12. SINIF ODAM DERS ANLATIM MODÜLLERİ

Orbital ÖNSÖZ Ders Anlatım Modülleri Saygıdeğer Öğretmen Arkadaşlarımız ve Sevgili Öğrencilerimiz, 12. Sınıf Kimya ve Elektrik Öğrenme, kişinin yaşantıları sonucu davranışlarında meydana gelen değişmelerin kendisidir. Kimya dersinin severek çalışılması ve kalıcı öğrenilmesinin sağlanması Modülü için gerekli yaşantıyı oluşturan baş elementler; şüphesiz siz değerli öğretmenler- imiz ve öğrencilerimizsiniz. Orbital Yayınları olarak başlıca hedefimiz gereken bu Editör yaşantıyı sizler için sunmak, öğretmen ve öğrenci arasındaki bilgi aktarımını daha Prof. Dr. Serkan YAVUZ verimli ve pratik hale getirmektir. Bu amaç doğrultusunda hazırlamış olduğumuz Orbital Ders Anlatım Modülleri’ni, öğretmen ve öğrenci arasındaki birleştirici hal- ISBN ka olarak, öğrenme zincirinin bir parçası olmasını umut ederek sizlerin beğenisine 978-605-06549-5-0 sunuyoruz. Kapak Tasarımı Orbital Ders Anlatım Modülleri; Orbital Yayınları Grafik Birimi (RE) • MEB Talim Terbiye Kurulu’nun yayımladığı güncel Kimya öğretim programın- Dizgi - Mizanpaj da yer alan kazanımlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Orbital Yayınları Dizgi Birimi (RE) • Hücreleme yöntemi ile başlıklara ayrılmış ve her bir bölüm hem yüz yüze hem Basım Yeri de uzaktan eğitimde sınıf içi işleyişe uygun şekilde planlanmıştır. ???????? (0312) ??? ?? ?? • Konu anlatımları gereksiz ayrıntılardan arındırılarak konunun özünü kavrata- cak bilgilerden oluşturulmuştur. Konu içerisinde ayrıca dikkat edilmesi gere- Bu kitap, 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre; ken noktalar, sayfaların kenarında pratik notlar halinde verilmiştir. Böylece tamamının/bir kısmının elektronik, mekanik önemli yerlerin dikkat çekmesi ve akılda kalıcılığının artırılması amaçlanmıştır. ya da her hangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılmaz, • Sayfa sonlarına, konunun kavranmasına katkı sağlayacak örnek sorular yer- yayımlanamaz ve depolanamaz. leştirilmiştir. Konu anlatımları ve ardından gelen bu örnek sorular öğrenmeyi ve akılda tutmayı kolaylaştıran bir sistematik ile hazırlanmıştır. Her hakkı saklıdır ve Orbital Yayınlarına aittir. • Bir bütünlük oluşturan konu kümelerinin ardından, hem sınıf içi uygulama- rstmrdm−150322-1B ya hem de ödevlendirmeye uygun kazanım testleri yer almaktadır. Böylece öğrencilerin kazanımlara dair yanlış veya eksik öğrenmelerinin süreç başında ortaya çıkarılıp giderilmesi amaçlanmıştır. • Modüllerin sonunda tüm alt bölümleri içeren yeterli miktarda ünite testi bulunmaktadır. Bu testlerde öğrencilerin konu ile ilgili karşılaşılabileceği her türlü bilgi, işlem ve yorum temelli sorulara yer verilmiştir. Böylece konunun tamamına yönelik tekrar ve ölçme yapılmasına olanak sağlanmıştır. Orbital Ders Anlatım Modülleri ile öğretmenlerimiz için Kimya dersini anlatmanın, öğrencilerimiz için ise dersi takip etmenin ve konuları anlamanın kolaylaşacağını ümit ediyoruz. Orbital Yayınları olarak hazırladığımız bu kaynağın; öğrencilerimizin Kimya dersine olan ilgisini arttıracağına inanıyoruz. Kimya’yı severek çalışmanız ve kolaylıkla öğrenmeniz dileğiyle. Orbital Yayınları

12. Sınıf 1. Modül İÇİNDEKİLER

A. REDOKS TEPKİMELERİ 4 D. ELEKTROLİZ 50 1. İndirgenme – Yükseltgenme Kavramları 4 1. Elektroliz İşlemi 50 2. Yükseltgenme Basamakları 5 3. Organik Bileşiklerde Karbon Atomlarının 2. Galvanik Hücre İle Elektroliz Hücresinin Karşılaştırılması 51 6 Yükseltgenme Basamakları 3. Erimiş Tuzların Elektrolizi 52 4. Sulu Çözeltilerin Elektrolizi 53 TEST 1 8 TEST 13 54 4. Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesi 10 5. Suyun Elektrolizi 56 6. Faraday Yasaları 57 TEST 2 14 TEST 3 15 TEST 14 58 B. AKTİFLİK 16 TEST 15 59 1. Metalik ve Ametalik Aktiflik 16 7. Elektrokimyasal Pilin Elektroliz Hücresine Dönüştürülmesi 60 2. Metal Çubuğun Tuz Çözeltileri ile Etkileşimi 17 3. Metal Kapların Tuz Çözeltileri ile Etkileşimi 18 8. Sulu Çözeltilerin Elektrolizinde pH Hesabı 61 4. Metallerin Asit Çözeltileri ile Etkileşimleri 19 TEST 16 62 TEST 4 20 9. Kaplamacılık 64 10. Korozyon 65 TEST 5 21 TEST 17 66 C. ELEKTROTLAR VE ELEKTROKİMYASAL HÜCRELER 22 TEST 18 67 1. Elektrokimyasal Piller ve Çalışma Prensipleri 22 TEST 19 68 2. Standart Yarı Pil Potansiyelinin Ölçülmesi 26 TEST 20 69 3. Elektrokimyasal Denklemlerde İşlemler 29 4. Standart Pil Potansiyelinin Hesaplanması 30 TEST 21 70 TEST 6 33 TEST 22 71 5. Soy Metal – Asit Yarı Hücreleri Kullanılan 34 TEST 23 72 Pillerde Eopil in Bulunması 35 TEST 24 73 TEST 7 36 TEST 25 74 6. Nernst Eşitliği TEST 8 37 TEST 26 75 7. Derişim Pilleri 38 TEST 9 39 TEST 27 76 8. Pil Gerilimini Etkileyen Faktörler 40 TEST 28 77 TEST 10 44 TEST 29 78 TEST 11 45 TEST 30 79 9. Pillerin Ömrü 46 TEST 31 80 10. Lityum İyon Pilleri 47 11. Aktiflik ve Yükseltgenme Potansiyeli 48 TEST 32 81 TEST 12 49 TEST 33 82

Kimya ve Elektrik 1. İndirgenme – Yükseltgenme Kavramları Kimyasal tepkimelerin birçoğu elektron alışverişi ile gerçekleşir. Elektron alışverişinin olduğu Elektron, ok ( ) işaretinin tepkimelere redoks tepkimeleri denir. Bazı redoks tepkimeleri gerçekleşirken elektrik enerjisi üretir, bazılarının gerçekleşmesi için ise elektrik enerjisi gereklidir. Kimyasal tepkimeler ile sağ tarafında ise yükseltgenme elektrik enerjisi arasındaki ilişkileri inceleyen kimyanın alt bilim dalına elektrokimya denir. sol tarafında ise indirgenme tep- Yükseltgenme: Elektron veren atom ya da iyonun değerliği artar. Bu olaya yükseltgenme kimesidir. denir. Elektron veren madde yükseltgenir. Zn(k) Zn2+(suda) + 2e- Zno(k) Zn2+(suda) + 2e− (Yükseltgenme yarı tepkimesi) Sn2+(suda) Sn4+(suda) + 2e− (Yükseltgenme yarı tepkimesi) Elektron, ok ( ) işaretinin sol tarafında ise indirgenme tep- İndirgenme: Elektron alan atom ya da iyonun değerliği azalır. Bu olaya indirgenme denir. kimesidir. Elektron alan madde indirgenir. Cu2+(suda) + 2e- Cuo(k) Cu2+(suda) + 2e− Cuo(k) (İndirgenme yarı tepkimesi) Fe3+(suda) + e− Fe2+(suda) (İndirgenme yarı tepkimesi) e– Yükseltgen Madde: Elektron alan mad- İndirgen Madde: Elektron veren madde- X Y+ dedir. Elektron alarak kendisi indirgenir- dir. Elektron vererek kendisi yükseltge- e– verdi e– aldı ken, elektron aldığı maddeyi yükseltger. nirken, elektron verdiği maddeyi indirger. X+ Y 2e– verdi 2e– aldı Yükseltgendi İndirgendi Zno(k) + Cu2+(suda) Cuo(k) + Zn2+(suda) X + Y+ X+ + Y Yükseltgendi İndirgendi X, elektron verdi yükseltgendi. İndirgen adde Yükseltgen adde Y+, elektron aldı indirgendi. Redoks tepkimelerinde alınan elektron sayısı, verilen elektron sayısına her zaman eşittir. ÖRNEK 1 ÖRNEK 2 Mgo(k) + 2H+(suda) Mg2+(suda) + H2(g) Redoks tepkimeleri ile ilgili, I. Yükseltgenen madde, elektron almıştır. Yukarıda verilen tepkime ile ilgili, II. İndirgen madde, elektron vermiştir. I. Mg elementi yükseltgenmiştir. III. Elektron veren madde yükseltgenmiştir. II. H+ iyonu indirgendir. III. Redoks tepkimesidir. yargılarından hangileri yanlıştır? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) II ve III A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) I ve II D) II ve Ill E) I, ll ve lll ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 4 Orbital Yayınları - KDoenrsu Anlatım Modülleri 12 CA

Ametal - ametal bileşiklerinde Kimya ve Elektrik elektronegatifliği büyük olan ame- tal negatif değerlik alır. 2. Yükseltgenme Basamakları ➽ Bir element atomunun başka bir element atomuyla kimyasal bağ oluştururken verdiği ya da aldığı elektron sayısını ifade eden terime yükseltgenme basamağı (değerlik) denir. ➽ Bir bileşiğin içerdiği elementlerin sahip olduğu yükseltgenme basamakları bulunurken aşağıdaki kurallar geçerlidir. ÊÊÊElementlerin serbest hallerinin (bileşik oluşturmamış) yükseltgenme basamakları sıfırdır. Alo, Feo, Co, H2o, O2o, O3o, S8o ÊÊÊHidrojen (H), metallerle yaptığı bileşiklerde 1−, ametallerle yaptığı bileşiklerde 1+ yükselt- genme basamağına sahiptir. ÊÊÊOksijen elementi oksitlerinde (O2−) 2−, peroksitlerde (O22−) 1−, süper oksitlerde (O2−) -1/2, ve OF2 bileşiğinde 2+ yükseltgenme basamağına sahiptir. ÊÊÊ1A grubu metalleri (Li, Na, K) bütün bileşiklerinde 1+ değerlik alır. ÊÊÊ2A grubu metalleri (Be, Mg, Ca, Sr, Ba) bütün bileşiklerinde 2+ değerlik alır. ÊÊÊ3A grubu metali Al 3+ değerlik alır. ➽ Bir bileşiği oluşturan elementlerin yükseltgenme basamakları toplamı sıfıra (0) eşittir. H2O, NaCl, K2Cr2O7, CH3COOH bileşiklerinde elementlerin yükseltgenme basamak- ları toplamı sıfırdır. ➽ Çok atomlu iyonlarda (köklerde), yükseltgenme basamakları toplamı iyon yüküne eşittir. SO42− iyonunda elementlerin yükseltgenme basamakları toplamı 2− dir. NH4+ iyonunda elementlerin yükseltgenme basamakları toplamı 1+ dır. ÖRNEK 3 ÖRNEK 4 I. H2SO4 II. Ca3(PO4)2 Aşağıdaki bileşik ve iyon köklerinde yer alan krom (Cr) ele- III. KBrO4 mentlerinden hangisinin yükseltgenme basamağı diğerle- Yukarıda verilen bileşiklerde yer alan S, P ve Br elementle- rinin yükseltgenme basamakları aşağıdakilerden hangisin- rinden farklıdır? de doğru olarak verilmiştir? A) Cr2O72─ B) CrO3 C) CrO42─ S P Br A) 6+ 5+ 7+ D) Na2Cr2O7 E) Cr2O3 B) 6+ 3+ 5+ C) 4+ 5− 3+ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) 6− 5+ 5+ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ E) 4− 3− 1− ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 34 Orbital Yayınları - KDoenrsu Anlatım Modülleri 5 AE

Kimya ve Elektrik Element Organik Bileşikteki Yükseltgenme 3. Organik Bileşiklerde Karbon Atomlarının Yükseltgenme Basamakları H Basamağı O ➽ Organik bir bileşikteki karbon atomlarının yükseltgenme basamaklarını bulmak için aşağı- N 1+ F daki yöntem uygulanır. Cl 2− Br ÊÊÊH, O, N, X (F, Cl, Br) gibi yükseltgenme basamakları bilinen elementler yardımıyla karbo- l 3− nun değerliği bulunur. 1− ÊÊÊHidrojenin yükseltgenme basamağı 1+, halojenler 1−, oksijen 2−, azot 3− kabul edilir. 1− ÊÊÊOrganik bileşikte yer alan karbon atomları, aralarındaki bağdan bir çizgi ile ayrılır. ÊÊÊHer bir grubu oluşturan elementlerin toplam yükü sıfıra eşitlenir. 1− ÊÊÊCH3CHO bileşiğinde yer alan karbon elementlerinin yükseltgenme basamakları (x ve y) 1− aşağıdaki gibi bulunur. O H 1+ O 2- H 1 + Cx Cy H 1 + xCH C H H 1+ 3 y 1 +1 +1 +x = 0 1 - 2+y = 0 x = 3- y = 1+ Redoks Tepkimeleri Bir tepkimenin reaktifler ya da ürünler tarafında elementel ➽ Bir tepkimede, elementlerden herhangi birinin yükseltgenme basamağı değişmişse o tep- (monoatomik ya da moleküler) halde bir madde varsa redoks kime redoks tepkimesidir. tepkimesidir. ➽ Redoks tepkimelerinde, ÊÊÊToplam atom sayısı, toplam yük ve toplam kütle korunur. ÊÊÊReaktiflerin yükleri toplamı ürünlerin yükleri toplamına eşittir. ÊÊÊAlınan verilen elektron sayıları eşittir. ÖRNEK 5 ÖRNEK 6 ab c Aşağıda verilen tepkimelerden hangisi redoks tepkimesi değildir? CF3-CH2-COOH Yukarıda organik bir bileşiğin formülü verilmiş ve içerdiği kar- A) CH4(g) + 2O2(g) CO2(g) + 2H2O(s) bonlar a, b ve c harfleriyle tanımlanmıştır. B) Cu(k) + 8HNO3(suda) 3Cu(NO3)2(suda) + 2NO(g) + Buna göre, 4H2O(s) I. a ile gösterilen karbonun yükseltgenme basamağı c’ninkine eşittir. C) MnO4−(suda) + SO32−(suda) MnO2(k) + SO42−(suda) II. a, b ve c karbonlarının yükseltgenme basamakları toplamı D) AgNO3(suda) + Kl(suda) KNO3(suda) + Agl(k) sıfırdır. E) Fe2O3(k) + 3CO(g) 2Fe(k) + 3CO2(g) III. Aynı molekül içinde yer alan farklı karbon atomlarının yük- seltgenme basamakları aynı olmak zorundadır. yargılarından hangileri doğrudur? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II ve Ill E) I, ll ve lll ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 6 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 56 AD

Kimya ve Elektrik UYGULAMA 1 1. Aşağıda verilen kimyasal türlerdeki kırmızı renkli elementlerin yükseltgenme basamaklarını yanındaki boşluğa yazınız. AlCl3 NH3 H2O2 H3PO4 Na2CrO4 Fe2O3 MnO2 K4 [Fe(CN)6] KMnO4 2. Aşağıda verilen kimyasal türlerdeki kırmızı renkli elementlerin yükseltgenme basamaklarını yanındaki boşluğa yazınız. (BrO4)− (S2O3)2− (NH4)+ (PO4)3− (CrO4)2− H2S (Cr2O7)2− (HCO3)− O22− (NO3)- (OCl)− C2O42− (SO4)2− MnO2 K2MnO4 3. Aşağıdaki tepkimeleri indirgenme-yükseltgenme yarı tepkimesi şeklinde sınıflandırınız. a. O2− O2 NO3− b. NH3 c. Mg2+ Mg d. HSO3− SO42− e. Fe3+ Fe2+ BrO3− f. Br2 Cr2O72− g. Cr3+ MnO4− h. Mn2+ Cl− i. Cl2 H+ j. H2 4. MnO4−(suda) + Cl−(suda) Mn2+(suda) + HClO(suda) tepkimesi ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız. a. Yükseltgenen madde hangisidir? b. İndirgenen madde hangisidir? c. Yükseltgen madde hangisidir? d. İndirgen madde hangisidir? e. Yükseltgenme ürünü hangisidir? f. İndirgenme ürünü hangisidir? g. HClO bileşiğinde Cl elementinin yükseltgenme basamağı kaçtır? h. 1 mol MnO4− iyonu kaç mol elektron almıştır? Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 7

Redoks Tepkimeleri ve Yükseltgenme Basamakları 1. Zn(k) + 2HCI(suda) ZnCI2(suda) + H2(g) 4. I. HClO4 II. ClO2− Tepkimesi ile ilgili, III. Cl2O5 I. Bir mol Zn, 2 mol elektron vererek yükseltgenmiştir. Yukarıdaki kimyasal türlerdeki klor taneciklerinin yük- II. HCI indirgendir. Orbital Yayınları seltgenme basamakları arasındaki ilişki aşağıdakiler- den hangisinde doğru olarak verilmiştir? III. Bir redoks tepkimesidir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) I>II>III B) I>III>II C) II>III>I D) II ve III E) I ve III D) III>II>I E) III>I>II 2. I. CH3Cl 5. I. H2SO4 SO2 II. CH3OH II. MnO4− III. CH3NH2 MnO2 Yukarıdaki bileşiklerde yer alan karbon atomlarının III. Br2 BrO3− yükseltgenme basamakları aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? Orbital Yayınları Yukarıda denkleşmemiş olarak verilen yarı tepkimeler- I II III den hangileri indirgenme yarı tepkimesidir? A) 2− 1− 2− A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III B) 2− 2− 2− D) I ve II E) I ve III C) 2+ 2− 1− D) 2+ 2+ 2+ E) 1− 1− 1+ 3. ClO3−(suda) + I−(suda) Cl−(suda) + I2(k) ÖSYM SORUSU Tepkimesi ile ilgili; 6. H2O2(aq) + 2Fe2+(aq) + 2H+(aq) 2H2O(s) + 2Fe3+(aq) I. Elektron alış-verişi Cl ile I arasında gerçekleşmiştir. Tepkimesiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? II. Klor (Cl) 5+’dan, 1−’ye 5 elektron alarak indirgenmiştir. A) H2O2 yükseltgendir. III. I2 yükseltgenme ürünüdür. Orbital Yayınları B) H2O2 deki O atomu yükseltgenmiştir. yargılarından hangileri doğrudur? C) Fe2+ yükseltgendir. D) H+ indirgenmiştir. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III E) H+ indirgendir. D) II ve III E) I, II ve III 8 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 123456 EBCBDA

Kimya ve Elektrik UYGULAMA 4 Aşağıda verilen şekil ve altında bulunan bilgiyi dikkate alarak boşlukları doldurunuz. 1 T uz kö p rü sü 2 Mg(k) / Mg2+(1M) // Cr3+(1M) / Cr(k) Zn g EoCr3+ / Cr = - 0,34 V, Eo Mg2+ / Mg = - 2,37 V 1 M Zn(N O 3 )2 g3 Yukarıda verilen pil şemasına göre Mg-Cr pili için aşağıdaki 1 . kap 2. kap boşlukları doldurunuz. a. Anot yarı tepkimesi: Zn2+(suda) + 2e– Zn(k) E o= -0 ,7 6 V g+(suda) + e– gk o = +0 , 8 0 V b. Katot yarı tepkimesi: Yukarıda verilen indirgenme yarı tepkimelerine göre Zn-Ag pili c. Net pil tepkimesi: için aşağıdaki boşlukları doldurunuz. d. Pil Şeması: a. Anot yarı tepkimesi: e. Elektron akışı yönü: b. Katot yarı tepkimesi: c. Net pil tepkimesi: d. Pil Şeması: f. Mg elektrotun kütlesi zamanla e. Elektron akışı yönü: g. Mg2+ iyon derişimi zamanla h. Cr elektrotun kütlesi zamanla f. Tuz köprüsündeki katyonlar numaralı kaba göç ederler. ı. Cr3+ iyon derişimi zamanla g. Tuz köprüsündeki anyonlar numaralı kaba göç ederler. i. Standart pil potansiyeli: V’tur. h. Zn elektrotun kütlesi zamanla ı. Zn2+ iyon derişimi i. Ag elektrotun kütlesi zamanla j. Ag+ iyon derişimi zamanla k. Standart pil potansiyeli: V'tur. Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 31

Kimya ve Elektrik ÖRNEK 33 ÖRNEK 34 Al3+(suda) + 3e− Al(k) Eo = -1,67 V Mn(k)/1M Mn2+(suda)//1M Cu+(suda) /Cu(k) Zn2+(suda) + 2e− Zn(k) Eo = -0,76 V EoMn2+ / Mn = - 1,19 V, Eo + / Cu = 0,52 V Cu Yarı pil tepkimelerine göre, Al – Zn galvanik pilinin standart Yukarıda verilen şematik pil gösterimine (hücre diyagramı- pil gerilimi kaç volttur? na) göre, standart pil potansiyeli kaç volttur? A) -2,43 B) -1,06 C) -0,91 A) -1,71 B) -0,67 C) 0,67 D) 0,91 E) 1,06 D) 1,71 E) 2,23 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ÖRNEK 35 ÖRNEK 36 Ni2+(suda) + 2e− Ni(k) Eo = -0,25 V g Tuz köprüsü g Ag+(suda) + e− Ag(k) Eo = +0,80 V Yukarıda verilen indirgenme yarı tepkimelerine göre Ni-Ag 1 . kap 2. kap pili için aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? g 3 )2 g3 A) Ni elektrot anottur. B) Ag elektrot katottur. Yukarıdaki pil sistemi ile ilgili, C) Elektronlar dış devrede Ag elektrota doğru hareket eder. Ag+(suda) + e− Ag(k) Eo = +0,8 V Eo = -2,4 V D) Pil tepkimesi; Mg2+(suda) + 2e− Mg(k) Ni(k) + 2Ag+(suda) Ni2+(suda) + 2Ag(k) şeklindedir. Buna göre, E) Standart pil potansiyeli 1,85 V tur. I. Standart pil potansiyeli 3,2 volttur. II. Dış devrede elektron akımı Ag elektrottan, Mg elektrota ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ doğrudur. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ III. Tuz köprüsündeki anyonlar, 1. kaba doğru hareket eder. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ifadelerinden hangileri doğrudur? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 32 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 33 34 35 36 DDEC

1. Ni – Pb pilinin standart gerilimi 0,12 volttur. Pil Potansiyelleri Bu pilde, 4. Pb2+(suda) + 2e− Zn Tuz köprüsü N i Pb(k) Eo = -0,13 V tepkimesi ile kurşun açığa çıkmaktadır. Orbital Yayınları Buna göre, 1 . kap 2. kap I. Dış devrede elektron akımı Pb elektrottan, Ni elektrota 1 M ZnS O 4 1 M N iS O 4 doğrudur. • Zn2+(suda) + 2e− Eo = -0,76 V II. Tuz köprüsündeki anyonlar, Ni elektrotun daldırıldığı • Ni2+(suda) + 2e− Zn(k) Eo = -0,25 V Ni(k) kaba doğru hareket eder. III. Ni2+(suda) + 2e− Ni(k) tepkimesinin standart geri- Yarı pil tepkimelerinin standart potansiyelleri bilinen yukarıdaki pil sistemi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi limi, -0,25 volttur. yanlıştır? (Ni: 59 g/mol) yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Standart pil potansiyeli 0,51 volttur. B) Zamanla, Zn elektrotun kütlesi azalır. D) II ve III E) I, II ve III C) Zn elektrotta 0,01 mol aşınma olurken, Ni elektrotun kütlesinde 0,59 gram artma olur. D) Elektron akımı, Zn elektrottan Ni elektrota doğrudur. E) Zamanla Ni2+ derişimi artar. 2. • Al – Cr pilinin standart pil potansiyeli 1,26 V Orbital Yayınları • Zn – Cr pilinin standart pil potansiyeli 0,36 V olduğuna göre, Al – Zn pilinin standart pil potansiyeli kaç volttur? (Metallerin aktiflik sırası; Al>Zn>Cr’dir) A) 1,66 B) 1,62 C) 0,90 5. D) 0,76 E) 0,40 Cd Tuz köprüsü g 1 . kap 2. kap 1 M Cd(N O 3 )2 g3 ÖSYM SORUSU 3. Bir galvanik hücre tepkimesi ve standart hücre potansiyeli • Cd2+(suda) + 2e− Cd(k) Eo = -0,40 V • Ag+(suda) + e− Ag(k) Eo = 0,80 V aşağıda verilmiştir. Şekildeki elektrokimyasal pilde zamanla Ag elektrotun kütle- Pb(k) + 2Fe3+(suda) 2Fe2+(suda) + Pb2+(suda) si artmaktadır. Buna göre Ehºücre = +0,90 V Buna göre, bu elektrokimyasal pilde devreden 0,04 mol Pb(k) elektron geçtiğinde; Pb2+(suda) + 2e− I. Cd elektrotun kütlesi 2,24 gram azalır. II. Tuz köprüsündeki anyonlar 2. kaba doğru hareket eder. indirgenme yarı tepkimesinin standart potansiyeli kaç volttur? Orbital Yayınları III. Standart pil potansiyeli 1,20 volttur. (Fe3+(suda) + e− Fe2+(suda) E° = + 0,77V) yargılarından hangileri doğrudur? (Cd: 112 g/mol) A) −0,90 B) −0,13 C) +0,45 A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) +1,67 E) +2,10 D) II ve III E) I, II ve III 12345 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 33 DCBEC

Kimya ve Elektrik 5. Soy Metal – Asit Yarı Hücreleri Kullanılan Pillerde Eopil in Bulunması Yandaki pil sisteminde 1 numaralı yarı hücrede Zn Zn Cu Farklı soy metaller ve asitler kul- çubuk Zn2+ çözeltisine batırılmıştır. Ancak 2. Kapta lanılarak oluşturulan yarı hücreler, standart hidrojen elektrot (SHE) Cu çubuk daha önce bahsedilen pil sistemlerinden sistemine benzemektedir. farklı olarak Cu2+ çözeltisine değil, HCl çözeltisine batırılmıştır. Zn2+(suda) + 2e− Zn(k) Eo = -0,76 V 1 M ZnS O 4 1 M H CI Elektrot olarak yarı soy metaller 2H+(suda) + 2e− H2(g) Eo = 0,00 V 1 . kap 2. kap kullanılırsa, bu metalin çözünme- Cu2+(suda) + 2e− Cu(k) Eo = +0,34 V yeceği bir asit çözeltisi kullanılır. ➽ Verilen indirgenme potansiyellerine göre, en büyük indirgenme potansiyeline sahip olan Cu2+ iyonların indirgenmesi, en küçük indirgenme potansiyeline sahip Zn metalinin yük- seltgenmesi gerekir. Bir metal çubuk, başka bir kat- yonun çözeltisine batırıldığında ➽ Ancak, Cu2+(suda) + 2e− Cu(k) tepkimesinin gerçekleşmesi için çözelti içinde Cu2+ çubukta yükseltgenme tepkimesi, çözeltideki katyonda indirgenme iyonlarının bulunması gerekir. Her iki kapta da Cu2+ olmadığı için indirgenme tepkimesi tepkimesi olabilir. gerçekleşemez. Birden fazla tür katyon içeren yarı hücrelerin kullanıldığı piller- ➽ Bu durumda çözeltide bulunan H+ iyonları indirgenir. 2H+(suda) + 2e− H2(g) de, çözelti içerisinde, indirgenme potansiyeli en büyük olan katyon Sonuç olarak, katotta H+ indirgenir, anotta Zn metali yükseltgenir. önce indirgenir. Anot: Zn(k) Zn2+(suda) + 2e− Eoyük = +0,76 V Katot: 2H+(suda) + 2e− H2(g) Eoind = 0,00 V Pil : Zn(k) + 2H+(suda) Zn2+(suda) + H2(g) Eopil = + 0,76 V UYGULAMA 5 Şekilde verilen pil sistemi ve indirgenme yarı tepkimelerine göre aşağıdaki boşlukları doldurunuz. 12 c. Net pil tepkimesi: Zn Tuz köprüsü Cu d. Pil Şeması: 1 M ZnS O 4 1 M H CI e. Elektron akışı yönü: I . kap I I . kap Zn(k) f. Zn elektrotun kütlesi zamanla Zn2+(suda) + 2e– H 2g E o= -0 ,7 6 V g. Zn2+ iyon derişimi 2H +(suda) + 2e– Cu(k) o= 0 ,0 0 V Cu2+(suda) + 2e– E o = +0 , 3 4 V a. Anot yarı tepkimesi: h. Cu elektrotun kütlesi zamanla ı. H+ iyon derişimi zamanla ve pH b. Katot yarı tepkimesi: i. Standart pil potansiyeli: V'tur. 34 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri



12. Sınıf 2. Modül İÇİNDEKİLER

A. ANORGANİK VE ORGANİK BİLE İKLER 4 E. HİBRİTLE ME MOLEKÜL GEOMETRİLERİ 28 TEST 1 7 1. Periyot Elementlerinin Hibritleşmeleri 28 2. VSEPR Kuramı ve Molekül Geometrisi 35 B. BASİT FORMÜL ve MOLEKÜL FORMÜLÜ 8 3. Molekül Polarlığı 37 1. B a si t (K a b a ) F o r m ü l 8 TEST 5 38 2. Mo l e kü l (G e r eç k) F o r m ü l 8 3. Bileşiklerin Kütlece Yüzde Bileşimi 9 TEST 6 39 4. Yakma Analizi 10 TEST 2 11 TEST 7 40 C. DO ADA KARBON 12 TEST 8 41 1. Karbon Elementinin Özellikleri 12 TEST 9 42 2. Karbon Elementinin Allotropları 13 TEST 10 43 TEST 3 17 TEST 11 44 D. LE İS FORMÜLLERİ 18 TEST 12 45 1. Atomların Le is Yapıları 18 TEST 13 46 2. Element Moleküllerinin Le is Formülleri 19 3. Bileşik Moleküllerinin Le is Formülleri 21 TEST 14 47 4. Organik Bileşiklerin Le is Formülleri 22 TEST 4 26 TEST 15 48

Kar on Kimyasına Giriş ➽ Organik kelimesi, canlı organizmadan türemiş anlamındadır ve ilk kez İsveçli kimyacı Ü re öns akop Berzelius tarafından kullanılmıştır (1807). Canlı organizmalardan elde edilen bileşiklere “organik”, canlı organizmalardan elde edilme- yen bileşiklere “anorganik” adı verilmiştir. ÊÊÊOrganik maddelerin yalnız canlılar tarafından oluşturulabileceği düşüncesine vitalizm (yaşam gücü) adı verilir. ÊÊÊFriedrich öhler 1828 yılında anorganik bir bileşik olan amonyum siyanattan, laboratuvar koşullarında sentezlenen ilk organik bileşik olan üreyi elde etmiştir. ÊÊÊOrganik maddelerin ilk kez laboratuar ortamında üretilmesi ile vitalizm düşüncesi geçerli- liğini yitirmiş ve organik maddelerin tanımı da değişmiştir. ➽ Günümüzde organik kimya, karbon kimyası olarak tanımlanır. ÊÊÊOrganik bileşiklerin iskelet yapısı karbon (C) elementinden oluşur. Bu karbon iskeletine genellikle H elementi bağlıdır. ÊÊÊC ve H’in yanı sıra O, N, S ve P gibi elementler de bağlanabilir. ➽ Doğal gaz, petrol ürünleri, karbonhidratlar ve aminoasitler ana kaynağı canlı organizmalar olan organik bileşiklerdir. O NH4OCN ısı NH2 C NH2 Amonyum Üre siyanat ÖRNEK 1 ÖRNEK 2 1828 yılında anorganik bileşiklerden yola çıkarak laboratu- var koşullarında ilk organik bileşiği sentezlemeyi başaran O ve vitalizm düşüncesinin yanlış olduğunu ispatlayan bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir? NH4 OCN NH2 C NH2 A) acop Berzelius Amonyum Ü re B) Cabir bin Hayyan C) Louis Pasteur siyanat D) İbn-i Sina E) Friedrich öhler Yukarıda denklemi verilen tepkime ve bu tepkimede yer alan maddeler ile ilgili; ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ I. Amonyum siyanat ve üre organik bileşiktir. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ II. Laboratuvar ortamında sentezlenen ilk organik bileşik üredir. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ III. Bu sentez laboratuvarda ilk defa öhler tarafından gerçek- ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ leştirilmiştir. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ifadelerinden hangileri yanlıştır? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ E) I ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) I ve II ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 4 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 12 EA

Kar on Kimyasına Giriş T im in A denin Organik bileşiklerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini inceleyen kimya disiplinine organik kimya (karbon kimyası), organik olmayan bileşiklerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini G uanin S it oz in inceleyen kimya disiplinine ise anorganik kimya denir. Canlı DNA sını oluşturan Timin, Doğadaki organik bileşiklerin sayısı, anorganik bileşiklerden çok daha fazladır. Adenin, Guanin ve Sitozin organik bileşiklerdir. Ana kaynağı doğadaki mineraller olan ve organik olmayan bileşiklere anorganik (inorganik) bileşikler denir. ➽ Genellikle asit, baz, tuz ve oksit sınıfı bileşikler anorganiktir. Aşağıdaki bileşikler, anorganik bileşik sınıfına girer. ÊÊÊAsitler (HCI, HCN, H2SO4 , H2CO3) ÊÊÊBazlar (NaOH, KOH, Ca(OH)2) ÊÊÊTuzlar (NaCl, NaHCO3, Na2CO3, CaCO3, CaC2) ÊÊÊOksitler (NO, CO2, CaO) ➽ Karbon içermesine rağmen bazı bileşikler organik bileşikler sınıfına girmez. ÊÊÊKarbonun oksitleri ve sülfürlü bileşiği (CO, CO2, CS2 ) ÊÊÊKarbonat iyonu içeren (CO32– ) bileşikler, (CaCO3, H2CO3, Na2CO3 NaHCO3) ÊÊÊKarbür sınıfı bileşikler, (CaC2, Al4 C3) ÊÊÊSiyanür sınıfı bileşikler, (HCN, KCN) ÖRNEK 3 ÖRNEK 4 Yapısında karbon elementi bulunduran her bileşik organik de- I. Karbon (C) ğildir. II. Oksijen (O) III. Azot (N) Aşağıda verilen bileşiklerden hangisi yapısında karbon IV . K ü kü r t (S) elementi içermesine rağmen organik bir bileşik değildir? A) C2H5OH B) CH3NH2 C) KHCO3 Yukarıdaki elementlerden hangileri organik bir bileşiğin yapısında bulunmak zorundadır? D) CH3OCH3 E) CH3COOH A) Yalnız I B) I ve II C) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 34 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 5 CA

Kar on Kimyasına Giriş S odyu m b ikarb onat Organik Bileşiklerin Genel Özellikleri Sodyum bikarbonat (sodyum hid- rojen karbonat, NaHCO3) bileşiği- ÊÊÊKovalent bağlı bileşiklerdir. nin yapısında karbon, hidrojen ve ÊÊÊBüyük bir kısmında C C bağı ve C H bağı vardır. oksijen elementleri bulunmasına ÊÊÊGenellikle yanıcıdırlar. Yandıklarında CO2 ve H2O açığa çıkar. rağmen anorganik bir bileşiktir. ÊÊÊErime ve kaynama noktaları düşüktür. ÊÊÊGenellikle suda çözünmezler. Benzen, toluen, etil alkol gibi organik çözücülerde çözünürler. ÊÊÊTepkimeleri genellikle yavaş gerçekleşir ve endotermiktir. ÊÊÊKendilerine özgü kokuları vardır. ÊÊÊYapılarında C ve H’ın yanısıra O, N, S, P ve halojenler (F, Cl, Br, I) bulunabilir. ÊÊÊAna kaynağı canlı organizmalar, petrol, doğalgaz ve kömürdür. Anorganik Bileşiklerin Genel Özellikleri ÊÊÊGenellikle iyonik bağlı bileşiklerdir. ÊÊÊGenellikle yanmazlar. ÊÊÊErime ve kaynama noktaları genellikle yüksektir. ÊÊÊBüyük bir kısmı suda çözünür. ÊÊÊTepkimeleri genelde hızlıdır. ÊÊÊGenellikle kokusuzdurlar. Organik bir bileşik olan vanilin görseldeki Vanilinin yapı formülü vanilya bitkisine hoş kokusunu verir. ÖRNEK 5 ÖRNEK 6 Glikoz (C6 H12O6 ) karbonhidratların yapı taşıdır. Bu kelime Yu- nanca tatlı anlamına gelmektedir ve vücudumuzun temel enerji Bir X bileşiği ile ilgili, kaynağıdır. Başta üzüm olmak üzere meyvelerde yüksek oran- da bulunur ve halk arasında üzüm şekeri olarak bilinir. Buna • Kovalent bağlıdır. göre glikoz ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Erime ve kaynama noktası düşüktür. • Kendisine has bir kokusu vardır. B) Suda çözünür. C) Sulu çözeltisi elektriği iyi iletmez. • Erime noktası düşüktür. D ) İyonik bağlıdır. E) Moleküler yapılıdır. bilgileri veriliyor. Buna göre, bu X bileşiği aşağıdakilerden hangisi olabilir? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) H2O B)KBr C) CH3COOH ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ E) AgCN ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) Na2CO3 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 6 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 56 DC

Anorganik ve Organik Bileşiler 1. Organik bir bileşik olan vanilin, vanilya bitkisinden elde edi- 4. Aşağıdaki elementlerden hangisi sadece kovalent bağ lebildiği gibi laboratuvar ortamında yapay olarak da sentez- içeren organik bir bileşiğin yapısında bulunamaz? lenebilir. A) Klor B) Hidrojen C) Fosfor Vanilin ile ilgili, Orbital Yayınları D ) Potasyum E) Kükürt I. Yapısında karbon elementi içerir. II. Kendine özgü kokusu vardır. III. Yandığında CO2 açığa çıkar. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 5. 2. Aşağıdaki bileşiklerden hangisi anorganik bir bileşik Orbital Yayınları Sistein bir aminoasittir. Top-çubuk modeli ve yarı açık for- değildir? mülü yukarıda verilmiştir. A) NaCl B ) HCOOH C) CaCO3 Sistein yandığında aşağıdaki oksit bileşiklerinden han- gisi kesinlikle oluşamaz? D) HCl E) Al4 C3 A) CO2 B) H2O C) NO2 D ) SO3 E) P 2O5 3. Sofra tuzu (NaCl) ve çay şekeri (C12H 22O 11) için, Orbital Yayınları 6. Aşağıdakilerden hangisi anorganik bileşiklerin genel I. Suda çözünme özelliklerinden biri değildir? II. İyonik yapıda olma A) Erime ve kaynama noktaları yüksektir. B) Yanıcı değildirler. III. Yanıcı olma C) Genellikle kokuludurlar. özelliklerinden hangileri ortaktır? D) Genellikle suda iyi çözünürler. E) Tepkimeleri hızlıdır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 7 D) II ve III E) I, II ve III 1234 56 EB AD EC

Kar on Kimyasına Giriş Glikoz bileşiğinin; Basit formülü: CH2O 1. Basit Kaba Formül Molekül formülü ise; C6H12O6 şeklindedir. ➽ Bir bileşiği oluşturan atomların cinsini ve sayıca (molce) birleşme oranını gösteren formül- n sayısının 6 olduğu glikozun mol kütlesi dikkate alınarak belirlenir. dür. Basit formüle bakılarak; molekülü oluşturan atomların gerçekte kaçar tane olduğu ve Glikozun mol kütlesi 1 0 g/mol’dür. bileşiğin molekül kütlesi bilinemez. Basit formülünün mol kütlesi 30 g/mol’dür. ÊÊÊBasit formülde elementlerin mol sayıları en küçük tam sayılar ile belirtilir. C6H12O6 = n(CH2O) ÊÊÊBir bileşiğin basit formülü ile bileşiği oluşturan elementlerin atom kütleleri biliniyorsa, bile- 1 0 = n(30) şikteki sabit oran ve bileşiğin kütlece yüzde bileşimi hesaplanabilir. n = 6 çıkar 2. Molekül Gerçek Formül ➽ Bir bileşiği oluşturan atomların cinsini, oranını ve gerçek sayısını belirten formüldür. Molekül formülünde simgelerin altındaki sayılar, bileşiğin bir molekülü içindeki element atomlarının gerçek sayılarını gösterir. Şayet bileşiği oluşturan elementlerin atom kütleleri biliniyorsa, molekül formülü bilinen bir bileşiğin molekül kütlesi de bulunabilir. ÊÊÊBir bileşiğin basit formülünün bulunabilmesi için bileşiği oluşturan elementlerin ayrı ayrı mol sayıları bulunur ve bu sayılar en küçük tam sayılar haline getirilir. ➽ Bileşiğin molekül formülü isteniyorsa; basit formül bulunduktan sonra bileşiğin mol kütlesi ya da içerdiği toplam atom sayısı kullanılabilir. Molekül formülü = n . (Basit formül) Molekül formül kütlesi = n (Basit formül kütlesi) ÖRNEK 7 ÖRNEK 8 Karbon, hidrojen ve oksijen atomlarından oluşan organik bir Dibütil süksinat ev karıncaları ve hamam böceklerine karşı bileşiğin 17,6 gramında 7,2 gram karbon ve 0,8 gram hidrojen kullanılan bir böcek kovucudur. Dibütil süksinatın basit formü- atomu bulunmaktadır. Buna göre, bu bileşiğin basit formü- l ü C6 H11O2’dir. Bileşiğin mol kütlesi 230 g/mol olduğuna lü aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? göre, bu bileşiğin bir molekülündeki toplam atom sayısı (H: 1, C: 12, O: 16 g/mol) kaçtır? (H:1, C:12, O:16 g/mol) A) CHO B) CH2O C) C3H4 O3 A) 17 B) 19 C) 34 D ) C3H4 O2 E) C6 H8 O6 D ) 38 E) 57 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 8 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 78 CD

Kar on Kimyasına Giriş 3. Bileşiklerin Kütlece Yüzde Bileşimi Bileşiği oluşturan elementlerden herhangi birinin kütlece yüzde bileşimi, Elementin Kütlece Yüzdesi = Elementin Kütlesi x 100 Bileşiğin Mol Kütlesi formülüyle bulunabilir. Glikoz (C6 H12O6 ) bileşiğindeki karbon elementinin kütlece yüzdesi; Glikoz (C6 H12O6 ) molekülünün %C = 72 x 100 = % 40 top-çubuk modeli 180 Siyah toplar karbon elementini, şeklinde bulunur. kırmızı toplar oksijen elementini, beyaz toplar ise hidrojen elemen- Bir bileşiği oluşturan elementlerin kütlece yüzdeleri biliniyorsa, bileşiğin basit formülü şöyle tini sembolize etmektedir. bulunabilir. ÊÊÊBütün atomların kütlece yüzdeleri yazılır. ÊÊÊBileşiğin kütlesi 100 g olarak kabul edilir ve atomların kütlece yüzdeleri 100 g bileşikteki kütlesiymiş gibi düşünülür. ÊÊÊHer atomun kütlesi, mol kütlesine bölünerek mol sayısına dönüştürülür. ÊÊÊElde edilen mol sayıları kesirli ya da virgüllü ise en küçük tam sayılara (ortak katların en küçüğü) dönüştürülür. Bileşiğin basit formülü yazılmış olur. ÖRNEK 9 ÖRNEK 10 CuSO4 bileşiğindeki bakır (Cu) elementinin kütlece 'si C ve H atomlarından oluşan bir bileşiğin kütlece 90’ı C, aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? 10’u H atomlarından oluşmaktadır. Buna göre, bu bileşiğin (O: 16, S: 32, Cu: 64 g/mol) basit formülü nedir? (H: 1, C: 12 g/mol) A) 20 B) 30 C) 40 A) CH2 B) CH C) C2H3 D) 50 E) 60 D ) C3H2 E) C3H4 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 9 10 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 9 CE

Kar on Kimyasına Giriş Organik bileşikler yandıklarında CO2 ve H2O oluştururlar. 4. Yakma Analizi Hidrokarbon sadece karbon ve ➽ Kolay yanan bileşiklerin kaba formüllerini belirlemek için bu deney yöntemi kullanılabilir. hidrojen elementleri içeren bile- şiklerin genel adıdır. ÊÊÊYakma analizinde belli ağırlıkta bileşik örneği, oksijen gazı akımında yakılır. Organik bileşikler karbon ve hidro- ÊÊÊOksijen gazı, analiz edilecek örneği içeren yanma tüpünden geçer. Düzeneğin bu kısmın- jen elementlerinin yanı sıra oksi- jen elementi de içerebilir. da yüksek sıcaklık fırını vardır. Yanma ürünleri fırını terk ederken tutulurlar. ÊÊÊSu buharı (H2O) magnezyum perklorat tarafından, karbondioksit gazı (CO2) ise NaOH (Na2CO3 verir) tarafından tutulur. ÊÊÊYakmadan önce ve yakmadan sonra tutucuların kütlelerinin farkı, yakma tepkimesinde oluşan H2O ve CO2’nin kütlelerini verir. ırın O 2 H idrokarb on H 2O t ut ucu CO 2 t ut uuc C3H8 + 5O2 3CO2 + 4H2O ÊÊÊYanma sonucunda açığa çıkan karbondioksit (CO2) gazının mol sayısı, organik bileşiğin yapısındaki karbonun (C) mol sayısına eşittir. ÊÊÊYanma sonucunda açığa çıkan suyun (H2O) mol sayısı, organik bileşiğin yapısındaki hid- rojenin (H) mol sayısının yarısına eşittir. ÊÊÊDaha sonra bileşiğin yapısındaki karbon ve hidrojenin kütleleri toplanır. Toplam kütle ya- nan bileşiğin kütlesine eşit ise bileşiğin yapısında oksijen elementi yoktur. Eşit değil ise aradaki fark oksijen elementinden kaynaklanmaktadır. ÖRNEK 11 ÖRNEK 12 Organik bir bileşiğin 0,1 molü yandığında 0,6 mol CO2 ve 0,6 Dianabol, bazı sporcular tarafından kaslarının boyutunu ve gü- mol H2O oluşmaktadır. Tepkime sırasında 0,6 mol O2 gazı cünü artırmak için kullanılan anabolik steroidlerden biridir. Or- harcandığına göre bileşiğin basit formülü nedir? ganik bir bileşik olan Dianabol'un 15 gramı yakıldığında NK’da 22,4 hacim kaplayan CO2 gazı ve 12,6 gram H2O oluşmakta- A) CH2 B ) CH2O C) CH3O dır. Buna göre, Dianabol’ün basit fomülü aşağıdakilerden D ) C2H6 O hangisidir? (H: 1, C: 12, O: 16 g/mol) E) CH3 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) C5H7O B ) C10H14 O2 C) C10H14 O ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D ) C20H28 O2 E) C20H28 O ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 10 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 11 12 BC

Basit Formül ve Molekül Formülü 1. Demir (Fe) ve oksijen (O) elementlerinden oluşan bir bileşi- 4. Genel formülü CnH2n+2 olan organik bir bileşiğin 0,1 molünü ğin kütlece 70’i demir elementidir. tam verimle yakmak için 0,8 mol oksijen gazı kullanılmaktadır. Buna göre, bileşiğin 1 molü toplam kaç mol atom içer- Buna göre bileşiğin mol kütlesi kaç gramdır? mektedir? (O: 16, Fe: 56 g/mol) (H: 1, C: 12 g/mol) A) 2 B) 3 C) 4 D ) 5 E) 7 Orbital Yayınları A) 58 B) 60 C) 68 D) 70 E) 72 l a ısı CO 2 5. 2, 0 1 ,6 2. 2,16 gram azotoksit bileşiği 1,6 gram oksijen elementi içer- 0 , 8 H 2O mektedir. 0 ,2 O 2 Buna göre, bileşiğin formülü aşağıdakilerden hangisin- de doğru olarak verilmiştir? (N: 14, O: 16 g/mol) 0 ,1 X Zam an A) N2O5 B) N2O4 C) N2O3 Orbital Yayınları Organik bir X maddesinin yakılmasına ait mol sayısı-zaman değişim grafiği yukarıda verilmiştir. D) NO2 E) N2O Buna göre, X bileşiğinin basit formülü aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) C2H2O B ) C4 H4 O C) C8 H8 O2 E) CH2O D ) C3H6 O 3. C, H ve O’den oluşan organik bileşiğin 8,8 gramlık örneği- Orbital Yayınları 6. Basit formülü CH2O olan organik bileşiğe ait, nin yakılması sonucunda 0,4 mol CO2 ve 0,4 mol H2O elde I. Karbon elementinin kütlece si edilmiştir. Bileşiğin molekül kütlesi 88 g/mol'dür. II. Bileşiğin molekül kütlesi Buna göre, organik bileşiğin molekül formülü aşağıda- III. Bir molünün kaç mol atom içerdiği kilerden hangisidir? (H:1, C:12, O:16 g/mol) bilgilerinden hangilerine ulaşılamaz? A) C2H4 O B ) C3H6 O2 C) C4 H8 O2 A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D ) C3H8 O3 E) C3H8 O D) II ve III E) I, II ve III 1234 56 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 11 D ACEB E



12. Sınıf 3. Modül İÇİNDEKİLER

A. HİDROKARBONLAR 4 D. ALKİNLER 46 1. Organik Bileşiklerin Sınıflandırılması ve Hidrokarbonlar 4 1. Alkinlerin Genel Özellikleri 46 2. Alkinlerin Sistematik (IUPAC) Adlandırması 47 2. Organik Bileşiklerin Formülleri 6 TEST 9 50 B. ALKANLAR 8 3. Alkinlerde Yapı İzomerisi 52 1. Alkanların Genel Özellikleri 8 4. Alkinlerin Kimyasal Tepkimeleri 53 2. Primer, Sekonder ve Tersiyer Karbon 9 5. Alkinlerin Fiziksel Özellikleri 56 3. Alkil Köklerinin Özel (Yaygın) Adlandırılması 10 4. IUPAC Sistemine Göre Alkanların Adlandırılması 11 TEST 10 57 E. AROMATİK BİLE İKLER 58 TEST 1 16 1. Aromatik Bileşiklerin Genel Özellikleri 58 5. Sikloalkanlar 18 2. Benzenin Bazı Türevleri 59 3. Benzen Türevlerinin Kullanım Alanları 60 TEST 2 21 TEST 11 61 6. Yapı İzomerisi 22 TEST 12 62 7. Alkil Halojenürler 23 TEST 13 63 8. Alkanların Fiziksel Özellikleri 24 TEST 14 64 9. Alkanların Kimyasal Özellikleri 25 TEST 15 65 10. Alkanların Halojenler ile Yer Değiştirme Tepkimeleri 26 TEST 16 66 11. Alkanların Kullanım Alanları 27 TEST 17 67 TEST 18 68 TEST 3 28 TEST 19 69 TEST 20 70 TEST 4 29 TEST 21 71 TEST 22 72 C. ALKENLER 30 TEST 23 73 TEST 24 74 1. Alkenlerin Genel Özellikleri 30 TEST 25 75 TEST 26 76 2. Alkenlerin Sistematik (IUPAC) Adlandırması 31 3. Sikloalkenlerin Sistematik (IUPAC) Adlandırması 32 4. Alkenlerde Geometrik İzomerlik (Cis-Trans İzomerliği) 36 5. Alkenlerde Yapı İzomerisi 37 TEST 5 38 TEST 6 39 6. Alkenlerin Tepkimeleri 40 7. Alkenlerin Fiziksel Özellikleri 43 TEST 7 44 TEST 8 45

Hidrokarbonlar CH3CH2CH2CH3 Düz zincirli hidrokarbon 1. Organik Bileşiklerin Sınıflandırılması ve Hidrokarbonlar ➽ Organik bileşiklerin yapısında temelde C ve H atomları bulunmaktadır. Yapısında sadece CH3 CH3CHCH2CH3 C ve H atomu bulunduran organik bileşiklere hidrokarbonlar denir. Dallanmış hidrokarbon CH4, C2H6, C6H6 Sikloheksan C6H12 ➽ Organik bileşiklerde C ve H atomlarının yanı sıra O, N, S, F, Cl, Br vb. atomlar da buluna- Halkalı hidrokarbon bilir. Yapısında C ve H atomları dışında en az bir tane daha farklı atom bulunduran organik bileşiklere heteroatomlu bileşikler denir. HH HCCH HCOOH, CH3OH, CH3Cl, CH3NH2 HH ➽ Organik bileşikler aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir. Doymuş hidrokarbon HH ORGANİK BİLEŞİKLER CC Hidrokarbonlar Fonksiyonel Grup HH İçeren Beleşikler Doymamış hidrokarbon HCCH Alifatik Hidrokarbonlar Aromatik Hidrokarbonlar Alkol Doymamış hidrokarbon Eter Doymuş Doymamış Aldehit Keton A l ka n l a r A l ke n l e r A l ik n l e r Karboksilik Asit CH CH Ester CH3 CH3 CH2 CH2 Amin Nitro alkan Alifatik Hidrokarbonlar: Aromatik yapıda olmayan hidrokarbonlara alifatik hidrokarbon denir. Düz zincirli, dallanmış veya halkalı yapıda olabilirler. Doymuş Hidrokarbonlar: Sadece sp3 hibritleşmesi yapmış karbon atomu içeren hidrokar- bonlara doymuş hidrokarbonlar denir. Doymuş hidrokarbonlarda karbon atomları sadece sig- ma ( ) bağı yapmaktadır. Doymamış Hidrokarbonlar: Yapısında en az bir tane pi bağı (C C ikili bağı veya C C üçlü bağı) içeren hidrokarbonlara doymamış hidrokarbonlar denir. Aromatik Hidrokarbon: Halkalı yapıda olan, ikili bağların birbirine konjuge olduğu (ikili, birli, ikili şeklinde sıralandığı) ve aromatik kararlılığa sahip bileşiklere aromatik bileşikler denir. Bu grubun en çok bilinen üyesi C6H6 kapalı formülüne sahip benzendir. 4 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri

Hidrokarbonlar ÖRNEK 1 ÖRNEK 2 Aşağıdakilerden hangisi hidrokarbon sınıfı bir bileşik de- CH3 CH C C CH3 ğildir? CH3 A) CH3CH2CH3 B) CH3CH CH2 C) CH3C CH Yukarıda verilen bileşikle ilgili, I. Alifatik hidrokarbondur. D) CH3CH2Cl E) CH3 CH CH3 II. Dallanmış yapıdadır. CH3 III. Doymuş bir organik bileşiktir. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ yargılarından hangileri doğrudur? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız l B) l ve ll C) l ve lll ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) ll ve lll E) l, ll ve lll ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ÖRNEK 3 ÖRNEK 4 CH3CH2CH3 Aşağıda verilen organik bileşiklerden hangisi alifatik bir hidrokarbon değildir? Yukarıdaki bileşikle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) B) C) A) Alifatik bir hidrokarbondur. B) Karbon atomları sp3 hibritleşmesi yapmıştır. D) E) C) 1 tane molekülünde 10 tane sigma ( ) bağı vardır. D) Doymuş bir hidrokarbondur. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ E) Dallanmış yapıdadır. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 1234 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 5 DB E D

Hidrokarbonlar C2H5OH molekülünün top çubuk modeli 2. Organik Bileşiklerin Formülleri C4H10 Molekül formülü (gerçek formül): Bir bileşikteki elementlerin türünü ve gerçek atom sayıla- CH3CH2CH2CH3 rını gösteren formüle molekül formülü denir. Örnek; C4H10 Basit formül (kaba formül): Bir bileşikteki elementlerin türünü ve atom sayıları arasındaki tamsayılı basit oranı veren formüle basit formül denir. Örnek; C2H5 Yapı formülü (açık formül): Bir moleküldeki bütün bağların açık şekilde yazıldığı formüle yapı formülü denir. Yarı açık formül: Karbonlar ile hidrojenler arasındaki bağların gösterilmediği yapı formülüne yarı açık formül denir. Karbon atomlarının farklı taraflara yönelmeleri formülü değiştirmez. Verilen tüm formüller aynı bileşiğe aittir. CH3 CH2 CH2 CH3 Sıkıştırılmış yapı formülü: Karbonlara bağlı grupların karbon atomundan sonra yazıldığı, aralarındaki bağların gösterilmediği formüle sıkıştırılmış yapı formülü denir. CH3CH2CH2CH3 Top-Çubuk Modeli: Atomların toplarla bağların ise çubuklarla gösterildiği, molekülün gerçek geometrisine uygun olarak gösterilmiş formüllerdir. C2H5 OH (etil alkol) molekülünün top çu- buk modeli yanda verilmiştir. İskelet formülü (çizgi-bağ formülü): Bu yöntemde karbon ve hidrojen elementleri gösterilmez. ÊÊÊKarbon elementine herhangi bir grup bağlanmamışsa ya da dallanma yoksa, başta ve sonda CH3 grupları aralarda ise CH2 grupları vardır. ÊÊÊÇizginin her bir ucunda ve her bir köşesinde bir karbon bulunur ve bu karbonlara yeterin- ce hidrojen bağlıdır. ÊÊÊFormülde yer alan O, N, S ve diğer elementlerin sembolleri gösterilir. ÊÊÊHalkalı bileşiklerin açık formüllerinin yazımı düz zincirli olanlara göre daha karmaşıktır. Daha kola bir çizim ve anlaşılır bir gösterim için halkalı bileşiklerde çizgi bağ formülleri tercih edilir. CH2 H H CC C H H2C CH2 H CC C H H Her birleşme noktasında Burada C yok! C CH3 bir C vardır. OH C OH CH OH CC H3C CH2 Her bir köşede C vardır. Her bir köşede C vardır. 6 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri

Hidrokarbonlar ÖRNEK 5 ÖRNEK 6 CH3 CH3 O CH3 CH CH CH3 Yukarıda verilen bileşiğin çizgi-bağ formülü aşağıdakiler- İskelet formülü yukarıda gösterilen bileşiğin kapalı formü- den hangisinde doğru verilmiştir? lü aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) B) C) A) C6H14O B) C5 H12O C) C5 H10O D) E) ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) C6H12O E) C4H10O ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 56 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 7 CB



12. Sınıf 4. Modül İÇİNDEKİLER

A. FONKSİYONEL GR PLAR 4 E. Kar oksilik Asitler ve Esterler 44 TEST 1 8 1. Karboksilik Asitler ve Esterlerin Genel Özellikleri 44 2. Karboksilik Asitlerin Adlandırılması 45 B. ALKOLLER 10 3. Esterlerin Adlandırılması 46 4. Karboksilik Asitlerin Fiziksel Özellikleri 49 1. A l ko l l e r i n G e n e l Ö ze l l i kl e r i 10 2. Alkollerin Sınıflandırılması 11 TEST 10 50 3. Alkollerin IUPAC (Sistematik) Adlandırması 12 5. Karboksilik Asitlerin Kimyasal Özellikleri 51 TEST 2 16 6. Esterlerin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri 52 4. Alkollerin Fiziksel Özellikleri 18 TEST 3 19 TEST 11 54 5. Alkollerin Kimyasal Özellikleri 20 TEST 12 55 6. Alkollerin Kullanım Alanları 22 TEST 4 23 F. Ener i Kaynakları ve Bilimsel Gelişmeler 56 TEST 5 24 1. Fosil Yakıtlar 56 2. Alternatif Enerji Kaynakları 61 C. ETERLER 26 3. Sürdürülebilirlik 64 4. Nanoteknoloji 65 1. Eterlerin Genel Özellikleri 26 2. Eterlerin Sistematik (IUPAC) Adlandırılması 27 TEST 13 66 3. Eterlerin Fiziksel Özellikleri 29 4. Simetrik Eterlerin Eldesi 30 TEST 14 67 5. Alkol ve Eterlerde Fonksiyonel Grup İzomerisi 30 TEST 15 68 TEST 6 31 TEST 16 69 D. Kar onil Bileşikleri 32 TEST 17 70 1. Karbonil Bileşiklerinin Genel Özellikleri 32 2. Aldehitlerin IUPAC (Sistematik) Adlandırması 33 TEST 18 71 3. Ketonların IUPAC (Sistematik) Adlandırılması 34 TEST 19 72 4. Aldehit ve Ketonların Fiziksel Özellikleri 37 5. Aldehit ve Ketonlarda İzomeri (Fonksiyonel Grup İzomerisi) 38 TEST 20 73 TEST 7 39 TEST 21 74 6. Aldehit ve Ketonların Kimyasal Özellikleri 40 TEST 22 75 7. Aldehit ve Ketonların Eldesi 41 TEST 8 42 TEST 23 76 TEST 9 43 TEST 24 77

Fonksiyonel Gruplar Heteroatom İ eren Bileşikler ➽ Organik bileşiklerin sayıları oldukça fazladır. Organik bileşiklerin bilimsel bir yaklaşım- Alkil halojenürler la sınıflandırılması karmaşayı ortadan kaldıracaktır. Bu nedenle organik bileşikler belirli Alkol özelliklerine göre sınıflandırılmış ve adlandırılmıştır. Eter Aldehit ➽ Organik bileşikler sınıflandırılırken bu bileşiklerin fonksiyonel yapıları dikkate alınmıştır. Keton Organik bileşiklerin tepkimeye girme eğilimlerini ve bazı fiziksel özelliklerini belirleyen bu Karboksilik asit işlevsel yapılara f o nksi yo nel gr u p lar denir. Ester Amin ÊÊÊSadece karbon ve hidrojen atomlarından oluşan organik bileşiklere hidrokarbonlar denir. ÊÊÊHidrokarbondan bir tane hidrojen atomunun ayrılmasıyla oluşan gruplara alkil kökü denir Nitro alkan ve R– ile gösterilir. Alkil gruplarına fonksiyonel grupların bağlanmasıyla farklı organik bile- şikler meydana gelir. ÊÊÊFonksiyonel grup, bulunduğu organik bileşiğe belirli özellikler kazandırır. ÊÊÊOrganik bileşikler, fonksiyonel gruplar üzerinden kimyasal tepkimeler verir. ÊÊÊOrganik bileşikler sahip oldukları fonksiyonel gruba göre sınıflandırılır. ÊÊÊBirden fazla fonksiyonel grup içeren bileşiklere polifonksiyonel bileşikler denir. Bileşik Sınıfı F o nksi yo nel G r u p Açık Formül Sıkıştırılmış Formül A l ok l OH R OH R OH Eter OR R OR R OR Aldehit R CH O O O CH R CH Keton OO R COR C R CR Karboksilik asit O O R COOH C OH R C OH Ester COOR O R COOR Amin NH2 C OR R NH2 H RNH Nitro alkan N O2 O R N O2 R N + O− 4 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri

Fonksiyonel Gruplar Bileşik Fonksiyonel Fonksiyonel (İşlevsel) Gruplar Grup Alkan 1. Alkil Grupları Alken CH Alkin CC ÊÊÊAlkanlar yerdeğiştirme tepkimesi vermeye yatkın oldukları için, alkanlardaki fonksiyonel CC grup C H bağıdır. Alkanlardan bir (1) tane hidrojen atomu çıkartıldığında elde edilen Aromatik H gruba alki l adı verilir. Alkil grupları R şeklinde gösterilir. R grubu, metil, etil ya da izopropil olabilir. Alkil Halojenür X 2. A lkenler ÊÊÊAlkenler katılma tepkimesi vermeye yatkındır. ÊÊÊAlkenlerdeki fonksiyonel grup C C ikili bağıdır. 3. A lki nler ÊÊÊAlkinler katılma tepkimesi vermeye yatkındır. ÊÊÊAlkinlerdeki fonksiyonel grup C C üçlü bağıdır. 4. Aromatik Bileşikler (Arenler) ÊÊÊAromatik bileşikler (arenler) yer değiştirme tepkimesi vermeye yatkındırlar. Arenlerdeki fonksiyonel grup ikili bağ karbonuna bağlı hidrojendir (C C H). 5. Alkil (Sikloalkil) Halojenürler ÊÊÊBir alkandan (sikloalkandan) bir hidrojen çıkartılıp elde edilen alkil grubuna halojen bağ- lanırsa oluşan moleküle alkil (sikloalkil) halojenür ya da haloalkan (halosikloalkan) denir. Halojenler X (X: F, Cl, Br veya I) ile gösterilir. Alkil halojenürler R X şeklinde ifade edilir. ÖRNEK 1 ÖRNEK 2 Molekül F o nksi yo nel gr u b u CI I. CH 3Br Br II. CH 3CH CH 2 Yarı açık formülü yukarıda verilen bileşikle ilgili; III. CH 3CH 2CH 3 CC CC I. Alkil halojenür sınıfında yer alan bir bileşiktir. II. Sistematik adı; klorosiklopentandır. Yukarıda bazı organik bileşikler ve bu organik bileşiklerdeki III. Fonksiyonel grubu; Cl’dir. fonksiyonel gruplar verilmiştir. Hangi bileşiklere ait fonksiyonel gruplar doğrudur? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) I, II ve III E) I ve III D) I, II ve III E) II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 12 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 5 BD

Fonksiyonel Gruplar 6. A lko ller OOO H HR HR R ÊÊÊAlkollerde sp3 hibritleşmesi yapmış bir karbon atomuna OH grubu bağlıdır. ÊÊÊA l ok l l e r R OH şeklinde ifade edilir. Alkollerdeki fonksiyonel grup OH'tır. Su Alkol Eter 7. Eterler ÊÊÊEterler R O R ya da R O R' genel formülüne sahiptir. R grubu bir alkil, sikloalkil ya da fenil olabilir. R grupları aynı olabildiği gibi farklıda olabilir. 8. Karbonil Bileşikleri ÊÊÊKarbonil grubu (C O) içeren bileşiklere karbonil bileşikleri denir. Karbonil grubuna bir tane hidrojen ve bir tane alkil (sikloalkil veya fenil) grubu bağlıysa aldehit adını alır. R grupları alkil, sikloalkil yada fenil gruplarından herhangi ikisi ise keton adını alır. Aldehitle- rin genel formülü RCHO, ketonların genel formülü RCOR şeklindedir. ÊÊÊKarbonil grubu bileşiklerin fonksiyonel grubu, karbonil (C O) grubudur. O O O H CH R CH R CR Aldehit Aldehit Keton ÖRNEK 3 ÖRNEK 4 H 3C O OCH 3 CH 3 CH 3 CH 3 HC OH OH Yukarıda yapı formülü; vanilya bitkisine hoş kokusunu veren bileşiğe aittir. Vanilya koku verici olarak tatlı, dondurma ve gıda CH 3 sektöründe ayrıca parfüm sanayiinde kullanılmaktadır. A vitamini (retinol) büyüme, gelişme ve göz sağlığı için oldukça önemli olan bir vitamindir. Yapı formülü verilen molekülle ilgili; A vitamini (retinol) ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? I. Aromatik halka içerir. A) Katılma tepkimesi verebilir. II. Oksijen elementi içeren 3 farklı fonksiyonel grup bulunur. B) sp2 hibritleşmesi yapmış karbon atomu içerir. III. Sadece sp2 hibritleşmiş karbon atomu içerir. C) Alken fonksiyonel grubu içerir. D) Hem halka hem de açık zincir içerir. yargılarından hangileri doğrudur? E) Aromatik yapıdadır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ev II D) Yalnız III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 6 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 34 CE

Fonksiyonel Gruplar 9. Karboksilik Asitler ÊÊÊKarboksil grubu ( COOH) içeren bileşiklere karboksilik asitler denir. Genel formülleri RCOOH şeklindedir. R grubu, alkil, sikloalkil, aril veya hidrojen atomu da olabilir. Karbok- silik asitlerin fonksiyonel grubu, karboksil ( COOH) grubudur. O O R COOH H C OH R C OH Karboksilik asit Karboksilik asit Karboksilik asit 10. Esterler COO ÊÊÊEsterler RCOOR genel formülüne sahip bileşiklerdir. Esterlerde fonksiyonel grup grubudur. OO R COOR H C OR R C OR Esterlerin farklı gösterim şekilleri Nitro grubu ısı ve basınç etkisiyle 11. Aminler patlama özelliğine sahiptir. ÊÊÊAminler R N H 2 genel formülüne sahiptir. Aminlerde fonksiyonel grup, N H 2’dir. 12. Nitro Alkan N O2 genel formülüne sahiptir. Nitro alkanlarda fonksiyonel grup, ÊÊÊNitro alkanlar R N O2’dir. ÖRNEK 5 ÖRNEK 6 O Aşağıdaki moleküllerden hangisi karşısında yazan fonksi- yo nel gr u b u içermez? OH NH2 Molekül F o nksi yo nel gr u p A) CH 3CH 2COOH Karboksilik asit Yukarıda bir amino asit olan fenil alanin bileşiğinin yarı açık B) CH 3COCH 3 Eter formülü verilmiştir. C) CH 3CH 2CH O Aldehit D) CH 3CH 2CH 2N H 2 Amin Fenil alanin molekülünde; E) CH 3CH 2COOCH 3 Ester I. Amin II. Karboksilik asit ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ III. A r e n ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ fonksiyonel gruplarından hangileri bulunur? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 56 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 7 EB

Fonksiyonel Gruplar 1. Organik bileşiklerin fonksiyonel gruplara göre sınıf- 4. Organik bileşik Kök landırılmasında kullanılan genel adlar aşağıdakilerden I. CH 3CH 3 Etil hangisinde yanlış verilmiştir? II. CH 2 CH 2 Etenil Bileşik F o nksi yo nel gr u p Orbital Yayınları III. A) R OH A l ok l F e n il B) R CH O Aldehit C) R N O2 Amino Yukarıdaki organik bileşiklerden hidrojen çıkarılmasıyla D) R OR Eter elde edilen köklerin isimleri görülmektedir. E) R COR Keton Buna göre hangileri doğru verilmiştir? A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 2. Aşağıdaki bileşiklerden hangisi fenil köküne bağlı bir 5. X karboksil fonksiyonel grubu içerir? A) CH 3COOH Orbital Yayınları Yapı formülü verilen organik bileşikte X yerine aşağıdaki- B) COOH lerden hangisi yazılırsa, bileşik aldehit özelliği gösterir? C) OH A) OH B) CHO C) COOH D) COOH D) COCH 3 E) COOCH 3 E) CH 3CH 2COOH 3. COOH 6. I. CH 3CH 2Cl H O CH O O Yukarıda yarı açık formülü verilen bileşik aşağıdaki II. fonksiyonel gruplardan hangisini içermez? A) Alken CH 3 C CI B) Aldehit C) Alkol III Br D) Karboksilik asit E) Ester Orbital Yayınları Yukarıda formülü verilen bileşiklerden hangileri alkil halojenür sınıfında yer alır? 8 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 1234 5 6 CD E E BA

Fonksiyonel Gruplar Petrol rafinerisi 1. Fosil Yakıtlar ➽ Kimyasal yapısında bir değişim gerçekleştiğinde enerji (ısı, ışık) ortaya çıkaran her türlü maddeye genel olarak yakıt denir. Yakıtların en önemli özelliklerinden birisi de, enerji üretebilmek amacıyla depolanabilmeleridir. Dünyadaki insan nüfusu hızla artmaktadır. Bi- lim, sanayi ve teknoloji baş döndürücü bir hızla gelişmektedir. Bu durumda enerjiye olan ihtiyacı her geçen gün arttırmaktadır. Enerji ihtiyacı beraberinde yakıt sorununu ortaya çıkarmaktadır. ➽ Milyonlarca yıl yeryüzünün derinliklerinde kaya ve toprak altında kalmış, basınç ve ısı altında fosilleşmiş bitki ve hayvanlardan oluşan enerji kaynaklarına fosil yakıtlar denir. Fosil yakıtların en önemli özelliği, yüksek oranlarda karbon (hidrokarbon) içeren organik maddelerden oluşmasıdır. ➽ F osil yakıtlar üçe ayrılmaktadır. ÊÊÊKatı Yakıtlar ÊÊÊSıvı yakıtlar ÊÊÊGaz yakıtlar ➽ Kömür, petrol ve doğal gaz gibi yakıtlar fosil yakıtlardır. Günümüzde kullandığımız enerji- nin pek çoğu fosil yakıtlardan sağlanmaktadır. Fosil yakıtlar delerek (sondaj ) veya kaza- rak yeryüzüne çıkarılabilir. ÖRNEK 59 ÖRNEK 60 Fosil yakıtlarla ilgi, I. Petrol II. Kömür I. Canlı kalıntılarının milyonlarca yıl oksijensiz ortamda baş- III. Doğalgaz kalaşıma uğraması sonucu oluşan yakıtlara fosil yakıt denir. Yukarıdaki yakıtlardan hangileri hidrokarbon bakımından II. Petrol, kömür ve doğalgaz fosil yakıtlardır. zengindir? III. Fosil yakıtlar depolanamaz. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 56 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 59 6 0 CE

Fonksiyonel Gruplar 1. Kömür ➽ Kömür çoğunlukla karbon, hidrojen ve oksijenden oluşan az miktarda kükürt ve azot içe- ren, bir maden ve kayaçtır. Diğer içerikleri ise kül oluşturan inorganik bileşikler ve mineral maddeleridir. ➽ Kömür, bataklıkların dibinde, yüksek sıcaklık ve basınçta çürüyen bitkilerin meydana ge- tirdiği organik maddelerin üzerinde zamanla kil, kum gibi çökeltilerin birikmesi ve kimyasal değişime uğraması sonucu oluşur. Yosun Isı ve Basınç T urb a Isı ve Basınç TORTU A l uviyo n M ineral t op rak TURBA TORTU KÖMÜR ö30n0cembilaytoanklyıkıl LİNYİT BUGÜN Turba Oluşumu ö1n0c0emoiklyyoannuysıl Kahverengi kömür olarak ta bi- Zaman ve Basınç linen linyit, termik santrallerde yakıt olarak kullanılır. Enerji bakı- mından kömür çeşitleri sıralama- sında turbadan sonra gelir. Kömür Oluşumu: Kömür, içerdiği karbon ve nem oranı, yer altında kalma süresine göre üçe ayrılır. T u r b a: Kömürün ilk haline denir. 60 oranında karbon (C) içerir ve nem oranı oldukça yük- sektir. Enerji verimi oldukça düşüktür (özgül yanma ısı değeri 1000 kkal/kg) bu nedenle yakıt olarak kullanılması uygun değildir. Linyit Kömürü: 40-50 milyon yıl boyunca yer altında bulunan, nem oranı turbaya göre daha düşük ( 45-60) ve karbon oranı turbaya göre daha yüksek olan ( 65-70 arasında) kömür tü- rüne linyit kömürü denir. Linyitin özgül yanma ısısı 1000 ile 5700 kkal/kg değerleri arasındadır. Linyit kömürü ülkemizde pek çok bölgede çıkarılmaktadır. ÖRNEK 61 ÖRNEK 62 Linyit kömürüyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yan- 1. Turba 2. Linyit lıştır? A) Ortalama yaşı 40-50 milyon yıldır. Turba ve linyit ile ilgili; B) Karbon oranı 65-70 arasındadır. C) Özgül yanma ısısı 1000 ile 5700 kkal/kg değerleri arasın- I. Nem oranı; 1 > 2’dir. II. Karbon oranı; 2 > 1’dir. dadır. III. Enerji verimliliği; 2 > 1’dir. D) Nem oranı 80 civarındadır. E) Termik santrallerde yakıt olarak kullanılır. ifadelerinden hangileri doğrudur? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) I, II ve III B) I ve II C) I ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) Yalnız III E) II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 57 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 61 62 AD

Fonksiyonel Gruplar Kok Kömürü: Kömürün, oksijensiz (veya inert) ortamda ısıtılması Taş kömürü: Taş kömürü yaklaşık 250-350 milyon yıldır yer altında bulunmaktadır. Taş kömü- ile karbon içeriğinin yükseltilme- rünün karbon oranı 75-90, nem oranı ise 15-20 civarındadır. Taş kömürünün özgül yanma sine karbonizasyon veya koklaşma ısısı 5700 ile 7000 kkal/kg değerleri arasındadır. adı verilmektedir. Kömür, havasız ortamda ısıtıldığında, yapısındaki Antrasit: Antrasit karbon oranı en yüksek kömür türüdür. Antrasitteki karbon oranı 90-95 organik gruplar parçalanarak gaz arasındadır. Antrasitin özgül yanma ısısı 7000 kkal/kg ve üzeri değerlere sahiptir. ve yoğunlaşabilir katran olarak kö- mürden ayrılmaktadır. Bu durum ➽ Kömürün içindeki karbon oranı arttıkça özgül yanma ısısı değeri ve yanması sonucunda da kömürün karbon yüzdesinin artmasına yol açmakta ve elde açığa çıkan ısı artar. Bu yüzden linyit kömürü yerine taş kömürü tercih edilir. Kömür türleri edilen karbon yüzdesi çok yüksek içerisinde ekonomik değeri en yüksek olan, içeriğindeki nem oranı en düşük ve özgül olan katı maddeye de kok’ den- yanma ısısı en yüksek olan antrasit olarak adlandırılan kömür türüdür. mektedir. ➽ Aşağıdaki şekilde turba, linyit, taş kömürü ve antrasitin nem ve ısıl değerleri karşılaştırıl- Kok kömürü yapay bir kömür tü- rüdür. maktadır. Odun kömürü veya mangal kö- K ö m ü r T ü rl eri la iktarı ner i iktarı kkal kg mürü, odunun yüksek sıcaklıkta, T urb a minimum oksijenle ısıtılmasıyla L iniy t 75 1600 yapıdaki tüm su ve uçucu bile- 35 3500 şenlerin uzaklaştırılması sonucun- a k ürü 25 4500 da elde edilen hafif, siyah karbon 10 5700 kalıntısına denir. Odun kömürü de A nt rasit 3 yapay bir kömür türüdür. 7000 ÖRNEK 63 ÖRNEK 64 I. Turba Antrasit kömürünün yapısında bulunan aşağıdaki element- II. Taş kömürü lerden hangisinin kütlece yüzdesi en fazladır? III. Linyit IV. Antrasit A) Azot B) Kükürt C) Oksijen D) Hidrojen E) Karbon Yukarıdaki kömür türlerinin içerdikleri karbon oranlarının ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ karşılaştırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ verilmiştir? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) II>IV>III>I B) III>IV>II>I C) IV>II>III>I ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) IV>III>II>I E) IV>II>I>III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 58 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 63 64 CE

Fonksiyonel Gruplar 2. Petrol ve Doğal Gaz ➽ Petrol sözcüğü latince'de taş anlamına gelen petra ile yağ anlamına gelen oleum sözcük- lerinden oluşmuştur (Petra oleum: Petrol). Petrol, doğal durumda ve yeraltından çıkarılan işlenmemiş ham petrol anlamına gelir. Ham petrol, farklı zincir uzunluğundaki ve molekül yapısındaki hidrokarbonların karışımıdır. ➽ Petrol, canlılığını yitirmiş bitki ve hayvan kalıntılarının deniz, göl veya akarsu diplerinde kum, kil ve mineral tanecikleri ile birlikte kayaçlar arasında birikmesi ve uzun yıllar boyun- ca yüksek basınç altında sıkışması sonucu oluşan renkli, yapışkan ve yanıcı bir sıvıdır. A naerob ik ç ü rü m e K eroj enin f osil e ker en l akıtlara d nü ü ü Doğal gazla çalışan bir enerji sille i rganik ater al G az santrali P et rol il nlar a ıl gün Ham petrolün genelde kütlece Petrol Oluşumu %83-87'si karbon, %12-15'i hid- rojen elementinden oluşur. Azot, ➽ Bir hidrokarbon karışımı olan ham petrol aynı zamanda inorganik safsızlıklar da içerir. oksijen ve kükürt (N, O, S) ele- mentleri ise ham petrolde genel- Ham petrolün ayrımsal damıtma işlemi ile bileşenlerine ayrıştırılmasına petrolün rafinas- likle kütlece 5 ten daha az mik- yonu denir. Ham petrolün rafine edilmesiyle sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG), nafta, ben- tarlarda bulunmaktadır. zin, fuel oil, gaz yağı, motorin (dizel), asfalt, maden yağ vb. ürünler elde edilmektedir. ➽ Doğal gaz, yer altında gözenekli kayaların boşluklarına sıkışmış olarak ya da petrol ya- taklarının üzerinde gaz halinde büyük hacimler şeklinde bulunur. Doğal gaz; 95 metan (CH 4 ), az miktarda da etan (C2H 6 ), propan (C3H 8), bütan (C4 H 10 ) ve karbondioksitten (CO2), oluşan renksiz, kokusuz ve havadan hafif bir gazdır. Doğal gaz kokusuz olduğun- dan kaçakların fark edilebilmesi için özel olarak kokulandırılır. ÖRNEK 65 ÖRNEK 66 Ham petrol ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Büyük oranda hidrokarbon karışımıdır. Ham petrolün saflaştırılması işleminde aşağıdaki ziksel B) Ayrımsal damıtma yöntemiyle bileşenlerine ayrılır. C) Yanıcı bir sıvıdır. özelliklerden hangisinin farklı olmasından yararlanılır? D) Bileşenlerinin tamamı oda sıcaklığında sıvı haldedir. E) Fosil yakıtıdır. A) Özkütle B) Çözünürlük ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ C) Kaynama noktası D) Erime noktası ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ E) Tanecik boyutu ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 65 66 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 59 DC

Fonksiyonel Gruplar Sera gazları: Karbon monoksit (CO), karbon dioksit (CO2), su Fosil Yakıtların Çevreye Etkisi (H2O), metan (CH4), azot mo- noksit (NO), diazot monoksit ➽ Günlük yaşantımızda birçok fayda sağlayan fosil yakıtlar enerji üretmek amacıyla, sanayi (N2O), kloroflorokarbonlar (CFC), kükürtheksaflorür (SF6) ve ozon tesisleri, otomobil ve makineler dahil olmak üzere birçok alanda kullanılmaktadır. (O3) gibi gazlara sera gazı denir. ➽ Ancak fosil yakıtları çok büyük çevre sorunlarına yol açmaktadır. Sera gazı emisyonu: Sera gazla- ➽ Fosil yakıtların çevreye verdikleri zararlar şunlardır: rının atmosfere verilen miktarına sera gazı emisyonu denir. ÊÊÊ1. Fosil yakıtları hava kirliliğine neden olmaktadır. ÊÊÊ2. Küresel ısınmaya (sera gazı etkisi) yol açar. ÊÊÊ3. Meydana gelen birçok doğa olayının ana nedenidir. ÊÊÊ4. Oksijenin azalmasına neden olur. ÊÊÊ5. Karbondioksit emisyonunu artırır. ÊÊÊ6. Asit yağmurlarına neden olur. ÊÊÊ7. İklim değişikliklere neden olur. ÊÊÊ8. Fosil yakıtlar nedeniyle etrafa saçılan gaz ve parçacıklar insan sağlığını olumsuz olarak etkiler. Kansere, solunum yolu hastalıklarına, hatta ölüme neden olabilir. ➽ Fosil yakıtlar yandığında atmosfere CO, CO2, SO2, SO3 ve azot oksitler (Nx Oy) yayıl- maktadır. Bu gazlar insan sağlığı açısından sakıncalıdır, aynı zamanda havayı, suyu ve toprağı (doğayı) kirletmektedir. ÖRNEK 67 ÖRNEK 68 Aşağıdaki maddelerden hangisinin yanması CO2 emisyo- nuna neden olmaz? Fosil yakıtların yanması sonucu aşağıdaki gazlardan han- A) Petrol gisinin oluşması beklenmez? B) Kömür C) Doğalgaz A) N2O3 B) CO2 C) CO D) Hidrojen gazı E) Antrasit D) SO2 E) CCl 4 ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 60 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 67 68 DE

Yenilenebilir enerji kaynakları: Fonksiyonel Gruplar R Güneş enerjisi R Rüzgar enerjisi 2. Alternatif Enerji Kaynakları R Biyokütle enerjisi R Jeotermal enerji ➽ 21. yüzyılda dünya çapındaki teknolojik gelişmelerle enerjiye olan ihtiyaç artmaktadır. R Hidrolik enerji R Hidrojen enerjisi Ancak fosil yakıtlarının tükenme riski vardır. Aynı zamanda fosil yakıtları çevre kirliliğine R Dalga enerjisi neden olmaktadır. ➽ Dünya çapındaki bu enerji ihtiyacının artması ülkeleri yeni çözüm arayışlarına yönlendir- miştir. Yenilenebilir enerji, doğal çevreden sürekli veya tekrarlamalı olarak ulaşılan kay- naklardan elde edilen enerjidir. Yenilenebilir enerji; doğal kaynaklardan elde edilen ve sürdürülebilirliği olan enerjiler olarak da tanımlanmaktadır. Yenilenebilir enerji kaynaklarının avantajları; 1. Fosil enerji kaynakları gibi zamanla tükenmemesi 2. Çevreyi kirletmemesi veya çok az kirletmesi, 3. Doğaya ve canlıların yaşam alanlarına zarar vermemesi şeklinde sıralanabilir. Yenilenebilir enerji kaynaklarının dezavantajları ise; 1. Coğrafi koşulların kurulumunda ve kullanılmasında oluşturduğu sıkıntılar 2. Hidroelektrik ve rüzgâr enerjisi dışında bazı yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımında maliyetlerin yüksek olması yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanım artışını yavaşlatmaktadır. ÖRNEK 69 ÖRNEK 70 Aşağıdakilerden hangisi yenilenebilir enerji kaynağıdır? A) Doğalgaz Çevre kirliliği ile ilgili verilen; B) Petrol C) LNG I. Fosil yakıtların yakılması sonucu oluşan SO2 ev N 2O5 gaz- D) Biyokütle ları asit yağmurlarına neden olur. E) Antrasit II. Karbondioksit emisyonu küresel ısınmaya neden olur. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ III. Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı çevre kirliliğini ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ azaltır. ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ yargılarından hangileri doğrudur? ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 69 70 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 61 DE

Fonksiyonel Gruplar Rüzgar ve güneş enerjisinin avan- tajları: 1. Güneş Enerjisi 1. Çevre dostudur, yenilenebilir ve ➽ Güneşten doğrudan ya da dolaylı olarak elde edilen enerji olarak tanımlanabilir. Güneş temiz bir enerji kaynağıdır, enerjisi yenilenebilir bir enerji kaynağıdır. Güneş enerjisi; ısıtma, soğutma işlemlerinde 2. Tükenmesi söz konusu değildir. ve elektrik enerjisi üretiminde kullanılabilmektedir. Geliştirilen fotovoltaik pillerle güneş enerjisi elektrik enerjisine dönüştürülmektedir. Fotovoltaik pillerde yarı iletken malzemeler 3. Geliştirilen yeni teknolojiler kullanılmaktadır. ile kullanımının yaygınlaşması ile birlikte maliyet değerleri de azal- 2. Rüzgar Enerjisi maktadır. ➽ Güneş’ten gelen ışınların dünyanın küresel yapısından dolayı yer yüzeyini ve atmosfe- 4. Bakım ve işletme maliyetleri yüksek değildir, istihdam oluşturur. ri farklı miktarlarda ısıtması sonucunda rüzgarlar ortaya çıkar. Rüzgar enerji santralleri (RES), coğrafi açıdan rüzgar alan uygun yerlere kurulan ve havanın kinetik enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren sistemlerdir. 3. eotermal Enerji ➽ eotermal enerji, yerin derinliklerinde bulunan kayaçların içinde biriken ısının akışkanlar- ca taşınarak depolanması sonucu oluşan sıcak su ve kızgın buhardan elde edilen enerji- dir. Ülkemiz jeotermal kaynaklar bakımından zengindir. eotermal enerji ısıtma, soğutma, elektrik üretimi, mineral üretimi, kaplıca (sağlık turizmi) amaçlı kullanım gibi farklı uygula- ma alanlarına sahiptir. 4. Biyokütle Enerjisi ➽ Yeşil bitkilerin güneş enerjisini fotosentez ile kimyasal enerjiye dönüştürerek depolaması sonucunda oluşan biyolojik kütleye biyokütle denir. Bitkilerin kendisi birer biyokütledir. Karbon açısından zengin olan biyokütle, oksijen ile tepkimeye girdiğinde enerji açığa çıkar. Mısır, buğday gibi özel olarak yetiştirilen bitkiler, otlar, yosunlar, denizdeki algler, hayvan gübresi, evlerden atılan tüm organik çöpler (meyve ve sebze artıkları) biyokütleye örnek verilebilir. Biyokütleden elde edilen enerjiye biyoenerji denilir. ÖRNEK 71 ÖRNEK 72 Aşağıda verilen yargılardan hangisi yanlıştır? A) Fotovoltaik pillerle güneş enerjisi elektrik enerjisine dönüş- Aşağıdakilerden hangisi biyokütle kaynaklarından birisi değildir? türelebilir. B) Şekerpancarından biyoenerji elde edilebilir. A) Buğday B) Mısır C) Rüzgar enerji santralleri kuşların göç yollarına kurulabilir. D) Yenilenebilir enerji kaynakları çevre dostudur. C) Hayvan gübresi D) Polietilen E) eotermal enerji su ve kızgın kuru kayalardan elde edilebilir. E) Organik çöp ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 62 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 71 72 CD

Fonksiyonel Gruplar Hidrojen bilinen tüm yakıtlar içe- 5. Hidrojen risinde birim kütle başına en yük- sek enerji içeriğine sahiptir. ➽ Hidrojen periyodik sistemin ilk elementidir. Doğada serbest hâlde bulunmaz, bileşikleri 1 kg hidrojen 2,1 kg doğal gaz veya 2, kg petrolün sahip olduğu hâlinde bulunur. En çok bilinen bileşiği ise sudur. Hidrojen doğal bir enerji kaynağı değil- enerjiye sahiptir. dir, dolaylı olarak üretilebilmektedir. Su, elektrik enerjisi ile elektroliz edildiğinde hidrojen ve oksijen gazı elde edilir. Hidrojen gazı yandığında su buharı açığa çıktığı için çevre Bor hidrürler (NaBH4 ve LiAlH4) kirliliğine neden olmaz. Hidrojen, fosil yakıtlara göre daha verimli bir yakıttır. hidrojen üretiminde kullanılmak- tadır. lkemiz dünya bor rezerv- ➽ Hidrojenden enerji elde ederken yakıt hücresi kullanılır. Aşağıda bir yakıt hücresi görül- lerinin 74’üne sahiptir. mektedir. Lİ L T LİT BN Y IT Ü İ Y İY KATM AN I İY KATM AN I Y IT Ü İ – İ İ 6. Nükleer Enerji ➽ Radyoaktif (çekirdek) tepkimeler sonucunda elde edilen enerjiye denir. Büyük kütleli atomların (uranyum, plütonyum) parçalanması (fizyon) ya da küçük kütleli atomların (hid- rojen) birleşmesi sonucunda (füzyon) nükleer enerji açığa çıkmaktadır. Nükleer santral- lerin çevreye yaydığı radyasyon ihmal edilebilecek kadar düşüktür. Bu nedenle nükleer santrallerin yanında yerleşim, tarım, balıkçılık ve turizm yapılabilmektedir. Dünyada 31 ülkede toplam 446 nükleer santral bulunmaktadır. ÖRNEK 73 ÖRNEK 74 Aşağıdaki yakıtlardan hangisi oksijen (O2) gazıyla tam ve- Aşağıdakilerden hangisi sürdürülebilir (yenilenebilir) ener- rimle yandığında sadece su buharı (H2O) açığa çıkar? ji kaynaklarından biri değildir? A) Kömür A) Rüzgar enerji santrali B) Petrol B) Doğal gaz santrali C) Hidrojen C) eotermal enerji santrali D) LPG D) Güneş enerjisi santali E) LNG E) Hidroelektrik santrali ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 73 74 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 63 CB

Fonksiyonel Gruplar 3. Sürdürülebilirlik Sürdürülebilir kalkınma için gerekli ➽ Sürdürülebilirlik, doğanın ve gelecek kuşakların kendi gereksinimlerine cevap verme ye- faktörler şunlardır: teneklerini tehlikeye atmadan, günlük ihtiyaçlarımızı temin etmek ve kalkınmak olarak 1. Toplumsal bilinç tanımlanabilir. Sürdürülebilir kalkınma, ekonomik büyüme ve insanların yaşam kalitesini yükseltme çabalarını, çevreyi ve yeryüzündeki tüm insanların yaşam kalitesini koruyarak 2. Bilgi ve iletişim gerçekleştirme yöntemidir. Sürdürülebilir kalkınmanın toplum, çevre ve ekonomi olmak üzere üç temel ögesi vardır. 3. Çevre eğitimi ve öğretimi ➽ Küresel ısınma ve iklim değişiklikleri, aslında sürdürülebilirlik kavramının önemine iyi bir 4. Yenilikçi enerji stratejilerinin geliştirilmesi örnektir. Sanayide, teknolojide ve güncel hayatta kullanılan malzemelerin geri dönüşümü sürdürülebilirlik açısından oldukça önemlidir. Örneğin bir metalin cevher olarak topraktan 5. Teşvik programlarının gelişti- çıkartılıp saflaştırılması işleminde çok fazla enerji, emek, zaman ve para harcanmaktadır. rilmesi Bunun yerine kullanılan metalin geri dönüşümünü sağlamak daha az enerji ve maliyet gerektirmektedir. Bu nedenle; metal, kağıt, enerji ve polimer sektörleri sürdürülebilir kal- 6. Finansman kınmada önemli bir yere sahiptir. Fosil yakıtları yerine yenilenebilir enerji kaynaklarının verimli kullanımı sürdürülebilirliğin önemli bir bileşenidir. Ekonomik olarak güçlü olan ülke- 7. İzleme ve değerlendirme lerin polimer, kâğıt ve metal gibi ham madde kaynaklarının büyük bir bölümünü kullanma- sı, gelişmekte olan ülkeler açısından büyük bir dezavantajdır. Kaynak kullanımı ve refah düzeyindeki adaletsizlik gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerarasındaki uçurumu giderek derinleştirmektedir. Ham madde kaynaklarının bilinçli tüketimi, tüketim ve sonucunda or- taya çıkan atık maddelerin geri dönüşüm ile ham maddeye dönüştürülmesi, sürdürülebilir kalkınmanın önemli faktörlerindendir. ÖRNEK 75 ÖRNEK 76 Ekonomik büyüme ve refah seviyesini yükseltme çabalarını, I. Toplum çevreyi ve yeryüzündeki tüm insanların yaşam kalitesini ko- II. Çevre ruyarak gerçekleştirme yöntemi ....... . ....... . III. Ekonomi olarak ifade edilebilir. Yukarıdakilerden hangileri sürdürülebilir kalkınmanın te- Cümlesinde boşluk bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi- mel ögelerindendir? nin getirilmesi en uygundur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yenilenebilir enerji B) Sanayileşme C) İnovasyon D) II ve III E) I, II ve III D) Sürdürülebilirlik E) Ekoloji ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 64 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 75 76 DE

Fonksiyonel Gruplar Nanoboyutta bir robot insan da- 4. Nanoteknoloji marında virüslerle savaşıyor. ➽ Nano Yunanca cüce kelimesinden alınmış olup 1nm: 10-9 m’dir. Nanoteknoloji, nanomet- Karbon temelli nanomalzemeler 1. Karbon nanotüp (tek duvarlı, çift re boyutunda fiziksel, kimyasal ve biyolojik olayların anlaşılması, kontrolü ile bu boyutlar- duvarlı, çok duvarlı ve fulleren) da fonksiyonel malzemelerin, araçların ve sistemlerin geliştirilmesi ve üretimine denir. 2. Grafen ve grafen oksit 3. Nano elmas ➽ Ünlü fizikçi Feynman 1959’ta bir konferansta; eğer atom ve molekül büyüklüklerinde imalat yapılabilirse birçok yeni keşiflerin olabileceğini söylemiştir. Eric Drexler, biyolojik sistemlerden esinlenerek, moleküler makineler yapılabileceğini önermiş, nano teknoloji kavramını ilk defa ortaya atan kişi olmuştur. ➽ Nanoteknolojinin kullanım alanlarına; malzeme bilimi, bilgisayar teknolojisi, havacılık ve uzay araştırmaları, tıp ve sağlık, savunma ve enerji sektörü örnek verilebilir. ➽ Hafif ve dayanıklı nanomalzemelerden üretilen araba, uçak ve uzay araçlarıyla daha az enerji tüketerek daha uzun yolculuklar yapılabilir. Nanoteknoloji ile ıslanmayan, kendi kendini temizleyen, yanmayan, çizilmeyen yüzeyler elde edilebilir. ➽ Nanoteknoloji ile kuantum işlemciler geliştirilerek yüksek işlemci kapasitesine sahip süper bilgisayarlar üretilebilir. ➽ Nanoteknoloji mikrocerrahi başta olmak üzere, nano boyuttaki tıbbi cihazların, tıbbi ro- botların, yeni analiz teşhis ve tedavi tekniklerinin, yapay organların üretilmesinde kullanıl- maktadır. ➽ Nanoteknolojinin çalışma alanları arasında, dayanıklı ve hafif kurşun geçirmez malzeme- ler, bor kullanılarak üretilmiş zırhlar, lazer güdümlü akıllı füzeler, gece görüş gözlükleri ve görüntüleme sistemleri bulunmaktadır. ➽ Nano-biyoteknoloji, gen, ince film, bor, kompozit malzeme, akıllı malzeme, şekil hafızalı malzeme, manyetik malzeme, opto-elektronik malzeme, hafif/yüksek dayanıklı malzeme, yenilenebilir enerji, su arıtma ve nanoparçacıklar kontrollü gıda teknolojileri gibi çok sayı- da yeni nesil stratejik teknolojiler nanoteknolojinin uygulama alanlarından sadece bazıla- rıdır. Radara yakalanmayan savaş uçakları, ajan sinekler, stratejik teknolojilerin bilinen- lerine birer örnektir. ÖRNEK 77 ÖRNEK 78 I. Enerjinin verimli kullanılmasını, depolanmasını ve üretilme- I. F u l l e r e n sini sağlayacaktır. II. Grafen III. Cam fiber II. Üretilen yeni nesil otomobiller, daha az yakıt harcayacağı için çevreyi az kirletecek ve ekonomik olacaktır. Yukarıdaki maddelerden hangisi karbon temelli nano mal- zemedir? III. Yeni filtreler sayesinde, temiz su eldesi mümkün olabilecektir. Yukarıdakilerden hangileri nanoteknolojinin sağladığı avan- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ev II tajlar arasında yer alır? D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ ⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚⬚ 77 78 Orbital Yayınları - Ders Anlatım Modülleri 65 EC