ทักษะกระบวนการวิทย์

ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ครูโกศล อนิ นวล วิทยาลัยเทคนิคสุราษฎร์ธานี

ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ ความสาคัญ ประเภท ทกั ษะกระบวนการ ขั้นพื้นฐาน ขน้ั สงู

ทกั ษะกระบวนการฯ ข้นั พืน้ ฐาน • การสงั เกต 8 • การวดั ทกั ษะ • การจาแนกประเภท • การหาความสัมพันธ์ ระหว่างสเปสกับ เวลา

ทักษะกระบวนการฯ ข้ันพ้ืนฐาน • การใชต้ ัวเลขหรือการคานวณ • การจดั กระทาและการส่อื ความหมายขอ้ มูล • การลงความเหน็ จากข้อมลู • การพยากรณ์

ทกั ษะกระบวนการฯ ข้ันสูง • การตัง้ สมมติฐาน • การกาหนดนิยามเชิงปฏบิ ตั ิการ 5 • การกาหนดและควบคุมตัวแปร ทักษะ • การทดลอง • การตีความหมายขอ้ มูลและ การลงขอ้ สรุป

ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ มีความสาคัญอยา่ งไร ?

ความสาคญั ของทักษะกระบวนการ ทางวิทยาศาสตร์ เปน็ เครือ่ งมอื ทใ่ี ช้ในการศึกษาค้นคว้าหา ความรู้หรอื คาตอบของปัญหาเร่ืองใด ๆ

กจิ กรรม ... การสงั เกตดอกไม้

หมายถึง การใช้ประสาทสมั ผัส การ ตา หู จมกู ลิ้น ผิวกายอย่างใด สังเกต อยา่ งหน่งึ เพอื่ หาขอ้ มลู ที่เปน็ รายละเอยี ดของส่งิ นัน้ ๆ โดย ไมใ่ สค่ วามคิดเห็นลงไป

สิ่งทจ่ี ะวัด เครื่องมือวัด • ความหนาของ • ไมบ้ รรทัด สันหนงั สือ • สายวัด • เชอื ก • ความยาว ของขอบใบไม้

ผลการวดั ความกวา้ งของโตะ๊ เครือ่ งมือวดั ความกวา้ ง ไมเ้ มตร 0.8 เมตร ไมบ้ รรทัด 7.50 เซนตเิ มตร

หมายถึง การเลือกใช้ และใช้ เคร่อื งมอื วัดในการวัดหาปรมิ าณ การ ของส่งิ ต่าง ๆ ออกมาเปน็ ตวั เลข วดั ที่แนน่ อนไดอ้ ยา่ งเหมาะสมกับ สง่ิ ท่วี ัด

• แสดงวิธใี ชเ้ ครื่องมอื วัดไดอ้ ยา่ งถกู ต้อง • ระบุหนว่ ยของตวั เลขทไ่ี ด้จากการวัด อย่างถกู ต้อง

กจิ กรรม จาแนกประเภท

ภายหลงั การจาแนก

สเปสของวตั ถุ หมายถึง ทีว่ า่ งทีว่ ตั ถุน้นั ครองอยซู่ ึง่ จะมีรูปรา่ งลักษณะเชน่ เดยี วกบั วตั ถุน้นั โดยทัว่ ไปสเปสของวัตถจุ ะมี 3 มติ ิ คอื ความกวา้ ง ความยาว และความสงู

หลอดกาแฟ หลอดกาแฟ ตัดตามขวาง ตัดแนวเฉียง

ถา้ หมนุ รปู สเ่ี หลยี่ มไปด้านขวา 3 ครัง้ และหมุนรปู สามเหลี่ยมดา้ นเดียวกัน 2 ครัง้ จะมองเห็นภาพเปน็ อยา่ งไร

ภาพวัตถหุ ลงั การหมนุ

กาหนดภาพใหด้ ังนี้ ภาพตอ่ ไปคือ 1 2 345

การหาความสัมพันธร์ ะหวา่ งสเปสกบั เวลา หมายถึง การหาความสมั พนั ธ์ระหวา่ งรปู ร่าง ตาแหน่ง ระยะทาง และเวลา

การใช้ตัวเลขหรือการคานวณ หมายถึง การนับจานวนของวตั ถุและ และการนาตัวเลขทน่ี ับได้มาคดิ คานวณ โดยการบวก ลบ คูณ หาร หรือหาคา่ เฉลย่ี

การจัดกระทาและสอ่ื ความหมายข้อมูล หมายถึง การนาขอ้ มลู ทไ่ี ดจ้ ากการสังเกต การวดั การทดลอง และแหล่งอนื่ ๆ มาจดั กระทาเสยี ใหม่โดยการหาความถี่ เรยี งลาดบั จดั แยกประเภท หรือคานวณคา่ ใหมเ่ พ่ือให้ ผู้อน่ื เข้าใจความหมายไดด้ ยี ิง่ ขน้ึ

การสือ่ ความหมายข้อมลู อาจนาเสนอในรูปของตาราง แผนภูมิ แผนภาพ ไดอะแกรม กราฟ สมการ การเขยี นบรรยาย

สัปดาหท์ ่ี ความสงู ของต้นถวั่ (cm) 1 ปุ๋ยชนดิ ที่ 1 ปยุ๋ ชนดิ 2 3 ที่52.6 4 9.8 12.4 15.2

การลงความเหน็ จากขอ้ มูล หมายถงึ การเพม่ิ ความคิดเหน็ ให้กับ ข้อมลู ทไ่ี ดจ้ ากการสังเกตอยา่ งมเี หตผุ ลโดย อาศัยความรูแ้ ละประสบการณเ์ ดมิ มาช่วย

ตัวอยา่ งการลงความเห็นจากขอ้ มลู • ดา่ งทบั ทิมช่วยฆา่ เช้อื โรคทาให้ผกั สะอาด • นา้ มันลอยนา้ เพราะมคี วามหนาแนน่ นอ้ ย กว่าน้า • หญิงแตง่ กายขะมุกขะมอมมีอาชีพขายถา่ น

การถกู หรอื ผิดของการลงความเห็นจากขอ้ มลู 1) ปรมิ าณและความกวา้ งของ ข้ึน ขอ้ มลู อยกู่ ับ 23) ความถร้แูกลตะอ้ ปงรขะอสงบข้อกมารูลณ์เดมิ ของ ผ้ลู งความเหน็ 4) ความสามารถในการมองเห็น

ความสูง สัปดาหท์ ี่

20 ความสูง 18 16 14 12 10 ปุ๋ยชนดิ ท่ี 1 ปุ๋ยชนดิ ท่ี 2 8 6 4 2 0 สัปดาห์ที่ 123456

การพยากรณ์ หมายถงึ การคาดคะเนคาตอบลว่ งหนา้ ก่อนจะ ทดลอง โดยอาศัยประสบการณ์ท่ีเกิดซา้ หลักการ กฎ หรือทฤษฎีทมี่ ีอยู่แลว้ ใน เรอื่ งนนั้ มาช่วยสรุป

การต้ังสมมตฐิ าน หมายถงึ การคดิ หาคาตอบลว่ งหน้ากอ่ น จะทาการทดลองโดยอาศยั การสังเกต ความรู้ หรือประสบการณเ์ ดมิ เป็นพน้ื ฐาน คาตอบท่ี คิดลว่ งหน้านีอ้ าจถกู หรอื ผิดก็ได้

การกาหนดนิยามเชงิ ปฏิบตั กิ าร หมายถึง การกาหนดความหมายและขอบเขต ของคาตา่ ง ๆ ที่อยใู่ นสมมตฐิ านทต่ี ้องการทดลอง ใหเ้ ขา้ ใจตรงกนั และสามารถสังเกตหรือวัดได้ โดยใหค้ าอธบิ ายเก่ยี วกับการทดลองและบอกวิธี วัดตวั แปรทีเ่ กี่ยวกบั การทดลองน้นั

การกาหนดและควบคมุ ตวั แปร หมายถงึ การช้ีบง่ ตัวแปรตน้ ตวั แปรตาม และตัวแปรที่ตอ้ งควบคุมในการตั้งสมมติฐาน หนงึ่ ๆ

ตัวแปรตน้ สิ่งทต่ี ้องการศึกษา ตัวแปรตาม สงิ่ ทเ่ี ป็นผลอันเนอื่ งมาจาก ตวั แปรควบคมุ ตัวแปรต้น สิ่งอ่ืน ๆ ที่อาจมผี ลตอ่ ตวั แปร ตาม ที่ตอ้ งจดั หรือกระท เหมอื นหรอื เท่า ๆ กัน

การทดลอง หมายถึง กระบวนการปฏิบตั กิ ารเพื่อหาคาตอบจาก สมมตฐิ านทีต่ ั้งไว้ - การออกแบบการทดลอง - การปฏิบัตกิ ารทดลอง - การบนั ทกึ ผลการทดลอง

การตคี วามหมายข้อมูลและการลงข้อสรปุ การตคี วามหมายข้อมูล หมายถึง การแปล ความหมายหรอื การบรรยายลกั ษณะข้อมูล ทมี่ อี ยู่ บางครง้ั อาจตอ้ งใชท้ กั ษะอนื่ ๆ เช่น การสังเกต การคานวณ ฯลฯ การลงข้อสรปุ หมายถงึ การสรปุ ความสัมพนั ธข์ องข้อมูลท้งั หมด

กาหนดสาร 4 ชนดิ ดงั นี้ ตวั ทาละลาย - โซเดยี มคลอไรด์ 2 ชนิด - สีผสมอาหาร - น้า - เชลแลค็ - แอลกอฮอล์ - แนฟทาลนี

1. สารทัง้ 4 ชนิด ละลายได้ในตัวทาละลาย ทง้ั สองชนดิ 2. สารท้ัง 4 ชนิด ละลายได้ดใี นตวั ทาละลาย แตกต่างกัน