เรื่องเล่าแห่งความหวังและพลังใจ ผู้แต่ง : ทวีศักดิ์ อุชุคตานนท์ จัดทำ E-BOOK : ห้องสมุดประชาชนจังหวัดชลบุรี

นรเศรษฐเปน็ ทร่ี ้จู ักกนั ในวงการดนตรวี า่ “ดเี จซี้ด” เพราะเขา เปน็ ท้ังผจู้ ดั รายการวิทยุ และดเี จในงานปาร์ต้ีชั้นนำ� รวมถงึ เคยเป็น คนท�ำหนังสือช่ือดังซึ่งมีอิทธิพลต่อคอเพลงมากที่สุดคนหนึ่งในยุคนั้น เป็นนกั เขยี น นักวิจารณ์ทมี่ ีความรทู้ างดนตรสี งู เปน็ ลำ� ดบั ตน้ ๆ ของ วงการ คนหนุ่มร่างเล็กจากสงขลา  เติบโตมากับชีวิตต่างจังหวัดใน หมบู่ ้านเล็กๆ แหง่ หนง่ึ ของชาวมสุ ลิมตดิ กับทะเลสาบสงขลา จากเด็ก ท่ีชอบฟงั เพลงลูกท่งุ เปน็ ชีวติ จติ ใจจากวทิ ยทุ รานซสิ เตอร์ และเมอ่ื เขา ย้ายไปเรียนทอี่ �ำเภอหาดใหญ่ เขาก็ไดซ้ ึมซบั วัฒนธรรมเพลงลูกกรุง ได้เข้าโรงหนัง  และขยับขยายไปสู่การฟังเพลงสากลท่ีเริ่มหลั่งไหล เข้ามา  พอย่างสู่วัยรุ่นก็เปิดโลกทัศน์ทางดนตรี  ด้วยแนวเพลงเฮฟวี- เมทัล ฮาร์ดร็อก และหูของเขากฉ็ ายรสนยิ มทางดนตรีโดยการได้เป็น ดีเจเปิดแผ่นที่ลานสเก็ตน�้ำแข็งท่ีได้รับความนิยมอย่างมากในช่วงนั้น และก็ส่ังสมประสบการณ์ตามผับต่างๆ  จนหาดใหญ่นั้นดูจะเล็กเกิน ไปแล้ว  ในท่ีสุดนรเศรษฐก็ตัดสินใจเข้าสู่กรุงเทพฯ  ด้วยวัยของเด็ก หนุ่ม  เม่ือมาเจอกับชีวิตกลางคืนท่ีสบตากับพระอาทิตย์น้อยกว่าปกติ อะไรทีเ่ คยหนักแนน่ กก็ ลายเป็นไมแ่ น่นอน รายไดท้ ่ีเขา้ มามาก แตก่ ็ แทบไมเ่ หลือเกบ็ “ตอนน้ันชีวิตเรียกว่าส�ำมะเลเทเมา  เมื่อก่อนเหล้าไม่เคย แตะเพราะเป็นมุสลิม  พอมาท�ำงานท่ีนี่แล้วมันย่ิงเละ  ก็คิดว่ากลับ บา้ นดีกว่า คิดถงึ แม่ เพราะวา่ เราไมม่ เี งนิ เกบ็ และมาอยู่ในแวดวง ของนกั เลง หมายความว่าเราต้องอย่กู ับนกั เลง  ไม่อย่างนัน้ เราอยไู่ ม่ รอด จึงตดั สินใจกลับบา้ น แตไ่ ม่ไดก้ ลบั เขา้ บา้ นเลยทีเดยี ว เพราะคง โดนต่อวา่ แน่ๆ น้าจงึ พาไปเรียนทโี่ รงเรียนศาสนาปอเนาะ อยเู่ ลยจาก หาดใหญ่ไปนิดหน่อย  ซึ่งที่ปอเนาะน้ันผมเคยไปเรียนกับคุณพ่อคุณ 151

แม่ต้ังแต่เล็กๆ  เพราะว่าทุกวันพฤหัสเขาจะสอนเรื่องศาสนาส�ำหรับ ผใู้ หญ่ แล้วก็จะมีการสอนเดก็ ด้วย กลับไปทนี่ ่ันทกุ คนกร็ จู้ ักเราหมด จงึ กลบั เข้าไปเรยี น นุ่งขาวหม่ ขาวคล้ายๆ กบั นกั บวช ท่ีน่ันจะเรยี น สายปรชั ญา ไมใ่ ชส่ ายเรยี นทางโลกปกติ มันเปน็ การเรยี นร้จู ิตใจคน เป็นการฝึกคนให้เปน็ คน พอพ่อแม่รู้ข่าวก็พอใจ  พ่อพูดประโยคเดียวว่า  คิดจะเป็น จอมยทุ ธ์ กต็ ้องมวี รยทุ ธ์ออกไปท่องยทุ ธจกั ร เพราะท่ผี ่านมาเราไม่ได้ เรยี นแบบเปน็ เร่อื งเปน็ ราว เรียนทางโลกแต่ไม่ไดเ้ ก่ียวกับศาสนาเลย ผมเครง่ เรียนอยู่ประมาณสามปเี ตม็ ๆ น่ังสมาธิ มองทุกส่ิงทกุ อยา่ งใน ทางโลก ท�ำจติ ใจให้เข้มแข็งกบั ทกุ เรอื่ ง ถ้าเปรียบกบั สายพุทธกค็ ือ สายวปิ สั สนา สายพระปา่ ผมเรียนจนรูส้ กึ วา่ ตวั เองเจ๋ง เพราะเรียน ที่นั่นห้ามออกมาข้างนอก  มีพ่อแม่เอาอาหารข้าวของไปเย่ียมทุก อาทิตย์ เพราะทางโรงเรยี นห้ามออกไปไหนเลยต้องอย่แู ตใ่ นเขา แลว้ สดุ ท้ายเราก็รอ้ นวชิ า ที่จริงเขาเรยี นกนั 4-5 ปี เราเรียน 3 ปี กต็ ดั สินใจ ออกมา ออกมาวนั แรกอยู่บา้ นได้ไมถ่ ึงชว่ั โมง กก็ ลับเข้าไปในเมือง ไป เจอพรรคพวก” และนัน่ กเ็ ปน็ จุดเริ่มของความลำ� บากอกี คร้งั เมอื่ นร- เศรษฐกับเพื่อนฝูงไปรบั งานใหญ่ เป็นผ้จู ดั งานคอนเสริ ์ตใหว้ งศิลปิน ร็อกชอื่ ดงั แต่เพ่ือนเหลา่ นัน้ ก็หนีหายไปพรอ้ มกบั เงินที่ได้มาและทิง้ หนี้สินค่าใช้จ่ายเอาไว้เป็นจ�ำนวนมาก  คราวนี้พ่อของเขาจัดกระเป๋า ให้ลูกชายด้วยตัวเอง  พร้อมกับบอกว่าถึงเวลาที่เขาต้องเผชิญโลก ตามลำ� พงั แล้ว 152

“ออกมาจากบา้ นกข็ ้ึนมากรงุ เทพฯ ตอนนน้ั รู้สกึ วา่ ตัวเองอยู่ ที่ศนู ย์ ไมม่ ีใคร ในกรงุ เทพฯ เราไม่ใช่ somebody เราเป็น nobody เราไม่ได้เป็นดีเจเปิดแผ่นแบบรุ่นพ่ีคนอ่ืนๆ  สุดท้ายผมก็มาเช่าห้อง เช่าเลก็ ๆ อาศัยอยกู่ บั เพอื่ นๆ ที่พอรู้จกั กันมา ตัดสินใจว่าจะเร่มิ ต้น ใหม่ ไมไ่ หวแลว้ วงการน้ี ขึ้นมากรงุ เทพฯ คร้งั น ้ี  เราจะเริ่มตน้ ตงั้ ใจ เรยี นหนงั สือ เพราะเราชา้ กว่าชาวบ้านไปนาน เรามีเงินของคณุ แมใ่ ห้ มานิดหนอ่ ย ก็เก็บไวไ้ มไ่ ด้ใช้ ไปสมคั รเปน็ พนกั งานเสิร์ฟค่าจ้างเดือน ละ 1,500 บาท คดิ ว่าเราไม่มีอะไรจะเสยี เราเริ่มด้วยอาชพี สุจริต แล้ว การเป็นพนักงานเสิร์ฟมันไม่ได้เป็นอาชีพน่ารังเกียจอะไร  ต้องเร่ิมต้น ดว้ ยตัวเราเองก่อน เพราะเราท�ำใหพ้ อ่ แมเ่ สยี ใจมาเยอะแล้ว” ตลอดเวลาที่นรเศรษฐออกมาใช้ชีวิต  ส่ิงหนึ่งท่ีไม่เคยห่าง ไปจากกระเปา๋ ของเขาก็คือหนงั สอื วรรณกรรมต่างๆ ท�ำให้ชายหนุ่ม เป็นคนท่ีมีความคิดโตกว่าคนวัยเดียวกัน  เขากลับมาศึกษาต่อท่ี มหาวทิ ยาลัยรามคำ� แหง เรียนและทำ� งานไปด้วย แต่ความชอบใน เสียงเพลงก็ยังไม่หนีไปไหน  เขาเริ่มอยากจะสื่อสารกับคนฟังเพลง ในเน้ือหาท่ียังไม่เคยมีหนังสือเล่มไหนพูดถึง  และในปี  พ.ศ. 2538 นิตยสารดนตรีนอกกระแสที่ทรงอิทธิพลมากท่ีสุดฉบับหน่ึงท่ีเมืองไทย เคยมีมา Generation Terrorist หรอื ทเ่ี รียกกนั ติดปากวา่ GT ได้ถือ กำ� เนิดข้นึ ดว้ ยสองมือของนรเศรษฐ ในช่วงนั้นเขาแต่งงานกับแฟนสาวท่ีให้ความช่วยเหลือและ สนับสนนุ ความฝันของเขามาโดยตลอด นิตยสาร GT ท�ำทา่ จะไปได้ ดีในระยะแรก แต่ดว้ ยคา่ ใช้จา่ ยในการท�ำนติ ยสารน้นั สงู รายไดจ้ าก การขายโฆษณาไม่เพียงพอ  ซ่ึงในยุคนั้นโอกาสของสื่อนอกกระแส แทบจะเป็นศูนย์  ส่งผลให้หนี้สินเริ่มพอกพูนทีละน้อย  จนรู้ตัวอีกที 153

ตวั เลขกอ็ ยทู่ ่หี ลักล้านบาทแลว้ และเทวดาตัวน้อยท่เี พงิ่ จะถอื ก�ำเนดิ ขึ้นมา ลูกชายของเขามอี าการไม่ปกติ เพราะตอนคลอดนนั้ เดก็ ขาด ออกซเิ จนที่เขา้ ไปเลี้ยงสมอง “ทำ� หนังสอื มาจนถงึ เล่มที่ 45 ในระหว่างน้นั ก็ตอ่ สู้ไปเรือ่ ย เขยี นเอง สมั ภาษณ์คนเอง มีคนมาช่วยกจ็ รงิ แตห่ นส้ี นิ กเ็ พิ่มข้ึนเรื่อยๆ พอถงึ เวลาทีล่ กู คลอดออกมาแล้วมีปญั หา พอลูกคลอดออกมาแบบ น้ันเรากช็ ็อก ตอนน้นั ผมอายุประมาณ 30 ตน้ ๆ คดิ วา่ จะท�ำยงั ไง ก็ต้งั ตวั อยนู่ านพอสมควร หนี้สินก็เยอะ หนังสือกพ็ อขายได้ จะตัดใจปิด หนงั สอื กไ็ มไ่ ด้ พอลกู เป็นแบบนี้เราก็พยายามหาทางรกั ษา ด้วยการ เอาเงนิ รายไดจ้ ากยอดขายหนังสือ ไดม้ าเทา่ ไหรก่ ็เอาไปใช้รกั ษาลกู จนมาถึงเลม่ ท่ี 45 เล่มสุดทา้ ย เราไมม่ ีเงินจ่ายแลว้ เจ้าของโรงพมิ พ์ มาทวงเพราะเชค็ เดง้ ก็ไม่มใี ครรวู้ า่ ทำ� ไมเราจา่ ยเชค็ เด้ง สดุ ทา้ ยผมก็ ยืนอยู่หนา้ คุก นั่นคอื ชว่ งชวี ิตทตี่ กต่ำ� ท่ีสดุ แลว้ ตำ� รวจมาจับเราในเยน็ วันนนั้ ลกู เราก็ยงั ชกั อย่ตู รงหนา้ ” 154

“พอประกนั ตวั ออกมาได้ ลกู ก็ไม่สบายอกี มีอาการชกั ลกู ฉีด วัคซนี เขม็ แรกแลว้ เกดิ อาการ เราก็ไปโรงพยาบาลโน่นน่ไี ปเรอื่ ย เดก็ แบบน้ีจะชักเกร็งกระตุกเพราะขาดออกซิเจน  เส้นเลือดท่ีเสียไปตอน คลอดท�ำให้เลือดไม่สามารถไปเล้ียงสมองได้  และเส้นเลือดน้ันเป็น เสน้ เลือดใหญท่ ่ีควบคมุ ร่างกายและเกบ็ ความทรงจำ� ท้งั หมด อาการ นีเ้ รยี กวา่ สมองลกู แก้วคอื สมองไม่มีรอยหยกั รอยหยักคอื การบันทกึ ความทรงจำ� ฉะนั้นเขาจงึ ไม่สามารถขยับตัวช่วยเหลือตวั เองได้ เรา ไมร่ ้วู า่ จะท�ำยังไง เวลาเขาชักหรอื เกรง็ มากๆ ก็ตกใจพาไปหาหมอ แลว้ ไฟที่บ้านกถ็ กู ตัด บ้านมืด มดื ไปหมดทุกสง่ิ ทกุ อย่าง หน้ีสนิ ตอน นนั้ ก็หลายลา้ นบาทจนกลายเป็นคดอี าญาไปแล้ว เรากพ็ ดู กับเจ้าหนี้ ตรงๆ วา่ ไม่มเี จตนาท่จี ะหนี ชว่ งทลี่ ูกยงั ทรุด ผมกพ็ าลกู ไปท่ัวเลย ใครบอกว่ามีวิธรี ักษา กพ็ าไปหมด จนสุดท้ายก็ได้มารกั ษาทโี่ รงพยาบาลเด็ก หลงั จากท่เี รา หมดเงนิ มาไมร่ ู้เทา่ ไร หนส้ี นิ กผ็ อ่ นใหเ้ ขาไปเร่อื ยๆ แล้วในชว่ งนัน้ ผม ได้ไปออกรายการทไวไลท์โชว์ของพี่ต๋อย-ไตรภพ  ลิมปพัทธ์  ได้เล่า เรือ่ งชีวติ ตรงน้ี หลงั จากท่ีเทปออกอากาศไป เจ้าหนกี้ ็มาขอโทษผม เป็นแถวเลย เพราะไมเ่ คยรสู้ าเหตุมากอ่ น ผมบอกไปว่าไมเ่ คยคิดจะ โกงใคร  แต่ที่ผ่านมาเราจะเอารายละเอียดไปบอกให้ชาวบ้านฟังได้ ยังไง เร่อื งปญั หาของเรา เรือ่ งลูกของเราเอง เราจะไปโทษใคร เกิดมา อย่างนก้ี ต็ ้องยอมรบั เจ้าหนที้ ง้ั หลายก็เรียกเขา้ ไปคยุ ใหม่ พาไปคยุ ที่ ศาลเลยวา่ ให้เราจา่ ยเทา่ ไรก็ได้ บางคนกย็ กหนี้ให้เลย เขากเ็ หน็ วา่ เรา เปน็ คนจริง เราท่มุ เทใหล้ กู ขนาดน้ี ไมไ่ ด้ทอดท้งิ เพราะว่าบางคนที่มี ลูกอยา่ งน้เี ขาก็ทงิ้ เลยนะ” 155

และอะไรคือส่ิงท่ีท�ำให้นรเศรษฐยืนหยัดอยู่ท่ามกลางสาย ธารแหง่ ความทุกขม์ าได้ “เพราะว่าการเปน็ มุสลมิ เราถูกสอนฝงั หวั มาเลยวา่ อย่าส้นิ หวังกับความเมตตาของพระเจ้า  ถ้าเราสิ้นหวังเราก็หมด  แต่การที่ พระเจ้าจะให้เราท่านต้องพิจารณาเรา  ถ้าให้หมดเราจะเพลิดเพลิน เราจะหลงกับตรงน้นั เราต้องพสิ จู นต์ ัวเองใหผ้ ู้คนในสังคม ใหโ้ ลกนี้ เหน็ ว่าเราเป็นคนอยา่ งไร แลว้ ทส่ี �ำคัญพระเจา้ จะไม่มีวนั ทอดทิ้ง ถ้า เราไมท่ อดทงิ้ พระเจ้า พระเจา้ จะไม่มีวนั ใหเ้ ราหมดหวัง เรารูอ้ ยแู่ ลว้ วา่ ลกู เราไมม่ วี ันหาย แตว่ ่าเปน็ ลูกเราแลว้ เราก็ ตอ้ งดูแลใหด้ ที ส่ี ดุ กอ็ าจจะรู้สกึ น้อยใจบ้าง แต่เราพลิกวธิ คี ดิ ใชห้ ลัก การศาสนาในการด�ำเนินสติ ถ้ามองกลบั ไปในแง่มมุ ของศาสนา น่ีคอื คนพเิ ศษทพ่ี ระเจ้าให้มา เดก็ คนนจ้ี ะไม่มมี ลทินใดๆ ท้ังสน้ิ ไมม่ ีส่งิ ที่ เขาท�ำบาป เพราะฉะน้นั ถา้ เปรยี บเทยี บไปก็คือเทวดา หรือมองในแง่ ทางการแพทย์ คนท่ีเปน็ โรคน้ไี ด้คือหน่งึ ในสามลา้ น เพราะฉะนั้นเรา ได้คนพิเศษมา ไม่ใช่ได้มาง่ายๆ แฟนกต็ ัดสนิ ใจออกจากงานมาดูแล ลูกอย่างเต็มที่ ผมถอื ว่าเขาเป็นกองหนุน ลกู เป็นกำ� ลังใจ ผมเป็นกอง หน้า...  การเดินไปข้างหน้าถ้าคุณให้อะไรในตัวมาฉุดรั้งมาบ่ันทอน ก�ำลงั ใจ คณุ ส้ไู มช่ นะหรอก เดินไปไหนไมไ่ ด้ ตอ้ งเอาทกุ สิ่งทุกอย่าง ทิง้ ไป ผมไปท�ำงานกลับมาตสี ี่ เปดิ ประตอู อกมาเหน็ ลูกลมื ตามอง เรา มนั สือ่ ถงึ กันได้ เราเล่าอะไรใหฟ้ ัง ตาของเขาจะลกุ วาวเหมอื นวา่ เขารับรู้ เราดูแลลกู เทคแคร์เหมือนกบั เด็กปกติ พาไปดว้ ยทุกที่ ไม่ เคยอบั อายใคร ผมมีความรสู้ ึกว่าภูมิใจด้วยซำ้� เราสามารถสร้างแรง บันดาลให้กับคนอ่ืน  ทุกคนกลัวว่าถ้าเด็กเป็นอย่างนี้ท�ำอะไรก็ไม่ได้ แต่เราท�ำได้ เพราะฉะนนั้ มนั เป็นก�ำลังใจมากกวา่ จะบน่ั ทอนใหท้ ้อ” 156

“เราไม่เคยคิดว่าลูกเราเป็นเด็กพิการ  แล้วเราสามารถ ละลายความคิดของคนรอบขา้ ง เพือ่ นๆ ทุกคนก็มองหลาน มองนอ้ ง วา่ เป็นเด็กปกติ น่ีคือชัยชนะทเ่ี ราได้รบั ” ทุกวันน้นี รเศรษฐหรอื ดีเจซด้ี ยังคงเปน็ ท่ตี ้องการของผู้คนใน วงการดนตรีเมอื งไทย ดว้ ยความสามารถ การพฒั นาตนเองอยา่ งไม่ หยดุ น่งิ และขนาดหวั ใจทใ่ี หญก่ ว่าตวั นัก เขามคี วามเป็นอย่ใู นชวี ิตท่ี ดีขึ้น ไมร่ �ำ่ รวยแตก่ ็ไมข่ ดั สน และท่สี �ำคัญเขายงั ท�ำหน้าท่ขี องพอ่ ได้ อย่างสมบรู ณแ์ บบ อย่างยากท่ใี ครจะจนิ ตนาการถงึ เขาเปน็ ตัวอยา่ ง ของคนล้มท่ีดี เพราะคนล้มท่ีดี คนลม้ ทมี่ ีคุณธรรม คนบนฟา้ จะไมป่ ลอ่ ยให้ชอกช้�ำนาน เราตอ้ งพิสูจนต์ ัวเองให้ ผ้คู นในสังคม ให้โลกน้เี หน็ ว่า เราเป็นคนอย่างไร 157

ธนกร แสงสนิ ธ์ุ             เจ้าของร้าน ก.เอ๋ย     ก.กาแฟ จากนักข่าวชาวบ้านสู่ ร้านอาหารเลก็ ๆ เพื่อชุมชน              “หากไม่คิดริเร่ิม  ก็ไม่มี อะไรไปต่อเติมความฝัน”           น่ีคือข้อความบนทวิตเตอร์ เมอื่ ไม่นานมานข้ี อง ธนกร แสง- สนิ ธ์ุ ในวันทเ่ี ขากำ� ลงั สนกุ สนาน กับการท�ำร้านอาหารที่เขารัก และใช้มากกว่าแรงกายทุ่มเทให้ กบั มนั ‘ก.เอย๋ ก.กาแฟ’ คอื ช่ือ ของร้านอาหารขนาดย่อมในซอย ป่ินเกลา้ 19 ที่แฝงตัวอยูใ่ นชุมชน ได้อย่างกลมกลืน  ส่ิงที่ธนกรว่า มาก็จริงอยู่  เพราะกฎตายตัว ของนักฝันผู้ย่ิงใหญ่ท้ังหลาย  คือ สุดท้ายก็ต้องลงมือท�ำในสิ่งท่ีได้ ฝันเอาไว้ ค�ำว่า ‘นกั ฝัน’ จึงจะมี ความหมายเพียงพอใหพ้ ดู ถงึ แม้ ทำ� ไปแล้วจะส�ำเร็จหรอื ไม่ก็ตาม 158

ธนกร คอื ชายหนมุ่ วัยสามสิบตน้ ๆ ในมาดหนมุ่ เคราดก ร่าง ใหญ่ หนา้ ตาดูขงึ ขงั แตบ่ คุ ลิกใจดี เป็นกันเองกบั ทกุ คน เมอ่ื ราว สกั 15 ปีที่แล้วชายหนมุ่ คนเดยี วกันได้พาตัวเองจากบ้านเกิดมาอยู่ กรุงเทพฯ เพอ่ื มาศกึ ษาต่อในระดับปรญิ ญาตรที ี่มหาวิทยาลยั ราชภัฏ บ้านสมเด็จเจ้าพระยา  เด็กหนุ่มจากจังหวัดนครปฐมท่ีชอบท�ำของ- เลน่ ดว้ ยตัวเอง ใชช้ ีวติ อยูก่ ับธรรมชาตมิ าตลอด ชอบชว่ ยเหลืองานที่ บา้ น เหมือนจะเป็นคนว่านอนสอนง่ายของครอบครวั แตจ่ ดุ เปลี่ยน เล็กๆ  ก็มาถึงเม่ือธนกรปฏิเสธการเอ็นทรานซ์  ด้วยเหตุผลว่าเขาไม่ ชอบการแข่งขันทางการศึกษาเพ่ือคัดเลือกคนเพียงส่วนหนึ่ง  และ เขายังบอกปัดวิชาทางสายวิทย์ท่ีเรียนมาด้วยรู้ตัวเองว่าไม่ถนัด  ที แรกเขาคิดอยากจะไปศึกษาด้านการโรงแรมเพ่ือจะได้มาท�ำอาชีพ ไกด์ทัวร์เหมือนท่ีเคยมองภาพอาชีพน้ีว่าจะได้เปิดโลกกว้าง  ได้เจอ ผู้คนมากมาย  แต่โค้งสุดท้ายเขาก็เปล่ียนใจมาค้นหาตัวเองในวิชา นิเทศศาสตร์ สาขาวารสารศาสตร์แทน เพราะอาชีพนกั สือ่ สารมวลชน น่าจะไดพ้ บเจอผู้คนและเปิดโลกทัศน์ได้ไม่แพ้อาชพี ไกดท์ วั ร์ “เด็กสมัยก่อนช่วงปิดเทอมต้องหางานพิเศษท�ำ  เราก็อยาก มีงาน จึงไปหางานทำ� จนได้ไปอยทู่ ่บี รษิ ทั โปรดกั ชน่ั เฮา้ ส์ที่ทำ� ในเรื่อง ของการออกแบบเวที การตดิ ตงั้ เวที ตรงน้ันก็เปน็ จดุ เปลี่ยนใหเ้ รารู้ วา่ การท�ำงานจริงๆ เป็นอย่างไร เราไปทำ� งานอยกู่ บั เขา ไดเ้ งินเดือน เปน็ รายช่ัวโมง มนั กเ็ กี่ยวกับเรอื่ งที่เราเรยี นด้วย เราเรียนนิเทศศาสตร์ เป็นเรื่องของการสือ่ สาร เร่อื งการออกแบบความคดิ ” และหน่อเชือ้ ทางความคิดนี่เองท่ีเติบใหญ่ขึ้นจนท�ำให้ธนกรกลายเป็นคนท่ีอยู่เฉย ไมไ่ ด้ เขาตะลยุ ท�ำกจิ กรรมต่างๆ มากมายในชว่ งทศี่ ึกษาอยู่ ดว้ ย เรยี่ วแรงและความคิดสร้างสรรค์ท่ดี เู หมือนจะไม่มีวนั หมด 159

“จุดเปล่ียนที่ส�ำคัญก็คือ ตอนที่เราเข้าเรียนท่ีวารสารศาสตร์  แขนงน้ีท�ำให้เรารู้สึกว่าเร่ิมได้อะไร เป็นช้ินเป็นอันเก่ียวกับการเรียน  ได้ เขียนข่าว  บทความ  สารคดี  ท�ำให้ เรารู้ว่าอาชีพสื่อมวลชนน่าสนใจ เพราะว่าทุกอย่างมันอยู่ในตัวเรา เราสามารถสร้างสรรค์อะไรก็ได้ ผ่านการเขียน  เรียนวารสารใช้แค่ กระดาษกับปากกา  ได้ฝึกความ คิด  งานวารสารเป็นงานให้สาระกับ สงั คมไมไ่ ด้เนน้ บันเทิง ซ่งึ ทุกวันนี้ วารสารหรือแนวคิดแบบนี้มันก็เป็น แกนท่ีกลายเป็นสาระจริงๆ  ของ ประเทศ  งานวารสารอย่างท่ีเราท�ำ  นักข่าวได้เงินเดือนก็น้อยแต่ว่ามัน เป็นประโยชน์  แต่นิเทศศาสตร์ใน ด้านวงการบันเทิง  การเป็นนักร้อง  นักแสดง  การท�ำงานในวงการบัน- เทิงจริงๆ  น้ันได้เงินเดือนเยอะกว่า แต่สาระมันส�ำคัญต่อการด�ำรงชีวิต แค่ไหน” 160

และก็เหมือนฉากหนึ่งในหนังนักศึกษา  ท่ีเวลาผ่านไปแล้ว 4 ปี ความคิดท่ีอยากจะท�ำในสิ่งท่ีเป็นสาระต่อสังคมผลักดันให้ ธนกรเข้าสู่การเป็นนักข่าวที่  www.thaiday.com  ในเครือของหนัง- สือพิมพ์ผู้จัดการ  ในยุคท่ีขึ้นช่ือว่าเป็นโรงงานผลิตนักข่าวและคนท�ำ หนงั สือมอื ดีหลายตอ่ หลายคน “เราก็จะดูแลเรอ่ื ง lifestyle เรือ่ งภูมปิ ัญญา ทุกอยา่ งทเี่ ป็น Issue ที่นา่ สนใจ แต่ไม่ได้เปน็ Issue ระดับประเทศ เราจะเลือกท�ำ ข่าวท่ีเกิดข้ึนในตรอกซอกซอย  ในสถานท่ีท่ีไม่มีคนพูดถึงอย่างเช่น ว่าข่าวการจับลิงที่แสมด�ำ  เอาลิงไปขาย  หรือเรื่องท่ีเด็กในจังหวัด นครพนมเก็บขี้ควายแล้วเอาไปฝากท่ีธนาคารข้ีควาย (เพื่อน�ำไป ท�ำเป็นปุ๋ย)  เราก็น�ำเสนอ  ข่าวชุมชนมันเป็นพื้นที่ที่เป็นจุดเปล่ียน ของความเจริญที่เข้าไปเปลี่ยนแปลง  อย่างเช่นเราเคยท�ำข่าวชุมชน บางขนุ นนท์ เม่อื ก่อนเปน็ แหลง่ ทปี่ ลกู ทุเรียน แล้วเราก็นั่งนึกว่าฤดนู ี้ เป็นหน้าทเุ รยี น เรากน็ ั่งรถไปตระเวนหา เราไปถามลงุ เจ้าของสวนว่า ยังปลกู ทเุ รยี นอยไู่ หม ลงุ ก็บอกว่ายงั มตี ้นอยูแ่ ต่ไมอ่ อกลูกแลว้ เรา กเ็ ขา้ ไปดู ซงึ่ เขากไ็ ม่รวู้ ่าต้นทเุ รยี นของเขาออกลูกแล้ว หมายความ ว่าสวนมันร้างแต่ทุเรียนยังมีลูกอยู่  มันก็สะท้อนความเปล่ียนแปลง ที่เกดิ ขึ้นกับชุมชนเพราะความเจรญิ คนไมม่ าทำ� สวนกันแลว้ แมแ้ ต่ เจ้าของสวนเองก็ไม่รู้ว่าในสวนมีทุเรียน  ถามว่าทุเรียนส�ำคัญไหม ทเุ รยี นเป็นสญั ลกั ษณ์ของความเปล่ียนแปลง” ธนกรกล่าวถึงชว่ งเวลา และข้อสงั เกตในชว่ งท่ียงั เป็นนักข่าวสายชมุ ชน 161

แม้ต่อมาเขาจะได้ท�ำงานเป็นหนึ่งในบรรณาธิการของ นติ ยสาร ‘ต้าเจยี หา่ ว’ เปน็ บรรณาธกิ ารนิตยสารวยั รุน่ ฉบับหนึ่งใน ยุคบุกเบิก  และเคยเป็นบรรณาธิการส�ำนักพิมพ์มาแล้ว  แต่ความ คิดความฝันในเร่ืองการเป็นส่วนหนึ่งของชุมชนยังคงอยู่  เมื่อถึงจุด ที่ต้องตัดสินใจเลือก  ธนกรจึงขอลาออกเพื่อมาค้นหาตัวเองอีกคร้ัง หนงึ่ ระหว่างนน้ั เขาก็ได้ศกึ ษาตอ่ ในระดบั ปริญญาโท สาขาทีว่ า่ ดว้ ย ประเทศจีนในระบบเศรษฐกิจโลก  พร้อมกับการเดินทางไปในหลาย ประเทศเหมือนความฝันของเขาในวัยเด็กที่อยากจะออกเดินทาง เหมือนไกดท์ ัวร์ แต่คร้ังนเี้ ขาเขียนหนงั สือเพือ่ บอกเลา่ ประสบการณ์ เหลา่ น้ันออกมา รวมไปถึงการเก็บเกยี่ วประสบการณท์ างความคดิ วา่ อยากจะท�ำอะไรตอ่ ไปในชีวติ “เราไปต่างประเทศคร้งั แรกเมอื่ อายยุ ่ีสิบกวา่ ๆ เราไปทท่ี ิเบต อากาศมันก็เบาบาง  ฟ้าเป็นสีฟ้า  แดดหนาว  เรายืนอยู่บนหลังคา วดั โจคงั แลว้ ถามไกด์ว่าประเทศไทยไปทางไหน เขาก็ช้ีไปยงั ทิศท่ี มีแต่เมฆสดุ ขอบฟา้ ในแบบเรียนบอกว่าทเิ บตเป็นหลงั คาโลก เรา จินตนาการว่าจุดท่ีเรายืนอยู่น่าจะเป็นจุดท่ีสูงท่ีสุด  มองกลับไปเห็น คนไทย  คิดว่าจุดนั้นน่าจะเป็นจุดเปล่ียนว่าเรามองเห็นทิศทางที่ ประเทศของเราอยู่ เรามองไป แล้วลมก็พดั อากาศนอ้ ย มันก็เหนอ่ื ย งา่ ย เราคิดว่ากว่าจะมาสูงถงึ ตรงน้ไี ด้ เราตอ้ งใช้ความพยายาม ดงั นน้ั ทำ� อะไรก็ตอ้ งพยายาม นคี่ ือจุดเปลี่ยนแรก จุดท่สี องก็นา่ จะเป็นเรื่อง ทว่ี ่าเมอื่ กอ่ นนี้เราไม่คอ่ ยกลา้ ทำ� อะไร กลัว คดิ เยอะ มขี ้อแม้กับตัวเอง เยอะ แตว่ า่ จดุ เปล่ียนที่สำ� คัญคือเมื่อวนั ท่ีแม่ของเราเสยี ชวี ติ จึงรวู้ ่า ชีวิตมันไมอ่ นจิ จงั เกดิ แก่ เจ็บ ตาย เป็นธรรมดา จะทำ� อะไรกต็ อ้ งรบี ทำ� ” 162

และนน่ั กเ็ ปน็ ทม่ี าของร้าน ‘ก.เอย๋ ก.กาแฟ’ ซ่งึ ถอื ก�ำเนดิ ข้ึนในปลายปี  พ.ศ.2552  จุดเร่ิมมาจากการท�ำร้านที่ขายเครื่องด่ืม อยา่ งเดียว แลว้ กต็ ่อยอดออกมาเป็นเมนูอาหารเพยี งไมก่ ่อี ย่าง ทว่า เมื่อเสียงตอบรับไปได้ดีก็ขยับขยายจนเป็นร้านอาหารสามช้ันท่ีลงตัว ครบเคร่อื งเรอื่ งอาหารอรอ่ ย และการตกแตง่ ทีไ่ มเ่ หมือนใคร เหมอื น เป็นร้านทร่ี วมวฒั นธรรมย่อยๆ ของชุมชนเลก็ ๆ ท่ธี นกรเดินทางไปพบ เจอมาตลอดหลายปีทง้ั ในและนอกประเทศ จนกลน่ั กรองออกมาเพ่อื คำ� น้ี ‘ร้านของชมุ ชนรว่ มสมยั ’ ร้านที่เป็นจุดนัดพบของคนเมืองในย่านชุมชนเล็กๆ  ไม่ ขายเครื่องดื่มมึนเมาทุกชนิด  มีแต่บ�ำรุงสติด้วยหนังสือมากมายท่ีมี ประโยชน์ เปน็ ทางเลอื กอันน้อยนดิ ในภาวะท่ีคนกรงุ เทพฯ นกึ อะไรไม่ ออกในวันหยุดนอกจากผับบาร์และห้างสรรพสินค้า  และเพียงเวลา ไม่นานร้านแหง่ นก้ี โ็ ด่งดงั ผ่านกระแสปากตอ่ ปาก ผา่ นการแชร์ขอ้ มลู กันต่อในโซเชียลเน็ตเวิร์กจนคนจากย่านอื่นเดินทางมาพิสูจน์ด้วย สายตาตนเอง และลงทา้ ยดว้ ยสื่อมวลชนจ�ำนวนมากออกมาน�ำเสนอ ร้านน้ีผ่านหน้ากระดาษและรายการโทรทัศน์กันตลอดเวลา “เมื่อก่อนเราเป็นบรรณาธิการทั้งส�ำนักพิมพ์และนิตยสาร ทีน้ีพอเรามาท�ำร้าน เราก็แยกการท�ำรา้ นเป็น section ออกมาเลย เหมือนทำ� นติ ยสาร ช้ันหนึง่ เป็นลกู คา้ ทส่ี ่วนมากมาไวไปไว เหมอื น ขา่ วหน้าหนง่ึ เหมือนปกหนังสือ สง่ิ ที่ลูกค้าเห็นในช้นั นี้จะสะท้อน ความเป็นร้านของเรามากท่ีสุด ก็เหมอื น section แรกของหนงั สอื แบ่งเปน็ ส่วนว่าหนา้ นี้จะลงเร่อื งอะไร เราใช้วิธีเดียวกัน ชนั้ สองลูกค้า 163

น่ังนานขึน้ มาสักหนอ่ ย กม็ ีมุมนง่ั อา่ นหนังสือ สว่ นช้นั สามสามารถ นอนได้เลย มีโต๊ะปงิ ปองให้เลน่ มีพืน้ ที่เป็นสว่ นตัว กเ็ หมอื นกับการ อ่านนติ ยสารสกั เล่ม อา่ นหนา้ น้ีผอ่ นคลาย หนา้ นเ้ี ปน็ feature หน้านี้ เปน็ gadget เรากแ็ บ่งรา้ นแบบนีเ้ หมอื นกนั อยา่ งตัวร้านการตกแตง่ ก็สะท้อนความเปน็ ชมุ ชน เหมอื นท่เี ราเคยน�ำเสนอผา่ นข่าวมากอ่ น ในเรื่องของการตกแต่งร้าน  เราไม่ได้ก๊อปปี้มาจากที่ใดท่ี หน่ึง แตว่ ่าเราเอามาในสิ่งที่เราคิดว่ามนั นา่ จะไปกันได้ วสั ดุท่มี ารวม กันแลว้ มันกลายเป็นร้านท่แี ปลกตา มนั ไม่ใช่อารมณแ์ บบเพลนิ วาน ทหี่ ัวหินเสยี ทีเดยี ว รา้ นของเรามันผสมผสานจากหลายอย่าง หลาย วัฒนธรรม อย่างวยั ของเรามันคาบเกีย่ วระหวา่ งวัยร่นุ กับผูใ้ หญ่ เรา จึงได้อานสิ งส์รวู้ า่ ผใู้ หญท่ ่ีแกก่ ว่าเรา 10–20 ปีนัน้ คดิ อะไร เรารู้ว่า เด็กท่ีอายุตำ่� กว่าเราคิดอะไร ฉะน้ันร้านเราจึงเป็นบ้านของครอบครัว นกั ศึกษาจนถึงผูใ้ หญ่ เพราะเรารู้วา่ เขาตอ้ งการอะไร ชมุ ชนของคนท่ี เข้ามาในรา้ น มนั จะสลบั สับเปลย่ี นกันไปมา อย่างเชน่ เม่ือตอนทีร่ ้าน ของเราโดนน�ำ้ ทว่ ม ก็จะมคี นท่ีเป็นลูกคา้ เป็นคนคนุ้ เคยประจำ� รา้ น มาช่วยกันท�ำความสะอาด มาชว่ ยกันตกแต่งรา้ นใหม่ท้ังหมด” จากนักข่าวสายชาวบ้านสู่การเป็นเจ้าของร้านอาหารช่ือ ดังในย่านชุมชน อะไรคอื ส่ิงทเี่ ขามองเหน็ ในความเปลีย่ นแปลงของ ชุมชนสังคมไทยในยุคน้ี “มองเห็นว่าพอมีเงินเข้ามาผู้คนก็ขายที่ดินเดิมแล้วไปอยู่ที่ อนื่ พอมอี ะไรเขา้ มาบา้ นทกุ บา้ นก็พรอ้ มจะไป ใครให้ 10 ลา้ นก็ยา้ ย แล้ว ทกุ คนพร้อมจะท้งิ ไม่มใี ครรกั ชมุ ชน ทกุ คนพร้อมจะยา้ ยเพราะ 164

มนั ไมแ่ นน่ อน รอพ่อแมต่ ายทกุ คนก็พร้อมจะขายบา้ นเหมือนกันหมด ลูกกไ็ ปอยคู่ อนโดฯ นีค่ อื ความเปลยี่ นแปลง ไมม่ บี ้านอนรุ กั ษ์แลว้ มนั เป็นเพียงสิ่งที่เขาพูดกันซ่ึงเราก็เคยพูด  อย่างเร่ืองของขลุ่ยว่าดนตรี ชนิดน้ีจะหายไปไหม  คนรุ่นพ่อเป่าเก่ง  แต่พอมาถึงรุ่นลูก  ลูกท�ำไม่ เป็นก็ไปท�ำงานอ่นื เพราะเขาไม่รูจ้ ะสืบทอดไปท�ำไม” ค�ำถามทีเ่ ป็นรูโหว่ขนาดใหญข่ องสงั คมขอ้ นี้ ธนกรคงไมอ่ าจ จะเสนอทางแก้ไขอะไรได้  แต่เขาเลือกท่ีจะพิสูจน์ให้เห็นว่าการท�ำ ธุรกจิ ท่เี หมาะสมกบั ขนาดของความอยาก การทำ� งานที่ไมไ่ ดท้ �ำเพอื่ ให้ชีวิตตัวเองดีขึ้นฝ่ายเดียว  แต่ท�ำเพื่อให้คนข้างบ้านมีทางเลือกใน คุณภาพชีวิตที่ดีตามไปด้วยน้ันมีทางเป็นไปได้  เพียงแต่เราอาจต้อง กลับไปเริ่มกนั ที่จุดเริม่ ต้น เหมือนตอนทเ่ี คยท่องต�ำราภาษาไทยสมยั เดก็ ๆ ก.เอ๋ย ก.ไก่ แตถ่ ้าคุณอยากลองอะไรใหมๆ่ กล็ องเร่มิ ตน้ ท่ี ก.เอย๋ ก.กาแฟ ธนกรรอตอ้ นรับคุณอยู่ทีน่ นั่ 165

ณัฐวฒั น์ วัฒนาประสิทธ์ิ วิกฤตชวี ติ   พลกิ ฟื้นบนสายน�ำ้ ในวันธรรมดาวันหน่ึง กลางฤดูฝนท่ีเหมือนจะไม่มี อะไรผดิ ปกตใิ นป ี  พ.ศ. 2534 ชายหนุ่มคนหน่ึงจาก อ�ำเภอบ้านโป่ง  จังหวัดราชบุรี ท่ีมาเท่ียวพักผ่อนในจังหวัด เชยี งรายกบั พส่ี าว  ชายหนมุ่ เป็น ลมลื่นล้มในห้องน้�ำ  ดูเหมือน เป็นเพียงอุบัติเหตุเล็กๆ  แต่มัน ท�ำให้อาการของเขาสาหัสถึงข้ัน เป็นอมั พาต ชวั่ วินาทที ค่ี วามคดิ ของเขายังคงอยู่ แต่ทุกส่วนของร่างกายขยบั ไมไ่ ด้ วนิ าทนี ั้นชา่ งยาวนาน เหมือนชาติภพ โชคดมี ากท่ีพส่ี าวของเขาสง่ ชายหน่มุ มาถงึ มือหมอได้ทนั เขารอดชีวติ มาได้ แต่ก็ตอ้ งทำ� กายภาพบำ� บัดอย่แู รมปี “ผมนอนอยแู่ บบนน้ั มาหกเดอื นจนค่อยๆ มคี วามร้สู ึกข้นึ มาทีละ นิด จนร้สู ึกทัง้ ตัว และค่อยๆ ข้นึ มานงั่ ไดท้ ลี ะนิด  กว่าจะยนื ได้ใชเ้ วลาครง่ึ ปี เวลาหกเดือนนัน้ ในแตล่ ะวันทีเ่ ราอยู่ในหอ้ งศลั ยกรรมชาย ซ่งึ ในหอ้ ง มคี นเยอะประมาณ 20 คน แลว้ แทบทกุ วันกม็ ผี ปู้ ่วยเสยี ชวี ติ มที ั้งหาม เข้าหามออกเป็นเรื่องปกติ  เหมือนผักปลา  เราก็เลยมองชีวิตเปลี่ยนไป เยอะเลยวา่ เราก็อาจจะเป็นเหมือนคนเหล่านี้ได้ในทุกนาที” 166

น่คี ือจดุ เปล่ียนชีวติ ครงั้ สำ� คญั ของ ณฐั วฒั น์ วฒั นาประสิทธ์ิ ประธานชมรมรกั ษ์ล�ำนำ�้ เขก็ และเป็นผูก้ ่อตั้งรสี อรต์ สวยๆ ท่เี ป็นมิตร กบั ธรรมชาติ เป็นมติ รกบั ชุมชน ไมแ่ สวงก�ำไรเกินความพอดีกับ ‘Rain Forest Resort’ ท่จี ังหวดั พิษณโุ ลก ชายหนมุ่ จากบา้ นโป่งทีไ่ ปประสบ อบุ ัติเหตุทเ่ี ชยี งราย แล้วสุดท้ายมาปักหลักอยใู่ นพษิ ณุโลกได้อยา่ งไร ณัฐวัฒน์เล่าว่าเขามาเช่าที่พักราคาถูกริมล�ำน�้ำเข็กที่พิษณุโลกเพื่อ ที่จะหลบมาพักฟื้นร่างกาย  และเป็นท�ำเลท่ีได้ใกล้ชิดกับธรรมชาติ ในช่วงท�ำกายภาพบ�ำบัดเขาเร่ิมหัดเดินไปที่น้�ำตกแก่งซองเองทุก วนั และสงั เกตเหน็ ว่าที่ดินผืนท่ีเดินผา่ นน้นั ไม่ได้ปลูกสร้างอะไร เมื่อ สอบถามจากคนละแวกนนั้ แล้วจงึ รู้ว่าเจ้าของทด่ี ินประกาศขาย เขา ใชเ้ วลาไม่นานในการตัดสนิ ใจซอ้ื ทีด่ นิ ราว 4 ไร่ บนถนนสาย 12 ที่ บริเวณลำ� น้ำ� เข็ก อ�ำเภอวงั ทองแห่งน้ี และน่ันกเ็ ปน็ จุดเร่มิ ตน้ ของ ‘Rain Forest Resort’ “มนั บรสิ ทุ ธ์ิ เงยี บสงบ มกี อ้ นหิน มีตน้ ไม้เยอะ ยนื อยู่บนท่ีผนื น้ีแล้วรู้สึกว่าน่ีคือบ้านของเรา  เวลานั้นเหมือนคนที่ตายแล้วเกิดใหม่ ดงั นน้ั ผมจะไมค่ ิดอะไรมาก อยากท�ำอะไรก็ทำ� เพราะเราไมร่ วู้ ่าเราจะ อยูถ่ ึงพร่งุ น้ไี หม จะมคี วามคิดอยา่ งน้ีอยใู่ นหวั แทบจะตลอดเวลา นน่ั คือจดุ เปล่ยี นของชีวิต แลว้ กอ่ นทห่ี มอจะให้กลบั บ้าน หมอทงิ้ ประโยค หนึ่งที่เปลยี่ นทัง้ ชวี ิตของผมไปเลย หมอบอกวา่ คุณทำ� งานไม่ไดแ้ ลว้ นะ คณุ ต้องหาคนมาดูแลดว้ ย เราก็เกบ็ คำ� พูดนัน้ ไว้ แตม่ ันเป็นแรง บันดาลใจที่ผลักดันเราว่าจะพิสูจน์ให้ดูว่าเราท�ำอะไรได้บ้าง  ไม่ว่า เพือ่ ตวั เองหรอื เพือ่ ใครก็ตาม ผมก็มาอยู่ตรงน้หี า้ เดือน ปลูกซุ้มไมไ้ ผ่ เล็กๆ อยคู่ นเดียว กางมุง้ นอน ไม่มไี ฟใช้ตะเกียง นั่งคุยกับตัวเองทกุ วัน ไปว่ายน้�ำ เดินไปนำ้� ตก อยคู่ นเดียว ถึงเวลากนิ ข้าวกข็ ับรถไปกนิ ไมต่ ิดตอ่ โลกภายนอกเลย ไม่ดทู วี แี ละหนังสือพมิ พ์ ไมต่ ้องการใหใ้ คร 167

มาดูแล เวลานน้ั อยากอยคู่ นเดียว และพยายามถามตัวเองว่าเราจะ อยู่ตอ่ ไปอยา่ งไรโดยทีไ่ มเ่ ป็นภาระให้กับใคร นอกจากน้เี ราต้องพสิ จู น์ ตัวเองให้ได้ว่าชีวิตที่เหลืออยู่ต้องใช้อย่างคุ้มค่าให้เกิดประโยชน์ท่ีสุด กับตนเองและผอู้ นื่ ด้วย ประโยคเหล่านีม้ นั ก้องอยู่ในหัวทกุ วัน” ณัฐวัฒน์และพี่สาวตัดสินใจที่จะสานฝันด้วยการสร้าง รีสอร์ตธรรมชาติริมธารน�้ำเข็ก  เร่ิมจากห้องพักเพียงไม่กี่ห้อง  จน ขยับขยายไปมากข้ึนตามความคล่องตัว  รีสอร์ตของเขาผสมผสาน กลมกลืนไปกับธรรมชาติ  แต่ขณะเดียวกันชายหนุ่มก็เริ่มมองไปถึง สภาพแวดล้อมของชุมชนแห่งน้ี  เขาเร่ิมรู้สึกว่าตัวเองเป็นส่วนหน่ึง ของทน่ี ่ี และอยากทจ่ี ะช่วยท�ำให้ชุมชนทเี่ ขาอาศัยอยู่น้นั ดกี วา่ ท่เี ป็น อยู่ “ระหว่างนน้ั เรากเ็ รม่ิ มองชุมชน เรม่ิ เขา้ ไปหาพวกเขาว่าขาด อะไร โรงเรยี นเขามีอะไร สอนอะไร ตอ้ งการอะไร เราก็เร่มิ จากใหท้ นุ การศกึ ษาเด็ก แต่ต้องเปน็ เดก็ ที่ดี ไม่เนน้ เด็กเรียนเกง่ เพราะเด็กเก่งมี แต่คนชื่นชม มคี นช่วยเหลอื เยอะ แต่อาจจะไมเ่ ป็นคนดกี ็ได้ แตเ่ ดก็ ที่ ดี เรียนปานกลาง ส�ำคัญมากกวา่ ส�ำหรับสงั คมเรา ผมไปดเู ด็กเหลา่ น้ี ที่บ้าน พอ่ แมแ่ ยกทางกนั เยอะมาก แลว้ ปลอ่ ยลกู ไวก้ บั ยาย ยายก็แก่ มาก ต้องมาเลย้ี งหลานอกี 3-4 คน พอเดก็ กลับไปบา้ นกต็ ้องหาบน้ำ� ทำ� กบั ขา้ ว ซกั ผา้ เลย้ี งน้อง คอื ทำ� ทุกอยา่ งเหมือนเป็นพ่อแม่คนหน่ึง อาบนำ้� ใหย้ ายดว้ ยเหมือนในหนงั เลย ขณะท่ีเดก็ เรียนดีทบี่ ้านพอ่ แม่ อยคู่ รบ มีทีวี เกม คาราโอเกะ มีทุกอยา่ งใหเ้ ดก็ เล่น ดังนั้นเด็กยอ่ ม เรียนดีเพราะมีเวลาเต็มที่ที่จะศึกษาเรียนรู้  แต่เราแคร์คนดีมากกว่า คนเก่ง นอกจากน้เี ราและเพอ่ื น ๆ ยังสนับสนุนเครื่องดนตรไี ทยใหก้ ับ โรงเรียน  เพ่ือให้เด็กได้เล่นดนตรีมากกว่าเล่นเกมหรือติดยาเสพติด และให้เด็กมาเลน่ ที่รีสอรต์ เพื่อเดก็ จะไดแ้ สดงออกด้วย” 168

นั่นเป็นจุดเริ่มต้นท่ีณัฐวัฒน์ได้สนับสนุนอนาคตของ ชุมชน  และคนเหล่านี้เองก็จะโตข้ึนมาเป็นก�ำลังส�ำคัญในการรักษา ทรัพยากรธรรมชาติ หลายปตี อ่ มาขณะทเี่ ขาทำ� กจิ กรรม ‘ลอ่ งแกง่ ล�ำน�้ำเข็ก’ ในช่วงเดือนกรกฎาคม-ตุลาคม  ซึ่งได้รับความนิยม จากนักท่องเที่ยวท่ีชอบกิจกรรมผจญภัย ชายหนุ่มก็ได้เห็นความ เปลี่ยนแปลงของล�ำน�้ำ  จากท่ีเคยใสบริสุทธิ์  กลับมีมลภาวะเยอะ ขึ้นทุกปี  ค่าออกซิเจนในน�้ำต�่ำลงจนน่าเป็นห่วง  ณัฐวัฒน์จึงได้ก่อ ตง้ั ‘ชมรมรกั ษ์ล�ำน้ำ� เขก็ ’ ข้ึนมา โดยเริ่มจากพนกั งานในรสี อร์ต จน ก้าวเข้าสู่การชักชวนผู้ประกอบการ ชาวบา้ นในชุมชน เด็กในโรงเรยี น ละแวกใกล้เคียง มาท�ำกจิ กรรมเก็บขยะตามสถานที่ท่องเท่ียว ตาม น้�ำตกต่างๆ  รวมถึงการให้ความรู้และการจัดอบรมเร่ืองการแยก ขยะ จากกิจกรรมเล็กๆ ทค่ี นในชมุ ชนตั้งค�ำถามว่าณฐั วัฒนท์ �ำเพราะ ประโยชน์แอบแฝงหรือเปล่า หรือต้องการหาคะแนนเสยี งเพอ่ื ลงเล่น การเมอื งใช่ไหม ทวา่ เวลาและความตัง้ ใจจรงิ กท็ �ำใหช้ าวบ้านเห็นถงึ ความเปล่ยี นแปลงของสายน�ำ้ เหน็ ถงึ ความเปล่ียนไปของลกู หลาน ตนวา่ พวกเขากำ� ลังท�ำในสิ่งทีม่ ปี ระโยชน์ และผลประโยชน์กลับสูท่ กุ คนในชุมชน  สุดท้ายชาวบ้านก็หันมาเข้าร่วมงานของชมรมฯ  อย่าง ไม่มเี งอื่ นไข ‘ลอ่ งแกง่ เกบ็ ขยะ’ จึงกลายเปน็ กิจกรรมที่ชมุ ชนล�ำนำ�้ เข็ก ไดร้ ว่ มสนกุ กัน  และไดป้ ระโยชนท์ ัง้ ตอ่ สงิ่ แวดล้อมและจิตส�ำนึกคน 169

นอกจากน้ียังมีงานอีกหลายอย่างเพื่อชุมชนที่ณัฐวัฒน์ลงมือ ทำ� อย่างโครงการธนาคารขยะในโรงเรยี น 7 แหง่ เพือ่ ปลกู สำ� นกึ ให้เด็กเห็นคุณค่าของขยะ  โครงการโรงแรมรักโรงเรียนเพ่ือสอนให้ นักเรยี นปลกู ผกั ปลอดสารพษิ คัดแยกขยะ ฯลฯ โครงการ Rain Forest Farm  ท่ีจัดตั้งข้ึนเพ่ือเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้และเป็นตัวอย่างให้ กบั ชมุ ชน ในเร่ืองของปศุสัตว์ การทำ� ปุ๋ยหมักชวี ภาพ การใชพ้ ลังงาน ทดแทน การคดั แยกขยะ การท�ำเกษตรอินทรยี ์ และการปลกู ป่าแบบ ผสมผสาน เพอ่ื ปรับเปลย่ี นแนวทางการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ ลด การใช้สารเคมี รวมไปถึงการท�ำสมุนไพรเพอ่ื สขุ ภาพ เพื่อสร้างรายได้ และเป็นองคค์ วามรูใ้ ห้แกค่ นในชุมชนและผ้ทู ่ีสนใจอกี ดว้ ย นับจากวันท่ีเขาลื่นล้มในห้องน�้ำ  วันที่เขาหวาดกลัวว่าจะ กลับมาเดินไม่ได้เหมือนเดิม  ตอนนี้เขามาไกลจากจุดน้ันมาก  และ เปน็ จดุ ทน่ี ่าภาคภูมิใจ “จากค�ำพูดของหมอท่ีบอกว่าคุณท�ำอะไรไม่ได้แล้ว  ดัง นั้นการที่เราท�ำอะไรได้มันเหมือนเป็นยาท่ีมาหล่อเล้ียงจิตใจเราให้ แกรง่ ข้ึน ทำ� ใหเ้ รารสู้ ึกว่าไดม้ ากกว่าคนอื่น ไมใ่ ช่แคท่ �ำมาหากนิ เพ่อื ตัวเอง ไม่ใชแ่ ค่ท�ำรีสอรต์ อย่างเดียว นกั เขยี น ชา่ งภาพ นักจดั สวน อาจารย์ ผมกเ็ คยเปน็ มาแล้ว  ผมเป็นคนชอบลองทำ� แลว้ กไ็ ม่กลวั จะ ล้มเหลว ถ้าผดิ พลาดกเ็ รียนรู้จากมัน  มันท้าทายตวั เองตลอดเวลาวา่ เราต้องท�ำอะไรเพื่อใหอ้ ยไู่ ด้ เพ่ือสรา้ งสิ่งรอบตัวเราให้อยไู่ ด้ ถามว่า ผมเป็นคนราชบรุ ี ผมตอ้ งกลบั ไปทำ� อะไรท่ีราชบรุ ไี หม ผมไมไ่ ด้คิด อย่างน้นั ผมคิดวา่ ที่นี่คือบา้ นใหม่ที่ผมตอ้ งอยู่ ผมต้องทำ� อะไรกบั ส่ิงแวดล้อมและสงั คมตรงนี้ เพราะมันคอื ประเทศไทยเหมอื นกนั   ไม่ ได้แบ่งจังหวดั ขณะทผี่ มอยตู่ รงนี้ผมกไ็ ปช่วยท่เี มืองปาย เชยี งใหม่ 170

เพชรบูรณ์ ไปชว่ ยผปู้ ระกอบการทน่ี ่ันในเรอ่ื งสิ่งแวดล้อมและการอยู่ ร่วมกับชุมชนอย่างยั่งยืน  เพราะผมมองว่าประเทศไทยอยู่ส่วนไหน เราไปชว่ ยไดห้ มด ขอให้คุณเหน็ ว่าเรามีประโยชน์กบั ตรงน้นั ก็พอ อีกเรื่องหน่งึ ทีเ่ ป็นแรงบันดาลใจคือในหลวง เราเติบโตมา เราดูทวี มี าตลอดกจ็ ะเห็นพระราชกรณยี กิจของพระองคท์ กุ วัน เรารู้ว่า ตอนนพ้ี ระองคท์ รงประชวรอยู่ ตั้งแต่ก่อนประชวรผมกร็ สู้ กึ วา่ พระองค์ ทรงงานหนักมากแล้ว  ตัวผมเองก็น�ำเรื่องการทรงงานของพระองค์ มาใช้ในชีวิตประจ�ำวันด้วย  ผมจะมีหนังสือทรงงานของในหลวงติด อยใู่ นกระเปา๋ ตลอดเวลา เวลาท่เี ราคิดไม่ออก เวลาท่เี ราเครียดจนเรา หาทางออกไม่ได้ เวลาท่ที ้อแท้ เรากจ็ ะเปิดต�ำราของพระองค์ซึง่ จะมี คำ� พูดส้ันๆ แตถ่ า้ เราตคี วามออกแล้วเขา้ ใจ มันเหมอื นธรรมะ...บาง คร้ังทีท่ ้อแท้ ผมดูรปู ในหลวงทรงงาน เข้าป่าลุยน้ำ� พระองค์เปน็ ถงึ พระราชา  จะทรงอยู่อย่างสบายๆ  ก็ได้  ไม่เห็นต้องล�ำบากขนาดนั้น แต่พระองค์ก็ไม่เคยหยุดทรงงาน  แม้เวลาประชวร  ผมก็เห็นพระองค์ เปน็ ต้นแบบว่าเรากค็ อื คนไทยคนหนง่ึ ทีเ่ กิดบนแผ่นดินนี้ เรายงั มีแรง มคี วามสามารถ เรายังสามารถช่วยเหลือแผน่ ดนิ ได้ แมจ้ ะเปน็ ส่วน เล็กๆ” ชายหนุ่มบอกว่าเหตุการณ์ที่พลิกชีวิตของเขาน้ันมองย้อน กลับไปแล้ว เขารสู้ ึกขอบคุณกบั เหตุการณ์รา้ ยๆ ทมี่ นั เกิดขนึ้ กับตวั เขาเอง “ถ้ามองตอนนี้ผมดีใจท่ีมันเกิดข้ึน  เพราะมันท�ำให้เราคิด อะไรได้เร็วกว่าคนอ่ืน  ถ้าผมไม่ล้มวันนั้นผมอาจจะท�ำงานแบบน้ีแค่ ในระดบั หนึง่ ท�ำจากการทเ่ี หน็ พระองค์ทรงงาน แตผ่ มยงั ไม่เห็นสจั จะ ว่าชีวิตคือความไม่แน่นอน  เพราะทุกวันน้ีการท�ำงานคือคิดแล้วท�ำ 171

เลย แลว้ ต้องดูว่าผลเปน็ ยงั ไง ถา้ ผิดจะแกต้ รงไหน โดยจะมองว่าพร่งุ น้ีไม่รู้เราจะอยู่ไหม  ถ้าพรุ่งน้ีไม่อยู่แล้วเรามัวแต่ปล่อยให้มันผ่านไป เราก็จะไม่ได้ท�ำในสิ่งที่คิด  เราก็จะไม่ได้สร้างคนท่ีมาแทนเราได้  ดัง น้ันผมคิดว่ามันเป็นความโชคดบี นความโชคร้าย แมจ้ ะผา่ นความเจบ็ ปวด ความเวทนา แตเ่ รามองวา่ มนั เปน็ การพลิกมมุ มองของชวี ติ ให้ เราหนั ไปมองอะไรใกล้ตวั มากขนึ้ มีสติ รตู้ ัวเอง เหน็ คุณค่าของชวี ิต และมองชีวิตแบบไมป่ ระมาท” เสียงแห่งความหวังของประธานชมรมรักษ์ลำ� น�้ำเข็กดูร่มเย็น เหมือนสายน้�ำสะอาดท่ีไหลผ่านอยู่ข้างตัวเขา  สายน้�ำที่เขากรอง มลภาวะออกไป  ในขณะเดียวกันมันก็ได้กรองความกลัวในวันวาน ของเขาหลดุ ออกไปด้วย เหลือไว้แต่ความสดใสของชีวิตท่ีเปี่ยมด้วยพลังแห่ง ความสขุ จากการให้ผู้อ่ืนตลอดไป 172

แมจ้ ะผา่ นความเจบ็ ปวด  ความเวทนา   แต่เรามองว่ามันเป็นการพลิกมุมมองของ ชวี ติ ใหเ้ ราหนั ไปมองอะไรใกล้ตวั มากขน้ึ มี สติ รตู้ วั เอง เห็นคณุ คา่ ของชวี ติ และมองชีวติ แบบไม่ประมาท 173

สฤณี อาชวานนั ทกลุ แรงบันดาลใจจาก เศรษฐศาสตร์  ผู้หญิงที่ใช้ หวั ใจน้นั ...กลงิ้ โลกได้ ผหู้ ญิงคนนีเ้ ป็นคนเกง่ คนเก่งมหี ลายแบบ แบบ ท่ีเรียนเก่งหรือท�ำงานเก่งแล้วผู้คน ยกย่องในฝีมือ  กับอีกแบบหนึ่ง ว่างานที่ท�ำน้ันสามารถสร้างแรง บันดาลใจให้กบั ผคู้ นได้ด้วย สฤณี อาชวานนั ทกลุ เป็นผหู้ ญงิ เกง่ ทงั้ สองแบบ! หนงั สือที่ชอื่ ว่า ‘ผูห้ ญิงกลงิ้ โลก’ จากปลายปากกาของสฤณี น้ันได้รับความสนใจจากคนอ่านและส่ือมวลชนอยู่ไม่น้อย  เพราะว่า เปน็ การรวบรวมเร่ืองราวของ 14 สตรีที่ท�ำงานอยา่ งอดทนและผล งานของพวกเธอน้นั ยง่ิ ใหญ่ สรา้ งแรงบันดาลใจให้กับคนทั่วโลกไดไ้ ม่ แพ้เรอ่ื งราวของผู้ชาย เชน่ เมลนิ ดา เกตส์ ภรรยาของ บลิ เกตส์ เจ้า พ่อแหง่ วงการไอทที ีร่ ำ�่ รวยท่สี ุดในโลก แทนทีเ่ ธอจะนั่งเสวยสุขอยา่ ง สบายๆ แตเ่ ธอเลอื กท่ีจะผลักดนั มูลนิธิ ‘บลิ และเมลินดา เกตส์’ เพือ่ ท่ี จะชว่ ยเหลอื คนยากไรท้ ั่วโลก และลดทอนปญั หาความเหล่อื มล้ำ� ทาง 174

สังคมมาอย่างยาวนานด้วยเม็ดเงินส่วนตัวจำ� นวนมหาศาล เรื่องราว ของ นาดนี กอร์ดิมอร์ นักเขยี นหญิงทีอ่ ทุ ศิ ชวี ิตให้กบั งานวรรณกรรม ช้ันดีที่สะท้อนปัญหาการเหยียดสีผิวในแอฟริกาใต้  จนได้รับความ สนใจจากท้ังนักอ่านและผู้คนท่ัวโลกได้อย่างน่าอัศจรรย์  หรือเรื่อง ของ ดร.กฤษณา ไกรสนิ ธ์ุ เภสัชกรจากเกาะสมุย สาวหัวร้นั ท่ีคิดคน้ ยาต้านโรคเอดส์เป็นครั้งแรกในโลก ฯลฯ  ว่ากันตามจริงแล้วชีวิต ของผู้หญิงเหล่าน้ีเป็นมากกว่าค�ำว่าแรงบันดาลใจ  เพราะพวกเธอ เปลีย่ นแปลงโลกไปในทางทด่ี ขี ึ้นได้ “จุดรว่ มก็คอื บุคคลทีเ่ ราเขยี นถงึ นน้ั ต้องยงั มชี วี ติ อยู่ เปน็ คอน เสป็ ต์วา่ ถ้าเขามชี ีวติ อยู่เราก็ติดตามเขาตอ่ ไปไดเ้ ร่อื ยๆ มนั น่าตื่นเต้น ว่าในอนาคตเขาจะไปท�ำอะไรอีก  แล้วเราก็อยากจะน�ำเสนอความ หลากหลาย  เราไม่อยากจะเขียนถึงแต่นักการเมือง  ไม่เขียนถึงแต่ ดารา อยากจะใหเ้ หน็ ว่าไม่วา่ คุณจะอยสู่ าขาอาชพี อะไร คณุ สรา้ งการ เปลย่ี นแปลงไดด้ ้วยงานท่คี ุณท�ำ... อยา่ งนอ้ ยแน่นอนวา่ มีผู้หญงิ เก่งๆ ตั้งเยอะในโลกทเ่ี ขาทำ� งานนา่ สนใจและมีความหมาย เพราะถา้ เรายงั เชอื่ วา่ ในสงั คมผชู้ ายเปน็ ใหญ่ซง่ึ ก็คงไมจ่ รงิ แลว้ แต่ว่าใครกต็ ามโดย เฉพาะผู้หญงิ ท่ีคดิ ว่าเป็นเพศอ่อนแอ มกี รอบอะไรบางอย่างทีผ่ ูห้ ญิง จะทะลไุ ปไมไ่ ด้ หรอื เช่ือว่ามงี านบางอยา่ งท่ผี หู้ ญงิ ท�ำไม่ได้ ถ้าไดอ้ ่าน หนังสือเล่มน้ีก็อาจจะได้ฉุกคิดว่ามันไม่ใช่อย่างน้ันหรอก”  เธอกล่าว ถึงหัวใจของหนังสือท่ีเธอเขยี น สฤณีคือนักวิชาการอิสระและอาจารย์พิเศษท่ีมหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร์  จากท่ีเคยอยากเป็นนักเรียนสายปรัชญาและ ดาราศาสตร์  แต่เธอก็เลือกท่ีจะศึกษาต่อในระดับปริญญาตรีด้าน เศรษฐศาสตร์จากมหาวิทยาลัย  Harvard  และต่อด้วยปริญญาโท ดา้ นบรหิ ารธรุ กิจจากมหาวทิ ยาลยั New York เธอใช้เวลาอยู่หลายปี 175

กบั งานวาณชิ ธนกรที่ Deutsche Bank สาขาฮอ่ งกง เคยเป็นวาณชิ ธนกรและรองผู้อ�ำนวยการฝ่ายกลยุทธ์องค์กรที่บริษัทหลักทรัพย์ ไทยพาณชิ ย์ และกา้ วสูก่ ารเป็นกรรมการบริหารของบรษิ ัททีป่ รกึ ษา ทางการเงินอยา่ ง Hunters Advisory Ltd. “เศรษฐศาสตร์เป็นวิชาท่ีศึกษาแรงจูงใจของคน  ดูว่าคนท�ำ อะไรไปเพราะอะไร  เหตุผลในการท�ำแต่ละอย่างคืออะไร...เพราะว่า เราอยากรู้เร่ืองแรงจูงใจของคน  คิดว่ามันใกล้เคียงกับปรัชญาในแง่ การศึกษา  แต่ว่ามันมีจุดท่ีเอาไปประยุกต์ใช้ในโลกจริงได้มากกว่า” สฤณีเล่าถึงความสนใจในวิชาเศรษฐศาสตร์  และความหลงใหลใน การศึกษาสภาพสังคมผลักดันให้เธอตัดสินใจลาออกจากงานท้ังหมด เพ่ือหันมาทำ� งานวจิ ัย และเขยี นหนงั สอื อยา่ งเต็มเวลา “เศรษฐศาสตร์มันเป็นวิทยาศาสตร์แบบบริสุทธ์ิ  ชีววิทยา มันก็ไม่ใช่  การกระท�ำของมนุษย์อาจมีกฎธรรมชาติเข้ามาเกี่ยวข้อง แต่ไม่ใช่ทั้งหมด  เวลาท�ำอะไรสักอย่างคนอ่ืนอาจจะบอกว่าไม่เห็นมี เหตผุ ลเลย แต่เราท�ำเพราะชอบท�ำ ตัวเศรษฐศาสตรเ์ องก็พยายาม ที่จะค้นหาท�ำความเข้าใจกับแรงจูงใจน้ัน   มันจึงเป็นวิชาท่ีเป็น กลางมากในการตดั สิน คือไมไ่ ด้ไปบอกว่าคนน้ที ำ� อย่างนี้ เพราะว่า เขาเป็นคนเลว  หรือว่าเขาเป็นคนรวย  คนจน  แต่ว่าพยายามเข้าใจ สถานการณ์ของคนคนนั้นกอ่ น เพราะว่าหลกั เศรษฐศาสตรแ์ กน่ สาร คอื เร่อื งของแรงจูงใจ เราทำ� อะไรกต็ ้องมีแรงจงู ใจ อาจจะเปน็ สิ่งทมี่ ี เหตผุ ลกไ็ ด้ เป็นอดุ มการณ์ทางการเมืองกไ็ ด้ หรือเป็นแคค่ วามชอบ สว่ นตวั ทั้งหมดนีม้ ีผลตอ่ การสรา้ งแรงจูงใจทีค่ ุณท�ำ เพราะฉะนั้นเรา จึงชอบความเป็นกลางของวิชาเศรษฐศาสตร์  ท่ีไม่ไปตัดสินว่าอะไร ถูกอะไรผิด  แต่เป็นการท�ำความเข้าใจมากกว่า  พอท�ำความเข้าใจ 176

แล้วถ้าเกิดเราสามารถท่ีจะพูดว่าแรงจูงใจมันมีลักษณะแบบนี้  มันก็ สามารถน�ำมาช่วยก�ำหนดนโยบายหรือน�ำไปแก้ปัญหาต่างๆ  ในชีวิต จริงได้” เม่ือแนวทางแน่ชัด  สฤณีขยายกรอบความคิดของเธอ มาสู่การท�ำบล็อกส่วนตัว ‘คนชายขอบ’  หรือ  ‘Fringer’ ที่รวบรวม บทความ คลปิ การบรรยายที่สะท้อนองค์ความรู้ในดา้ นเศรษฐศาสตร์   รวมถึงวิชาในแขนงอ่ืนๆ  ได้อย่างน่าประทับใจ  จนเธอได้รับการ ทาบทามให้มาเป็นนักเขียนและบรรณาธิการให้กับนิตยสารออนไลน์ www.onopen.com รวมถึงหนังสือที่เธอเขียนอีกหลายเล่ม  เช่น ‘ตกน�้ำไม่ ไหล’ ‘ล่องคล่นื โลกาภิวตั น:์ The World is Round’ ‘วิชาสดุ ทา้ ย(ท่ี มหาวิทยาลัยไม่ได้สอน)’  ‘ทุนนิยมมีชีวิต  ธุรกิจมีหัวใจ’  หรือ  ‘นาย ธนาคารเพอ่ื คนจน’ ทแี่ ปลมาจากหนงั สอื ‘Banker to the Poor’ เขยี น โดย Muhummad Yunus ฯลฯ งานเขียนหรอื งานแปลจ�ำนวนมาก ของเธอสะท้อนให้เห็นแง่มุมที่จะใช้ประโยชน์จากโครงสร้างของโลก ทนุ นยิ ม เป็นการใชว้ ชิ าเศรษฐศาสตรท์ ท่ี ำ� ใหช้ ีวิตของผูค้ นดียิง่ ขน้ึ “อย่างตอนน้ีมีเศรษฐศาสตร์แขนงใหม่ๆ  ที่น่าสนใจเยอะ แยะ เช่น เศรษฐศาสตรค์ วามสขุ ศกึ ษาวา่ ปัจจยั ตา่ งๆ ที่ส่งผลต่อ ความสุขของคนคืออะไรบ้าง  เศรษฐศาสตร์พฤติกรรมซ่ึงก�ำลังมา แรงมาก  คือการดูว่าพฤติกรรมของคนในชีวิตประจ�ำวันนั้นมันมีเหตุ มผี ลแค่ไหน แล้วในสงิ่ ทมี่ นั ไมม่ เี หตุมีผลน้ันเป็นเพราะอะไร เราคาด เดาหรอื พยากรณ์ไดไ้ หม เรียกว่าพยายามตคี วาม พยายามเขา้ ใจ คน  หรือเศรษฐศาสตร์สิ่งแวดล้อมซึ่งอันน้ีก็เป็นส่ิงที่สังคมต้องการ  177

นั ก เ ศ ร ษ ฐ ศ า ส ต ร ์ ห ล า ย ค น ก็ พยายามคิดเครอื่ งมือใหม่ๆ ในการ จัดการปัญหาส่ิงแวดล้อม  ที่จริง ก็มีมานานแล้วแต่ตอนนี้พัฒนา พรมแดนไปไกลมาก  เป็นการ ประเมินมูลค่าระบบนิเวศน์เพื่อ เอามาคิดเปน็ ต้นทนุ ใหไ้ ด้” สฤณีมองเห็นถึงแนวทาง ที่ จ ะ น� ำ วิ ช า เ ศ ร ษ ฐ ศ า ส ต ร ์ ม า พฒั นาสงั คมไทย โดยสะท้อนผา่ น งานวิจยั ที่เธอศกึ ษา และหนงั สอื ทเ่ี ธอเขียน แนวคิดเหล่าน้เี องที่ไดร้ ับ การกล่าวถึงกนั อย่างกว้างขวาง “เรือ่ งการเงินชมุ ชนในเมืองไทย สองปที ่ีผ่านมาไดไ้ ปท�ำงาน วจิ ัย ไปดูกล่มุ ออมทรพั ย์ซง่ึ ในเมอื งไทยก็มหี ลายลักษณะมาก กลมุ่ ออมเงินชุมชนของไทยเป็นสัจจะออมทรัพย์  เป็นสหกรณ์  กองทุน หม่บู า้ น อนั น้ีคือนโยบายซ่งึ มันมหี ลากหลายมาก งานวจิ ัยของเรา กไ็ ด้เข้าไปศึกษาดู สำ� หรบั ชาวบ้านบางกลมุ่ เรยี กได้วา่ พวกเขามนี วตั - กรรมทีค่ ิดขน้ึ มาเอง เปน็ นวตั กรรมเชิงกระบวนการ เช่น ชาวบา้ นไมม่ ี เงนิ ออมเลย มหี นีส้ ิน ทำ� ยังไงเขาจะเปลี่ยนตัวเอง เปลย่ี นชีวิตได้ หน้ี ลดลงมีเงินออมมากขึน้ ตรงนี้เป็นจุดทีน่ ่าสนใจ นวัตกรรมแบบน้เี รา เห็นเยอะแต่ว่าเวลาที่เราไปมองกลุ่มแบบน้ีก็จะมองเห็นในเชิงว่าเป็น เรื่องของชมุ ชนเขม้ แข็ง ผนู้ ำ� เกง่ ชาวบ้านสามคั คกี นั อะไรต่างๆ ผคู้ น ก็จะไมไ่ ด้ภาพวา่ โมเดลธุรกิจของเขาคืออะไร เขาอาจจะไมไ่ ดเ้ รยี ก ตัวเองว่านกั ธรุ กิจ แต่การท่กี จิ การของเขาสามารถท่ีจะอยรู่ อดได้และ 178

มีความยั่งยนื ทางการเงินดว้ ย มีเงนิ สะสมไปขยายกิจการ อันนค้ี ือ โมเดลธุรกจิ ความสนใจก็คือทำ� อย่างไรถึงจะเข้าใจโมเดลท่วี า่ นี้และ อธิบายใหค้ นอืน่ เขา้ ใจไดด้ ้วย “เศรษฐศาสตรบ์ อกว่าทุกอยา่ งไมม่ ีอะไรเป็นยาวิเศษ ทุกสิ่ง ทกุ อย่างในโลกนีม้ ตี ้นทุน เพราะฉะนนั้ เวลาจะท�ำอะไรหรือแกป้ ญั หา อะไร ก็ต้องดกู อ่ นว่ามที างเลือกอะไรบ้าง ขอบฟ้าของเราคืออะไร เรา จะแกป้ ัญหาเรอ่ื งน�้ำมที างเลือกกวี่ ิธี แต่ละวธิ ีมขี ้อดขี ้อเสยี อะไร แล้ว ก็ค่อยตัดสินใจ  ค�ำถามคือว่าตอนน้ีสังคมไทยมีกี่ประเด็นที่เรามอง เหน็ อย่างรอบดา้ น ทเ่ี ราเหน็ ทางเลอื กอยา่ งรอบดา้ น เพราะแต่ละคนก็ อยู่ในโลกของตัวเอง แลว้ กค็ าดหวงั ผูว้ เิ ศษหรอื ยาวเิ ศษ ทุนนยิ มมชี ีวิต ธรุ กิจมีหวั ใจคอื การพยายามท่จี ะดูวา่ ปญั หา ตา่ งๆ ทีท่ นุ นยิ มประสบ ถ้าเป็นแบบนีไ้ ปเรอ่ื ยๆ บรษิ ัททที่ �ำอะไรแบบ เดิมว่ายังท�ำลายธรรมชาติแล้วไม่ดูแลรักษา  เสร็จแล้วก็เอาสินค้า มาขายแลว้ ใชโ้ ปรโมช่ัน ใชก้ ารตลาดให้คนซอ้ื ของไปเยอะๆ แลว้ ไม่ สนใจเรื่องขยะ ถา้ เราบอกวา่ ปญั หามันใหญ่ ตอ่ ไปบรษิ ัทแบบน้ีอาจ จะไม่ยัง่ ยืน บริษทั ท่ีจะย่งั ยนื คือบริษทั ทเี่ ก่งกวา่ น้นั แลว้ บริษทั ท่วี า่ มันเป็นแบบไหน หน้าตายังไง ระบบการผลิตใหม่ใชไ่ หมทค่ี วรสนใจ ต้นทางกับปลายทางที่เป็นระบบปิดคือไม่มีของเสียเลย  ดูแลทุกคน ที่มีสว่ นได้สว่ นเสีย แลว้ ในตอนน้บี ริษทั ดังกลา่ วอย่ทู ีไ่ หนบ้าง อนั น้ี คือโจทย์ของหนังสือที่เขียนซึ่งก็มีโมเดลที่น่าสนใจเยอะแยะมากมาย พยายามจะเปลยี่ นวธิ คี ดิ ในการท�ำธุรกิจ ถา้ นายทุนเปลี่ยนวธิ ีคดิ แล้ว เขาเจง๊ กไ็ มม่ ีประโยชนใ์ ชไ่ หม เพราะธุรกิจตอ้ งขายใหไ้ ด้ ต้องอยรู่ อด เพราะฉะนนั้ มันกต็ อ้ งไปด้วยกัน ถา้ เราบอกว่าธุรกิจเดยี๋ วนีต้ อ้ งรับผดิ ชอบ มันตอ้ งมีรูปธรรมให้เหน็ ว่ารับผดิ ชอบแลว้ มันดียังไง มันตอ้ งใช้ คำ� ว่า win win บริษัทก็ได้  ผูม้ สี ่วนได้ส่วนเสียคนอน่ื ก็ได้ดว้ ย” 179

แรงบันดาลใจจากบุคคลที่เธอชื่นชมนั้น  มาจากหนังสือเล่ม ลา่ สดุ ที่เธอก�ำลังอ่านอยู่ตอนน้ี  Exile on Wall Street: One Analyst’s Fight to Save the Big Banks from Themselves ผลงานจากนกั วเิ คราะห์หลักทรพั ย์ชอื่ Mike Mayo “ไมค์ มาโย  เปน็ นกั วิเคราะห์ หนา้ ทเี่ ขาคอื ประเมนิ มลู ค่า หุ้นธนาคารวา่ น่าซ้ือหรอื ควรขาย เขาเป็นนักวิเคราะห์ที่มีความอสิ ระ มากเปน็ อนั ดับตน้ ๆ ของโลก เพราะว่ากล้าที่จะออกมาประกาศว่า ถา้ ฐานะทางการเงินของธนาคารมนั มีปญั หาหรอื ไม่ชอบมาพากล การ บริหารไมด่ ี เขาก็จะเขียนอยา่ งชัดเจนวา่ แนะนำ� ให้นักลงทนุ ขายหนุ้ บอกว่าผู้บรหิ ารปจั จบุ นั มนั ไมไ่ หวเลย พูดงา่ ยๆ วา่ ธนาคารเองก็ไม่ คอ่ ยชอบ เรอ่ื งราวของเขาสนกุ ดี กลา้ ท่ีจะยืนหยัดในจุดยนื ของตัวเอง หรอื อย่างตอนที่เกดิ วิกฤตเศรษฐกิจลา่ สดุ ในปี 2010 รฐั บาลอเมรกิ า กับสภาคองเกรส  ได้มีการแต่งตั้งคณะกรรมการมาศึกษาว่าวิกฤตน้ี เกดิ จากอะไร คุณไมค์ มาโยก็เป็นนักวเิ คราะห์หลักทรัพย์คนเดยี วที่ เข้าไปใหก้ าร ถอื วา่ เปน็ จดุ สำ� คญั มากทก่ี ล้าหาญและเปน็ อสิ ระจรงิ ๆ ซึ่งตอนน้ีคนแบบเขาก็หายาก  เพราะในภาคการเงินเต็มไปด้วยผล ประโยชนท์ ับซอ้ น แลว้ ปญั หาในเชิงโครงสรา้ งกบ็ ิดเบอื นแรงจงู ใจของ นกั วเิ คราะห์ ท�ำให้จุดยืนของนักวเิ คราะห์เปลย่ี นไป” 180

สฤณีกเ็ ป็นนักวิชาการ นกั คดิ นกั เขยี นท่มี คี วามเป็นอสิ ระ มากเช่นเดียวกัน  เพราะเธอก�ำลังท�ำในสิ่งที่กล้าหาญ  สิ่งที่คัดค้าน กระแสสงั คมทุนนิยมแบบสุดโต่ง เธอไม่ได้ขวางโลก แต่ก�ำลงั น�ำเสนอ ทางเลือกในความเป็นธรรมของโลกทุนนิยมอย่างม่ันคงในแนวทาง ถ้าผู้หญงิ ในหนังสือท่เี ธอเขยี น เปลี่ยนแปลงโลกนไ้ี ปได้ไกลจากความ ทุกขแ์ ค่ไหน สฤณกี ก็ ำ� ลังกลง้ิ โลกไปในทางน้นั อยูเ่ ชน่ กนั ธุรกิจเด๋ียวนี้ต้องรับผิดชอบ  มันต้องมี รูปธรรมให้เห็นว่ารับผิดชอบแล้วมันดียังไง มันต้องใชค้ ำ� วา่ win-win บรษิ ทั ก็ได้  ผมู้ สี ว่ น ไดส้ ่วนเสยี คนอ่นื ก็ได้ด้วย 181

อำ� นาจ รตั นมณี เจา้ ของสถานีแหง่ แรงบันดาลใจ ห ล า ย ค น ค ง ไ ด ้ ยิ น กั น มานักต่อนักแล้วส�ำหรับค�ำพูด สวยๆ  ท่ีแปะป้ายไว้ตามถนน ของนักเดินทาง  ถนนแห่งความ ฝันของคนหนุ่มสาวที่อยากจะใช้ ชีวิตตามมโนภาพอันแรงกล้าของ ตนเอง  แต่ในความเป็นจริงก็มี ผู้คนจ�ำนวนไม่น้อยที่ทนเดินต่อไป บนทางทหี่ ัวใจเลือกไม่ไหว เพราะ ในสถานการณ์จริงแล้วบททดสอบ นน้ั หนักหนาสาหสั กวา่ ท่คี ิด นักฝันหลายคนเวลาสมหวังหรือผิดหวัง  พวกเขาเหล่านั้น ล้วนต้องการผู้รับฟัง  ต้องการสถานท่ีท่ีจะได้น่ังพักและตัดสินใจว่า จะท�ำอยา่ งไรต่อไป และ ‘รา้ นหนงั สอื เดนิ ทาง’ ที่มเี จ้าของร้านอย่าง อ�ำนาจ รัตนมณี กเ็ ป็นหนงึ่ ในสถานแี หง่ แรงบนั ดาลใจทค่ี นรักหนงั สอื คนมีฝันท้ังหลายเลือกที่จะเข้ามาแบง่ ปันประสบการณ์ส่วนตัว เพราะ อะไรจะดีไปกว่าการได้พดู คุยกบั คนมีฝนั เหมือนกนั ได้อยา่ งถกู คอ 182

เมื่อ  11  ปีท่ีแล้วอ�ำนาจก็เป็นหนึ่งในคนหนุ่มสาวเหล่า นั้น  หนุ่มปริญญาตรีจากคณะรัฐศาสตร์สาขาความสัมพันธ์ระหว่าง ประเทศ เขามฝี ัน เขาอายุ 25 ปี และเขาลาออกจากการงานอนั มั่นคงที่ธนาคารโลก  (ธนาคารเพื่อการบูรณะและพัฒนาระหว่าง ประเทศ) สาขาประเทศไทย เพื่อท่จี ะมาเปิดรา้ นหนงั สอื เลก็ ๆ บนถนน พระอาทิตย์ร่วมกบั ปิโยรจน์ งามวิไลกร แฟนสาวที่พรอ้ มจะรว่ มฝนั เคียงข้างกัน “พอเข้าสู่วิถีชีวิตการท�ำงานจริงๆ  มันได้ค้นพบว่ามีค�ำถาม บางอย่างทเี่ ราเร่มิ ถามตัวเอง...ถามเพราะอะไร ต้องยอ้ นกลบั ไปไกล วา่ ผมเป็นคนตา่ งจงั หวดั เตบิ โตและใชช้ ีวิตวัยเดก็ ท่ีปกั ษใ์ ต้ จังหวดั สงขลา แต่ว่ามาเรียนท่กี รงุ เทพฯ พอเรม่ิ ใช้ชวี ติ การท�ำงานทีก่ รุงเทพฯ มันก็มีภาพเปรียบเทียบของสองสังคมอยู่  ระหว่างสังคมต่างจังหวัด กับสังคมกรุงเทพฯ  ในช่วงวัยเรียนเราไม่ต้องดูแลเร่ืองค่าใช้จ่ายเอง เราไม่จ�ำเป็นต้องต่ืนเช้าทุกวัน  บางทีรูปแบบวิถีชีวิตในสังคมเมือง เราอาจจะไม่ได้เห็นเงื่อนไขในอีกด้านหน่ึง  แต่พอเข้าสู่วิถีชีวิตการ ทำ� งาน ผมเช่าอพาร์ตเมนต์อยแู่ ถวบางพลดั ต้องเดนิ ทางไปท�ำงาน ท่ีถนนวทิ ยุ ตนื่ เช้าข้ึนมาต้องน่งั รถเมล์ใหไ้ ปถงึ ออฟฟิศ 8-9 โมงเช้า กวา่ จะกลับบ้านบางทกี ็มดื แล้ว ออกจากบ้านกย็ งั ไมส่ วา่ ง เปน็ แบบ นท้ี ุกวนั ... อันนมี้ ันเป็นวถิ ชี วี ติ เดยี วทด่ี ีรึเปล่า ทำ� ไมตอนท่เี ราอยตู่ า่ ง จังหวดั สโ่ี มงเย็นก็นง่ั เลน่ ทีบ่ า้ นไดแ้ ลว้ ใช้เวลากบั ลกู ๆ ใช้เวลารอทาน ข้าวเย็นพร้อมหน้าพร้อมตากัน  มันเร่ิมมีข้อเปรียบเทียบอะไรแบบนี้ เกิดข้ึนบ่อยในช่วงวัยน้ัน...จนกระทั่งวันหนึ่งเราตอบตัวเองว่าถ้าเป็น แบบนี้บ่อยๆ มันคงตอ้ งแกไ้ ขแลว้ ละ่ ” 183

ทางแก้ของชายหนุ่มก็คือการทบทวนชีวิตว่าชอบอะไร และอยากท�ำอะไรบ้าง  ข้อสรุปท่ีได้มาก็คือตัวเขาเองผูกพันกับ ถนนพระอาทิตย์  ย่านบางล�ำพูมายาวนานต้ังแต่เม่ือตอนเรียนท่ี มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์ สาขาทา่ พระจันทร์ ถนนเส้นนก้ี ลางวันก็ เป็นถนนวัฒนธรรมพอพระอาทิตย์ตกกก็ ลายเป็นแหล่งทอ่ งเทยี่ วยาม ราตรี และเขาไมใ่ ช่คนชอบเทยี่ วกลางคนื ดังนนั้ การเปดิ รา้ นอาหาร ทเ่ี น้นเครือ่ งดื่มมนึ เมากต็ ดั ออกไปไดเ้ ลย สิ่งท่ีเขาชอบและผกู พนั มา นานกค็ อื การอ่านหนงั สือ เขารูจ้ กั หนงั สือดกี วา่ อยา่ งอืน่ เมื่อเขาแนใ่ จ แล้ว เงินเกบ็ กอ้ นสำ� คญั จงึ ถูกน�ำมาใชเ้ ปดิ ‘ร้านหนงั สือเดนิ ทาง’ เมอื่ ป ี  พ.ศ.2545 ทถ่ี นนพระอาทิตย์ “คุณโย (ปโิ ยรจน์ งามวไิ ลกร) เคยพดู วา่ ถา้ เราจะเลก็ กค็ วร เลก็ แต่ลกึ เลก็ ในแงข่ นาดแตว่ า่ ลึกในคอนเสป็ ต์ ลกึ ในความรูส้ ึก พูด ให้ชัดคือการเป็นร้านหนังสือเฉพาะทางอาจจะยังเป็นสิ่งท่ีไม่ค่อยมี ในตลาดหนังสือเมืองไทย  ถ้าอย่างน้ันเราท�ำร้านหนังสือท่ีเกี่ยวกับ การเดนิ ทางดีกว่า จึงเรม่ิ ตน้ ปีแรกของการเปน็ รา้ นหนังสอื เดนิ ทางมา ต้ังแตต่ อนน้ัน” อย่างท่ีกล่าวไปแล้วว่าการท�ำตามความฝันอาจไม่ใช่เร่ือง ยากที่สุด  แต่การอยู่กับฝันนั้นให้ตลอดรอดฝั่งมาได้ต่างหากคือส่วน ส�ำคัญ 11 ปขี องรา้ นหนงั สอื เดนิ ทาง จากทำ� เลถนนพระอาทติ ย์สถู่ นน พระสุเมรุ  ชายหนุ่มจากแดนใต้พิสูจน์ให้เห็นแล้วว่าทุกส่ิงเป็นไปได้ แต่กไ็ มม่ อี ะไรได้มาโดยงา่ ย “สรปุ ไดค้ ำ� เดียววา่ ไมม่ ีอะไรงา่ ย แตใ่ ช่ว่าเปน็ ไปไมไ่ ด้ มันไม่ งา่ ย  แต่ถา้ เชอื่ วา่ เป็นไปได้ มันกเ็ ป็นไปได้ มันเป็นไปไดใ้ นลกั ษณะ ไหน ตอนน้รี ้านอายุ 11 ปี ผมมองยอ้ นกลบั ไปแล้วเห็นภาพชดั เจนขึ้น 184

เรายังคุยกันอยู่เลยวา่ 10 ปแี รกมันยากนะ แตด่ แู ลว้ มันจะง่ายกว่า 10 ปหี ลังจากน้ดี ้วยซ้ำ� ไป มันเป็นอยา่ งน้นั เพราะ 10 ปีแรกมันเปน็ ชว่ งทีเ่ ราไมร่ ูเ้ ลยวา่ จะเจออะไรบา้ ง จะต้องท�ำอะไรบ้าง ในแงห่ นงึ่ มัน เหนือ่ ยแตก่ ส็ นกุ กับมัน พอมาถึงตอนนี้เราจะรกั ษาความสนุกกับมัน ยังไงตอ่ มันกเ็ ป็นอีกเร่ืองหนง่ึ ” อ�ำนาจเล่าต่อว่าในช่วงสี่ปีแรกของการท�ำร้านหนังสือ  เขา ต้องเป็นคนเฝ้าร้านและให้แฟนเป็นคนท�ำงานประจ�ำ  เพ่ือที่ว่าเดือน ไหนค่าใช้จ่ายของร้านติดลบจะได้มีเงินมาสมทบ  ใครจะรู้ว่าชั้นสอง ของร้านท่ีท�ำเป็นชั้นด่ืมกาแฟ  พอร้านปิดน่ันก็คือที่นอนของชายหนุ่ม เพอื่ เขาจะไดด้ แู ลร้านได้อย่างเตม็ ท่ี เพราะรา้ นหนงั สอื แหง่ น้ีต้องเปดิ บริการทุกวัน “ถามว่าคนอ่นื รเู้ บ้ืองหลังไหม มนั ก็ไมจ่ �ำเป็นตอ้ งบอก แตว่ ่าน่นั คอื สงิ่ ท่เี ราตอ้ งฝา่ ฟนั ไปให้ได้ ถามว่าอุปสรรคมนั คืออะไร...   ว่ากันตามตรงธุรกิจหนังสือมันเป็นธุรกิจท่ีเราไม่สามารถสร้างก�ำไรได้ มากในตัวมันเองอยู่แล้ว  เราเปิดร้านขึ้นมาแต่เราไม่ใช่ผู้ผลิตหนังสือ เอง เราไมไ่ ดไ้ ปซือ้ ผกั บงุ้ หรอื ลกู ชน้ิ มาปรุงเอง แตว่ ่าเราไปรบั ส่งิ ทเ่ี ขา 185

ผลิตส�ำเร็จแล้วมาขาย ซึ่งก�ำไรจะไดเ้ ท่าไหร่ เขาก็กำ� หนดมาให้เรา แล้ว เราไมส่ ามารถขายในราคาไดม้ ากกวา่ นั้น แต่วา่ ต้นทุนของเรา มันไม่ได้มาสนใจว่านคี่ อื ธรุ กจิ รา้ นหนังสือ เราจ่ายในต้นทนุ ทเ่ี ท่ากบั ธุรกจิ อ่นื ๆ เท่ากับรา้ นเหล้า ร้านอาหารทเี่ ขาสามารถสร้างก�ำไรได้ มากกวา่ เพราะฉะนัน้ โครงสร้างในตัวมันเองก็ขัดแยง้ กนั อยู่แลว้ มนั จึงทำ� ให้เราตอ้ งท�ำงาน 7 วนั ต่อ 1 สัปดาห์เป็นระยะเวลา 4 ปี ค�ำถาม ที่ตามมาคือนี่เป็นชีวิตท่ีดีรึเปล่า  คุณมีกิจการของตัวเองเพ่ือท่ีจะอยู่ ในเง่อื นไขชีวติ อย่างนีเ้ หรอ มนั ยากกต็ รงนี้เอง” ได้ใช้ชีวิตอย่างท่ีฝัน  แต่ฝันดีก็มีราคาท่ีต้องจ่าย  ที่น่าเจ็บ ปวดคอื หลายคนก็ทนจา่ ยไม่ไหว “มนั ได้อยา่ งทีฝ่ นั แต่วา่ มนั ไมใ่ ช่ชีวิตท่ฝี ัน ผมคิดวา่ หลายคน เร่มิ ตน้ แล้วอยไู่ ม่รอดกเ็ พราะตรงนแ้ี หละ แต่ถา้ ถามว่าเราอยูร่ อดมา ได้ยงั ไง... บางทเี ราตอ้ งย้อนไปว่าในอดีตเราท�ำอะไรส�ำเร็จแล้วบา้ ง ลองมองย้อนไปดูสิว่าเม่ือก่อนเราเจอปัญหาอย่างนี้เราฝ่าฟันมาได้ ยังไง ในเมือ่ เราเคยฝ่าฟันมาได้ ทำ� ไมเราจะท�ำมนั อีกคร้ังไม่ไดเ้ ชียว หรอื เมือ่ กอ่ นเราเคยเจอปญั หาเรารสู้ ึกว่าไมม่ ีทางออก แต่สุดท้ายเรา กม็ ีทางออกใหม้ นั จนได้ อนั นีก้ เ็ ปน็ แค่ปัญหาทใ่ี หญก่ วา่ เดมิ เลก็ น้อย เทา่ นัน้ เอง ลองพยายามอกี หนอ่ ยสิ ผมชอบคดิ กับตัวเองว่าเราต้อง พยายามใหถ้ งึ ที่สดุ หรือบางทเี ราคิดว่าทสี่ ดุ แลว้ กล็ องอกี นดิ สิ มนั อาจจะมีท่สี ุดกวา่ นี้กไ็ ด้นะ มนั จึงน�ำมาสู่ 4 ปีท่อี ยูร่ อดมาได้ อย่างท่ี เรยี กว่าคา้ นสายตาผู้ชม เพราะตอนท่ีผมเปิดรา้ นปแี รก หลายคนท่ี รูเ้ งอ่ื นไข รู้อัตราคา่ เชา่ รสู้ ภาพสังคมการอ่านของเมืองไทยจรงิ ๆ มี คนฟันธงมากมายว่ามันอยู่ไม่รอดหรอก  ผมก็รับฟังสิ่งเหล่านั้นเพื่อ มาตรวจสอบ ไมไ่ ดย้ ืนอยู่บนพื้นฐานลอยๆ เรารวู้ ่าเขามองยังไง แลว้ 186

เขาก็พดู อยา่ งนน้ั ดว้ ยความปรารถนาดีจริงๆ แตผ่ มนำ� ส่ิงเหล่าน้ันมา ทำ� ให้ตวั เองพยายามมากขน้ึ เอามาเป็นแรงกระตุน้ “ถามว่าคุณนอนกับร้านกาแฟมา  4  ปีได้อย่างไร  บางคืน แมลงสาบไตข่ นึ้ หนา้ มนั คอื ชีวติ ที่คุณต้องการเหรอ บางทผี มรสู้ กึ ว่า ชวี ิตท่ีดีมนั อาจไม่จำ� เปน็ ตอ้ งทำ� อย่างน้นั กไ็ ด้ แต่วา่ ท่ที นมาได้เพราะ รู้สึกวา่ ฉันทำ� ได้ ผมเชือ่ ในทศั นคตขิ องการมองโลกในแง่ดี มนั ทำ� ให้ เราพยายาม ถ้าเราปักใจเชอื่ ต้งั แตแ่ รกว่าฉันท�ำไม่ได้ เด๋ียวมันกค็ งไป ไมร่ อด มันจะนำ� มาสคู่ วามรสู้ กึ หรือการไม่พยายามจริงๆ แต่พอเรา มองโลกอีกดา้ น พลังมันก็เกดิ ขึ้นอยูเ่ ร่ือยๆ” เส้นแบ่งระหว่างการได้ท�ำงานอย่างท่ีฝันกับการหลอกตัว เองไปทุกวันว่าเรายงั ไหวนนั้ บางคร้งั กบั บางคนมันกแ็ ทบจะเป็นเส้น เดียวกนั บวกลบคูณหารแล้วกลบั ทกุ ข์มากกว่าสุข แต่นั่นไมใ่ ชส่ ่งิ ที่ เกิดกบั อ�ำนาจ เพราะเขาแน่วแนแ่ ละไม่ไดท้ �ำงานบนความเพอ้ ฝัน “ถ้าเกิดท�ำแล้วมันไม่ได้ก่อปัญหาให้การใช้ชีวิตของเราต้อง ตดิ ขัด ผมคิดวา่ มันกช็ ัดเจนในตวั มนั เองว่ามนั คอื สง่ิ ทเ่ี กิดขึ้นจริง สง่ิ ท่ีเราไดจ้ ริงจากการท�ำสงิ่ เหล่านัน้ มันอาจจะดเู พอ้ ฝันแตผ่ มไมค่ ิดวา่ เป็นภาพลวงตา ทุกวนั นรี้ า้ นหนังสอื ของเรากไ็ ม่ได้ขาดทนุ แตว่ ่าก็ไม่ ได้มีก�ำไรเยอะ ถ้าเกิดว่ามนั อยู่ในสภาวะตอ้ งหาเงินท่อี น่ื มาโปะตลอด แลว้ เรายงั ทนอยกู่ บั มันอีก แปลวา่ สิ่งที่คณุ ท�ำอยตู่ อนนี้มันอาจจะไม่ ตอบโจทย์ด้านธรุ กจิ แล้ว “ร้านหนังสือท่ีเราท�ำตอนแรกเราอาจจะมองแค่ว่าได้ท�ำ อะไรสักอย่างท่ีฉนั ชอบ แต่วา่ พอผา่ นไปสักระยะหน่งึ ผมรู้สกึ วา่ มันมี คุณคา่ บางอย่างเกดิ ขน้ึ ในตัวเราเหมือนกัน ไม่ใช่คณุ ค่าที่ยนื อยูล่ อยๆ 187

ผมรู้สึกวา่ ถ้าเราสามารถบาลานซส์ องอย่างได้ หนึ่ง มติ ิในการดำ� รง ชวี ติ ของเราเอง หมายถึงว่าทำ� รา้ นแล้วไมข่ าดทุน มีเงนิ กินข้าวได้ ก็ ถือว่าผ่าน สอง ถ้าทำ� แล้วมนั สรา้ งมลู ค่าอยา่ งอน่ื เพม่ิ ได้ ผมเพิ่งคน้ พบคำ� นจี้ ากลูกค้าเม่อื ไมก่ ่ีวันก่อน เขามองวา่ ร้านหนังสือเป็นธุรกิจ ทางวฒั นธรรม เปน็ ธรุ กิจอกี แบบหนง่ึ ทไ่ี ม่ได้เอาก�ำไรสูงสุดเป็นทต่ี ้งั ขณะเดียวกันมนั กส็ รา้ งทุนอีกแบบหนึง่ ซ่งึ ธรุ กจิ หลายอยา่ งสรา้ งไม่ ได้ ทนุ ท่วี า่ ก็คอื ความรู้ ผมเชอื่ ว่าความรูเ้ ป็นสงิ่ สำ� คัญ การที่จะท�ำให้ คนมีความรู้ก็คือการเอาความรู้ไปให้เขานี่แหละ  ร้านหนังสือก็เป็น ธุรกิจลักษณะนั้น  คือการเปิดโอกาสให้คนได้เจอสิ่งที่มีคุณค่าส�ำหรับ เขา มนั คอื ต้นทุนทางสังคมอยา่ งหน่ึง คือวัฒนธรรมอย่างหนง่ึ ทเ่ี รา น่าจะส่งเสริม มันเป็นเรื่องของมูลค่ากบั คณุ ค่า ทำ� ธุรกจิ แล้วยดึ มลู คา่ อย่างเดยี วก็คงตอ้ งเอากำ� ไรเป็นหลกั ท�ำอะไรก็ได้ทใ่ี ห้ก�ำไรสูงสดุ แต่ ถ้ายดึ คุณคา่ บา้ งก็ต้องคิดใหม้ ากขนึ้ ” ชายหนุ่มกล่าวด้วยแววตาของ คนท่แี นใ่ จแล้วในสง่ิ ทเ่ี ลอื ก ตอ่ ใหเ้ ดมิ พันสูงกว่าน้ี เขากจ็ ะยอมเสย่ี ง เพราะเขารวู้ ธิ ที ีจ่ ะเปลย่ี นความเส่ียงใหเ้ ป็นความสขุ ได้ เหตุการณ์ส�ำคัญที่อ�ำนาจนึกถึงอยู่เสมอในช่วงท่ีเขาตัดสิน ใจเปิดร้านหนังสือ  นั่นก็คือเม่ือตอนท่ีเขาเร่ิมท�ำงานประจ�ำใน กรงุ เทพฯ  ไดไ้ มน่ าน เพอื่ นท่ีปกั ษ์ใตส้ ่งการด์ แตง่ งานมาให้ จากนน้ั ไม่ ก่ีวันว่าท่ีเจ้าบ่าวก็ประสบอุบัติเหตุเสียชีวิต  จากการ์ดแต่งงานกลาย เป็นการ์ดงานศพ  “เขาขับมอเตอร์ไซด์ออกไปซื้อของแล้วก็ถูกรถชน มันจึงนำ� ไปสู่ความรสู้ กึ ว่าชวี ิตคนมนั นดิ เดยี วเอง สัน้ มาก จากชีวิตท่ี เคยคิดวา่ ยาว เอาเขา้ จรงิ มนั สามารถพลกิ ผันได้ตลอดเวลา คุณไม่รู้ ด้วยซ�้ำว่าพรุ่งน้ีจะเกิดอะไรข้ึน...  แทนท่ีเราจะต้องทนกับส่ิงท่ีเราไม่ ชอบ ทำ� ไมเราไมม่ าทนกบั ส่ิงทเ่ี ราชอบละ่ ถ้าส่งิ ทเี่ ราชอบมันต้องใช้ เวลานานหน่อยในการเดินไปสู่จุดท่ีประสบความส�ำเร็จ  ถ้าคุณเร่ิม กา้ วตอนน้ี 10 ปีของคณุ มนั ก็เร็วกวา่ 10 ปขี องคนอ่ืน” 188

“มีหนังสือเล่มหน่ึงบอกว่าคนเราควรจะใช้ชีวิตให้เป็นต�ำนาน ของตัวเอง เราไมไ่ ด้ใชช้ วี ิตให้เปน็ ต�ำนานเพื่อไปคุยให้ใครฟัง แต่ใน ชวี ิตของแต่ละคนกค็ วรจะภมู ิใจในสง่ิ ทีท่ ำ� มา ไม่ใช่ผ่านไป 50-60 ปี แล้วมองยอ้ นกลับไป ฉนั ไม่ได้รู้สึกภมู ใิ จในสงิ่ ท่ีฉันท�ำเลย ท�ำไมตอน นน้ั ฉันไมท่ ำ� อยา่ งน้ีนะ ผมไมอ่ ยากใช้ชีวติ อย่างน้ัน เพราะชีวิตมันส้นั ” ใช่แล้ว ชีวติ คนนัน้ กินเวลาบนโลกแคว่ ูบเดยี ว แต่ส่ิงทีเ่ ราได้ ทำ� ลงไปขณะทย่ี ังมลี มหายใจตา่ งหากท่จี ะอยตู่ อ่ ไปได้อกี นาน สิง่ น้นั ไม่จ�ำเป็นต้องยิ่งใหญ่เสมอไป  อาจเป็นสิ่งเล็กๆ  ท่ีเติมเต็มจิตใจแก่ ผ้คู น ให้พวกเขาได้คดิ ได้หัวเราะกับตวั เองอย่างมีความสขุ แมใ้ นวันท่ี มืดหม่น สง่ิ เล็กๆ ที่วา่ อาจเปน็ แค่รา้ นหนังสอื สักแหง่ ก็ได้ ผ ม ช อ บ คิ ด กั บ ตั ว เ อ ง ว ่ า เ ร า ต ้ อ ง พยายามให้ถึงท่ีสุด  หรือบางทีเราคิดว่าท่ีสุด แล้ว  ก็ลองอีกนิดสิ  มันอาจจะมีที่สุดกว่านี้ กไ็ ด้นะ 189

วลิ นั ดา เอีย่ มสอาด คนตัวเลก็ ผู้ท�ำงานเคียงขา้ งนายกรัฐมนตรี งานประเภทหนึ่งซึ่งอาจ จะเป็นงานท่ีใครหลายคนไม่เคย นึกถงึ น่ันกค็ ืองานท่ีไดเ้ หน็ ความ เป็นไปของประเทศชาติผ่าน ผู้น�ำ  การได้มีส่วนร่วมไม่มากก็ น้อยส�ำหรับการสนับสนุนนายก รัฐมนตรีของประเทศไม่ว่าจะเป็น ใครก็ตาม  ให้มีความพร้อมและ ท�ำงานเพ่ือประเทศไทยได้อย่าง ไมข่ าดตกอะไรไป งานทหี่ ลาย คนไม่คุ้นหูแต่มีความส�ำคัญมาก ส�ำหรับหน้าตาของประเทศที่จะ ถูกสื่อออกไป วิลันดา เอยี่ มสะอาด สาววัย 30 ปี จากส�ำนักเลขาธิการนายก รัฐมนตรีเป็นส่วนหนึ่งของผู้อยู่เบ้ืองหลังงานส�ำคัญดังกล่าว  งานในส่วน ของเธอก็คือการประสานงานด้านการต่างประเทศ (ภูมิภาคยุโรป)  ของ นายกรฐั มนตรีและรองนายกรฐั มนตรี อาทิ การเดินทางเยือนตา่ งประเทศ การประชมุ นานาชาติ การเข้าพบของแขกต่างประเทศ การประชุมเพอ่ื หา ทางแก้ไขปญั หาทเี่ กี่ยวข้องกับการตา่ งประเทศ 190

เธอจบปริญญาตรีคณะรัฐศาสตร์  ความสัมพันธ์ระหว่าง ประเทศ  จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย  และปริญญาโทด้าน MA International Communications จาก University of Leeds ประเทศ อังกฤษ  ความใฝ่ฝันตอนเด็กของเธอก็คือการได้เดินทางไปรอบโลก หากไม่ใช่การเที่ยวเล่นแต่งานที่ท�ำน้ันต้องมีประโยชน์ด้วย  วิลันดา สนใจงานทางด้านการทูตอยู่แล้ว  เธอจึงเลือกเดินมาในเส้นทางที่ ชัดเจน “เคยมคี นบอกเราวา่ คนทีเ่ รยี นแพทย์ คุณสามารถรกั ษาคน หนึ่งคนได้ แต่รฐั ศาสตร์แม้จะรักษาคนหนง่ึ คนไมไ่ ด ้ แต่เราดภู าพองค์ รวม มองสังคม มองประเทศไปถงึ ประชาคมต่างๆ เราจะดูแลบุคคล ในองค์รวมมากกว่า  ถึงแม้ผลงานมันจะช้ากว่าจะเห็นประโยชน์ได้ อาจจะมีอปุ สรรคบ้างแตม่ ันกส็ ามารถท�ำประโยชน์ใหค้ นอน่ื ได้ด้วย ก็ เลยคดิ ว่ามาทางน้ีดีกวา่ ” งานส่วนใหญ่ของเธอคือการท�ำหน้าที่เป็นหน่วยงานกลาง ทีร่ วบรวมขอ้ มลู ตา่ งๆ แล้วมาประมวลวเิ คราะห์ กอ่ นทจ่ี ะเสนอให้ นายกรัฐมนตรีพิจารณาอีกทีว่าจะท�ำอย่างไรต่อไปกับเหตุการณ์ ต่างๆ  “งานของเราจะเป็นงานเก่ียวกับด้านต่างประเทศ  ท่ีมีโอกาส ดูแลก็คือภมู ภิ าคยโุ รป ดูแลหนว่ ยงานต่างๆ ไม่วา่ จะเปน็ เอกชนหรือ ภาครัฐท่ีเก่ียวข้องกับยุโรปทั้งหมด  ไม่ว่าจะเป็นอังกฤษ  หรือประเทศ ต่างๆ รวมถงึ ภาคเอกชน บรษิ ัทต่างๆ ทม่ี สี ัญชาตอิ ังกฤษหรอื ยโุ รปท่ี มปี ฏสิ ัมพันธ์กบั ท่านนายกฯ เราก็เปน็ หนว่ ยงานกลางทีป่ ระสานงาน สมมุติว่ามีเร่ืองน้ีเข้ามา  เราก็มาหาข้อมูลว่ามีอะไรเพ่ิมเติมอีกไหมท่ี ท่านนายกฯ จะต้องรบั ทราบและใชใ้ นการพิจารณางานตอ่ ไป” 191

ผลงานเด่นๆ  ของเธอที่ผ่านมา  ก็คือการประสานงานการ เขา้ ร่วมการประชมุ ผ้นู �ำเอเชีย-ยโุ รป (ASEM) ของนายกรฐั มนตรีนาย สมชาย วงศส์ วัสด์ิ และ นายอภสิ ทิ ธ์ิ เวชชาชวี ะ / ประสานงานการ เยือนสหราชอาณาจักรของนายกรัฐมนตรี นายอภิสิทธ์ิ เวชชาชีวะ/ ประสานงานการเข้าเฝ้าหารือข้อราชการของนายกรัฐมนตรี (นาย อภิสทิ ธ์ิ เวชชาชีวะ และ นางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวตั ร) กบั เจา้ ชายแอน- ดรวู ์ ดยุกแห่งยอร์ก “อาเซมเป็นการประชุมของผู้น�ำยุโรปกับเอเชียรวมกันเป็น เวทีเดียว งานของเรากม็ ีหนา้ ที่ในการจดั การประสานงานท้ังหมด ท้งั จัดทริปที่ต้องเดินทางของท่านนายกฯ  และคณะผู้น�ำท่ีมาประชุม ท่ีพักโรงแรม  การเดินทาง  อาหาร  เอกสารการประชุม  วาระงาน ท้ังหมดว่าท่านนายกฯ  ต้องท�ำอะไรบ้าง   รวมถึงความร่วมมือจาก หน่วยงานท่ีเก่ียวข้อง  โดยเฉพาะอย่างยิ่งกระทรวงการต่างประเทศ ที่เขาจะดูแลโดยเฉพาะ  น�ำข้อมูลมาให้ท่านนายกฯ  ด้วยว่าเร่ือง น้ีประเทศไทยเรามีผลประโยชน์อะไรอย่างไรบ้าง  เราจะสามารถ เจรจาหาความร่วมมือกับประเทศท่ีอยู่ในยุโรปได้อย่างไร  แล้วก็จัด ก�ำหนดการกบั ผูน้ �ำประเทศต่างๆ ท่เี ราสามารถเจรจาความรว่ มมอื ต่อ ไปได้ ล่าสุดก็มีโอกาสท�ำวาระให้ท่านนายกฯ ย่ิงลักษณ์ปรึกษา ราชการกับเจ้าชายแอนดรวู ์ ดยกุ แหง่ ยอรก์ ความท้าทายคอื เจ้าชาย แอนดรูว์เสด็จมาเป็นพระราชอาคันตุกะส่วนพระองค์แล้วท่านก็เสด็จ มาไม่บ่อยนัก  เราก็ต้องหาโอกาสน้ีท�ำให้การเจรจากับท่านได้รับผล ประโยชน์สูงสุด  เพราะว่าท่านทรงมีบทบาทในด้านการพัฒนาความ ร่วมมือระหว่างไทยกับสหราชอาณาจักรด้วย  แล้วเราก็ได้เป็นส่วน 192

หน่ึงทมี่ ีโอกาสเสนอข้อมลู ให้ทา่ นนายกรัฐมนตรี เพ่ือให้ทา่ นหยิบยก ไปใช้ในการหารือระหว่างท้งั สองฝา่ ย เพราะวา่ บทสนทนาน้ไี มใ่ ชจ่ ะมี ผลกระทบแค่สองคน ดว้ ยทั้งสองทา่ นเปน็ ผนู้ ำ� และมบี ทบาทสูง เราก็ อยากให้ชว่ งเวลาส้ันๆ นีป้ ระเทศชาติได้รับผลประโยชนส์ ูงสดุ ” งานของวิลันดาจึงแทบจะไม่มีโอกาสให้กับความผิดพลาด แต่การท�ำงานเป็นทีมก็ช่วยให้ทุกอย่างเดินหน้าต่อไปได้อย่างราบ รน่ื ความส�ำคญั ของงานนก้ี ค็ ือไมว่ า่ จะเปน็ ใครท่ีขน้ึ มาดำ� รงตำ� แหน่ง นายกรัฐมนตรีด้วยสถานการณ์ทางการเมืองแบบไหน  จุดยืนของ ส�ำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรีก็ต้องชัดเจนในการท�ำหน้าที่สนับสนุน นายกฯ ทกุ คนทกี่ า้ วเขา้ มา ไม่มเี ลือกขา้ งเลือกขั้ว “อยู่ตรงน้ีเราจะใกล้กับการเมืองมาก  มีผู้ใหญ่บางท่าน สอนวา่ ถา้ มีโอกาสใหท้ �ำงาน คณุ ไม่ได้ทำ� งานเพื่อคนใดคนหนง่ึ คุณ ท�ำงานเพื่อประชาชน  อย่ายึดติดว่าคุณท�ำงานให้ใคร  ดังนั้นโดยท่ี ตัวเราเองเป็นข้าราชการประจ�ำ  เรามีโอกาสได้มองนโยบายหรือผล ประโยชน์ตา่ งๆ ในระยะยาวมากกว่า เราไม่ใช่การเมืองท่ีเขา้ มาแล้ว เปล่ียนไป  เราก็จะคิดและยึดหลักอันน้ีดีกว่า  ยึดหลักผลประโยชน์ ของประเทศระยะยาว การเมอื งมีกระทบบ้าง มกี ารเปลีย่ นผา่ น พอ เจ้านายเปล่ียนไปแต่ละท่านก็จะไม่เหมือนกัน  แต่โชคดีว่านโยบาย เกยี่ วกบั การตา่ งประเทศ แต่ละพรรคที่เขา้ มาจะไม่มกี ารเปล่ียนแปลง นโยบายระหว่างประเทศ  เราก็จะท�ำงานง่ายขึ้น  ไม่ใช่เร่ืองอะไรที่ เป็นผลกระทบต่อมวลชนที่เขาจะมาใช้หาเสียงกันได้  เรามองระยะ ยาวเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างประเทศท่ียังไงก็ตามถึงประเทศจะ เปลยี่ นพรรค มันกต็ อ้ งคงความสัมพันธ์ระหวา่ งประเทศให้แน่นแฟน้ แลว้ ก็ขยายตัวมากขน้ึ ” 193

วิลันดาบอกว่างานของเธอ เปรียบเสมือนฟันเฟืองเล็กๆ  ที่ช่วย หมุนประเทศชาติ โดยเธอมใี นหลวง เ ป ็ น แ บ บ อ ย ่ า ง ว ่ า เ ร า ท� ำ ง า น เ พ่ื อ ประชาชน   “ที่ท�ำงานมีรูปในหลวงต้ังอยู่ ถ้าเราเหน่ือยหรือเจออปุ สรรค ทอ้ แท้   เราจะท่องในใจว่าเรามาท�ำงานเพราะ เราเป็นข้าราชบริพารในพระบาท- สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว  เราก็เลยท�ำงาน ได้ต่อไป  และถึงแม้จะมีอะไรมา กระทบจิตใจ  สิ่งที่เราคิดได้ก็คือเรา ต้องท�ำงานให้ดีที่สุดเท่าท่ีเราท�ำได้ เพราะถ้าเราท�ำไม่ดี  เราจะมาเสียใจ ทหี ลัง ทอ่ งไวว้ า่ เราต้องท�ำใหด้ ีทีส่ ดุ ” “ในหลวงเป็นแรงบันดาลใจในการท�ำงาน  เพราะเท่าที่ เห็นต้ังแต่เด็กๆ  ท่านท�ำงานเพื่อประชาชน  ท่านท�ำงานโดยไม่มีผล ประโยชนอ์ ะไรเหมอื นนกั การเมอื งตา่ งๆ แตท่ า่ นกท็ รงทำ� เรามโี อกาส เปน็ ขา้ ราชการทำ� งานในระยะยาวเหมือนทา่ น เรากอ็ ยากใชโ้ อกาสนี้ ซึ่งแม้มันจะไมม่ ีหนา้ ท่อี ะไรมากนัก เป็นขา้ ราชการตวั เล็กๆ แตอ่ ยา่ ง น้อยเรากม็ สี ทิ ธิไ์ ด้ท�ำ มีโอกาสท�ำเพ่อื ส่วนร่วม อีกอยา่ งคอื เราโชคดที ่ี มีครอบครัวและเพอื่ นฝงู ที่สนบั สนนุ ตรงนี้ คอ่ นข้างเปน็ แรงบนั ดาลใจ ที่ดี” 194

มีอยู่ครั้งหนึ่งท่ีเธอได้มีโอกาสเข้าไปรับสายโทรศัพท์ใน องค์กรของรัฐบาลแห่งหน่ึง  ที่ให้ประชาชนโทรเข้ามาพูดคุยว่า ต้องการอะไรหรืออยากได้อะไรบ้าง  เธอจึงได้สัมผัสถึงความแตกต่าง ทางทัศนคติทางการเมืองของผู้คน  และความต้องการท่ีจะมีชีวิตที่ดี ขน้ึ “รู้สึกว่ามีคนอีกหลายกลุ่มท่ีต้องการอะไรท่ีแตกต่างกับเรา แล้วเรามีโอกาสไหนที่จะท�ำให้เขาได้บ้าง  ความเป็นนโยบายต่าง ประเทศ ชุมชน หรอื คนหลายคนอาจจะแตกตา่ งกนั แต่เราก็อาจจะ ช่วยเขาได้ เช่น เคยคิดว่าของราคาแพง พืชผักราคาแพง การตา่ ง ประเทศจะมีนโยบายอะไรทจ่ี ะช่วยเขาไดบ้ า้ ง อย่างเชน่ น�ำสนิ ค้าของ เกษตรไทยไปชว่ ยใหม้ ตี ลาดในตา่ งประเทศมากขนึ้ เราก็จะใชโ้ อกาส ไปทำ� ให้ในสว่ นนน้ั คร้ังหนึง่ ตอนรับโทรศพั ท์เคยมคี ุณลงุ โทร.มาบอก วา่ เขาได้เงินเดือนเดอื นละ 400 บาท แตเ่ ขาอยู่ไดน้ ะ เรากศ็ รัทธาใน ตัวเขา ถา้ มีโอกาสทำ� ให้ชีวิตเขาดีขึน้ มนั กน็ ่าจะดี แม้เราจะเปน็ เพียง คนตวั เล็กๆ ก็ตาม” คนตวั เลก็ ๆ แบบเธอนแ่ี หละท่ีจะชว่ ยเปลย่ี นแปลงสงั คมนีไ้ ด้ ขอเพียงแคข่ นาดหัวใจไมเ่ ลก็ ตามไปดว้ ยเท่าน้ัน เราต้องท�ำงานให้ดีที่สุดเท่าที่เราท�ำได้ เพราะถ้าเราท�ำไม่ดี  เราจะมาเสียใจทีหลัง ทอ่ งไว้วา่ เราต้องท�ำใหด้ ีทสี่ ุด 195

นพ.แท้จริง ศิรพิ านิช เ ม า ไ ม ่ ขั บ   ข ยั บ สิ ท ธิ ผู ้ ใ ช ้ ถ น น เพราะชวี ติ คนมคี ่าเกนิ กวา่ จะสูญเสยี เวลาท่ีเราได้ยินเร่ืองเมาแล้ว ขบั คนสว่ นใหญ่นกึ ถึงอะไรบ้าง? เรื่องไกลตัวมันคงไม่เกิดขึ้น กับเราหรอก  หรือถ้าเกิดขึ้นมาก็แค่ ดวงไมด่ ี ไปทำ� บญุ ชว่ ยได้ น่นั เปน็ สิ่งที่นายแพทย์แท้จริง ศริ พิ านิช ได้ยนิ มา ตลอด 20 ปีในการรณรงคเ์ รอ่ื งการไมด่ ่ืมสุราขณะขบั รถเพื่อ ลดการเกดิ อบุ ัติเหตุบนทอ้ งถนน แต่ความเป็นจริงแล้วส่ิงที่ ผู้คนเชอื่ นน้ั ถูกหรอื ไม่ จ�ำนวนตัวเลขผู้เสียชีวิตบนท้องถนนท่ีลดจ�ำนวนลง กว่า 6,000 คนต่อปี นคี่ ือเรอื่ งของดวงใชไ่ หม? ย้อนเหตุการณ์ไปเมื่อปี พ.ศ.2535  เม่ือคุณหมอ แท้จริงยังเป็นจักษุแพทย์ท่ีโรงพยาบาลราชวิถี  และเม่ือทาง กระทรวงสาธารณสขุ มโี ครงการเกย่ี วกบั เรอ่ื งอบุ ตั เิ หตจุ ราจร   เขาก็ได้เข้าไปมีส่วนร่วมในการท�ำงานนี้และมองเห็นว่ามี เพียงรถจากมูลนิธิต่างๆ ท่ีไปรับคนเจ็บตามจุดเกิดอุบัติเหตุ   แต่โรงพยาบาลเองกลับไม่มีรถฉุกเฉินที่จะไปรับผู้บาด 196

เจ็บเหล่าน้ัน  เขาจึงก่อต้ังศูนย์นเรนทร  กระทรวงสาธารณสุขข้ึนมา เพื่อเป็นหน่วยกู้ชีพท่ีจะช่วยปฐมพยาบาลและจัดส่งคนไข้มายังโรง พยาบาลอย่างถูกวิธี  จากท่ีมีประจ�ำอยู่แค่โรงพยาบาลราชวิถี  ก็ได้รับ ความนยิ มไปตามโรงพยาบาลทุกแห่งจนถงึ ปัจจบุ นั “คนท่ีเราไปรับมา  80-90  เปอร์เซ็นต์  ส่วนใหญ่เกิดจาก อุบตั ิเหตรุ ถชน กรณีเรอ่ื งโรคหัวใจนอ้ ยมากในสมัยนน้ั เราก็สงั เกตวา่ ทำ� ไมคนท่ีขับรถชนเมามาท้งั นั้น เมาแอ๋กนั มาเลย เราจึงมานง่ั ลองท�ำ สถติ ดิ ู กพ็ บว่าสาเหตมุ าจากอาการเมาทัง้ ส้นิ อย่างนต้ี ายแน่ ถา้ ไม่ ตัดสาเหตุ มวั แตไ่ ปรับคนเจ็บมนั ไม่มีทางจบ เหมอื นโรคเอดสท์ ่ผี ู้คน ไมป่ อ้ งกัน ไมใ่ ส่ถุงยาง ปล่อยให้ตนเองเป็นเอดส์กันมากมาย หมอก็ รักษาไม่ไหว มนั จึงตอ้ งป้องกันที่สาเหตุ แล้วอบุ ตั เิ หตุท�ำไมเราถึงไม่ ปอ้ งกันดว้ ยล่ะ” น่นั จึงเริ่มเปน็ ทม่ี าของโครงการรณรงค์ ‘คนรุ่นใหม่ ดื่มสุรา แลว้ ไมข่ บั รถ’ ซง่ึ สงั คมไทยในตอนนนั้ ยงั ไมเ่ ขา้ ใจและมองวา่ เป็นเรื่อง ไม่จ�ำเปน็ อกี ทั้งดจู ะเกินหน้าทีข่ องกระทรวงสาธารณสขุ ด้วย “มันไม่เหมือนกับโรคไข้เลือดออก  หมอท�ำลายแหล่งยุง ฉดี ยา พน่ ควัน ซง่ึ เปน็ เรื่องของกระทรวงสาธารณสขุ แตพ่ อมาเร่ือง นี้มันใช่หน้าท่ีของหมอรึเปล่า  การไม่ใส่หมวกกันน็อกหรือขับรถเร็ว หมอจะไปจับได้ยังไง  หรือคนกินเหล้าเมามันก็ไม่ใช่เรื่องของหมอ” จากจุดนี้เองคุณหมอแท้จริงจึงไปขอความร่วมมือจากคุณด�ำรง  พุฒ- ตาล  เจ้าของหนังสือคู่สร้างคู่สม  และเป็นพิธีกรที่มีชื่อเสียงมากใน ตอนน้นั นัน่ จงึ เป็นทม่ี าของการกอ่ ต้ัง ‘ชมรมเมาไม่ขบั ’ ซึ่งใช้เวลา ในการทำ� งานรณรงค์อย่หู ลายปี จนเรม่ิ กอ่ ต้งั เปน็ มูลนิธิ มีคนเข้ามา ท�ำงานในรูปแบบองค์กรอย่างจริงจัง  ไม่ใช่ใช้บริการจิตอาสาเหมือน 197

แต่กอ่ น และการกา้ วเขา้ มาของ สสส. (ส�ำนกั งานกองทุนสนับสนุน การสร้างเสรมิ สขุ ภาพ) ท่ีเหน็ ความสำ� คญั ของโครงการต่างๆ ทค่ี ุณ หมอแท้จริงน�ำเสนอมา  จนน�ำไปสู่จุดเปลี่ยนส�ำคัญคือการผลักดัน โครงการเหล่าน้ใี หเ้ ปน็ กฎหมาย เชน่ การไม่ให้สถานโี ทรทัศน์โฆษณา เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในเวลาที่ก�ำหนด  ไม่ให้ขายสุราในปั๊มน้�ำมัน เปลี่ยนแปลงกฎหมายลงโทษคนเมาแล้วขับ  ก�ำหนดให้มีวันงดเหล้า เข้าพรรษา  การจัดต้ังวันงดด่ืมสุราแห่งชาติ  และน�ำไปสู่การผลักดัน ในการตั้งด่านตรวจวัดระดับแอลกอฮอล์ตามท้องถนนของเจ้าหน้าที่ ต�ำรวจจนสำ� เรจ็ “เม่ือกอ่ นไม่มีโครงการ 7 วนั อันตราย เรากค็ น้ ตัวเลขผเู้ สยี ชีวิตจากอุบตั ิเหตุทางรถยนต์นับจากวนั ท่ี 31 ธนั วาคมของปี ก็พบว่า มคี นตายในช่วงน้สี งู ถงึ 700 คน ผมจงึ ไปคุยกบั รฐั บาลในเรอ่ื งการ รณรงค์โครงการ 7 วนั อนั ตราย พยายามรณรงค์ในช่วงวนั สงกรานต์ กบั วันปีใหม่ มาถงึ ขณะนี้คนไทยในระดบั หนง่ึ รู้แล้ววา่ ถา้ เมาแล้วไม่ ควรขบั รถ รู้นะ  แตป่ ฏบิ ัตริ ึเปล่าก็เปน็ อกี เรอื่ งหน่งึ ซงึ่ เมื่อกอ่ นตอนเรา ไปรณรงค์นั้นชาวบ้านหัวเราะใส่เราเลย  หมอเอาอะไรมาพูด  คนไทย กินเหล้าทั้งบา้ นท้งั เมือง...คือคนกินเหลา้ กก็ นิ ไป คนขบั รถก็ขับไป แต่ สองอยา่ งนี้มันไปด้วยกันไม่ได้ คุณจะกนิ แลว้ ไมข่ บั รถกเ็ ร่อื งของคณุ แต่ท่ีเราเห็นแน่ๆ  ว่าถ้าคุณกินแล้วมาขับรถ  คุณท�ำความเดือดร้อน ให้คนอนื่ นะ ตับไต สมอง เส้นเลอื ด หวั ใจของคนกนิ เหล้าเราไมเ่ ดือด รอ้ นเลย เขาจะกนิ ใหต้ ายกไ็ มเ่ ดือดรอ้ น แต่ถา้ กินแล้วมาขบั รถ ไตของ ผม ศรี ษะผมอาจจะไมเ่ หลือเพราะคุณ ตรงนค้ี ือเหตผุ ลวา่ ท�ำไมเรา ต้องมารณรงค์เร่อื งนี้ เพราะเขาไมไ่ ด้ทำ� ลายแคส่ ุขภาพตัวเอง” 198

“ส�ำคัญที่สุดส�ำหรับคนไทย  ผมคิดว่าพวกเขายังมีความเชื่อ วา่ อุบตั เิ หตุเป็นเรอ่ื งของเวรกรรม เป็นเร่ืองของดวง หรอื โชคชะตา จะ เมาแคไ่ หน ดวงดีกไ็ ม่เปน็ ไร แต่ถ้าไมเ่ มาแลว้ ดวงไม่ดีกอ็ าจจะเกิด อุบัติเหตุได้  น่ีคือแนวความคิดที่เราได้ยินมา  แต่ท่ีจริงแล้วมันไม่ใช่ มันมีสาเหตุทั้งนั้น  อย่างที่พระพุทธเจ้าบอก  มันมีเหตุน้ีเพราะมันมี ส่ิงนมี้ า ก็ลองดูสถิ า้ คุณขบั รถดี ขับรถไม่เรว็ ไม่ดมื่ สุรา โอกาสเกดิ อบุ ตั ิเหตมุ นั กจ็ ะนอ้ ยลง” และเหมอื นโชคชะตาจะต้องการพิสจู น์คุณหมอแทจ้ ริง เมื่อ  5  ปีท่ีแล้วขณะท่ีเขาและภรรยาก�ำลังขับรถยนต์กลับ บ้านของคุณพ่อที่จังหวัดสระบุรี  เป็นเวลายามเย็นของช่วงหลังงาน สงกรานต์ได้ไม่ก่ีวัน  ท้ังท่ีใกล้จะถึงบ้านแล้วแต่จู่ๆ  ก็มีรถเก๋งส่วน บุคคลพุ่งเข้าชนรถของเขาอย่างแรงจนกล้ิงไปกระแทกก�ำแพงบ้าน โชคดีท่ีเขาแค่กระดูกแขนหัก  แต่โชคดีกว่าที่ภรรยาบาดเจ็บไม่มาก รถที่กอ่ เหตุขับหนไี ปแล้วเคร่อื งยนตเ์ สยี อยไู่ ม่ไกล เขาเดินไปเพอ่ื ท่จี ะ เจรจา และเขาแทบชอ็ กเมอ่ื ได้เห็นกบั ตาตนเองว่าผู้ขับท่ีเดินออกมา จากรถนั้นมีอาการเมาสุราอย่างหนัก 199

ผรู้ ิเรมิ่ โครงการเมาไม่ขบั กลับถูกคนเมาขบั รถชนเสยี เอง ถา้ ไม่ใช่มุขตลกร้ายจากพระเจ้า  ก็คงเป็นบททดสอบคร้ังใหญ่ส�ำหรับ คุณหมอแทจ้ รงิ ความโกรธท่ตี นและครอบครัวบาดเจบ็ หรอื ทรพั ย์สิน เสยี หาย เทยี บไมไ่ ด้กับความรู้สึกวา่ คนที่เมาแล้วขบั รถยงั มอี ยู่อกี มาก นัก และตวั ของคณุ หมอเองกต็ กอยใู่ นตำ� แหนง่ ของผูใ้ ช้ท้องถนนท่ถี ูก ลิดรอนสทิ ธิจากคนเมา จนน�ำไปสู่การกอ่ ต้งั เครอื ข่าย ‘เหยือ่ เมาแล้ว ขับ’  เพื่อให้พวกเขาได้รับสิทธิที่พึงจะได้จากอุบัติเหตุที่เขาเองไม่ได้ เปน็ ผู้ก่อ และคุณหมอแท้จริงก็ก้าวข้ึนสู่การเป็นกรรมการสิทธิมนุษย- ชนแห่งชาติ “ผมท�ำเร่ืองสิทธิความปลอดภัยบนทอ้ งถนน คนท่ีตายไม่ได้ รับการเหลียวแลช่วยเหลือและการรักษาพยาบาล  จนมาถึงตอนนี้ ท�ำเร่ืองเมาไม่ขับ  ก็ช่วยคนในเรื่องของสิทธิที่เขาพึงจะได้ที่จะไม่โดน คนเมาขบั รถชน แตค่ นไทยไม่ไดน้ กึ วา่ เรือ่ งนีเ้ ปน็ เรื่องของสิทธิ ถาม วา่ ท�ำไมไมน่ กึ ก็เพราะคิดว่าเปน็ เร่ืองของดวงซวย ในเรื่องอยา่ งนใี้ น ประเทศที่เขาเจริญแล้วหรือที่รัฐบาลเอาใจใส่ในชีวิตและทรัพย์สิน ของผู้คน  เขาถือว่าชีวิตและทรัพย์สินหรือความปลอดภัยในชีวิต เป็นสิทธิเบ้ืองต้นที่ประชาชนต้องได้รับ  ก็เหมือนคุณเดินอยู่ดีๆ  แล้ว มีคนมาตีหัว  อย่างน้ีต�ำรวจต้องจัดการเลย  แม้กระทั่งในกรุงเทพฯ ข้ึนสะพานลอยแล้วกลัวโดนจ้ีก็ยังมีกล้องแทบทุกสะพานลอยคอย สอดส่อง เพราะสิทธใิ นชวี ิตน้นั ชวี ิตส�ำคญั ท่สี ดุ ” “รัฐบาลต้องมองว่าคนเมาแล้วขับมันเหมือนมลพิษ  คนเมา คนที่ไม่ควรมาขับรถก็ต้องไม่มาขับ  เท่ากับว่าพวกเขาไม่สามารถ 200