกิ าร์ ผวิ สะอาด วชิ า 30201 – 9006 การบัญชีการเงนิ



สินค้าคงเหลือ มาตรฐานการบญั ชี ฉบบั ที่ 2 (ปรับปรุง 2552) เร่ือง สินคา้ คงเหลือ ซ่ึงใหค้ วามหมายของ สินคา้ คงเหลือไว้ หมายถึง สินทรัพย์ ซ่ึงมีลกั ษณะใดลกั ษณะหน่ึง ดงั ตอ่ ไปน้ี 1 มีไวเ้ พือ่ ขายตามลกั ษณะการประกอบธุรกิจ ตามปกติของกิจการ หรือ 2 อยใู่ นระหวา่ งกระบวนการผลิตเพือ่ ใหเ้ ป็นสินคา้ สาเร็จรูปเพอื่ ขาย หรือ 3 มีไวเ้ พ่ือใชใ้ นการผลิตสินคา้ หรือใหบ้ ริการ (วตั ถดุ ิบ) ดงั น้นั สินคา้ คงเหลือจะประกอบดว้ ย สินคา้ ท่ีซ้ือและถือไวเ้ พื่อขาย สินคา้ สาเร็จรูป สินคา้ ระหวา่ งผลิต รวมท้งั วตั ถดุ ิบที่ใชใ้ นการผลิต ตน้ ทุนงานใหบ้ ริการในส่วนท่ีสัมพนั ธ์กบั รายไดท้ ่ียงั ไม่รับรู้ของกิจการท่ีใหบ้ ริการ

ประเภทของสินค้าคงเหลือ ธุรกจิ ประเภทซื้อมาขายไป สินคา้ คงเหลือที่แสดงในงบแสดงฐานะการเงิน คือ สินคา้ สาเร็จรูป ( Finished Goods ) ธุรกิจประเภทผลติ สินค้าหรือธุรกจิ อุตสาหกรรม สินคา้ คงเหลือที่แสดง ในงบแสดงฐานะการเงิน ประกอบดว้ ย - สินคา้ สาเร็จรูป ( Finished Goods ) - สินคา้ ระหวา่ งผลิต (Goods in Process ) - วตั ถดุ ิบ (Raw material) วธิ ีการตีราคาสินค้าคงเหลือ 1. วิธีราคาเจาะจง (Specific Identification Method) 2. วธิ ีเขา้ ก่อน - ออกก่อน (First – in, First – out Method) 3. วิธีถวั เฉลี่ยถว่ งน้าหนกั (Weighted Average Method)

การคานวณต้นทุนขาย ต้นทุนขาย ( Cost of Sales ) คือ ตน้ ทุนของสินคา้ ที่กิจการจาหน่ายไประหวา่ งงวดบญั ชี ซ่ึงถือเป็นคา่ ใชจ้ ่าย นาไปหกั ออกจากรายไดจ้ ากการขายในงบกาไรขาดทุน การคานวณต้นทุนที่ขาย สินคา้ คงเหลือตน้ งวด xxx บวก ซ้ือสุทธิ xxx ซ้ือ xxx บวก คา่ ขนส่งเขา้ xxx xxx หัก ส่งคืนสินคา้ xxx xxx xxx ส่วนลดรับ xxx สินคา้ ที่มีไวเ้ พ่ือขาย xxx หัก สินคา้ คงเหลือปลายงวด ตน้ ทุนขาย xxx

จากมาตรฐานการบญั ชีข้างต้น สรุปไดว้ ่า การวัดมูลค่าสินค้าคงเหลือต้องวัดด้วยราคาทุนหรือมูลค่า สุทธิท่ีจะได้รับ แล้วแต่มูลค่าใดจะต่ากว่า ดังนั้นกิจการจะต้องค่านวณต้นทุนสินค้าคงเหลือด้วยราคาทุน ซ่ึงมี หลายวิธี เช่น วิธีต้นทุนมาตรฐาน วิธีราคาขายปลีก วิธีราคาเจาะจง วิธีเข้าก่อน-ออกก่อน วิธีถัวเฉลี่ยถ่วง นา้่ หนัก และค่านวณมลู คา่ สุทธิทจ่ี ะได้รับ จากนั้นนา่ ไปเปรียบเทียบกนั และใชม้ ลู ค่าท่ีตา่ กวา่ การค่านวณต้นทุนสินค้าคงเหลือมีหลายวิธี ดังที่ได้กล่าวมาแล้ว แต่ในวิชาการบัญชีอุตสาหกรรมน้ี จะน่าเสนอเพียง 3 วิธี ส่วนการค่านวณต้นทุนสินค้าคงเหลือวิธีอื่น การค่านวณมูลค่าสุทธิที่จะได้รับ รวมทั้ง การบันทึกรายการปรบั ปรุงสนิ ค้าคงเหลอื เพ่อื ปรับเข้าสมู่ ลู คา่ สุทธิทีจ่ ะไดร้ ับ จะได้ศึกษาในระดบั สงู ต่อไป

1. วิธีราคาเจาะจง (Specific Identification Method) วิธีนี้ เหมาะส่าหรับสินค้าท่ีมีปริมาณไม่มาก และไม่ อาจสับเปลี่ยนกันได้ หรือเป็นสินค้าท่ีผลิตข้ึนและแยกต่างหากไว้ส่าหรับโครงการหนึ่งโครงการใดโดยเฉพาะ การ เลือกใช้วิธีนี้ท่าให้ทราบราคาทุนที่แท้จริงของสินค้าแต่ละรายการ เน่ืองจากการน่าสินค้าไปใช้จะเป็นลักษณะที่ สนิ ค้าทที่ ราบต้นทนุ อยา่ งชัดเจน 2. วิธีเข้าก่อน-ออกก่อน (First- In, First-Out Method/FIFO) วิธีน้ีเหมาะส่าหรับสินค้าที่มีปริมาณมาก หรือ สินค้าท่ีมีลักษณะการน่าไปใช้ในลักษณะคล้ายคลึงกันหรือใกล้เคียงกันหรือสับเปล่ียนกันได้การเลือกใช้วิธีน้ีท่าให้ ทราบราคาทุนท่ีใกล้เคียงกับความเป็นจริงในปัจจุบัน เนื่องจากการน่าสินค้าไปใช้จะเป็นลักษณะท่ีสินค้าท่ีซ้ือเข้า มากอ่ นจะถูกนา่ ไปใช้ก่อน ดังนน้ั สินค้าคงเหลือจะเป็นสินค้าทซ่ี ื้อมาคร้งั หลงั ๆ 3. วิธีต้นทุนถัวเฉลี่ยถ่วงน้าหนัก (Weighted Average Method) วิธีน้ีเหมาะส่าหรับสินค้าที่มีปริมาณมาก หรือสินค้าที่มีลักษณะการน่าไปใช้ในลักษณะคล้ายคลึงกันหรือใกล้เคียงกันหรือสับเปลี่ยนกันได้คล้ายกับวิธีเข้า ก่อน-ออกก่อน การเลือกใช้วิธีน้ีท่าให้ทราบราคาทุนถัวเฉลี่ย ราคาทุนจะสูงหรือต่า ขึ้นอยู่กับต้นทุนการซ้ือหรือ การผลิตในแต่ละครั้ง วิธีน้ีใช้กับกิจการที่ใช้วิธีบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวดส่วนกิจการที่ใช้วิธีบัญชีสินค้า คงเหลือแบบตอ่ เน่ืองจะใชว้ ิธตี น้ ทนุ ถวั เฉลยี่ เคลอ่ื นไหว (Moving Average Method)

วิธีต้นทุนถัวเฉลี่ยถ่วงน่้าหนัก จะค่านวณต้นทุนถัวเฉลี่ยต่อหน่วย โดยน่าต้นทุนของสินค้าที่มีไว้เพื่อขาย หารดว้ ยจ่านวนหนว่ ยที่มไี ว้เพื่อขาย ซง่ึ จะคา่ นวณเม่อื สิน้ รอบระยะเวลาบัญชี สว่ นวิธตี น้ ทุนถัวเฉลยี่ เคลื่อนไหว จะค่านวณตน้ ทุนถัวเฉล่ียตลอดเวลาและทกุ คร้ังทีม่ กี ารซื้อสินค้าเข้ามา กจ็ ะน่าสินค้าที่ซ้อื เขา้ มาใหม่ไปถัวเฉล่ยี กับสนิ ค้าคงเหลือ ดังนัน้ วิธีนี้จะยุ่งยากกว่าวิธีอ่ืน อย่างไรก็ตามวิธีต้นทุนถัว เฉลี่ยถ่วงน้่าหนักเหมาะกับกิจการท่ีซ้ือวัตถุดิบมาเพ่ือผลิต เพราะต้นทุนสินค้าจะถูกน่ามาเฉลี่ยซึ่งจะแสดงต้นทุน โดยรวมของสนิ คา้ ทผ่ี ลติ ขึ้นได้ดีกวา่ วธิ อี ื่น การเลือกใช้วิธีค่านวณต้นทุนสินค้าคงเหลือได้อย่างเหมาะสม จะท่าให้การบริหารจัดการสินค้ามี ประสิทธิภาพ ลดค่าใช้จ่าย และยังท่าให้งบการเงินแสดงยอดท่ีถูกต้อง หากมีปัญหาใด ผู้บริหารก็สามารถ แกป้ ัญหาได้อย่างมปี ระสิทธภิ าพและทันทว่ งที กจิ การต้องใชว้ ิธีการค่านวณมูลค่าด้วยวธิ ีการเดียวกัน ส่าหรับสินค้าคงเหลือทุกชนิดท่ีมีลักษณะและการ ใช้คล้ายคลึงกัน ส่าหรับสินค้าคงเหลือที่มีลักษณะและการใช้ต่างกัน อาจใช้วิธีค่านวณต้นทุนที่ต่างกันไปได้หาก เหมาะสม



ให้ท้า ค่านวณต้นทุนวัตถุดิบคงเหลือ (ส่าหรับกิจการที่ใช้วิธีบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวดและวิธีบัญชีสินค้า คงเหลอื แบบต่อเนอื่ ง) 1. วธิ รี าคาเจาะจง (Specific Identification Method) รายละเอียดเกย่ี วกบั วัตถดุ บิ คงเหลอื มดี ังนี้ ยอดยกมา จา่ านวน 1 ชนิ้ ซ้ือครง้ั ท่ี 1 จา่ านวน 2 ชน้ิ ซ้อื คร้ังที่ 2 จ่าานวน 4 ชนิ้ ซอ้ื ครงั้ ที่ 3 จา่ านวน 1 ช้ิน 2. วธิ เี ข้าก่อน-ออกก่อน (First- In, First-Out Method) 3. วิธีต้นทุนถัวเฉล่ียถ่วงน่้าหนัก (Weighted Average Method) และวิธีถัวเฉลี่ยเคล่ือนไหว (Moving Average Method)

1. วิธีราคาเจาะจง (Specific Identification Method) วธิ ีบัญชสี ินค้าคงเหลอื แบบสน้ิ งวดและวิธบี ัญชีสินค้าคงเหลือแบบตอ่ เนื่องจะไดผ้ ลลัพธเ์ ทา่ กนั ต้นทนุ วัตถุดบิ คงเหลอื ค่านวณได้ดังนี้ ยอดยกมา จ่านวน 1 ชน้ิ ๆ ละ 900 บาท = 900 X 1 = 900 บาท ซ้ือครัง้ ที่ 1 จา่ นวน 2 ช้ิน ๆ ละ 1,000 บาท = 1,000 X 2 = 2,000 บาท ซอ้ื ครง้ั ที่ 2 จา่ นวน 4 ชิน้ ๆ ละ 950 บาท = 950 X 4 = 3,800 บาท ซ้ือคร้งั ท่ี 3 จ่านวน 1 ช้นิ ๆ ละ 1,100 บาท = 1,100 X 1 = 1,100 บาท 7,800 บาท

2. วธิ ีเข้าก่อน-ออกกอ่ น (First- In, First-Out Method) 2.1 วิธีบัญชสี ินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวด ซอ้ื คร้ังที่ 3 จ่านวน 5 ชิ้น ๆ ละ 1,100 บาท = 1,100 X 5 = 5,500 บาท = 2,850 บาท ซื้อครง้ั ที่ 2 จา่ นวน 3 ช้ิน ๆ ละ 950 บาท = 950 X 3 8,350 บาท



3. วธิ ตี ้นทุนถวั เฉลย่ี ถว่ งนา้ หนัก (Weighted Average Method) 3.1 วธิ ีบญั ชสี ินคา้ คงเหลอื แบบสนิ้ งวด ยอดยกมา จ่านวน 10 ชิน้ ๆ ละ 900 บาท = 900 X 10 = 9,000 บาท = 20,000 บาท ซื้อคร้ังที่ 1 จ่านวน 20 ช้นิ ๆ ละ 1,000 บาท = 1,000 X 20 = 14,250 บาท = 5,500 บาท ซื้อคร้งั ที่ 2 จา่ นวน 15 ชน้ิ ๆ ละ 950 บาท = 950 X 15 48,750 บาท ซ้อื ครั้งที่ 3 จา่ นวน 5 ช้นิ ๆ ละ 1,100 บาท = 1,100 X 5



การแสดงสินคา้ ในงบแสดงฐานะการเงิน • สินคา้ คงเหลือ จะแสดงในงบดุลดว้ ยมูลคา่ “ราคาทุนหรือมูลค่าท่ีคาด วา่ จะไดร้ ับสุทธิที่ต่ากวา่ ” (lower of cost or net realizable value) • มูลคา่ ที่คาดวา่ จะไดร้ ับสุทธิ หมายถึง ราคาท่ีคาดวา่ จะขายได้ ตามปกติ หกั ดว้ ยค่าใชจ้ ่ายในการท่ีจะทาใหส้ ินคา้ น้นั ๆ ไร้คุณภาพ • เมื่อกิจการทราบมูลค่าราคาทุนของสินคา้ คงเหลือแลว้ กิจการจะ นามาเปรียบเทียบกบั ราคาที่คาดวา่ จะไดร้ ับ • ตวั ใดต่ากวา่ เลือกใชต้ วั น้นั ใหแ้ สดงอยใู่ นงบดุล

การลดราคาสินคา้ คงเหลือใหเ้ ท่ากบั มูลค่าสุทธิท่ีจะไดร้ ับจะพิจารณาจาก • สินคา้ แตล่ ะรายการ • กลุม่ สินคา้ ท่ีมีลกั ษณะคลา้ ยคลึงกนั หรือมีความเกย่ี วพนั กนั เช่น เครื่องหนงั อาจแบ่งกลมุ่ กระเป๋ า รองเทา้ เขม็ ขดั • กิจการใหบ้ ริการ ตน้ ทุนสาหรับการใหบ้ ริการจะพิจารณา แยกตามงานแต่ละงาน

ราคาทุน มูลคา่ สุทธิท่ีคาดวา่ จะไดร้ ับ ตน้ ทุนท้งั หมดในการซ้ือ ราคาของสินคา้ ที่คาดวา่ บวกดว้ ยค่าใชจ้ ่ายตา่ งๆ VS จะขายไดต้ ามปกติ หกั ท่ีเกี่ยวขอ้ งโดยตรงกบั ดว้ ยตน้ ทุนหรือค่าใชจ้ ่าย การซ้ือสินคา้ น้นั ๆ ท่ีอาจเกิดข้ึนเพ่ือให้ สินคา้ น้นั ๆ ขายได้

การเปรียบเทียบราคาทุน กบั มูลค่าสุทธิท่ีคาดวา่ จะไดร้ ับ รายการสินคา้ ราคาทุน มูลค่าที่คาดวา่ จะไดร้ ับ ราคาทุนหรือมูลค่า สุทธิที่คาดวา่ จะไดร้ ับ ชุดโตะ๊ ทานอาหาร 600 680 600 790 ชุดเกา้ อ้ีรับแขก 850 790 520 ชุดตูห้ นงั สือ 520 650 300 ชุดเกา้ อ้ีในสวน 490 2,210 2,460 300 2,420

• หากเปรียบเทียบราคาทุนกบั มูลค่าสุทธิท่ีจะไดร้ ับ โดยเปรียบเทียบแต่ละรายการจะตีราคาเป็นเงิน 2,210 บาท • หากเปรียบเทียบราคาทุนรวมกบั มูลคา่ สุทธิที่จะไดร้ ับรวมจะไดร้ าคา 2,420 บาท ซ่ึงเป็นราคาที่ต่ากวา่ • ท้งั น้ีกิจการจะใชก้ ารเปรียบเทียบดว้ ยวธิ ีใดกไ็ ด้ แตถ่ า้ เลือกวธิ ีใดแลว้ จะตอ้ งถือปฏิบตั ิโดยสม่าเสมอตอดไป

สมมติ กิจการใชร้ าคารวม ผลต่างระหวา่ ง ราคาทุนและมูลค่าสุทธิที่จะไดร้ ับเท่ากบั 2,460 – 2,420 = 40 การบนั ทึกราคาสินคา้ คงเหลือตามท่ีคานวณไดข้ า้ งตน้ จะเป็นดงั น้ี ธ.ค. 31 Dr. ผลขาดทุนจากการตีราคาสินคา้ ลดลง xx Cr. ค่าเผื่อมูลค่าสินคา้ ลดลง xx