มาตรการอาหารกลางวันสู่การวางแผนเมนูหมุนเวียน

มาตรการอาหารกลางวนั ส่กู ารวางแผนเมนูหมนุ เวียน ศนู ยอ์ นามยั ที่ 5 ราชบรุ ี

แนวทางการจดั รายการอาหารกลางวนั ในโรงเรียน • ควรจดั รายการอาหารให้หลากหลายมีรายการอาหารล่วงหน้าอย่างน้อย 1 สปั ดาห์ • ควรจดั รายการอาหารที่มีผกั หลากสี (สีเขียวเข้ม สีเหลือง สีแดง สีส้มฯ) ประกอบอย่างน้อยสปั ดาหล์ ะ 4 - 5 วนั และควรใช้ผกั ตามฤดกู าล • ควรจดั ให้มีผลไม้ 1 ส่วน อย่างน้อยสปั ดาหล์ ะ 3 - 5 ครงั้ • ควรจดั รายการอาหารที่มีไข่ให้ได้สปั ดาหล์ ะ 2 ฟองต่อเดก็ หน่ึงคน

แนวทางการจดั รายการอาหารกลางวนั ในโรงเรียน (ต่อ) • ควรจดั รายการอาหารประเภทเนื้อสตั วใ์ ห้ได้ปริมาณ 2 ช้อนกินข้าว ต่อมอื้ ต่อเดก็ หนึ่งคน และควรจดั ให้มีปลาอย่างน้อยสปั ดาหล์ ะ 1 ครงั้ • ควรจดั รายการอาหารให้มีตบั / เลือด/ เต้าห้/ู ปลาเลก็ ปลาน้อย สปั ดาหล์ ะ 1 ครงั้ • ควรใช้เกลือเสริมไอโอดีน และหรอื น้าปลาเสริมไอโอดีน ในการปรงุ อาหาร • ควรจดั รายการขนมหวานประเภทข้าว - แป้ง ไมเ่ กินสปั ดาหล์ ะ 2 ครงั้ • ควรจดั รายการขนมหวานประเภทถวั่ เผอื ก มนั สปั ดาห์ละ 1 ครงั้

มาตรฐานอาหารกลางวนั โรงเรียนไทย สาหรับเดก็ ไทยแต่ละวยั ใน 1 สัปดาห์

มาตรฐานอาหารกลางวนั โรงเรียนไทย สาหรับเดก็ ไทยแต่ละวยั ใน 1 สัปดาห์ 3-5 ปี 6-12 ปี 13-18 ปี กลุม่ อาหาร ปริมาณ ครั้งตอ่ สัปดาห์ ปริมาณ ครั้งตอ่ สัปดาห์ ปริมาณ ครั้งตอ่ สัปดาห์ ตอ่ ครั้ง ตอ่ ครั้ง ตอ่ ครั้ง ขา้ วสวย ผัก 1.5 ทพั พี 5 2.5 ทพั พี 5 3 ทพั พี 5 ผลไม้ ปลา 0.5 ทพั พี 3-5 1 ทพั พี 4-5 1-1.5 ทพั พี 5 เนือ้ สัตวต์ า่ ง ไข่ 0.5 ส่วน 3-5 1 ส่วน 3-5 1 ส่วน 5 ตับสัตวต์ า่ ง 2 ช้อนกนิ ข้าว 1 2 ช้อนกนิ ข้าว 1 3 ช้อนกินข้าว 1 2 ช้อนกินข้าว 1 2 ช้อนกินข้าว 2 3 ช้อนกินข้าว 2 1 ฟอง 2 1 ฟอง 2 1 ฟอง 3 0.25 ช้อนกนิ 0-1 0.25 ช้อนกนิ 0-1 1 ช้อนกนิ ข้าว 0-1 ข้าว ขา้ ว

มาตรฐานอาหารกลางวนั โรงเรียนไทย สาหรับเดก็ ไทยแต่ละวยั ใน 1 สัปดาห์ 3-5 ปี 6-12 ปี 13-18 ปี กลุ่มอาหาร ปริมาณ ครั้งตอ่ สัปดาห์ ปริมาณ ครั้งตอ่ สัปดาห์ ปริมาณ ครั้งตอ่ สัปดาห์ ตอ่ ครั้ง ตอ่ ครั้ง ตอ่ ครั้ง เตา้ หตู้ า่ ง 2 ช้อนกินข้าว 0-1 2 ช้อนกนิ ข้าว 0-1 3 ช้อนกนิ ข้าว 0-2 ปลาเลก็ ปลาน้อย 2 ช้อนกินข้าว 0-1 เลือดสัตวต์ ่าง 2 ช้อนกนิ ข้าว 0-1 นา้ มันพชื 1 ช้อนชา 5 1.5 ช้อนชา 5 2 ช้อนชา 5 ข้าว-แป้งจาก 1 ทพั พี 1 ทพั พี อาหารวา่ ง-ขนม 2 1 ทพั พี 2 2

มาตรฐานอาหารกลางวนั โรงเรียนไทย สาหรับเดก็ ไทยแต่ละวยั ใน 1 สัปดาห์ 3-5 ปี 6-12 ปี 13-18 ปี กลุ่มอาหาร ปริมาณ ครั้งตอ่ สัปดาห์ ปริมาณ ครั้งตอ่ สัปดาห์ ปริมาณ ครั้งตอ่ สัปดาห์ ตอ่ ครั้ง ตอ่ ครั้ง ตอ่ ครั้ง ถ่วั เมล็ดแหง้ สุก 6 ช้อนกินข้าว 1 6 ช้อนกนิ 1 6 ช้อนกนิ 3 ข้าว ข้าว เผือก-มนั 1 ทพั พี 1 1 ทพั พี 1 1 ทพั พี 2 นา้ ตาล ไม่เกิน 3 5 ช้อนชา ไมเ่ กนิ 3 5 ไมเ่ กนิ 3 5 นา้ ดม่ื สะอาด 1 แกว้ 5 ช้อนชา ช้อนชา นมจดื ครบส่วน 5 (นมถ่วั เหลือง) 200 มล. (2) 1 แกว้ 5 1 แกว้ 5 200 มล. 200 มล. 5 200 มล. 5 200 มล. (2) 250 มล. (2)

การจดั อาหารหลกั และอาหารวา่ ง 1. อาหารทผ่ี ดั ดว้ ยนา้ มนั แกงกะทิ อาหารทอด จดั คกู่ บั ผลไม้ 2. อาหารตม้ นง่ึ แกงไมใ่ สก่ ะทิ จดั คกู่ บั ขนมหวาน มกี ะทิ 3. กว๋ ยเตย๋ี วผดั ขา้ วผดั จดั คกู่ บั ผลไม้

ขอ้ ควรระวงั 1. ควรจดั รายการอาหารทม่ี รี สไมห่ วานจดั มนั จดั เค็มจดั 2. ควรหลกี เลยี่ งเนอื้ สตั วท์ ตี่ ดิ มนั หรอื หนงั สตั ว์ เชน่ หนงั ไก่ หนงั หมู เป็ นตน้ 3. การจดั ขนมหวานหรอื ขนมทใ่ี สก่ ะทิ ถา้ ตอ้ งการจดั ใหเ้ พอ่ื เพม่ิ พลงั งานสามารถ จดั ไดส้ ปั ดาหล์ ะ1-2 ครงั้ 4. ควรจดั อาหารจานเดยี วไมเ่ กนิ สปั ดาหล์ ะ 1 ครง้ั

รายการอาหารกลางวันโรงเรียน....................... วนั จนั ทร์ ข้าวกล้อง? ขนม/ผลไม้? วันองั คาร ขนม/ผลไม้? วนั พุธ ขนม/ผลไม้?

ปริมาณการตกั อาหารตามธงโภชนาการ 3 1 24 5 6

ปริมาณอาหารกล่มุ ต่างๆ 1 วนั สาหรบั เดก็ วยั เรียน 1,600 กโิ ลแคลอรี กล่มุ อาหาร ปริมาณ หน่วย ข้าว – แป้ง ผกั 8 ทพั พี ผลไม้ เนื้อสตั ว์ 3 - 6 ทพั พี (12 – 24 ช้อนกินข้าว) นมรสจืด น้ามนั 4 ส่วน น้าตาล เกลือ 7 ช้อนกินข้าว 2 แก้ว (แก้วละ 200 มิลลิลิตร) 4 ช้อนชา 4 ช้อนชา 1 ช้อนชา 12

กลุ่มข้าว-แป้ง 1 ทพั พี = 80 Kcal

กลุ่มผัก 1 ทพั พี = 11 Kcal

กลุ่มผลไม้ 1 ส่วน = 70 Kcal

1 ช้อนกนิ ข้าว กลุ่มเนือ้ สัตว์ มันกลาง 35 Kcal ไม่มัน 25 Kcal มนั มาก 50 Kcal

กลุ่มนม 1 แก้ว = 90-150 Kcal

1 ช้อนชา กลุ่มนา้ ตาล นา้ มัน เกลือ 15 Kcal 45 Kcal 0 Kcal

เกณฑท์ ่ีต้องพฒั นาอย่างต่อเน่ือง ลดหวาน ลดมนั ลดเคม็ 19

เครอ่ื งด่ืมผสมเอง กรณีไม่ใส่น้าแขง็ (น้าตาล 5 %) น้าตาลไม่เกิน 5 กรมั ต่อน้า 100 ซีซี กรณีใส่น้าแขง็ (น้าตาล 10 %) น้าตาลไม่เกิน 10 กรมั ต่อน้า 100 ซีซี 20

ปริมาณไขมนั อาหารวา่ งทป่ี รงุ เอง ใชน้ ้ามนั ไมม่ ากเกิน 2.5 กรมั ต่อมอื้ หรอื ไมม่ ากกว่าครึ่งช้อนชา (น้ามนั 1 ชอ้ นชา น้าหนกั 5 กรมั ) ถา้ เกนิ หรอื อาหารทอดดว้ ยน้ามนั ท่วม .....มีไขมนั สงู 21

ปริมาณโซเดียม ปรมิ าณโซเดยี มทร่ี ะบใุ นฉลากโภชนาการ ไม่เกินร้อยละ 4 ของปรมิ าณ โซเดยี มทแ่ี นะนาใน 1 วนั ต่อการบรโิ ภค 1 ครงั้ หรอื ปรมิ าณโซเดยี มไม่เกิน 100 มิลลิกรมั ตอ่ ครงั้ หรอื มเี กลือ 0.25 มิลลิกรมั ถ้าเกิน.....รสเคม็ จดั 22

การตกั อาหารให้ได้ตามปริมาณท่ีแนะนา สาหรบั 1 มอื้ ระดบั ชนั้ ผกั เนื้อสตั ว์ ข้าว - แป้ง อนุบาล 3 ชกข. 1.5 ชกข. 2 ทพั พี ประถมศึกษา 4 ชกข. 2 ชกข. 3 ทพั พี มธั ยมศึกษา 5 ชกข. 3 ชกข. 4 ทพั พี 23

การตกั อาหาร และคานวณพลังงานในถาดอาหาร 24

ข้าว-แป้ง............? ทพั พี ผกั .................? ทพั พี เนื้อสัตว์.................? ช้อนกนิ ข้าว ไข่....................? ฟอง ผลไม้...........? ส่วน นา้ มัน...............? ช้อนชา นา้ ตาล.............? ช้อนชา นม................? กล่อง

ตัวอย่างการคานวณพลงั งานในถาดอาหาร (1) (2) (3) (4) (4.1) (4.2) (4.3) (5) (6) (7) ขา้ ว-แปง้ นา้ มนั นา้ ตาล มอื้ /รายการอาหาร/ (ทพั พี) ผกั ผลไม้ เนือ้ ปลา/เนือ้ ไก่ไม่ เนือ้ หม/ู เนือ้ ววั ไมต่ ดิ เนือ้ สตั วต์ ดิ หนงั /ตดิ ไข่ นม (ชอ้ นชา) (ชอ้ นชา) ส่วนประกอบ (ทพั พี) (สว่ น) ตดิ หนงั /หอย/กงุ้ / มนั /ปลาท่ีมีไขมนั มนั /แปรรูป (ฟอง) (แกว้ /กลอ่ ง) 1 ปลาหมกึ มาก (ชอ้ นกินขา้ ว) (ชอ้ นกินขา้ ว) (ชอ้ นกินขา้ ว) อาหารวา่ งบา่ ย 3 0.5 2 15 1. 2. อาหารเยน็ 1.ข้าวกระเพรา ไก่ไข่ดาว 2.นมจดื 1 รวมพลังงานทไ่ี ด้รับใน 3x80 0.5x11 x70 2x25 x35 x50 1X70 1x90-150 5x45 1x15 1 วัน = 240 = 5.5 = = 50 = = = 70 = 150 = 225 = 15 =……755.5… กิโลแคลอรี กิโลแคลอรี กิโลแคลอรี กิโลแคลอรี กิโลแคลอรี กิโลแคลอรี กิโลแคลอรี กโิ ลแคลอรี กิโลแคลอรี กิโลแคลอรี กิโลแคลอรี 26

มอื้ กลางวัน + นม = 620 Kcal ข้าว-แป้ง.....2.5.......? ทพั พี X 80 Kcal =……200……? ผกั .......2..........? ทัพพี X 11 Kcal ……22……? เนื้อสัตว์........3.........? ช้อนกนิ ข้าว X 25, 35, 50 Kcal …105…..? ไข่....................? ฟอง X 70 Kcal……….? ผลไม้.....1......? ส่วน X 70 Kcal……70….? นา้ มัน.....1..........? ช้อนชา X 45 Kcal ……45…..? นา้ ตาล....1.........? ช้อนชา X 15 Kcal……15…….? 607 Kcal นม......1..........? กล่อง X 150 Kcal ………150……..?

อาหารสะอาด…ปลอดภยั ตามมาตรฐานสขุ าภิบาลอาหาร

เคลด็ ลบั ท่ีจะทาให้คณุ กินผกั ผลไมไ้ ด้ปลอดภยั ขนึ้



การหนั่ ผกั และผลไม้ สาหรบั เดก็ วยั เรียน • หนั่ ชิ้นเลก็ • หนั่ หลากหลายรปู ทรง – สี่เหล่ียมลกู เต๋า – วงกลม – หนั่ เป็นเส้น – รปู การต์ นู – รปู ดอกไม้ 31

การเลือกใช้น้ามนั สาหรบั ปรงุ อาหารแต่ละชนิด อาหารทอด น้ามนั ปาลม์ อาหารผดั น้ามนั ถวั่ เหลือง น้ามนั ราข้าว 32

เกลือเสริมไอโอดีน เกลือบริโภคต้องมีปริมาณไอโอดนี ไม่น้อยกว่า 30 มลิ ลกิ รัม ต่อเกลือบริโภค 1 กโิ ลกรัม

น้าปลาเสริมไอโอดีน

ซีอิ้ว ซอสปรงุ รส เสริมไอโอดีน

น้าซุปแกงจดื หรือน้าซุปก๋วยเต๋ียว ส่วนประกอบ สาหรับ 20 คน • โครงไก่ 1 ตวั • หอมหวั ใหญ่ 2 หวั ขนาดกลาง • หวั ไชเทา้ 1 หวั ขนาดกลาง • เครอ่ื งปรุงรส ไดแ้ ก่ นา้ ปลา เกลอื ป่นเสรมิ ไอโอดนี ซอสปรุงรส ซอี วิ้ ขาว (เลอื กใช้อย่างพอเหมาะ) 36

น้าหวาน สตู รอ่อนหวาน ส่วนประกอบ สาหรับ 1 คน • นา้ หวาน 12 มลิ ลิลิตร • นา้ เปลา่ 200 มลิ ลลิ ิตร ตวั อย่าง สูตรนา้ เชอ่ื ม สาหรับ 1 คน • นา้ ตาลทราย 10 กรมั • นา้ เปลา่ 200 มิลลลิ ติ ร 37

ธาตเุ หลก็ เป็นธาตทุ ่ีเป็นส่วนประกอบสาคญั ของโปรตีนท่ีนาออกซิเจน ได้แก่ ฮีโมโกลบิน ซึ่งอย่ใู นเมด็ เลือดแดง ไมโอโกลบิน ซ่ึงอย่ใู นกล้ามเนื้อ ความสาคญั ของธาตเุ หลก็ ต่อรา่ งกาย ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตเุ หลก็ การเจรญิ เตบิ โตทางดา้ นรา่ งกาย สง่ ผลเสยี ศกั ยภาพการเรยี นรู้ พฒั นาการทางสมอง สตปิ ัญญา พฒั นาการไมเ่ ท่ากบั เดก็ ปกติ ทม่ี า: คมู่ อื แนวทางการควบคมุ และป้องกนั โลหติ จางจากการขาดธาตุเหลก็

อาหารที่อดุ มด้วยธาตเุ หลก็ เนื้อสตั ว์ ตบั เลือด ไข่ ผกั ใบเขียวเข้ม ธญั พืช

เมนูที่อดุ มด้วยธาตเุ หลก็

สารอาหาร และชนิดของอาหารท่ีช่วยเพิ่มส่วนสงู สารอาหารสาคญั ที่เก่ียวข้องกบั อาหารสาคญั ที่ การเติบโต “ด้านส่วนสงู ” เกี่ยวขอ้ งกบั การ เติบโตด้านส่วนสงู โปรตีน จากเน้ือสตั ว์ แคลเซียม แคลเซียม ไอโอดีน เหลก็ นม โปรตีน สงั กะสี แมกนีเซียม วิตามินเอ ซี ดี

อาหารท่ีเป็นแหล่งสาคญั ของ “แคลเซียม”

กินอย่างไร....ให้ได้รบั แคลเซียม 500 มิลลิกรมั ต่อวนั อาหาร ปริมาณท่ีกิน ปริมาณแคลเซียม (มิลลิกรมั ) นมสด ยเู อชที รสจืด 2 กล่อง (200 มิลลิลิตร) ปลาซาดีน ในซอสมะเขอื เทศ 1 ช้อนกินข้าว 452 บรรจกุ ระป๋ อง 57 509

กินอย่างไร....ให้ได้รบั แคลเซียม 500 มิลลิกรมั ต่อวนั อาหาร ปริมาณที่กิน ปริมาณแคลเซียม (มิลลิกรมั ) นมสด ยเู อชที รสจืด 1 กล่อง (200 มิลลิลิตร) ปลาซิว 1 ช้อนกินข้าว 226 ปลาซาดีน ในซอสมะเขือเทศ 1 ช้อนกินข้าว บรรจกุ ระป๋ อง 186 เต้าห้ไู ข่ไก่ หลอด บรอ็ คโคล่ี 57 2 ช้อนกินข้าว 19 1 ทพั พี 17 505

เมนูเพิ่มสงู