สภาผู้แทนราษฎร

(สTภhาeผHู้แทouนsรeาoษfฎRรe presentatives) เป็นส่วนหนึ่งของฝ่ายนิติบัญญัติโดยทั่วไปและท่ีเป็นสากล หมายถึง สภาล่างในระบบสองสภา ซึ่งมีสมาชิกมาจากการเลือกตั้ง โดยตรงของประชาชน มีหนา้ ที่หลกั คอื งานนิตบิ ัญญตั หิ รือการออก กฎหมายใช้บังคับเป็นการท่ัวไป และมีอำนาจควบคุมการบริหาร ราชการแผน่ ดนิ ตามหลกั การปกครองระบอบประชาธปิ ไตย ในระบบ รฐั สภา 38 สารานุกรมการเมอื งไทยสำหรบั เยาวชน เล่มท่ี ๒

วุฒสิ ภา (The Senate) สภาสูงหรือสภาผู้ทรงคุณวุฒิในระบบสองสภา เดิมมาจาก การแต่งตั้ง และมีอำนาจในการกลั่นกรองกฎหมายในฐานะเป็น สภาผู้ทรงคุณวุฒิ แต่ภายหลังท่ีมา บทบาท และอำนาจของวุฒิสภา ก็เปล่ียนแปลงไป บทบาทและอำนาจเพิ่มมากข้ึน โดยเป็นสภาหลัก ในการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ การแต่งตั้งกรรมการและตุลาการ ในองค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญ และการลงมติถอดถอนผู้ดำรง ตำแหนง่ ทางการเมืองและผูด้ ำรงตำแหนง่ ระดบั สูง คำทีเ่ กย่ี วขอ้ งในวงงานรฐั สภา 39

(สTภhาeนNิตaิบtญัioญnaัตlแิ Lหeง่gชisาlaตtิ ive Assembly) เปน็ สภานติ บิ ญั ญตั ริ ะดบั ชาตซิ ง่ึ ทำหนา้ ทร่ี ฐั สภาเพยี งสภาเดยี ว โดยมีสมาชิกซึ่งได้รับแต่งตั้งตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ฉบับชั่วคราว สภานิติบัญญัติแห่งชาติทั้งหมดมีที่มาหลังจาก รฐั ประหาร 40 สารานกุ รมการเมืองไทยสำหรบั เยาวชน เล่มท่ี ๒

สภาปฏิรปู แห่งชาติ (The National Reform Council) เป็นสภาท่ีตั้งขึ้นตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช ๒๕๕๗ มีสมาชิกมาจากคณะกรรมการ สรรหาจังหวัดและคณะกรรมการสรรหาจากผู้ทรงคุณวุฒิ ท่ีหัวหน้า คณะรักษาความสงบแห่งชาติแต่งตั้งขึ้น จำนวน ๒๕๐ คน โดยมี หน้าท่ีศึกษาและเสนอแนะเพื่อให้เกิดการปฏิรูปในด้านต่าง ๆ ดังต่อไปนี้ ด้านการเมือง การบริหารราชการแผ่นดิน กฎหมายและ กระบวนการยุติธรรม การปกครองท้องถ่ิน การศึกษา เศรษฐกิจ พลงั งาน สาธารณสขุ และสง่ิ แวดลอ้ ม สอื่ สารมวลชน สงั คม และอน่ื ๆ เพื่อให้การปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ ทรงเปน็ ประมขุ มคี วามเหมาะสมกบั สภาพสงั คมไทย คำที่เก่ยี วข้องในวงงานรฐั สภา 41

ค(NณaะtiรoักnษalาCคoวuามncสilงfบoแrหPง่eชacาeตa ิ nd Order) คณะผู้ยึดอำนาจการปกครองโดยรัฐประหารได้ยึดอำนาจ การปกครอง เมื่อวันท่ี ๒๒ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๗ โดยจัดต้ัง คณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) มีพลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา เป็นหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ ทั้งน้ี ชื่อของ คณะผู้ยึดอำนาจการปกครองจะแตกต่างกันในแต่ละเหตุการณ์ เช่น รฐั ประหารในวนั ท่ี ๒๓ กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. ๒๕๓๔ ใชช้ อ่ื วา่ คณะรกั ษา ความสงบเรียบร้อยแห่งชาติ (รสช.) และรัฐประหารในวันที่ ๑๙ กันยายน พ.ศ. ๒๕๔๙ ใช้ช่ือว่า คณะปฏิรูปการปกครองในระบอบ ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ซ่ึงต่อมาได้ เปลี่ยนช่ือเป็นคณะมนตรคี วามม่ันคงแหง่ ชาติ (คมช.) 42 สารานกุ รมการเมืองไทยสำหรับเยาวชน เล่มที่ ๒

กt(hDาeรecแNlถaaลrtiaงotนnioโanยlบAoาnsยsSeตtmอ่aทtbelี่ปmy)รeะnชtุมoสf Pภoาl icies to ภารกิจสำคัญท่ีรัฐธรรมนูญกำหนดให้คณะรัฐมนตรีต้อง ปฏบิ ัตกิ ่อนที่จะเขา้ บรหิ ารราชการแผน่ ดินอยา่ งเป็นทางการ โดยเป็น การประกาศเจตนารมณ์ และแนวทางในการบริหารประเทศของ คณะรัฐมนตรตี อ่ ทีป่ ระชุมสภา ในสมยั พลเอก ประยทุ ธ์ จนั ทร์โอชา นายกรฐั มนตรีไดม้ กี ารแถลงนโยบายของคณะรฐั มนตรตี อ่ สภานติ บิ ญั ญตั ิ แห่งชาติ แม้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับช่ัวคราว) พุทธศักราช ๒๕๕๗ จะมิได้บัญญัติให้คณะรัฐมนตรีต้องแถลง นโยบายต่อสภานิติบัญญัติแห่งชาติก็ตาม อาจถือได้ว่าการที่รัฐบาล จะตอ้ งแถลงนโยบายตอ่ ทป่ี ระชมุ สภากอ่ นการบรหิ ารราชการแผน่ ดนิ เป็นประเพณีการปกครองประเทศไทยในระบอบประชาธิปไตยอันมี พระมหากษัตริยท์ รงเป็นประมขุ คำที่เก่ียวขอ้ งในวงงานรฐั สภา 43

tก(hMาeรaปNkฏaintญิ igoาnoณfaตlaAนSsใosนleeทmmีป่ bnรlyDะ)ชecุมlสarภaาt ion before การยืนยันหรือการให้คำรับรองด้วยวาจาของสมาชิกสภาต่อ ที่ประชุมสภาท่ีตนเป็นสมาชิกก่อนเริ่มปฏิบัติหน้าท่ี เพ่ือให้คำม่ัน สัญญาว่าจะปฏิบัติหน้าท่ีด้วยความซ่ือสัตย์สุจริต และรักษาไว้ซ่ึง ประโยชน์ส่วนรวม จะกระทำในวันแรกท่ีเปิดสมัยประชุมสภา โดย ประธานของแต่ละสภาจะเป็นผู้กล่าวนำ หากสมาชิกคนใดไม่ได้มา ประชุมในคราวนั้น สมาชิกผู้น้ันต้องทำการปฏิญาณตนทันทีที่มา ประชมุ ในคราวถดั ไปสำหรบั สมาชกิ ซงึ่ ไดร้ บั เลอื กตงั้ ซอ่ มนน้ั กอ่ นเรม่ิ ปฏิบัตหิ น้าทก่ี ต็ อ้ งปฏิบัติตามลกั ษณะเดียวกนั “ข้าพเจ้า (ช่ือผู้ปฏิญาณ) ขอปฏิญาณว่า ข้าพเจ้า จะปฏิบัติหน้าที่ด้วยความซื่อสัตย์สุจริต เพื่อประโยชน์ ของประเทศและประชาชน ทง้ั จะรกั ษาไวแ้ ละปฏบิ ัติตามซง่ึ รัฐธรรมนญู แห่งราชอาณาจักรไทยทกุ ประการ” 44 สารานุกรมการเมืองไทยสำหรบั เยาวชน เลม่ ที่ ๒

สมาชิกภาพ (Membership) ฐานะความเปน็ สมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎร หรอื สมาชกิ วฒุ สิ ภา ซงึ่ มคี วามเกยี่ วขอ้ งกบั การปฏบิ ตั หิ นา้ ทข่ี องสมาชกิ และการไดร้ บั เงนิ ประจำตำแหน่งและสิทธิประโยชน์ตอบแทน ซ่ึงจะกำหนดให้จ่ายได้ ในวันเข้ารับหน้าที่ คือวันท่ีสมาชิกผู้น้ันได้ปฏิญาณตนในท่ีประชุม แห่งสภาที่ตนเป็นสมาชกิ วาระการดำรงตำแหน่ง (Term of Office) ระยะเวลาในการปฏิบัติหน้าที่ของผู้ดำรงตำแหน่งใด ตำแหน่งหนึ่ง โดยวาระการดำรงตำแหน่งจะยาวนานเท่าใดนั้น ย่อมเปน็ ไปตามบทบัญญัตแิ ห่งรัฐธรรมนูญ คำท่ีเก่ียวขอ้ งในวงงานรัฐสภา 45

การประชุมสภา (Sitting) การประชุมของสมาชิกรัฐสภา รัฐสภา ประกอบด้วย สภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภา โดยรัฐสภาจะประชุมร่วมกันหรือ แยกกันย่อมเป็นไปตามบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญ ซึ่งสามารถแบ่ง การประชุมสภาได้ ๓ ประเภท ดังน้ี การประชุมสภาผู้แทนราษฎร การประชุมวุฒสิ ภา และการประชมุ ร่วมกนั ของรฐั สภา การประชมุ สภาผ้แู ทนราษฎร (Sitting of the House of Representatives) การประชุมของสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เพ่ือพิจารณา เรื่องใด ๆ ตามอำนาจหน้าที่ของสภาผู้แทนราษฎร ในการประชุม สภาผู้แทนราษฎรนั้น นอกจากจะมีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเป็น องคป์ ระชมุ แลว้ ยงั มรี ฐั มนตรี และผทู้ ป่ี ระธานสภาผแู้ ทนราษฎร หรอื ผู้ทำหน้าท่ีประธานในท่ีประชุมอนุญาตเข้าร่วมประชุมด้วย โดยมี ข้อบังคับการประชุมสภาผู้แทนราษฎร เป็นเคร่ืองมือในการดำเนิน การประชุม 46 สารานุกรมการเมืองไทยสำหรับเยาวชน เลม่ ท่ี ๒

การประชุมสภาผู้แทนราษฎรน้ัน นอกจากจะเป็นการ ทำหน้าที่ในการพิจารณาร่างพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ ร่างพระราชบัญญัติ และพิจารณาอนุมัติพระราชกำหนดแล้ว ยังทำหน้าท่ีในการควบคุมการบริหารราชการแผ่นดินโดยการ ต้ังกระทู้ถามและการเปิดอภิปรายไม่ไว้วางใจนายกรัฐมนตรีหรือ รัฐมนตรีเป็นรายบุคคล รวมถึงการให้ความเห็นชอบเรื่องต่าง ๆ ตามทก่ี ำหนดไวใ้ นรัฐธรรมนญู การประชมุ วุฒสิ ภา (Sitting of the Senate) การประชุมของสมาชิกวุฒิสภาเพ่ือพิจารณาเร่ืองใด ๆ ตามอำนาจหน้าท่ีของวุฒิสภา ในการประชุมวุฒิสภาน้ัน นอกจาก จะมสี มาชกิ วฒุ สิ ภาเปน็ องคป์ ระชมุ แลว้ ยงั มรี ฐั มนตรี และผทู้ ป่ี ระธาน วุฒิสภาหรือผู้ทำหน้าที่ประธานในที่ประชุมอนุญาตเข้าร่วมประชุม ด้วย โดยมีข้อบังคับการประชุมวุฒิสภาเป็นเครื่องมือในการดำเนิน การประชุม การประชุมวุฒิสภาเป็นการทำหน้าที่ตามอำนาจหน้าท่ี ท่ีกำหนดไว้ในรัฐธรรมนูญ เช่น พิจารณาให้ความเห็นชอบร่าง พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญหรือร่างพระราชบัญญัติท่ีผ่าน ความเห็นชอบของสภาผูแ้ ทนราษฎรแล้ว ควบคุมการบริหารราชการ แผ่นดินโดยการต้ังกระทู้ถามและการเปิดอภิปรายท่ัวไปโดยไม่มี การลงมติ ให้ความเห็นชอบในเร่ืองสำคัญต่าง ๆ พิจารณาให้บุคคล ดำรงตำแหน่งถอดถอนบุคคลออกจากตำแหน่ง คำทเ่ี กยี่ วขอ้ งในวงงานรัฐสภา 47

การประชมุ รว่ มกันของรฐั สภา (Joint Sitting of the National Assembly) การประชุมของสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและสมาชิก วฒุ สิ ภารว่ มกนั เพอื่ พจิ ารณาเรอื่ งใด ๆ ตามทรี่ ฐั ธรรมนญู กำหนด เชน่ การให้ความเห็นชอบในการแต่งต้ังผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ การแถลงนโยบาย การให้ความเห็นชอบในการประกาศสงคราม การรบั ฟงั คำชแ้ี จงและการใหค้ วามเหน็ ชอบหนงั สอื สญั ญา การแกไ้ ข เพม่ิ เตมิ รฐั ธรรมนญู ในการประชมุ รว่ มกนั ของรฐั สภานน้ั จะมขี อ้ บงั คบั การประชุมรัฐสภาเป็นเคร่ืองมือในการดำเนินการประชุม และ ผู้ทำหน้าท่ีประธานของที่ประชุมร่วมกันของรัฐสภา ได้แก่ ประธาน รัฐสภา ซึ่งก็คือ ประธานสภาผู้แทนราษฎร และผู้ท่ีเป็นรองประธาน รฐั สภาโดยตำแหน่ง คือ ประธานวฒุ ิสภา 48 สารานกุ รมการเมืองไทยสำหรบั เยาวชน เล่มท่ี ๒

สมยั ประชมุ (Session) สมัยประชุมของรัฐสภาหรือช่วงระยะเวลาอย่างเป็นทางการ ที่สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภาจะทำการประชุม หารือและดำเนินกิจการอื่นใดตามท่ีบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญและ ที่อยู่ในอำนาจหน้าท่ีของสภา โดยสมัยประชุมแบ่งเป็น สมัยประชุม สามญั และสมยั ประชมุ วิสามัญ คำที่เก่ียวข้องในวงงานรัฐสภา 49

สมัยประชุมสามญั (Ordinary Session) สมัยประชุมประจำปีของรัฐสภาท่ีกำหนดระยะเวลา แน่นอนไว้ในรัฐธรรมนูญ โดยสภาผู้แทนราษฎรเป็นผู้กำหนดวันเร่ิม สมัยประชุมสามัญของแต่ละปี โดยแบ่งเป็นสมัยประชุมสามัญทั่วไป และสมยั ประชมุ สามัญนิติบญั ญัติ สมยั ประชมุ วิสามญั (Extraordinary Session) สมัยประชุมของรัฐสภาซึ่งเปิดหรือเรียกขึ้นเป็นกรณี พเิ ศษนอกเหนอื จากสมัยประชุมสามญั ของรัฐสภา โดยสมยั ประชุมนี้ จะไม่มีการกำหนดระยะเวลาเหมือนการประชุมสมัยสามัญ กล่าวคือ จ ะจดั ให้มกี ารประชมุ กีว่ นั กไ็ ด้ สมยั ประชมุ สามญั นติ บิ ญั ญตั ิ (Legislative Ordinary Session) สมัยประชุมที่รัฐสภาจะดำเนินการประชุมได้เฉพาะ การพิจารณาร่างพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญหรือร่าง พระราชบัญญัติ การอนุมัติพระราชกำหนด เพื่อท่ีรัฐสภาจะได้ ทำหน้าที่ด้านนิติบัญญัติได้อย่างเต็มท่ี อย่างไรก็ตาม รัฐสภาสามารถ ดำเนินการอื่นตามท่ีบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ เช่น การให้ความ เห็นชอบในการประกาศสงคราม การเลอื กหรอื การใหค้ วามเหน็ ชอบ ให้บุคคลดำรงตำแหน่ง การถอดถอนบุคคลออกจากตำแหน่ง และ การต้ังกระท้ถู าม 50 สารานุกรมการเมอื งไทยสำหรับเยาวชน เล่มท่ี ๒

สมัยประชมุ สามญั ทั่วไป (General Ordinary Session) สมัยประชุมสามัญของรัฐสภาที่เร่ิมต้ังแต่วันประชุม รัฐสภาคร้ังแรกหลังการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรอันเป็น การเลอื กตงั้ ทวั่ ไป ซง่ึ มกี ำหนดระยะเวลาหนง่ึ รอ้ ยยสี่ บิ วนั สมยั ประชมุ นี้ รฐั สภาสามารถพจิ ารณาเรอื่ งใดๆไดท้ กุ เรอ่ื งไมว่ า่ จะเปน็ เรอ่ื งการเสนอ ญัตติหรือการเปิดอภิปรายทั่วไปเพ่ือลงมติไม่ไว้วางใจนายกรัฐมนตรี หรือรัฐมนตรี คำทีเ่ กีย่ วขอ้ งในวงงานรฐั สภา 51