ร่างกายของเรา เรื่องระบบย่อยอาหาร 65-07-2

ระบบย่อยอำหำร สำคญั กบั ร่ำงกำยของเรำอยำ่ งไร

นพร้ไู หมว่ำ ระบบยอ่ ยอำหำร ระบบย่อยอำหำร ทำหน้ำที่ย่อยอำหำร มีหน้ำที่อย่ำงไร ที่เรำรับประทำนเข้ำไปให้เป็นสำรอำหำร ขนำดเล็ก จนร่ำงกำยสำมำรถดูดซึมเข้ำสู่ มีหน้ำท่อี ย่ำงไร หลอดเลือดและถูกลำเลียงไปยังส่วนต่ำง ๆ หรอครบั ของร่ำงกำย

ระบบย่อยอำหำร ประกอบดว้ ยอวัยวะทเี่ ป็นทำงเดนิ อำหำรและอวัยวะที่ชว่ ยสร้ำงน้ำดแี ละเอนไซม์สำหรบั กำรย่อยอำหำร ดังน้ี ปำก (ฟนั ลิ้น ต่อมน้ำลำย) ตับ หลอดอำหำร ตบั ออ่ น กระเพำะอำหำร ลำไส้เลก็ ลำไสใ้ หญ่ ทวำรหนัก

กำรทำงำนของอวยั วะในระบบยอ่ ยอำหำร กำรยอ่ ยอำหำรเป็นกำรเปลยี่ นแปลงโมเลกุลของ สำรอำหำรใหม้ ีขนำดเล็กลง จนรำ่ งกำยสำมำรถดดู ซึมไปใชป้ ระโยชน์ได้ 1.กำรย่อยเชิงกล แบ่งกำรยอ่ ยออกเป็น 2 ประเภท คอื 2.กำรยอ่ ยเชิงเคมี เป็นกำรย่อยอำหำรโดยไมใ่ ชเ้ อนไซม์ ได้แก่ เปน็ กำรยอ่ ยอำหำรโดยใชเ้ อนไซมย์ อ่ ยสลำย กำรบดเค้ียวอำหำรในปำก สำรอำหำรประเภทคำร์โบไฮเดรต โปรตนี และ กำรบบี ตัวของทำงเดนิ อำหำร ไขมนั ซ่งึ พบได้ที่บรเิ วณปำก กระเพำะอำหำร ซ่ึงจะพบในหลอดอำหำร และลำไสเ้ ล็ก กระเพำะอำหำร และลำไส้เล็ก

ข้นั ตอน เมอื่ เรำรบั ประทำนอำหำรเขำ้ ไปภำยในปำกจะมฟี นั เค้ยี วอำหำร ลน้ิ ชว่ ย 1 คลุกเคลำ้ อำหำร และตอ่ มนำ้ ลำยจะขบั น้ำลำยท่ีมีเอนไซม์อะไมเลสออกมำ ทำงำนร่วมกนั ยอ่ ยสำรอำหำรประเภทคำร์โบไฮเดรต ของอวยั วะตำ่ งๆ ในระบบยอ่ ยอำหำร หด 2 เมื่ออำหำรเริ่มเคลอื่ นท่ผี ่ำนคอหอยเขำ้ สู่หลอดอำหำร กล้ำมเน้ือหลอดอำหำรจะ คลำย หดและคลำยตัว เพอื่ บีบใหอ้ ำหำรเคล่ือนทไี่ ปยังกระเพำะอำหำร กล้ำมเนื้อกระเพำะอำหำรหดและคลำยตวั เพ่อื คลุกเคลำ้ อำหำรและจะผลติ 3 เอนไซม์เพปซินออกมำยอ่ ยอำหำรประเภทโปรตีนให้มขี นำดเล็กลง แล้วส่ง ตอ่ ไปส่ลู ำไสเ้ ลก็ ลำไสเ้ ลก็ รับนำ้ ดที ่ีส่งมำจำกตับ เอนไซม์จำกตับอ่อน และเอนไซมท์ ่ผี ลติ ข้ึนที่ 4 ลำไส้เล็กเองเพื่อย่อยสำรอำหำรทกุ ประเภทใหม้ ขี นำดเล็กจนเซลลส์ ำมำรถดดู ซึม ผ่ำนผนังลำไส้เล็กเข้ำสูก่ ระแสเลือด สง่ ไปยงั สว่ นตำ่ งๆ ของร่ำงกำย กำกอำหำรที่เหลอื จำกกำรย่อยและสว่ นทย่ี ่อยไม่ไดจ้ ะถูกส่งจำกลำไส้เล็กตอ่ ไปยงั 5 ลำไสใ้ หญ่ ซึ่งทำหน้ำทด่ี ดู น้ำ วิตำมินและเกลือแร่บำงส่วน กลบั เข้ำส่รู ่ำงกำย สว่ นกำกอำหำรถูกขบั ถ่ำยเป็นอุจจำระออกจำกรำ่ งกำยผ่ำนทวำรหนัก

หน้ำที่ของอวัยวะตำ่ งๆ ในส่วนทีเ่ ป็นทำงเดนิ อำหำร 1. ปำก (Mouth) ลนิ้ (Tongue) เป็นจุดเริม่ ต้นของทำงเดนิ อำหำร ทำหน้ำที่ คลุกเคลา้ อาหาร ประกอบดว้ ย 3 ส่วน ได้แก่ ชว่ ยการกลืนและรบั รสชาติอาหาร ฟนั (Tooth) ตอ่ มน้ำลำย (Salivary gland) ทำหน้ำที่ ตดั ฉกี บด และเค้ียวอาหาร มี 3 คู่ อยูบ่ รเิ วณใตข้ ากรรไกรใต้ลิน้ ให้มขี นาดเล็กลงก่อนจะกลนื และข้างกกหู ทำหน้ำท่ี สร้างนา้ ลายทปี่ ระกอบด้วยนา้ สารเมือก และเอนไซม์ (นา้ ยอ่ ย) ทีใ่ ช้ยอ่ ยคาร์โบไฮเดรต

หนำ้ ทีข่ องอวัยวะต่ำงๆ ในส่วนทีเ่ ปน็ ทำงเดินอำหำร 2. หลอดอำหำร (Esophagus) มีลักษณะเปน็ ทอ่ ตรงยำวประมำณ 25 เซนตเิ มตร อยบู่ รเิ วณหลงั ทอ่ ลม มีกล้ำมเน้อื ที่ สำมำรถหดและคลำยตวั ได้ หลอดอำหำร ทำหน้ำที่ ลา้ เลียงและส่ง อาหารไปยงั บริเวณกระเพาะอาหาร โดยกล้ามเนอื้ จะบีบตัวทา้ ใหอ้ าหาร เคลื่อนที่ผ่านไปได้

ขนั้ ตอนกำรกลนื อำหำร 1 ขณะเค้ยี วอำหำร ฝำปดิ กล่องเสยี ง และกำรลำเลยี งอำหำร ยกตัวสงู กลำ้ มเนอื้ หูรดู ท่ีอยบู่ ริเวณ หลอดอำหำรหดตัว ลงสู่กระเพำะอำหำร 2 ขณะกลืนอำหำร ฝำปิดกล่องเสียง เล่ือนลงมำปิดกล่องเสียง กล้ำมเนื้อ หูรูดท่ีอยู่บริเวณหลอดอำหำรมีกำร คลำยตวั 3 กล้ำมเนื้อหลอดอำหำรหดตัวและ คลำยตวั เพื่อชว่ ยลำเลียงอำหำรลงไป ยังกระเพำะอำหำร

หน้ำที่ของอวยั วะตำ่ งๆ ในสว่ นท่เี ปน็ ทำงเดนิ อำหำร 3. กระเพำะอำหำร (Stomach) กระเพำะอำหำรประกอบด้วยเซลล์ 3 ชนดิ ทำหน้ำทตี่ ำ่ งกนั ดงั นี้ อย่ใู นช่องทอ้ งคอ่ นไปทางฝ่งั ซ้ายมือ มกี ล้ามเนื้อหนา แข็งแรง และยืดหยนุ่ ไดด้ ี 1. สร้างสารเมือก เพื่อปอ้ งกนั ไม่ให้น้ายอ่ ยตา่ งๆ ย่อยเนือ้ เย่ือของกระเพาะอาหาร นอกจำกนี้ ยังมเี อนไซม์ เรนนิ (นำ้ ย่อย) เพื่อใช้ 2. สรา้ งกรดไฮโดรคลอริก ท้าให้กระเพาะอาหาร ยอ่ ยโปรตนี ในนำ้ นม มีสภาพเป็นกรด 3. สรา้ งเอนไซม์เพปซนิ (น้าย่อย) เพ่อื ยอ่ ย สารอาหารประเภทโปรตนี ให้มขี นาดเลก็ แลว้ ส่งตอ่ ไปยังล้าไสเ้ ลก็

หน้ำทขี่ องอวยั วะตำ่ งๆ ในสว่ นท่เี ปน็ ทำงเดนิ อำหำร 4. ลำไสเ้ ลก็ (Small intestine) ลำไสเ้ ล็ก ทำหน้ำที่ ย่อยอาหารและดดู ซมึ สารอาหารมากทสี่ ดุ ในทางเดินอาหาร เปน็ อวัยวะท่รี ับอาหารตอ่ มาจากกระเพาะอาหาร โดยจะสรา้ งเอนไซม์ (น้ายอ่ ย) หลายชนิด มลี ักษณะเปน็ ทอ่ ยาวประมาณ 6 − 7 เมตร และกว้างประมาณ 2.5 เซนตเิ มตร รวมทงั้ รับนา้ ดจี ากตับท่ีสรา้ งแล้วมาเกบ็ ไว้ ม้วนขดอยูภ่ ายในชอ่ งทอ้ ง ในถุงน้าดี และเอนไซม์ (น้าย่อย) จากตบั อ่อน เพ่ือยอ่ ยสารอาหารทุกประเภท

หนำ้ ทข่ี องอวัยวะตำ่ งๆ ในสว่ นทเี่ ป็นทำงเดนิ อำหำร 5. ลำไส้ใหญ่ (Large intestine) ลำไส้ใหญ่ ทำหน้ำท่ี • ดูดซึมน้า วิตามิน และเกลือแร่ท่ีเหลือ เปน็ ท่อที่ตอ่ จากล้าไสเ้ ลก็ มีความยาวประมาณ 1.5 เมตร บางสว่ น จากกากอาหารท่ีไม่มีการย่อย กว้างประมาณ 6 เซนตเิ มตร แล้วกลบั คืนสู่กระแสเลือด โดยผนงั ด้านในของลา้ ไสใ้ หญจ่ ะทา้ หนา้ ท่ี ดูดซึมสารตา่ งๆ ทีย่ งั เหลอื อยใู่ นกากอาหาร • กากอาหารที่ถูกดูดซึมแล้วจะมีลักษณะ เหนียวข้น หากไม่มีการถ่ายอุจจาระ ทีถ่ ูกส่งมาจากลา้ ไส้เลก็ หลายวันจะแข็งตัว เน่ืองจากล้าไส้ใหญ่ จ ะ ดู ด น้ า อ อ ก จ า ก ก า ก อ า ห า ร ม า ก เกนิ ไป

หนำ้ ท่ขี องอวยั วะต่ำงๆ ในส่วนท่เี ป็นทำงเดินอำหำร 6. ทวำรหนัก (Anus) ทำหน้ำท่ี ขับกากอาหารที่สะสมและรวมกัน อยู่ในลา้ ไสต้ รงใหอ้ อกจากร่างกาย ในรปู ของอุจจาระ

หน้ำทข่ี องอวัยวะในสว่ นที่ช่วยสร้ำงน้ำดีและเอนไซมส์ ำหรบั กำรยอ่ ยอำหำร ตับ (Liver) ตับอ่อน (Pancreas) ทำหนำ้ ท่ี สร้างนา้ ดีทม่ี ีสีเขยี วเขม้ และมีกล่นิ ฉนุ ทำหน้ำท่ี สรา้ งเอนไซม์หลายชนิดที่ใชส้ า้ หรับ แลว้ ส่งไปเกบ็ ทถ่ี ุงน้าดี การย่อยสารอาหาร จากนัน้ จะสง่ ไปทล่ี า้ ไสเ้ ลก็ น้าดีจะถูกสง่ เข้าสู่ลา้ ไส้เล็ก เพอ่ื ชว่ ยย่อยไขมนั เอนไซม์คืออะไร ? โดยทอ่ สง่ นา้ ดีของตับ และทอ่ สง่ เอนไซม์ท่ีมาจาก ตับอ่อนจะเปดิ ท่ีบริเวณลา้ ไส้เลก็ ส่วนต้นเม่ือมี การย่อยอาหารเกดิ ขึ้น ถุงเกบ็ นำ้ ดี (Gallbladder) ทำหนำ้ ท่ี เก็บน้าดที ี่ผลติ จากตับ แลว้ สง่ ตอ่ ไปทลี่ า้ ไสเ้ ลก็ ส่วนต้น ดงั น้ัน ถงุ นา้ ดจี งึ ไมไ่ ดท้ า้ หน้าทผี่ ลติ น้าดี

เอนไซม์ เป็นสำรอินทรีย์ประเภทโปรตีนทส่ี ร้ำงขน้ึ โดยเซลลข์ องสิ่งมีชีวิต ทำหน้ำท่ี เป็นตัวเร่งอตั รำกำรเกิดปฏิกริ ิยำเคมีท่ีเกิดขึ้นภำยในเซลล์ของสง่ิ มีชวี ติ ตำ่ ง ๆ เอนไซมม์ คี วำมสำคัญต่อกระบวนกำรต่ำงๆ ในรำ่ งกำยของเรำ เช่น เอนไซมท์ ่ี ทำหน้ำทใ่ี นกำรย่อยอำหำร เรำเรียกวำ่ นำ้ ยอ่ ย เอนไซม์ อำหำร

แนวทำงในกำรดแู ลอวัยวะในระบบยอ่ ยอำหำร ระบบยอ่ ยอำหำรเป็นระบบท่ีมคี วำมสำคัญตอ่ ร่ำงกำย ดงั นน้ั เรำควรปฏบิ ตั ติ นและดแู ลรักษำอวัยวะตำ่ ง ๆ เช่น 1 รับประทำนอำหำรทส่ี ะอำดและปรงุ สุกใหม่ 2 รับประทำนอำหำรท่มี ใี ยอำหำรสูง ไดแ้ ก่ ผักและผลไมต้ ำ่ งๆ 3 รบั ประทำนอำหำรให้เปน็ เวลำ ครบทง้ั 3 มื้อ และรับประทำนอำหำรในปริมำณที่เหมำะสม 4 หลกี เล่ยี งกำรรบั ประทำนอำหำรทีม่ ีรสจดั เพรำะจะทำให้เกดิ กรดในกระเพำะอำหำรมำกเกินไป

แนวทำงในกำรดูแลอวัยวะในระบบย่อยอำหำร 5 ออกกำลงั กำยสมำ่ เสมอ เพ่อื ช่วยใหอ้ วยั วะตำ่ งๆ แขง็ แรง และทำงำนได้เปน็ ปกติ 6 หลกี เลีย่ งเนือ้ สตั วต์ ดิ มันหรืออำหำรท่มี ีไขมนั สูง 7 หลกี เลีย่ งกำรสบู บุหรีห่ รือกำรดมื่ เครื่องดืม่ ทม่ี ีแอลกอฮอล์ 8 ดื่มนำ้ อยำ่ งน้อย 6 − 8 แกว้ หรือ 2 ลติ รตอ่ วัน หรอื ตำมทร่ี ่ำงกำยตอ้ งกำรตอ่ วัน

สรปุ ระบบยอ่ ยอำหำรสำคญั กบั รำ่ งกำยของเรำอย่ำงไร ระบบยอ่ ยอำหำรมีควำมสำคัญต่อรำ่ งกำยของเรำ เพรำะร่ำงกำยของเรำต้องกำร สำรอำหำรไปเลย้ี งสว่ นต่ำงๆ ของรำ่ งกำย อำหำรทีเ่ รำรบั ประทำนเขำ้ ไปประกอบด้วยสำรอำหำรหลำยประเภทและมักมีขนำด ใหญเ่ กนิ กว่ำที่รำ่ งกำยจะดดู ซึมเขำ้ ไปได้ ดังน้ัน ระบบย่อยอำหำรจึงมหี นำ้ ที่สำคัญ ในกำรยอ่ ยสำรอำหำรต่ำงๆ ใหม้ ีขนำดเล็กลง เมอ่ื รำ่ งกำยดดู ซมึ สำรอำหำรเข้ำสูก่ ระแสเลอื ด กจ็ ะไปเลีย้ งส่วนตำ่ งๆ ของรำ่ งกำย ทำให้ร่ำงกำยเจริญเติบโต แขง็ แรง และมสี ุขภำพดี