Arhitektura

© 2003 Giunti Editore S.p.A. Florence-Milano, prvo izdanje Za Hrvatsku: © 2006 Stanek d.o.o., Vara`din E-mail: [email protected] Tel.: 042 207 151 www.stanek.hr Arhitektura Marco Bussagli (Naiv izvornika: Capire l’Architettura) Lektura i korektura: Diana Grebli~ki-Miculini} Stru~na redaktura: mr.sc. Iva Muraj, dipl.ing.arh. Preveli: Mihajlo Timko, Jasna Rode{ Urednica hrvatskog izdanja: Jelena Dodo{ Priprema za tisak: MI[ Zagreb ISBN: 953-6926-34-2 Glavna urednica talijanskog izdanja: Gloria Fossi Ilustracije: Enrico Albisetti Crte`i i karte: Enrico Albisetti, Sergio Biagi Oblikovanje stranica: Franco Barbini Sva prava pridr`ana. Ni jedan dio ove knjige ne smije se reproducirai ili prenositini u kojem obliku ili sredstvima, elektronskim i mehani~kim, uklju~uju}i fotokopiranje, snimanje ili bilo kakav sustav spremanja informacija, bez dozvole izdava~a. CIP – Katalogizacija u publikaciji Nacionalna i sveu~ili{na knji`nica – Zagreb UDK 72(091) BUSSAGLI, Marco Arhitektura/Marco Bussagli; preveli Mihajlo Timko, Jasno Rode{>. – Vara`din: Stanek, 2006. Prijevod djela: Capire l’architettura. – Kazalo. ISBN 953-6926-32-6 I. Arhititektura -- Povijest 460406040

Marco BussagliArhitektura

Sadr`ajPRVI DIO 10 Luk 92 12 Svod i krovne plohe 94[to je arhitektura? 16 Kupola 96 18 Pro~elje 98^OVJEK I PROSTOR 20 Vrata, portal i trijem 100 22 Prozor i vitraj 102Prirodni i humani okoli{ 26 Tlocrti i planimetrije 104Od teritorija do grada 30Kratka povijest urbanizma 32 STILOVI 114Ljepota u gradnji 36 118Glazba i arhitektura 38 Antika 108 120Arhitektura i teorija proporcija Arhitektonski redovi 122Arhitektura i antropomorfizam 42 Kr{}anska i bizantska arhitekturaArhitektura i industrijski dizajn 46 Barbarska arhitektura 124Arhitektura i dekoracija 50 Islamska arhitektura 126Arhitektura i priroda 52 Arapsko-normanska, maurska 130Vrt 54 136 56 i mozarapska arhitektura 138GRA\EVINE I TIPOLOGIOJE 64 Romani~ka arhitektura 146 66 Goti~ka arhitektura 150Nastambe 68 Kineska arhitektura 152Sakralne gra|evine 72 Renesansna arhitektura 154Javne zgrade 74 Od manirizma do baroka 156Vojno graditeljstvo Iz kasnog baroka u rokokoTornjevi, neboderi i svjetionici 78 Izvorna indijska arhitektura 200Kolektivna arhitektura 80 Pretkolumbovska arhitektura 202Zgrade za proizvodnju 82 Neoklasicisti~ka arhitektura 204Zgrade za uslu`ne djelatnosti 206Prometna infrastruktura 84 DRUGI DIO 208Zgrade za trgovinu 85 210Grobno graditeljstvo 86 Civilizacije, djela, 214 88 protagonisti 216TEHNIKE, MATERIJALI I STRUKTURE 90 218 Narodi neolitika i etnografske kulture 220Arhitektura u drvu Egip}aniArhitektura u kamenu PiramideArhitektura u opeci Civilizacije doline IndaGraditeljstvo u armiranom betonu Zemlja izme|u dviju rijeka Narodi s Iranske visoravni i prefabriciranim elementima Kre}ani i MikenciArhitektura u `eljezu, ~eliku i staklu Etru{~aniStup i drugi vertikalni elementi Sedam ~uda anti~koga svijetaKapitel Gr~ka i Rim: usporedbe arhitektureArhitrav i ostali horizontalni elementi

Atenska Akropola 222 Rafael Sanzio 294Rimski forumi 224 Michelangelo Buonarroti 296Akvedukti 226 Sveti Petar 298Velika sveti{ta 228 Olmeki, Tolteci, Azteki, Maje i Inke 300Kazali{ta i amfiteatri 230 Andrea Palladio 302Panteon 232 Gianlorenzo Bernini 304Mauzolej sv. Kostance 234 Francesco Borromini 306Konstantinopolis 236 Kraljevski dvorac u Versaillesu 308Aja Sofija 238 Taj Mahal 310Teodorikov mauzolej 240 Christopher Wren 312Hram na stijeni u Jeruzalemu 242 Johann Balthasar Neumann 314Arhitektura u stijeni 244 Thomas Jefferson 316Palatinska kapela u Aachenu 246 Etienne-Louis BoulléeDvorci Omejida 248 318Angkor 250 i Claude-Nicolas Ledoux 320Borobudur 252 Giacomo Quarenghi 322Khajuraho 253 Giuseppe Valadier 324Hildesheim 254 John Nash 326Cluny i Citeaux 255 Giuseppe Sacconi i Vittoriano 328Fontenay 256 Eugène-Emmanuel 328Durham 257 Viollet-le-Duc 330Modena 258 Parlament 332Pisa 259 Gustave Eiffel 334Arles 260 Charles Rennie Mackintosh 336Cônques 261 Antoni Gaudí 338Sveti Marko 262 Antonio Sant’Elia 340Monreale 263 Louis Henry Sullivan 342Santiago de Compostela 264 Frank Lloyd Wright 344Chartres 266 Carska vila u Katsuri 346Benedetto Antelami 268 Marcello Piacentini 348Villard de Honnecourt 270 Le Corbusier 350Katedrala u Sieni i katedrala u Orvietu 272 Walter Gropius 352Todi 274 Ludwig Mies van der Rohe 354Brugges 275 Alvar Aalto 356Canterbury 276 Brasilia 358Lübeck 277 Zgrada opere u Sydneyu 360Arnolfo di Cambio i Giottto 278 Kenzo Tange 362Parleri 280 Arata Isozaki 364Alhambra 282 Louvre i Ieoh Ming Pei 366Peking i Zabranjeni grad 284 Robert Venturi 368Filippo Brunelleschi 286 Frank Owen Gehry 370Vojvodska pala~a u Urbinu 288 Renzo Piano 372Leon Battista Alberti 290 Santiago CalatravaDonato Bramante 292 375 KAZALO IMENA



PRVI DIO[to je arhitektura?Arhitektura je umjetnost odnosu na organizaciju unutra{njih i (i u smislu tehnike) koja vanjskih prostora same konstrukcije. konstrukcijskim metodama Oni, uz specifi~nu funkciju odre|ene i sredstvima stvara gra|evine, o~ito moraju voditifunkcionalne prostore u skladu ra~una i o anatomskoj gra|i ~ovjeka:s potrebama ljudskog roda. stadion koji mo`e primiti na stotineOna polazi od stambenih potreba ljudi imat }e druk~ije karakteristikezajednice i pojedinca, me|utim ne od privatnog stana ili pak crkve.ograni~ava se samo na njih.Poticaj za gradnjom {to je uslijedio Drugi va`ni aspekt odnosi se nanakon primarne i prirodne potrebe tehniku gradnje koja se mijenjalaza pronala`enjem pogodnog kroz stolje}a ovisno o razli~itimskloni{ta suo~ava se s ~itavim nizom mogu}nostima iskori{tavanjaaspekata koji ~ine sadr`aj ove knjige materijala. Na stil neke gra|evinei koji su oduvijek uvjetovali nadalje utje~u povijesni kontekstarhitektonsku praksu. Odre|ena se te umjetni~ka i kulturna stremljenjagra|evina, primjerice, ne mo`e odre|ene epohe. Sve to doprinosiprojektirati bez promi{ljanja stvaranju jezika arhitekture koji jeproblema prostora bilo u odnosu prema gra|evini u istom odnosuna geografsku situaciju, klimu kao knji`evnost prema pojedinomei raspolo`ive materijale, bilo u napisanom djelu.