อาหารเป็นยา

พืชผักสมุนไพร ทม่ี ีศักยภาพใชเ้ ปน็ อาหาร เสรมิ ภมู ิคุ้มกนั โรค ศูนย์ขอ้ มูลยาสมนุ ไพรฯ กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก

พืชผกั สมุนไพร 3 กล่มุ ทีแ่ นะนาให้ บริโภคเพ่ือเสรมิ ภมู ิคุ้มกันโรค ในช่วงโรค COVID-19 ระบาด 1. กล่มุ ทมี่ ีฤทธิ์กระต้นุ ภูมิคุ้มกัน 2. กลุม่ ทมี่ ีวติ ามินซี และสารตา้ นอนุมูลอสิ ระสูง (สารกลมุ่ โพลฟี ีนอล: ไบโอเฟลโวนอยด์ กลุ่มแอนโทไซยานิน.......) 3. กลมุ่ ที่มงี านวจิ ยั เบอ้ื งตน้ พบว่ามีสารสาคญั ทอ่ี าจช่วย ลดโอกาสติดเชอ้ื COVID-19 ศูนยข์ ้อมลู ยาสมุนไพรฯ กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก 2

1. พืชผักสมุนไพรที่มีฤทธ์ิกระต้นุ ภูมคิ ้มุ กนั • พลูคาวหรือผักคาวตอง • เห็ดต่าง ๆ เชน่ เห็ดนางฟา้ เหด็ หูหนู เหด็ หอม เห็ดออรินจิ เหด็ หลนิ จือ ... มสี ารเบต้ากลูแคนชว่ ยกระตนุ้ ภูมคิ ้มุ กนั • ตรผี ลา (สมอไทย สมอพิเภก มะขามป้อม) • อืน่ ๆ เชน่ ขิง ขา่ กระเทียม เครือ่ งเทศ ... เอกสารอา้ งองิ 1. Wang S, Zhang C, Yang G, Yang Y. biological properties of 6-gingerol: a brief review. Nat. Prod Common. 2014; 9(7);1027-1030. 2. Bendjeddou D, Lalaoui K, Satta D. Immunostimulating activity of the hot water-soluble polysaccharide extracts of Anacyclus pyrethrum, Alpinia galanga and Citrullus colocynthis. J Ethnopharmacology. 2003;88:155–160. 3. Chiow KH, Phoon MC, Putti T, et al. Evaluation of antiviral activities of Houttuynia cordata Thunb. Extract, quercetin, quercetin and cinnanserin on murine coronavirus and dengue virus infection. Asian Pacific Journal of Tropical Medicine. 2016;9(1):1-7. ศูนย์ข้อมลู ยาสมุนไพรฯ กรมการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลอื ก 3

2. ผกั ผลไมท้ ม่ี ี วติ ามนิ ซสี ูง ช่วยกระตนุ้ ภมู คิ มุ้ กนั 2.1 ผักพื้ นบ้านที่มีวิตามินซีสูง ช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกัน ต้านการ ตดิ เช้อื ไวรสั เอกสารอ้างอิง ผกั และผลไม้ทม่ี วี ิตามนิ ซีสงู ที่สุด. สือ่ มัลตมิ ีเดียกรมอนามัย. [Online]. Available: https://multimedia.anamai.moph.go.th/help-knowledgs/benefits-of-fruits-and-vegetables/. เขา้ ถงึ เม่ือ 5 มีนาคม 2563 ศูนยข์ ้อมูลยาสมนุ ไพรฯ กรมการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลือก 4

2.2 ผลไมท้ มี่ วี ิตามินซี มะขามป้อม และสารกลุ่มไบโอเฟลโวนอยดส์ ูง มะขามป้อม (Phyllanthus emblica L.) มีฤทธ์ิต้านอนุมูลอิสระ ผลไม้หลากสี ได้ดีกว่าวิตามินซีสังเคราะห์ถึง 12 เท่า รสเปร้ียวในมะขามป้อมยังมีฤทธ์ิ กดั เสมหะ บรรเทาหวัด และแกไ้ อไดด้ ี ผลไม้หลากสี ผลไม้ท่ีมีสีเหลือง ส้ม แดง ม่วง เขียว ประกอบด้วยสารสาคัญแอนโทไซยานิน มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอสิ ระ ต้านการอักเสบ กระตุ้นภูมิคุ้มกัน และเป็นสารท่ีช่วยให้วติ ามินซีสามารถออก ฤทธก์ิ ระตุน้ ภมู ิค้มุ กนั ไดด้ ีขนึ้ เอกสารอ้างองิ 1. Joshi R, Rana A, Kumar V, et al. Anthocyanins enriched purple tea exhibits antioxidant, immunostimulatory and anticancer activities. J Food Sci Technol. 2017;54(7):1953–1963. 2. Tsuda T. Dietary anthocyanin-rich plants: biochemical basis and recent progress in health benefits studies. Mol Nutr Food .Res. 2012;56:159170. doi: 10.1002/mnfr.201100526 ศูนยข์ ้อมลู ยาสมุนไพรฯ กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก 5

3. ผักผลไมก้ ล่มุ ทีม่ ีงานวจิ ยั เบอื้ งตน้ ว่า มีสารสาคญั ทีอ่ าจช่วยลดโอกาสการติดเชือ้ COVID-19 - ผักผลไม้ท่ีมีสารเคอรซ์ ตี ิน (quercetin) สงู ไดแ้ ก่ พลคู าวหรือผักคาวตอง หอมแดง หอมหัวใหญ่ มะรมุ แอปเป้ิล ใบหม่อน - ผกั ผลไม้ท่ีมีสารเฮสเพอริดิน (hesperidin) และรูติน (rutin) สูง ได้แก่ ผิวและเย่ือ หุ้มด้านในเปลือกผลของพืชตระกูลส้ม (citrus fruit เชน่ สม้ มะนาว มะกรดู ส้มซา่ ) - ผักท่มี สี ารโอเรียนทิน (orientin) เช่น กะเพรา - อื่น ๆ เชน่ ธัญพชื มี lignan ขมน้ิ ชัน ขงิ กระชาย ..... เอกสารอา้ งองิ 1. Zhang DH, Wu KL, Deng SQ, Peng B. In silico screening of Chinese herbal medicines with the potential to directly inhibit 2019 novel coronavirus. Journal of Integrative Medicine. Available online: http:// doi.org/10.1016/J.Joinm.2020.02.005. 2. Yan YM, Shen X, Cao YK, Cao, et al. Discovery of anti-2019-nCoV agents from 30 Chinese patent drugs toward respiratory diseases via docking screening. Preprints Available online: www.preprints.org. ศูนยข์ ้อมลู ยาสมนุ ไพรฯ กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก 6

อาหารท่ีมผี ลตอ่ จุลินทรียด์ ใี นลาไส้ (โปรไบโอตกิ ส์) นมเปรยี้ ว - อาหารที่มีโปรไบโอติกส์ ช่วยลดอัตราการติดเช้ือทางเดินหายใจลดลง อย่างมี นยั สาคัญ เต้าหู้ เต้าหยู้ ้ี - สามารถกระตุ้นเซลล์ macrophage และเพิ่มการสร้าง IgA ที่ระบบทางเดินอาหาร ถว่ั หมัก กิมจิ สง่ ผลต่อการหลง่ั cytokines ชนิดต่าง ๆ โยเกิร์ต - ช่วยการทางานของ regulatory T cells ซ่ึงมีบทบาทสาคัญในการปรับภูมิคุ้มกันของ ร่างกาย แหนม ข้าว - อาหารท่มี ีโปรไบโอตกิ ส์สงู ไดแ้ ก่ ข้าวหมาก เทมเป้ ผักดอง ควรเลือกอาหารทีด่ องเอง หมาก เอกสารอ้างองิ 1. Hao Q, et al. Probiotics for preventing acute upper respiratory tract infections. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, 2. DOI: 10.1002/14651858.CD006895.pub3 ศูนศยูน์ขย้อข์ ม้อลู มยูลายสามสนุ มไุนพไรพฯรฯกรกมรกมากราแรพแทพยท์แยผแ์ นผไนทไยทแยลแะลกะากราแรพแทพยทท์ ยา์ทงาเงลเอื ลกือก 67

ธาตสุ ังกะสี (อาหารท่มี ีแร่ธาตุสังกะสีสูง) จากการทบทวนวจิ ยั อย่างเปน็ ระบบ พบว่า - การเสริมแร่ธาตุบางชนิดมีส่วนช่วยลดการติดเช้ือทางเดินหายใจ ส่วนบนลง 35 % - ช่วยลดระยะเวลาการป่วยได้ประมาณ 2 วัน และทาให้หายป่วยเร็วข้ึน - ปริมาณของธาตุสังกะสีท่ีพอเพียงในร่างกาย ทาให้ระบบภูมิคุ้มกัน ทางานไดด้ ี ลดโอกาสตดิ เชื้อไวรสั อาหารที่มีสังกะสีสูง เช่น ถวั่ เม็ดมะมว่ งหินพานต์ เมล็ดฟกั ทอง ผักใบเขียวต่าง ๆ เนื้อสัตว์ อาหารทะเล ช่วยลดความรุนแรง การตดิ เชอ้ื ระบบทางเดนิ หายใจ เอกสารอา้ งองิ 1.Everlywell. COVID-19 and nutrition: care for yourself and others with these tips. [อินเตอร์เนต]. [เขา้ ถึงเมอื่ 14 เมษายน 2563]; เข้าถึงได้จาก: https://www.everlywell.com/blog/covid-19/covid-19-and-nutrition/ ศูนยข์ ้อมูลยาสมนุ ไพรฯ กรมการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลอื ก 8

อาหารปรับอารมณ์ ซอสแอปเป้ ิล ขนมปังโฮลวีท กรีกโยเกิร์ตใส่ขิงและข้าวโอ๊ต ชาขิง ช า เ ป ป เ ป อ ร์ มิ น ท์ ช่ ว ย ค ล า ย กั ง ว ล จากความตึงเครยี ด ทาให้อารมณ์ดี เอกสารอา้ งองิ 1. Bangkok Post. Beating COVID-19: Risk avoidance, better health and diet. [อินเตอร์เนต]. [เขา้ ถึงเมือ่ 14 เมษายน 2563]; เข้าถงึ ได้จาก: https://www.bangkokpost.com/life/social-and-lifestyle/1887725/beating- covid-19-risk-avoidance-better-health-and-diet ศูนยข์ ้อมลู ยาสมุนไพรฯ กรมการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลอื ก 9

อาหารที่มีส่วนผสมของเคร่ืองเทศ - เครือ่ งเทศหลายชนิดมขี อ้ มูลจากการวิจัย พบว่า ช่วยเสริมภูมิคุ้มกัน เช่น - พริกไทย มกี ารศึกษาในอติ าลี พบว่า การบริโภคอาหารที่มพี รกิ ไทยสัปดาหล์ ะ 4 วนั จะช่วยลดอตั ราการตาย - การศึกษาในจนี ปี 2015 พบว่า การบริโภค พรกิ มีความสัมพันธก์ บั การลดอตั ราตาย เอกสารอา้ งองิ 1. BBC. Are there benefits to eating turmeric and other spices? [[อินเตอรเ์ นต]. [เข้าถงึ เมือ่ 14 เมษายน 2563]; เข้าถึงได้จาก: https://www.bbc.com/future/article/20200406-are-there-benefits-to-eating-turmeric-and-other-spices ศูนย์ข้อมูลยาสมนุ ไพรฯ กรมการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก 10

เมนอู าหารชสู ุขภาพ เพิ่มภมู ิคมุ้ กัน ตา้ นโรค COVID-19 เม่ยี งคา ประกอบด้วยส่วนสาคญั ทชี่ ่วย กระตุ้นภูมิคมุ้ กัน ต้านไวรสั ได้แก่ มะนาวพร้อมเปลือก หอมแดง ขิง พริก และมีโปรตีนจากกุ้งแหง้ ศูนย์ขอ้ มลู ยาสมุนไพรฯ กรมการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลอื ก 11

เมนูอาหารชูสุขภาพ เพ่ิมภมู ิคุ้มกัน ตา้ นโรค COVID-19 ต้มโคล้ง เพ่ิมภูมิตา้ นทานไวรสั ด้วย เห็ด หอมแดง มะนาว พริก ตะไคร้ ขา่ มะเขอื เทศ และ โปรตีนจากปลา ต้มยา เพ่ิมภูมติ ้านทานไวรัสด้วย เหด็ ข่า มะนาว พริก ตะไคร้ ใบมะกรูด และโปรตีนจากกุ้ง ศูนย์ข้อมลู ยาสมุนไพรฯ กรมการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก 12

เมนอู าหารชสู ุขภาพ เพ่ิมภูมคิ มุ้ กนั ตา้ นโรค COVID-19 เพิ่มภมู คิ ุ้มกันดว้ ย เบตา้ กลูแคน จากเมนูสารพัดเห็ด ศูนย์ขอ้ มูลยาสมนุ ไพรฯ กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทยท์ างเลือก 13

เมนอู าหารชสู ุขภาพ เพิ่มภมู คิ ้มุ กนั ต้านโรค COVID-19 ตรีผลา ประกอบด้วยผลไม้ 3 ชนิด ได้แก่ สมอไทย สมอพิเภก และมะขามปอ้ ม ตามคัมภีร์ทางแพทย์แผนไทย ตรีผลามีสรรพคุณ ช่วยปรับธาตุปรับสมดุลของร่างกาย ควบคุมและ กาจัดสารพิษในร่างกาย ข้อมูลจากการศึกษาวิจัย พบว่าตรีผลามีฤทธิ์ต้าน อนมุ ลู อิสระท่ีแรงและมฤี ทธกิ์ ระตนุ้ ภูมิคมุ้ กันที่ดี ศูนย์ข้อมูลยาสมนุ ไพรฯ กรมการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทย์ทางเลือก 14

เมนูอาหารชสู ุขภาพ เพ่ิมภูมิคมุ้ กนั ตา้ นโรค COVID-19 ผักหวานผัดไข่ ไข่ลกู เขย ไขเ่ จียวหอมใหญ่ ผักหวานมีวิตามินเอสูง ใบมีรสหวานเย็น ไ ข่ แ ห ล่ ง โ ป ร ตี น ที่ ช่ ว ย ส ร้ า ง ห อ ม ใ ห ญ่ มี ส า ร เ ค อ ซิ ทิ น ( Quercitin) ปรุงเป็นยาเขียว แก้ไข้ พบฤทธิ์ต้านการ ภูมคิ ุ้มกนั และวติ ามินเอ ช่วยป้องกันไม่ให้ไวรัสเข้าสู่เซลล์มีฤทธ์ิใน อกั เสบและกระตุ้นภมู ิคุ้มกัน หอมแดง มีเคอร์ซิติน ต้านไวรัส การป้องกันการอักเสบ ตา้ นการอกั เสบ มะขาม ความเปร้ียวช่วยละลายเสมหะ ชว่ ยยอ่ ย ศูนยข์ ้อมลู ยาสมนุ ไพรฯ กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทยท์ างเลือก 15

เมนอู าหารชูสุขภาพ เพ่ิมภูมคิ ุ้มกัน ต้านโรค COVID-19 ปลาโอผัดกระเทียมพรกิ ไทย ผัดเผ็ดเมด็ มะมว่ งหนิ พานต์ ปลา แหล่งโปรตนี ชั้นดี มโี อเมก้า 3 เม็ดมะม่วงหินพานต์ เป็นแหล่งอาหาร ช่วยเสรมิ ภมู คิ มุ้ กนั ชั้ น ดี ข อ ง แ ร่ ธ า ตุ สั ง ก ะ สี ที่ มี ส่ ว น ช่ ว ย ใ น กระเทียม พรกิ ไทย: ตา้ นไวรัส การเสริมสร้างภูมิคุ้มกันและอุดมไปด้วย เสริมการยอ่ ย เพิ่มการไหลเวยี น วิ ต า มิ น บี ช่ ว ย บ า รุ ง ร ะ บ บ ป ร ะ ส า ท ตา้ นซึมเศรา้ ซุปหวั หอม แครอท หวั หอม Betacarotene พบในผัก ผลไม้สีเหลือง สีส้ม มสี ารเคอซทิ ิน (Quercitin) ชว่ ยปอ้ งกนั ไมใ่ ห้ไวรัสเข้าสู่เซลล์ สีแดง เช่น แครอท มะเขือเทศ มีฤทธิ์ปรบั มีฤทธ์ิในการปอ้ งกันการอับเสบ ภมู ิคุ้มกนั และตา้ นอนุมูลอิสระไดด้ มี าก ศูนย์ข้อมูลยาสมุนไพรฯ กรมการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลือก 16

เมนูอาหารชูสุขภาพ เพิ่มภมู ิคุ้มกนั ต้านโรค COVID-19 ยากุ้งแหง้ ขิงสด ขนมจีนน้ายาปลาทูน่า กุ้งแหง้ แหลง่ โปรตีน สังกะสี กระชาย ไดข้ น้ึ ชอ่ื วา่ เป็นโสมของคนไทย ขิง ต้านไวรัส ตา้ นการอกั เสบ “Thai ginseng” พ้ืนบา้ นใช้แกไ้ อแหง้ และแกห้ วดั มีสารสาคัญชว่ ยยับยงั้ การแบง่ ตวั ของไวรสั เพิ่มการไหลเวียน ทาให้ภมู คิ ุ้มกนั ทางานได้ดี มะนาว ความเปรยี้ วชว่ ยย่อย ละลายเสมหะ มสี ารตา้ นไวรสั ผดั กะหล่าปลี ส้มตาปลากรอบมะระข้ีนก ก ะ ห ล่ า ป ลี มี ส า ร sulforaphane มะระขน้ี ก มะระข้นี ก ประกอบดว้ ย มีฤทธิ์ต้านไวรัสหวัด อุดมไปด้วยสารต้าน สารสาคญั ทีม่ ฤี ทธิ์เสรมิ การทางานของ อนุมูลอสิ ระ เส้นใยอาหารสูง ระบบภูมคิ ้มุ กนั ศูนยข์ ้อมลู ยาสมนุ ไพรฯ กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทยท์ างเลือก 17

น้าสมนุ ไพร เสรมิ ภูมคิ ้มุ กัน ต้านโรค COVID-19 น้าผงึ้ นา้ มะนาว นา้ ผึ้ง ช่วยเพิ่มพลงั งานให้แกร่ า่ งกาย บารุงกาลัง แกอ้ อ่ นเพลีย แกไ้ อ แกเ้ จ็บคอ น้ามะนาว ผิวและเย่ือหุ้มด้านในเปลือกผล มีสารเฮสเพอริดิน (Hesperidin) และรูติน (Rutin) สูง เป็นสารสาคัญที่ป้องกันไม่ให้ ไวรัสเขา้ เซลล์ ชว่ ยละลายเสมหะ เพ่ิมธาตุไฟ ช่วยย่อย ทาใหส้ ดชนื่ ศูนยข์ ้อมูลยาสมนุ ไพรฯ กรมการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลอื ก 18

มอ็ กเทลน้าผลไม้ เสริมภูมคิ มุ้ กัน ตา้ นโรค COVID-19 ส้มและมะนาว ผวิ และเยอ่ื หุ้มดา้ นในเปลือกผล มสี ารเฮสเพอริดนิ และรูตนิ สูง สารสาคญั ท่ปี อ้ งกนั ไม่ไหไ้ วรัสเข้าเซลล์ ช่วยละลายเสมหะ เพ่ิมธาตไุ ฟ ชว่ ยยอ่ ย ทาใหส้ ดชื่น ขิง ใบชา มพี ฤกษเคมีหลายชนดิ อุดมไปดว้ ยมสี าร EGCG ช่วยตา้ นไวรสั ต้านการอกั เสบ มีคุณสมบตั ิต้านอนมุ ูลอสิ ระ ปอ้ งกันการยึดเกาะของไวรัส และปอ้ งกันไมใ่ ห้ไวรัสเขา้ สู่เซลล์ ช่วยเสรมิ ภมู ิคุ้มกนั ศูนยข์ อ้ มูลยาสมุนไพรฯ กรมการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทย์ทางเลือก 19

ขอบคณุ คะ่ ศูนยข์ ้อมูลยาสมนุ ไพรฯ กรมการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลอื ก 20