บั้งไฟ

ประเพณบี ุญบ้งั ไฟ

คาํ นํา E book นีจ้ ัดทําขึ้นเพือ่ เปนสวนหนึ่งของ วชิ าคอมพวิ เตอร ชนั้ ม.3/4 เพอื่ ใหไ ดศ กึ ษา หาความรเู รื่อง บญุ บั้งไฟและไดศ กึ ษาอยา ง เขาใจเพอื่ เปนประโยชนกบั การเรียน

ประวัติความเปน มาของบญุ บัง้ ไฟ ประเพณบี ญุ บัง้ ไฟ เปน ประเพณีหนง่ึ ของภาค อสี านของไทยรวมไปถึงลาวโดยมตี ํานานมาจาก นทิ านพื้นบานของภาคอีสานพยาคนั คาก เรอื่ งผา แดงนางไอ ซึ่งในนิทานพื้นบา นดงั กลาว ไดก ลา ว ถงึ การทชี่ าวบานไดจ ดั งานบญุ บง้ั ไฟขน้ึ เพอ่ื เปนการบชู า พระยาแถน หรอื เทพบตุ ร ซง่ึ ชาวบา น มคี วามเชอื่ วา พยาแถนมีหนาท่ีควยดูแลใหฝ นตก๔ กตอ งตามฤดกู าลและมคี วามชอบไพเปนอยา งมาก หากหมูบา นใดไมท ําการจัดงาน ‘’บุญบ้งั ไฟบชู า’’ ฝนก็จะไมตกถูกตองตามฤดูกาล อาจกอ ใหเ กดิ ภัย พบิ ตั ิกบั หมูบา นได ชว งเวลาของประเพณีบญุ บ้งั ไฟ คือเดอื นหกหรอื พฤกภาคมของทกุ ป

ความเชอ่ื เก่ียวกับประเพณบี ญุ บั้งไฟ ชาวบานเพื่อวามโี ลกมนษุ ย โลกเทวดา มนษุ ยอ ยู ใตอิทธิพลพยา ‘แถน’ เมอ่ื ถอื วา มีแถนก็มี ฝน ฟา ลม เปนอทื ธพิ ลของแถนหากทาํ ใหแถน โปรดปรานมนุษยก็จะมคี วามสุขดังนนั้ จึงมี อทิ ธิพลของแถน การจัดบ้งั ไฟก็อาจเปน อกี วิธี หน่ึงที่แสดงความเคารพหรอื สงสัญญาณหรอื สง สญั ญาณความภคั ดีไปยงั แถน ชาวอีสานจาํ นวน มากเชื่อวาการจุดบัง้ ไฟเปนการขอฝนจากพยา แถนและมนี ิทานปรมั ปราเชน นย้ี ังไมพบหลกั ฐาน ทแี่ นน อนนอกจากนี้ในวรรณกรรมอีสานยังมีค วามเช่อื งอยางหนงึ่ คือเรอ่ื งพยาคันคาก หรอื คางคกพยาคันคากไดรบกบั พยาแถน จนชนะ แลว ใหพยาแถนบันดาลฝนลงมาตกยงั โลกมนษุ ย

ความหมายของบ้ังไฟ คําวา”บ้งั ไฟ”ในภาษาถ่ิน อีสานมกั จะสบั สนกบั คําวา”บอ งไฟ” เเตท ีถ่ ูกนัน้ ควรเรียกวา บง้ั ไฟดังทเี่ จริญชัยดงไพโรจนไ ดอธบิ าย ความเเตกตางของคาํ ทง้ั สองไววา บง้ั หมายถงึ ส่ิงที่เปน กระบอก เชน บ้ังทงิ สาํ หรบั ใสนําด้ ่ืม หรอื บง้ั ขา วหลาม เปน ตน

สว นประกอบของบ้ังไฟ 1.เลาบั้งไฟ สว นประกอบทท่ี ําหนา ทบ่ี รรจดุ ินปน มีลกั ษณะเปน รูปทรง กระบอกกลมยาว 2.หางบ้ังไฟ ถือเปน สว นสําคญั ทาํ หนา ท่คี ลา ยหางเสือของเรอื คือสรางความ สมดลุ 3.ลูกบั้งไฟ เปน ลาํ ไมไผทน่ี ํามาประกอบเลาบงั้ ไฟโดยมดั รอบลาํ บงั้ ไฟ 4.ลายบั้งไฟ ใชล ายศลิ ปไทย คือลายนกเปนพ้ืนฐานในการลบี ลายบง้ั ไฟ 5.ตัวบ้ังไฟ มีลกู โอจะใชส ายประจํายามลายหนา เทพพนม ลายหนา กาล 6.กรวยเชิง เปนลวดลายไทยทเ่ี ปน อยเู ชงิ เสนยาบทีป่ ระดับพร้ิวลงมาจาก ชว งตัวบ้ังไฟ

7.ยาบ เปน ผา ประดบั ใตเลาบัง้ ไฟ เชน ลายดานขุด ลายกา นดอกใบเทศ 8.ตวั พระนบ เปนรปู ลักษณสือ่ ถึงผาเเดงนางไอ 9.กระรอกเผือก ทาวนงั ดเี เปลงรา งมาเพือ่ ใหนาไอหลงไหล 10.ปลองคาด ลายปกรอย ลายลูกพดั ประเทศ 11.เกรนิ เปน สวนท่ยี ื่นออกสองขางของบุษบก 12.บษุ บก เปน องคป ระกอบไวบ นราชรก 13.ตา งบัง้ ไฟ ลายกระจับปฏิญาณ ลายกานบด 14. ลายประกอบตกเเตง อ่ืนๆ ลายกระจังตัง้ กระจงั รวน