Uzak Ara Çalıştay Sayı 1

Sayı:1 Ek m 2020 www.sağl kve y l khareket .com UZAK ARA ÇALIŞTAY ''Biz bağıracağız, birileri hiç duymayacak, hep aynı hikaye, duyanlara selam olsun'' DİLARA BALYİMEZ- YUSUF SALİH KÜÇÜK TÜLAY GÖKÇİMEN BETÜL ÇİFTCİ HAVVA SULA HACER ÖZTÜRK - M. EMİN DAĞTEKİN FARKINDALIK ÜSLUP NASIL ÖZ SUNMALI?

İçindekiler Öz- D lara Baly mez...................... Öz- Yusuf Sal h Küçük.................. Öz- Hacer Öztürk, M. Em n Dağtek n....................................... Farkındalık- Tülay Gökç men........ Üslup......................................... Nasıl Sunmalı?- Havva Sula....... Atölye Sunumları ...................... M n Test....................................

ÖZ Dr. Dilara Balyimez “İnsanın özü y l k yapmaktır ve yolu dosdoğru kılan da odur. Yolundan şaşanın, özünden ayrı kalanın durumu ne acıdır! Tıp fakültesinin ilk 3 Tavukları ve köpekler sürüden ayrıldığında peş nden g d p yılını Dokuz Eylül ger döndürenler, kend kalpler yoldan sapınca aynısını Üniversitesi'nde, yapmazlar.” Menc us (M.Ö. 371) son 3 yılını Uludağ İnsanın özünün y l k olduğunun m lattan önce dah söylenm ş olması aslında nsanların bu konuya asırlardır Üniversitesi'nde okudu. kafa yorduğunun b r gösterges . Menc us'un y l k yapmak Bursa Yüksek İhtisas le doğru olmak kavramlarını özdeşleşt rmes ve y l k Eğitim Araştırma yapmayanlarından özünden uzaklaştıklarını söylemes Hastanesi Osmangazi kayda değer. ek binası çocuk acilde Mach avell se Menc us'un tam ters ne nsanın özünde kötülük bulunduğunu düşünür. Bu kötülük y ne b zzat pratisyen hekim. Henüz nsanın kend nden kaynaklanır. Özell kle nsanlarda uzmanlık yapmadı ama görülen ‘elde etme’ arzusu, bu kötülüğün en çok yansıdığı hayali kardiyoloji davranıştır. O’na göre nsan, her şeye sah p olmak ster ve uzmanı olmak bu arzusunun sınırı yoktur. Öz hakkında b rb r ne zıt bu k görüşten sonra aslında nsanın ç nde hem y hem kötünün b r arada olduğuna karar verd m .İy l ğ n veya kötülükten hang s n n ağır basacağını se nsanın rades bel rler. İnsanın özünü de bu rade oluşturur. Bu çalıştayın amacının kend özümüze b r yolculuk olduğunu, özümüzü keşfett kçe b z b r araya get ren derd n ne olduğunu hatırlayıp tekrar kend özümüze dönmek olduğun düşünüyorum. “İnsanın özü y l k yapmaktır ve yolu dosdoğru kılan da odur. Yolundan şaşanın, özünden ayrı kalanın durumu ne acıdır! Tavukları ve köpekler sürüden ayrıldığında peş nden g d p ger döndürenler, kend kalpler yoldan sapınca aynısını yapmazlar.” Menc us (M.Ö. 371)

NİYET, BESMELE YOL, YOLDAŞ Öncel kle bu sürec n nasıl başladığından ve İy l k yapma ht yacı: Başlangıçta nsanlara neden tıp fakültes n seçt ğ mden bahsedeceğ m. y l k yapmak ç n bu yola çıktım. Ama sonrasında fark Küçüklüğümden ber fıtraten nsanlara y l k yapmayı ett m k nsanların ben m y l ğ me ht yacı yok, ben m sev yordum ve y l kle b rleşen nsanların arasında y l k yapmaya ht yacım var. büyüdüm. Hayatımın her dönem nde gönüllülük faal yetler n n ç nde bulunmak st yordum. Ancak Allah herkes n rızkını ver r ama b r ler d ğerler n n başlangıçta çevremdek doktorların yoğunluğunu hakkını da aldığı ç n dünyada adalets zl k ortaya gördükçe bu faal yetlere doktor olursam vak t çıkıyor. Ve elbet Allah’ın adalet ger dönüp tecell bulamayacağımı düşündüğümden doktor olmak edecekt r .B z refah ç nde yaşarken b r çocuk bomba stem yordum, öğretmen olmayı düşünüyordum. sesler nde uyuyamıyorsa bu b ze sorulur. İy l k yapmak Babamın b r gün yeryüzü doktorlarının af ş n dend ğ nde her zaman Afr ka’dak ya göstermes üzer ne doktor olunca da nsanlara da uzaktak çocukları düşünmemel y z, belk de kapı yardımcı olab leceğ m görüp tıp fakültes ne g rmeye komşumuz zor durumda. Bunun b l nc nde olmalıyız. karar verd m. Tıp fakültes yolculuğum böyle başladı. Ayrıca son zamanlarda nsanın y l k yapma ht yacıyla lg l b l msel araştırmalar da var. AMAÇ, İSTİKAMET Yoldan önce yoldaş: “Eşyadan yana çok Her n met n şükrü kend c ns ndend r. Tıp zeng n; nsandan (dosttan) yana çok fak r fakültes ndek bu yıllarımızın şükrünü de vermem z olduğumuz b r dönemde yaşıyoruz.” gerek r. Öncel kle dersler m ze özen göstermel y z, Mehmet DİNÇ en y şek lde öğrenmeye çalışmalıyız. Daha sonrasındaysa gönüllülük faal yetler nde bulunarak Günümüzde esk ye nazaran b rb r m z n özümüzdek y tarafı ortaya çıkarmalıyız. dertler nden çok fazla haberdar olamıyoruz. İnsanlarda bu dostluk bağını kuran en öneml SİHAT’ n kurulmasındak amaçlarımızdan b r de sebeplerden b r n n ortak b r dert olduğunu nsan olmaktı. Tıp fakültes nde b rçok ders öğren yoruz düşünüyorum. Topluluk aracılığıyla da bu ortak dert ancak ‘’ nsan olmak’’ b ze ders olarak öğret leb lecek sayes nde çok güzel yoldaşlar ed n yoruz. Hz. b r konu değ l. A lem zden aldığımız terb ye ve eğ t m Ebubek r’ n M raç had ses nden sonra Efend m z b rçoğumuzu y b r nsan yapıyor ancak zaman ç nde hakkında ‘O söyled yse doğrudur’ sözü üzer ne yaşadıklarımız, karşılaştığımız olaylar, önyargılarımız düşündüğümde SİHAT le bu sözü kullanab leceğ m çok nsan kalmamızı zorlayab l r. fazla yoldaş tanıdım. B z m de o söyled yse doğrudur Bu değerler hatırlamaya, y l k faal yetler yle den len k ş olmamız çok öneml . yen lenmeye ht yaç duyuyoruz. İşte bu ht yaca b naen y l k üzer nde b rleşen b r topluluk kurmanın Sonuca değ l sürece odaklanmamız gerek yor. gerekl l ğ ne karar verd m. DEÜSİHAT' n kuruluş aşamasındayken yaptığımız lk etk nl kte b r sürü aksaklıkla karşılaştık ve sted ğ m z SİHAT’ kurmaktak b r d ğer amacımız da kend m z g b b r etk nl k olmadı. Bu süreçte gel şt rmekt . Kend m n daha y b r vers yonu olmak ek pçe çok yorulduk ancak sürec n sonunda st yordum ve tab k gençl ğ m z n hakkını vermem z azmetmey , vazgeçmemey , çabalamayı ve gerek yordu. Evet hayatımızın en ver ml dönemler n umudumuzun her zaman acımdan daha büyük olması tıp fakültes nde geç rd k ama topluluk sayes nde tıp gerekt ğ n öğrend k .Ve en öneml s ek p bağlarımız okumanın yanında b r sürü dostluk b r sürü güzel anı da çok güçlend ve bu kötü tecrübe aslında Bursa’da b r kt rd m. Bunlar çok kıymetl . ....sıfırdan b r topluluk kurmamızda etk l oldu.

KENDİNİ TANIMAK SORU SORMAK Ahmet Hamd Tanpınar’ın “N ce nsan vardır, b r Soru sorarak b r nsanın hayatını kurtarab l rs n z. ömür kend s yle yaşar da h ç kend s yle İntörnlüğümde b r hastada kafama yatmayan b r karşılaşmaz.’’ d ye b r sözü vardır . Çoğumuz durumu hocalarıma sora sora aslında yapılan tedav n n kend m z tanıtırken ne ş yaptığımızdan yanlış olduğunu fark ett k. Bu nedenle soru sormak, okuduğumuz okullardan bahseder z ancak bu b z yapılan ş sorgulamak çok öneml . DEÜSİHAT ‘teyken değ l z. Pek nsan kend n nasıl tanır? de köy okullarındak çocuklara göz muayenes nde bulunmak ç n Snellen tablosuna ht yacımız vardı İnsan kend n d ğer nsanlarla let ş m kurarak ancak danışman hocamız b ze sorular sorarak aslında tanır. D ğer nsanlarla let ş m kurdukça güçlü ve bu tabloyu götürmen n k mseye b r fayda zayıf yanlarını öğren r ve zayıf yanlarını gel şt rmeye sağlamayacağını, çocukların doktora g decek mkanı çalışır. olmadığına göre a leler n gözlük de alamayacağını fark etmem z sağladı. D rekt yanlış yapıyorsunuz İLETİŞİM demek yer ne nsanların kend ler n n fark etmes n sağlamak daha etk l . İlet ş m becer ler m topluluk sayes nde gel şt rd m. Topluluk önünde konuşmayı, farklı karakterdek nsanlarla ek p hal nde çalışmayı ,empat kurmayı ve daha b rçok becer y burada kazandım. Topluluk başkanıyken başlarda her ş kend m yapmaya çalışıyordum daha sonrasında anladım k küçük de olsa herkese b r görev vermek hem nsanların da kend n ş n ç nde h ssetmes n sağlıyor hem de şler hızlandırıyor. İnsanın en azından 5 temel lkes olması gerek yor. Kafamıza s lah b le dayansa vazgeçemeyeceğ m z değerler m z olmalı. Yapılan her ş n hakkını vermeye çalışmalıyız. N yet m z çok öneml . Hasta odalarına g r p çıkacağız şte burada eğer Allah rızası ç n hasta z yaret yapmak n yet yle odaya g rersek hem v z t yapmış hem de Allah’ın hoşnut olacağı b r davranışta bulunmuş oluruz. Öncel k bel rlemem z gerek yor. Ne kadar güler yüzlü veya y b r hek m olsak da doğru tedav y uygulamazsak çok da b r önem yok. Bu yüzden öncel ğ m z dersler m z olmalı. ‘’B z zaferden değ l seferden sorumluyuz.’’ Az ml olmalıyız, çabalamalıyız ancak her zaman da olanda hayır vardır b l nc nde olmalıyız. Son olarak birkaç tavsiyede bulunmak istiyorum: Sürekli şükür halinde olmalıyız ,gülümsemeliyiz. Şükür halinde olmakla şükretmek farklı şeyler. Gülümsemek, şükür halinde olmak Allah’ın bizden razı olmasının yanında bizim de Allah’ın verdiklerinden razı olmamız anlamına geliyor. İyilik yaparken insanlardan karşılık beklemeyin, onları hal ve hareketlerine takılmayın, mükafatı Allah’tan beklemeliyiz. Son dönemlerde mesleğimize karşı yaşanan şiddet olaylarından dolayı bir soğuma söz konusu. Yaşanan olaylar çok üzücü ancak bu durum sadece hekimlerin değil toplumun tamamını olumsuz etkiliyor. Ayrıca biz insanların takdirini toplamak veya para kazanmak amacıyla bu mesleği yapmıyoruz. Allah’ın rızasını kazanmak için yaptığımızda da bu dünyada yaşanan zorluklar bizi yıldırmamalı. Hiçbir güzellik zorluk olmadan elde edilmiyor. Allah kimseye kaldıramayacağı yükü yüklemez, ayetle sabit. Ancak bunu çoğu zaman unutuyoruz maalesef. Eğer bir görev bize verildiyse bunu yapmak için azimle çalışmalı ve yapabileceğimize inanmalıyız.

İntörn Dr. ÖZ Yusuf Salih Efend m z (s.a.v) h cret ederken de şler n yaparken de herkes n Küçük uyuduğu sabahın erken saatler n terc h ederm ş. Sabahın bereket nden faydalanmalıyız. B z de çok şükür burada sabahın ver ml saatler n b rl kte değerlend r yoruz. Neden b z bu toplulukta görev alıyoruz? ‘Bak kalan bu kubbede hoş b r sada m ş’ düsturuyla arkamızda hoş b r sada bırakmak, y nsanlarla b r arada olmak, y leşt rmekten çok y leşme ht yacından dolayı buradayız. Ayrıca y l ğe maruz kaldıkça kalb m z ferahlıyor, kötülüğe maruz kalınca da kalb m z ona göre şek llen yor. İy çalışma Kütahya Sağlık Bilimleri arkadaşlarıyla çalışmak ve kötü şlere maruz kalmamak bu yönden öneml . Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde 6. sınıf Süleyman Gündüz'ün Müslümanlık aslında man etmek ve y l k olarak öğrenimine yapmak, y l ğ ve manı unutmamak d ye b r sözü var. N yet m z devam etmektedir. her zaman y l k olmalı ve bu n yet sık sık b rl kte tazelemel y z. SİHAT'in Koordinasyon Pek nereden topluluk faal yetler ne başladık? Kurulu'nda Topluluklar 2018 yılı Şubat ayında Isparta’da SİHAT’ kurmaya karar ver p Koordinatörlüğü n yet m z aldık. Bu toplantıda yola çıktığımız arkadaşlarımızın görevinde yer aldı. hemen hemen heps yle hala b rl ktey z. Memleketi Manisa Yola çıkmak kadar yolda olmak da öneml d r. Aynı yılın Mayıs ayında Kütahya’da lk SİHAT çalıştayımızı yaptık. Temmuz ayındaysa farklı şeh rlerden gelm ş arkadaşlarla İstanbul’ da 3 gün boyunca SİHAT hakkında neler yapab leceğ m z tartıştık. Ağustos ayında da Bursa’da lk resm çalıştayımızı yaptık. Sonrasındaysa topluluk koord natörlüğü görev nde bulundum ve farklı llerdek SİHAT’ler z yarette bulunarak aslında topluluklar arası z yaret n ne kadar öneml olduğunu, sam m yet ve kardeşl k bağlarımızı ne kadar güçlend rd ğ n fark ett m. “Müslümanlık aslında man etmek ve y l k yapmak, y l ğ ve manı unutmamak.” Süleyman Gündüz

Bu yolda nasıl lerl yoruz? Muhammed Em n Yıldırım Hoca’dan d nled ğ m nsanların namaza nasıl davet ed leceğ hakkında Efend m z (s.a.v) sahabelerle st şare yaparken k sahaben n aynı rüyayı görmes sonucu ezan kabul ed l yor. Burada alacağımız lk ders st şare yapmanın önem , sahabeler n bu konuyu kend ne dert ed nmes ve çan çalmak ateş yakmak yer ne kend usulümüze göre yen b r yol bel rlemek oldukça öneml . Efend m z(s.a.v) B lal- Habeş (r.a) ‘ı lk ezanı okumak ç n çağırdığındaysa B lal (r.a) ‘eşhedü’ değ l ‘eshedü’ d yordu. Sahabeler bu durumu peygamber m ze b ld rd ğ ndeyse Efend m z(s.a.v) onun ‘eshedü’sü b z m ‘eşhedü’müzdür d yerek B lal (r.a)’ın h cretten önce çöl sıcaklarında şkence ed l rken b le ‘ehad’ d yerek davasından vazgeçmemes ne b r vefa, farklılıklara saygı duymanın ve onları ben msemem z n önem n anlatan müh m b r had sed r. Yaptığımız etk nl klerde kend m zden b r z bırakmak çok öneml . Hazret Ömer, muhtaç b r kadına her gün hurma gönder rm ş, o vefat ett kten sonra da kadın üzülmes n d ye çevres ndek ler hurma göndermeye devam etm şler. Ancak kadın lk günden hemen Hz Ömer’ n vefat ett ğ n anlamış. Çünkü Hazret Ömer hurmaların çek rdeğ n çıkarıp da hed ye ederm ş. B z m de tanışma kahvaltılarımız olsun d ğer etk nl kler m z olsun kend tarzımızla bu etk nl kler düzenlemeye ve ger de kend m ze has b r z bırakmaya gayret edeb l r z. Bazen yoldaş ç n yolda kalmak gerek r. SİHAT sayes nde çok sam m dostluklar ed n yoruz k SİHAT dey nce akla gelen lk şeylerden b r de sam m yet. Bu dostlarımıza, ek p arkadaşlarımıza destek olmak ç n varlığımızla yanlarında olduğumuzu h ssett rmem z ç n yolda kalmak da çok müh m. Ek p arkadaşımızı hmal etmemel y z. Abese Sures ’n n lk 10 ayet ; Abdullah bn Mektum adlı gözler görmeyen b r sahab n n Efend m z(s.a.v) konuşma yaparken Efend m z’ n yanına gelmes üzer ne Efend m z konuşmanın akışının bölünmemes ç n onu ger çev r p daha sonra gelmes n söylemes üzer ne Allah’ın, peygamber ne kazı olarak nüzul olmuştur. Bu kıssadan b z m alacağımız h sse topluluğa yen arkadaşlar ed nd rmek tab k çok öneml ancak bunu yaparken yanımızdak yol arkadaşımızdan haberdar olmalıyız. Ek p arkadaşımızı hmal etmemel y z. Son olarak: ‘’Onlar bollukta da darlıkta da Allah yolunda harcarlar, öfkeler n yenerler, nsanları affederler. Allah ş n güzel yapanları sever.’’ (Al- İmran Sures 134. Ayet) Hep m z n k m zaman öfkelend ğ m z anlar oluyor, gerek topluluk gerekse hayatın d ğer alanlarında bu ayet hatırlayarak nsanlara öfkelensek de kızsak da affetmel ve öfkem z yutmayı öğrenmel y z. Ve sevd kler m zle yüz yüze görüşemed ğ m z, çalıştayımızı b le onl ne yaptığımız bu zorlu pandem günler nde ‘’Şüphes z zorlukla beraber b r kolaylık vardır.’’ ayet nden güç alarak gelecek günlere umutla bakmalıyız.

Dr. Hacer Öztürk ÖZ Soru: Neden SİHAT’ kurma ht yacı h ssett k? Mehmet Em n Dağtek n: Ün vers te hazırlık yıllarından ber topluluklarda görev alıyordum. Genç YYD’de görev aldım ancak okulumuzda bu topluluk da kapanınca düşünceler m paylaşab leceğ m, ortak değerlerde buluşab leceğ m 2019 Medipol Üniversitesi Tıp arkadaşlarımla b r arada bulunmak güzel şler yapmak Fakültesi mezunudur. Haseki sted m. Böylel kle UluSİHAT’ kurduk. 2 yıl oldu ve çok Eğitim ve Araştırma Hastanesi güzel şler yaptığımıza nanıyorum. Pediatri bölümünde 10 aydır Soru: İlk çalıştayı olan arkadaşlarımız var. asistanlık yapıyor. Memleketi Sen n lk çalıştayın nasıldı? Elazığ, İstanbul'da yaşıyor. Dr. M. Emin Dağtekin Mehmet Em n Dağtek n: İlk çalıştaya g tt ğ mde b r arkadaşım har ç k msey tanımıyordum. Çek nerek g tm şt m. Salona g rd ğ m lk andan t baren arkadaşların sam m yet n o kadar h ssett m k g rer g rmez sarılıp çler ne aldılar. İlerleyen zamanlarda bu sam m yet ben de yen gelen arkadaşlara aktarmaya çalıştım. İlk defa çalıştaya katılan arkadaşlarımız onl ne ortamda sarılmak, musafaha etmek mümkün olmasa da umarım sam m yet m z h ssetm şlerd r. Uludağ Üniversitesi Tıp Hacer Öztürk: A leler m z b zden okulu b t rmem z bekl yor, Fakültesi 2020 mezunudur. toplum b zden y b r hek m olmamızı bekl yor ama hem Bursa Büyükorhan Devlet Hastanesi'nde aktif olarak k ş sel anlamda hem de Allah’a karşı olan sorumluluğumuzu çalışmaya devam etmekte. düşününce bunlar yetm yor. Memleketi Siirt. B l m nsanlarının da, başarılı nsanların da 24 saat var; b z m de 24 saat m z var. Bunu olab ld ğ nce ver ml geç rmel y z. Şu an nöbet ertes y m, yarın da nöbet m var. Evet ben b r hek m m ama onun dışında b r nsanım, a lem n çocuğuyum, s z n arkadaşınızım, ablanızım. Bunlardan da sorumluyum. Bunların heps n n hakkını vermem, heps ne vak t ayırmam gerek.

Hacer Öztürk: Öğrenc l k dönemler nde de sem nerden etk nl ğe oradan derse koştururdum ve heps ne b r şek lde vak t ayırmayı bu topluluklar sayes nde öğrend m. Tüm sorumluluklarımızı el m zden geld ğ nce yer ne get r rsek ancak kalb m z mutma n oluyor. SİHAT ‘ten önce b rçok toplulukta, vakıfta görev aldım. Genç YYD’de genel sekreterd m. Buradan rapor tutma alışkanlığım oluştu. Şu anda ped atr as stanıyım. Hastanede lk başladığımda çoğu arkadaşım rapor yazmaya saatler n harcarken ben kafamda şablonları oluşturup hemen yazab l yorum. Öğrenc l k dönemler mde bu tecrübey kazanmış olmak öneml . Zaman, mekân ve mkan üçlüsü var. Şu an pandem dönem ndey z, mekan olarak evler m zdey z, mkanlarımız da sınırlı. Bunları göz önünde bulundurup el m zden gelen yapmalıyız. Onl ne çalıştay yapıyoruz bu çok kıymetl . İng l zce öğrenmeye çalışab l rs n z, ben öğrenmek st yorum ancak şu an vak t yok. Fırsatları değerlend r n. Mehmet Em n Dağtek n: Rapor yazmanın önem nden bahsetmek st yorum. Genç YYD ‘de her yıl sene ç nde yapılmış en güzel etk nl kler seç l p broşür yapılırdı.2014-2015 yılında b r sürü faydalı etk nl k yapmış olmamıza rağmen h çb r etk nl ğ m z broşürde yoktu. Daha sonrasında fark ett k k raporlarımız çok kötü yazılmıştı. Ne kadar faydalı etk nl k yaparsanız yapın güzel b r şek lde raporlamadıktan sonra h çb r anlamı olmuyor. B r sonrak yılda tüm etk nl kler n raporlarını özenle ben yazdım ve broşürde 2 veya 3 etk nl ğ m z vardı. Aynı şek lde Çad’a g tt ğ m zde de raporlara çok önem gösterd k. Çünkü raporu güzel tutmazsanız yaptığınız şe kıymet ver lm yor sadece hasta bakıp geld den leb l r. Toplulukla b rl kte rapor tutmayı erken yaşta öğrend m. Ayrıca topluluk sayes nde bürokras y de öğrend m. B r etk nl ğ yapmak ç n rektörlükten dekanlıktan sağlık kültürden b r sürü yerden z n almak gerek yor bazen aks l kler çıkıyor. Bu aks l klerle başa çıkmayı öğrend m. Hacer Öztürk: B z b lg ye tal b z. Hek ml k lm n öğrenmeye tal b z. Büyük düşünmel y z, büyük hayaller kurmalıyız. Rapor yazmak, İng l zce konuşab lmek b z m ç n zor olmamalı.

Ayrıca topluluktan çıkarken de b lg m z alt Mehmet Em n Dağtek n: Ayrıca st şare dönemlere aktarmak zorundayız, b lg y yaptıkça nsanlar kend n ş n ç nde taşımalıyız. Öğrenmek yetm yor, h sseder. Normalde 2 k ş n n yapab leceğ öğrend kler m z aktarmalı, b lg y b r etk nl ğ tüm yönet m kurulu st şare paylaşmalıyız. Geçenlerde Fuat Sezg n’ n ederek ortak karar alırsa herkes o müzes ne g tt m .Kısıtlı mkanlarda b l m etk nl ğ n sorumluluğunu alır. lerletmek, nsanlara faydalı olmak ç n çok Hacer Öztürk: Ortak karar almak ç n b ze çalışmış ve bunları gelecek nes llere soru sorulduğunda da kes nl kle cevapsız aktarmak ç n de çok güzel dokümanlar bırakmamalıyız. Toplantılarda, gruplarda ortaya koymuş. B z m şu an nternet g b f kr m z sorulduğunda sess z kalmamalı, b lg ye ulaşmamızı kolaylaştıran b r sürü olab ld ğ nce st şare ç nde olmalıyız. mkan var. Bu yen gel şmeler de Toplulukta ek p arkadaşlarımızda öğrenmel teknoloj y de yakından tak p gördüğümüz sorunları da üslubunca ederek şler m z kolaylaştırmalıyız. uyarmalıyız, çünkü b z burada b rb r m z n Yaşamamızın gayes n gen şlett kçe kardeş y z ve b rb r m zden sorumluyuz. yaşama mot vasyonumuz da artacaktır. B z Soru: Ger ye dönüp baktığında keşke şunu kend m z ne kadar ger ye çekersek daha da yapsaydım ded ğ n şeyler var mı? da yokuş aşağı g der z. Özell kle toplulukta Mehmet Em n Dağtek n: Genell kle akt f görev alırken topluluğa yeterl hayatımda keşke demey sevm yorum. Ama katkıda bulunmadığını düşünüp ger d l konusunda İng l zcem daha da çek lmek steyenler olurdu. Bu noktada gel şt rmek, Arapça öğrenmek ve hazırlık eğer o görev b ze ver lm şse onu yapab lme dönem nde b r d l daha öğrenmek sterd m. potans yel m z olduğu ç n ver lm şt r. Ger Soru: Toplulukta akt f görev alıyoruz ancak çek lmemel y z. dersler m z hmal etmekten de Mehmet Em n Dağtek n: Aynı hatalar b rçok end şelen yoruz, zamanımızı nasıl kez farklı nsanlar tarafından yapılab l r. kullanmalıyız? Tecrübe aktarımı burada çok öneml . Üst Mehmet Em n Dağtek n: İnsanın sted ğ her dönem ab ve ablalarımızın aktardıkları ş yapmaya vakt vardır. Sadece zaman b z hataya düşmekten koruyab l r. yönet m n b lm yordur. Aynı anda b rçok ş Her zaman boynuz kulağı geçmel . Nec p b r arada yapmak st yorum. Sadece b r şe Fazıl’ın ded ğ g b b z, b zden öncek ler odaklanırsam o şten ver m alamıyorum. 5. beğenmeyeceğ z, onların b lg ler n sınıftayken hem yen b r topluluk kurduk, öğrenmeye çalışıp b ze aktarılanlara hem İy leşme Koşusunu yaptık hem TUS eklemeler yaparak gelecek nes llere çalıştık hem de arkadaşlarımla gezd k. aktarmalıyız. İşler m z n yoğun olması b r yandan Hacer Öztürk: Topluluklarda st şare etmek avantajlı çünkü s z plan yapmaya sürükler esas olmalı. B r ş yapmaya karar ver rken ve bu 24 saat n z daha ver ml st şare ederken hem sorumluluğu kullanmanızı sağlar. Bu da hayatta hem çok paylaşmış oluruz hem de doğru kararları yönlü b r nsan olmanızı sağlar hem de verme olasılığımız artar. ..b rçok alanda b lg sah b yapar.

FARKINDALIK Tülay Gökçimen Ben kend m belgesel yönetmen olarak tanımlayab l r m. D ğer her şey sahalarda gördüğüm kadınların, çocukların bana yüklem ş olduğu görevlerd aslında. 17-18 yıldır medya sektöründe b r şeyler yapmaya çalışıyorum. 12-13 yıldır da afet savaş bölgeler nde belgesel çek yoruz. For Ch ldren Uluslararası Çocuk Derneğ m z var İsveç merkezl . Onun Türk ye şubes n açmaya çalışıyoruz. Bunun yanında Human Mov e Team sm nde b r gençl k hareket m z var. İslam coğrafyalarında neler yaşanıyor? İnsan hakları, haksızlıklar, hanet... İnsanlar b r şeyler n 1981 yılında İstanbul'da doğdu. farkına varsınlar d ye b r şeyler yapmaya çalışıyoruz. Bunun ç n v deolar, kısa filmler, çek yoruz. Fotoğraflar İlk belgeseli Camın Ateşle serg lemeye çalışıyoruz. Söz uçar görüntü kalır d yerek hareket ed yoruz. Yaşananları görüntüyle anlatmaya Dansı'dır (2010). Filistinli çalışıyoruz. Çünkü sağımız solumuz görüntü oldu. mültecilerin hayatlarını anlatan Bitmeyen Gün: Sürgün Herkes n kullandığı sosyal medya platformlarında belgeselini yayına hazırladı (2011). nsanlara anlatmak sted k. İmam hat p okullarının Bir Neslin Ardındaki Meçhul açılmasıyla lg l yaptığım ‘B r Nesl n Ardındak Meçhul Kahraman’ belgesel n 2 saat 15 dak kalık 4 bölümle Kahraman: Mahmud Celalettin yapmıştık. Ancak nsanların algılarının kısaya düştüğünü h ssederek v deo süreler n düşerek 8 dak kalık kısa Ökten belgeselini çekti. Suriyeli kadınların yaşadığı acıları anlatan belgesel yaptık. İnsanlarda farkındalık oluşturmak ç n Haykırış ve Suriye Zindanlarında en kısa ne yapab l r z onun derd ndey z 24 saat belgesellerini hazırladı 2019 yılında BM’n n lan ett ğ mültec sayısı 70 (2013). Suriye'de yaşananları m lyondan fazla. 30 m lyon kadarı çocuk. çocukların gözünden anlatan ''Savaşın Çocukları'' belgeselini Mültec k md r? çekti. Son olarak Bangladeş- Myanmar sınırındaki Kutubalang D n , s yas düşünces , m ll yet veya b r Kampı'nda yaşamaya çalışan gruba üyel ğ yüzünden kend ev nden, Arakanlı Rohingyalıları anlattığı yurdundan kopan; zulüm gören ''İyi Geceler Rohingya'' ile Kudüs veya zulüm görme ht mal olan; ve Mescid-i Aksa'yı konu eden ekonom k nedenlerle toprağında karnını ''Biz Burada Kalacağız'' doyuramayan; güvenl ğ olmayan b r n n belgesellerini yayına hazırladı. başka b r yerde sığınma taleb olan Gökçimen evli ve 2 çocuk k ş d r. annesidir.

Savaşın lk başladığı dönemde Sur ye’ye ‘Savaşın Çocukları’ belgesel nde b r Yusuf da r haberler görüyorduk. Şurada şu kadar vardı. Onunla konuşmaya çalıştım. İlk nsan öldü d ye. Bu ben m canımı acıtıyordu. Ölürken b le haber değerler yoktu. B r başlarda ben mle konuşmasa da zamanla sayıdan baretlerd . Ölen çocukların b r sm , konuştu. “Büyüyünce ne olacaksın Yusuf?” b r hayatı, umutları vardı. Ölenler ded m “doktor olmak st yorum” ded . Çocuk stat st ğe boğduk. Allah d yen kuşun haber n yapan haberc ler ht yacı ne varsa, onu ster. O kamplarda artık kolları, bacakları kopan çocukları ht yaçları olan şey: doktor. Ben Yusuf’a haber yapmamaya başladı. Bu savaş ded m k “ nşallah çocuk doktoru olursun, haberler başlarken Facebookta parçalanan buralara gel p bu çocukları tedav eders n çocukların haberler yle b rl kte başkalarının doğum Yusuf.” ded ğ mde “Acaba ben günler paylaşılıyordu. büyüyeb lecek m y m abla?” cevabını aldım. Savaş bölgeler nde çok fazla nsan gördüm. O güden sonra ben b r daha h çb r çocuğa Umutlu çocuklar, bunu sormadım. umutsuz çocuklar gördüm. Tecavüze Yusuf’un bana verd ğ uğrayan kadınlar, 12 bu cevaptan b r hafta k ş n n tecavüzüne sonra o bölgede yoğun uğramış kadınlar, a les n n heps n b r b r bombardıman gecede kaybetm ş oldu. Ben o bölgede nsanlar, yaşlanmış olduğunu duyunca çadırlar gördüm. Yusuf’a b r şey oldu mu İlk gördüğümde d ye bölgey aradım. bembeyaz olan Evet, Yusuf yaşıyordu çadırların k rlend ğ n , yıllandığını, ama b rçok çocuk yaşlandığını gördüm. ölmüştü. Ben bu bölgelere G tt ğ m yerlerde g tt ğ mde ne yapab l r m ded m ve ben de b rçok şeye şah t savaşların, çatışmaların en masumları ‘çocukları’ gördüm. Dünya genel nde oldum gözler m n bulunan 30 m lyon çocuğun b rçoğu önünde bombalar refakatç s z yaşıyorlar. B rçoğu Avrupa patladı. Parçalanan kapılarında kaybolmuş. K m organ mafyası tarafından kaçırılmaya çalışılmış vücutlar, kanlı çocuklar var. sedyeler. Gözümün önünde yet m kalan çocuklar gördüm. Bana s z mot ve eden ne d ye soruyorlar? Bu soru bana gar p gel yor. Ben durup dururken g tm yorum kamplara. Orada yaşanan b r acı, b r gerçek var. Ben yaşadıklarım aslında sürekl onları düşünüyor hale get rd .

Soru: S z gördükler n ze nasıl alışmadınız Soru: İlk etapta yüzleşt ğ m z bu ya da b z farkındalığımızı nasıl y t rd k? gerçeklere bazı yardımlarda bulunsak da Tülay Gökç men: Öncel kle alışmak stemed m. Alışırsak kaybeder z. Çünkü b r zaman sonra yapılanların çözüm her eylem yen den d r lt r b z . Bu acılara olmadığını görmek nsanı çares zl ğ alışmamanız ç n o bölgeye g tmen ze gerek yok. B z İdl b meydanından kabullenmeye sürüklüyor. S z bu geçerken kopmuş kafalar görüyoruz. çares zl k ps koloj s ne h ç g rd n z m ? K mse buna alışmak stemez. Hayatın b r gerçeğ var. 30 m lyon mültec çocuk var. Ya da nasıl başa çıktınız? İdl b kırsalında 6 m lyon c varında nsan Tülay Gökç men: Ben bu bunalımlara var. Bunların 2 m lyondan fazlası çocuk. g rmed m. Ben ayakta tutan o çocukların mutluluklarıydı. O gülüşler , hayata Dün b r v deo montajladık. Okula her gün eşekle g den Enes “Ben büyüyünce tutunma çabalarıydı. Sen savaşı araba alacağım” ded . Herkes durduramazsın. B z Müslümanız. Zaferden hayatta ht yacına yönel k b r şeyler st yor. B z o değ l seferden sorumluyuz. Sen yanı bölgelere g tmesek de başındak muhac re el uzattıysan eğer her yerde, sosyal medyada görüyoruz. o da bunu tuttuysa zafer m z B z de bu yüzden bu b z m sefer m z olur. alanları nsanlara Abdülfettah hocanın gösterel m d ye Beytül Makd s’te sosyal medyayı anlattığı b r Bereket mecburen teor s nde mesc d kullanıyoruz ama o merkeze alır kadar yoruldum k da rey büyütür. S z ben nsanların yemek, merkeze kend n z g ys paylaşımlarından... alır da ren z büyütürsen z s z n Ben aldığım haberler; gördüğüm etrafınızdan başlar nsanlar, çadırlar; kötü haberler bu bereket da reler . tüketmey başaramadı ama ben Sen bu dünyaya nsanların, Müslümanların, nsanların kör oluşu yıprattı. V deo çekt ğ m z neden geld n? Akşama arkadaşlarımızdan b r “abla çekt ğ m z kadar sosyal medyada v deolar annem 15 gün dare ed yor, daha olmak, yemek çmek ç n, key f sonra unutuyor” ded . Ben de “hemen 15 çatmak ç n m ? Sen n yaratılışındak bu gün sonra b r v deo daha zletel m” ded m. büyük organ zasyon boşuna kurulmadı. O duyarlılığı hep oluşturalım. Bunun ç n B r şey yapmak ç n gelm ş olmalısın. v deolar çek yoruz. Başta her şey zor Sen n bu dünyada söyleyeceğ n kend g b yd ama b r ler n n stemes yle sözler n var mı? Eğer sen n b r hayal n yapılıyor çok şükür. yoksa başkalarının hayal n yaşamak ya da zlemek zorunda kalırsın. Ben bugün mültec lerle lg lenm yor olab l rd m. Sokak hayvanlarıyla lg leneb l rd m. Herkes n b r gayes amacı olmalı..

Kamuoyunda olan b r yanlış var. O nsanlar Soru: Dünya genel nde bu savaşmadı, ülkeler n bırakıp geld ler g b . O nsanlar mazlumlar gündeme get r lm yor. atılan bombalara tekme atamazdı. Tecavüze tek başına Hatta kend ler haklı gösteren güçler yetmezd . Bu savaşı, şgal yaşamış nsanlar gerekçeler sunarak lanse ed l yor. b zden güçlü. B z m nsanımızın ps koloj s hemen S z n çekt ğ n z v deolar batı bozuluyor. Ben hayatımda Gazze’dek kadar mutlu medyasında yer buldu mu? nsanlar görmed m. Abluka altında, h çb r şeyler Tülay Gökç men: B z üç sened r olmadan yaşıyorlar. Ama mücadelec ler. Onların Sur ye kamplarında kız yaşadıklarını yaşasak bu kadar dayanamazdık. çocuklarının saçlarını kes yoruz. H çb r m z kuaför değ l z. Bu şe B z yüzümüzde çıkan s v lceye b le günlerce başlarken kend çocuklarımızın üzülürken onların acılarına alıştık. ht yaçlarına bakarak hareket Geçen b r haber gördüm Yemen’de okullar kapılarını ett k. G tt k çocukların saçlarını açtı d ye. Okulun kapıları yok. Bombalanan b nanın b r taradık, tokaladık, hed yeler m z katında ders yapıyorlar. Yemen’de ayrı, F l st n’de, verd k. Bu onları mutlu ett , hatta Keşm r’de, Doğu Türk stan’da ayrı trajed . Şuan Doğu okul başarılarının b le arttığı Türk stan coğrafyasını çalışıyoruz. Her gün yen b r şey söylend . Bu proje k nc yılında yasaklanmış. Ama b ze b r perde çek lm ş o coğrafyayı The T mes’a kapak oldu. The görmüyoruz. Guard ans’ta, Ç n Devlet Telev zyonu’nda haber oldu. ‘B z Ben kamplara g d yorum. İnsanlar sanıyorlar k ben Burada Kalacağız’ belgesel n kamplara g d yorum çocuklarla oyun oynuyorum gülüp b rçok d le çev rd k. Amer ka’dan eğlen yorum. Evet, onlarla eğlen yorum. Çocuklar ben m Endonezya d ller ne kadar Türkçe konuşmamı anlamasalar da onlarla çevr ld . İlk başladığımızda 6 d lle eğleneb l yorum. Bazı kel meler ezberled m. Yaşını başlamıştık. Rusça ve Farsça le sormayı ezberled m. 10 kadar söylerse anlıyorum. 11 başlayarak, Rusya ve İran’ın derse b lm yorum. Kıt b r Arapçayla, İng l zceyle karışık d kkat n çekmek sted k. Batı’nın konuşuyorum. d kkat n çeks n çekmes n b z anlatmaya devam edeceğ z. B z yoğun bombardıman yaşayıp daha yepyen mültec olmuş b r köye g tt k. Çadırlar bembeyazdı bell yd yen olduğu. B r kadın buzdolabını, çamaşır mak nes n get rm ş. Ama çadırda. İnsan ona kıyamaz k . B r daha onları çalıştıramayacak. Çadırlarda elektr k yok. Kampın tuvalet yok. Henüz yapılmamış. Yanımdak İsveç arkadaş banyoyu sordu. Ded ler h ç yapılmayacak. Ben de o kadar çamura bulanmıştım k , hatta o dönemde b r hayvan tarafından ısırılmıştım. Eve geld m o gün o kadar üşümüştüm k . Ev o kadar sıcaktı k , ocak ayıydı. O zaman bu nsanlar bu sıcağa b r daha ne zaman kavuşacaklar d ye üzülmüştüm. O dönem b r Muhammed ab vardı Halep kırsalında. B r arkadaşından ödünç araba stey p a les ne “Şu saate kadar araba b zde. O zamana kadar ısının” dem ş. Ş md bu üşüyen nsanlar ç n ps koloj bozmak yer ne odun, kömür, battan ye almayalım mı?

B r gün İsveç’te “Ben kamplarda Un cef’ görem yorum” ded m oradan b r kadın şaşırdı. “B z onlara destek ver yoruz. Desteklem yor olamaz” ded . Ben yetk l lere sorduğumda s yaseten orada olmadıklarını söyled . B r ara gel p çanta dağıtmışlar o kadar. Çocuklara yardım etmek ç n kurulmuş b r kuruluş bu bölgede yok. Evet, o gün Hr st yan b r batılı buna şaşırdı ama bu bölgede b r şeyler yapacak olanlar b z z. Bu çocuklar b z m çocuklarımız. Evet, çocuk oldukları ç n tüm dünya b r şeyler yapmalı ama ben Afr ka’da adı Muhammed olup d n n değ şt ren çocuklara çok üzülüyorum. Öncel kle b z ses çıkaracağız. Önce Müslüman b r şey yapacak. B z harekete geçersek b r ler duyuyor. Bazen attığın b r taş h çb r kurbağayı ürkütmez ama sen ‘Ben yaptım.’ ders n. Soru: Belgeseller n zde acı var. Ama çekerken “Bunu koymasam mı?” ded ğ n z anlar oluyor mu? Tülay Gökç men: Evet. Bazen nsanların acı eş ğ n düşünüyorsun. İnsanlar buna dayanamaz d yerek koymuyoruz. Ben hem kend belgeseller mde hem de başka görüntülerde kan, vücut parçaları, vahşet görmek stem yorum. Geçen 2 yaşında b r çocuğun parçalamış res mler yayıldı. H ç k msen n başkasının beden n n parçalanmış cesed n n görüntüler n kullanmaya hakkı yok. Ben çocuk öldü ded ğ mde nsanlar nanmalı. Ben bu güne kadar sadece b r çocuğun saç teller n paylaştım. B z nsanlara acı pornografis göstermeden acının gerçeğ nasıl anlatılır bunun derd ndey z. B z sosyal medyalarda ver len yemek tar fler , moda öner ler arasında göster len çocuk ölüler görmeye alıştık. İnsanlar duygudan duyguya geç p ne yapacağını şaşırmış halde. Belgeseller m zde b r filtre var. Ama ‘’Ben görüm s zde görün.’’ ded ğ m anlardan b r şeyler aktarmaya çalışıyoruz.

MÜLTECİ OLMAK “Bu dünyada olup bitenlerin olup bitmemiş olması için ne yapıyorsun?” -Sezai Karakoç SEN OLSAYDIN

Gaybı yalnız Allah bilir. Bu insanlar hiçbir zaman bu hale geleceklerini bilmiyorlardı. MÜLTECİ OLMAYA HAZIR MISINIZ ?

Soru: Müslümanın derd yle dertlensek, etrafımıza anlatmaya çalışsak da; N sa 74’dek g b Allah yolunda savaşanlarla savaşmamız gerekt ğ n söylesek de nsanlar bu dertle dertlenm yorlar. S z alışmış nsanlara bu gerçeğ göstermek ç n ne yapıyorsunuz? Tülay Gökç men: Önce zley c k tleler n tanıyoruz. K m s b r k taptan, k m b r filmden etk len r. İzley c k tleler olarak A,B,C,D k tleler vardır. C ve D k tles n n TV’den başka b r eğlences yoktur. Yapımcılar da buna göre program ayarlarlar. Ben m annem H nt d z ler zlemekten hoşlanıyor. Eğer anneme bu mültec gerçeğ n b r H nt d z s yle anlatsan bunu fark eder. Herkes n b r açık kapısı vardır. Tüm nsanlarda merhamet vardır. Buna ulaşma yolu farklıdır. Herkes n anlayacağı d lden konuşab l rsek onlara ulaşab l r z. B r gün Malatya’da b r program yaptık. 2000 kadın vardı. Heps ağladı. B r teyze geld “vallah h çb r şey anlamadım; okuma yazma b lmem, okuyamadım; Arapça b lmem söylenenler anlamadım. Ama o kadın ağladı ben ağladım. Anladım k o kadının b r derd var.” Eğer dublaj yapsaydık o kadının derd n n neden n anlayacaktı ama b z duyguyu kaybetmemek ç n dublaj yapmıyoruz. B z bazen onlar b ze gelm yorsa b z g del m ded k; cam ler n kadınlar kısmına projeks yon taşıdık. Mültec ler n neden geld ğ n anlattık. Derd m z anlatmak ç n tek tek ayaklarına g tt k. Soru: Mültec ler hakkında toplumda çok kötü propaganda yapılıyor. S ze kötü söylemler geld ğ zaman ne yapıyorsunuz? Nasıl tepk ver yorsunuz? Tülay Gökç men: Önümüzde koskoca b r peygamber örneğ var. Onu taşladılar. H çb r m z peygamberden değerl değ l z. O vazgeçmed yse b z de geçmemel y z. B ze de denk gel yor. Yıllar önce çocuklara ayakkabı almak sted ğ m z söyled ğ m zde b ze Arap çocuklara alma Türklere al ded ler. Irkçılıkla hep karşılaşıyoruz. Ben bu z hn yetle mücadele etmek ç n gelmed m. Kalpler o kadar kararmış k ben derd m anlayanlarla b rl kte yola çıkıyorum. Bu nsanların aslında sayısı az. Ama sesler çok çıkıyor. B r gün şadamlarının olduğu b r kuruma çocukların okul masrafları ç n b r l ste yapmıştım. Koskoca adamlar gecen n b r vakt ben arayıp “Hanımefend bu çocuklar evet yet m ama bunlar Sur yel ler. Yarın b r gün terör st olur, b z buna aracılık etmek stem yoruz.” Ben de onlara “Allah s ze b r yet m n el n tutmayı nas p etmed . S z el nden tutmazsanız tab k terör st olur. Ben bunu hak edenlerle yürümeye devam edeceğ m.” ded m ve ders m aldım. Ben b r daha h çb r büyük gruba l ste yollamadım.

İnt. Dr. Betül ÜSLUP Çiftçi Üslup oturumu; b r moderatör eşl ğ nde, b r hek m n Isparta Süleyman günlük hayatta karşılaşab leceğ k l l şk lerde Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi 6. sınıf ortaya çıkab lecek sorunları konu eden senaryoların öğrencisidir. SİHAT' in nterakt f b r şek lde ncelenmes le yapıldı. Koordinasyon Kurulu'nda genel 10 adet senaryo hazırlandı. Hek m zor durumda sekreterlik görevinde yer bırakacak olayları daha net aktarab lmek adına aldı. Memleketi senaryolarda sorun çıkartan karakterler çalıştayı Konya'dır. hazırlayan grup arasından çalıştay önces nde seç ld ve rollere çalışıldı. Senaryolar 1 veya 1’den fazla oynanacak, her oynamada senaryonun üzer ne eklemeler yapılacak, her eklemede karakterler katılımcılar arasından rastgele seç lecek şekl nde karar alındı. Ancak sonrasında zamanın yetmemes üzer ne 10 senaryodan 8’ tartışılab ld . Moderatörümüz Betül Ç ftc eşl ğ nde oturumumuz başladı..

1) Sekreter ve Hek m Hastakabuldebulunan Meysa: El f, son zamanlarda b raz gerg n g b duruyorsun b r sıkıntın mı sekreterhanımkend s ne var? Hastalarla sorun yaşıyorsunuz gal ba? başvuranhastalarasert Sekreter: S z hastaların sak n ve m nnettar yüzünü görüyorsunuz, oysa b z buradan hastaları sak nleşt rerek s ze gönder yoruz. Konuşma başında yaklaşımı, sak n kalarak sorunu çözmek ç n uğraşıyorum fakat b r süre sonra ben m alaycıtavırlarıyla de ses m yükselterek üste çıkmam gerek yor. Konuşma sak n lerled , gerg nl k oluşmadan sona erd . Konu tam hastaların çözülemed . memnun yets zl kler ne Ekleme: nedenoluyorve Pol kl n kte sıra yoğunluğu var, çerde hastanız s z bekl yor, s z b r hastalarınbukonudak ş kâyetler sekreter n belge ç n dışarı çıkmışsınız ve bu olay oluyor. görevl olduğuhek me Songül,El f’ mesa b t m odasına çağırıp ve çay kahve eşl ğ nde dertleşmek sted . Son zamanlarda kend s n n çok yorulduğunu ve kadar hastalara karşı sak n tavrını koruyamadığını söyleyerek konuyu kend ulaşıyor.B rsürebu üzer nden lerletmeye çalıştı. husustasekreter Songül: Normalde sak n b r yapın vardı, son zamanlarda değ şmes ne gözlemleyenhek mb r neden olan b r şey var mı? Sekreter: S n r s stem m etk leyen b r laç kullanıyordum, tedav y d lekçe ç n bıraktım. sekreterlegörüşmede Songül, tedav s n bırakmaması gerekt ğ n söyled . Gerek rse bulunduğundadabenzer doktoruyla konuşup farklı b r tedav ye geçmes n önerd . davranışlarlamuamele görüyor(sekretersert Ekleme: Bu konuşmayı mesa saatler ç nde yapıyorsun, konuşmanın gün ç nde davranmış,ses n yükseltm şt r).Buduruma gelen d ğer hastalara yansıma ht mal var. Ayşe: El f, bazı duyumlar aldım ve aramızdak sam m yete de güvenerek s n rlenen gel p sen nle konuşmak sted m. hek m,sekretere Sekreter: S ze gelen hastaları sak nleşt rmek kolay ş değ l, bu süreçte durumdanhoşnut elbette zorlanıyorum. Fakat s z n bana güvenmey p gel p burada ben olmadığınınasılb rd lle uyarmanız ben üzdü. Ayşe: Sen anlıyorum, ş n zor ama hastalara b raz daha sak n anlatab l r, davranmamız gerekt ğ n düşünüyorum. yaklaşımınasılolmalı? Sorun tam çözülemed . Sekreter:El fNurDem rkol Hek m:MeysaBakırcı, SongülTekdem r, Senaryo Sonu Değerlend rme: AyşeArslan Betül Ç ftc : İk taraf da sak n lerled konuşmalarda, bunda henüz o gerg nl ğ tatmamış olmamızın da etk s olab l r. Umarım meslek hayatımızda da sak nl ğ m z koruyab leceğ m z oranda zorluklar çıkar karşımıza. D lara Baly mez: Şu an hastanede çalıştığım ç n yorum yapmak st yorum. Senaryoda olduğu g b sekretere hal hatır sorulmuyor, d rekt davranışlarını düzelt d yorlar. İs mler n b le b lmeyen gördüm, seslenecekler ama şuradak sekreter d ye h tap ed yorlar.

2) İk Sağlık Öğrenc s Ekleme: Hergünokulag d p Yakın arkadaşı muhabbetler ne güvenerek öğrenc n n notlarını derslerdedüzenl nottutan paylaşacağından kuşku duymuyor. çalışkanb röğrenc den Ceyda: Teor k yükü fazla olan b r kurul ve ben daha geçen kurulun stres n yaklaşansınavönces atamamışken sabah dersler ne gel p not tuttum ve k msen n kurulu ben m arkadaşlarınotlarını kadar önemsemed ğ n fark ett m. kend s ylepaylaşmasını Gökçe: Evet haklısın, ama dersler çok zor, hocalar da bazen sıkıcı st yor.Bunun ç nhayl olab l yor. emekharcayançalışkan Ceyda: Evet dersler zor ve sıkıcı. Ama b z m tek amacımız ders geç p mezun öğrenc notlarınıkend s olmak değ l. Sonuçta b ze can emanet edecekler. g b düzenl çalışmayıp Gökçe: Dersler n teor k yükü çok fazla bu yüzden çok öğret c olduğunu düşünmüyorum. Hem önümüzde daha kl n k var, prat syen olarak da derslerekatılım çalışacağız. göstermeyenbazı Ceyda kna olmuyor. arkadaşlarıylapaylaşmak Ekleme: stem yor. Notları steyen arkadaşları arasında çalışkan öğrenc ler de var. Buarkadaşlarındanb r Serdal: Normalde derslere gel p not tutamamışsanız evet ver r m fakat derslere g rmey p zaten Serdal not tutuyor, b ze de ver r d ye özell klesınıftan düşünmüşsen z veremem. B z m tek amacımız sınıf geçmek olmamalı. muhabbet olduğuyakın Teor k b lg y öğrenemeden sınıf geç p mezun olunca hastalara nasıl bakacağız? b rarkadaşı. Gökçe: Hasta bakmakta sorun yaşayacağımı düşünmüyorum, teor k S zceneyapmalı? yükümüz fazla sen de farkındasındır. Bu kadar b lg n n heps b ze meslek Not steyenöğrenc : hayatımızda lazım olmayacak. Yakın arkadaşının dersten kalmasını stemezs n d ye düşünmüştüm. GökçeÖz Serdal: Yakın arkadaşımın meslek hayatını düşünerek hareket etmey Nottutanöğrenc : terc h ed yorum. B lg y öğrenmeden sınıf geçmen n b r anlamı yok. Serdal kna olmuyor. CeydaPartal, SerdalBay, Ekleme: BüşraVıraca Notları steyen arkadaşlarından b r n n gerçekten çalışamamış olması konusunda haklı b r gerekçes olduğunu b l yor. Gökçe: Gruptan b r arkadaşımız zor b r dönemden geç yor b l yorsun. Notu vermezsen o da faydalanamayacak. Büşra: Ben arkadaşımızla konuşurum gerek rse notu özel olarak o arkadaşa ver r m ama s ze veremem. Evet, yakın arkadaşımsın ama bence derslere g r p kend n notlarını tutmalısın. Büşra kna olmuyor. Senaryo Sonu Değerlend rme: Betül Ç ftc : Mutlak doğru ve yanlış kes n ç zg lerle b rb r nden ayrılmıyor. Yaptığımız davranışlar, verd ğ m z kararlar adalete uygun mu? Evet, arkadaşımız derse g rmese de öğrens n d ye notlarımızı ver yoruz ama hocalar da derse g ren ve g rmeyen arasında b r fark olsun st yoruz d yor. B z daha çok arkadaşımıza yardım etmek olarak görüyoruz ama b lg y tam özümsemeden sınıfı geçmes ne yardımcı olmak doğru mu? Sadece ders yönünden bakmayalım, b r arkadaşımızın b r problem olmuş ve b z bunu not sted kler nde öğren yoruz. Arkadaşımızın yanında olmamız, daha stemeden yardımcı olmamız gerekmez m ?.

33))HHaassttaavveeHHeekk mm Yen geç rm şolduğu Fad me kend s ne hemş re tarafından pansuman yapılmasına ısrarla karac ğeramel yatısonrası karşı çıkıyor, bağırmaya başlıyor. Yusuf taburcuolanakadarb r hastayı sak nleşt rmek ç n ılımlı yaklaşıyor. “End şeler n z anlıyorum sürehastanedebulunması fakat hemş re arkadaşlar da s ze çok y bakab l r, her konunun gerekenb rhastaherhang uzmanının farklıdır. Hemş re arkadaşlar pansuman konusunda benden daha tecrübel .” b rş kâyet , steğ nde Fad me: Tecrübe le yapılacak ş olsaydı ben de kaç sened r felçl yanınahek m ngelmes n anneme bakıyorum, ben de sağlıkçı olurdum. G dey m de pansumanımı kend m yapayım o zaman. st yor,sadeceona Yusuf: Tamam, lk pansumanınızı ben yapayım ve hemş re arkadaşa güvend ğ n bel rt yor, gösterey m. İk nc pansuman sırasında da ben yanınızda olacağım ve eks k kısımda müdahale edeceğ m. kend s ylesorumlu Fad me kna oluyor. hemş relere,personele Em ne: karşıazarlayıcıb rtutum Fad me’n n davranışına karşılık olarak “Ben s z önemsed ğ m ve serg l yor.Budurumdan hemş re arkadaşıma güvend ğ m ç n s z ona emanet ett m. Hep m z haberdarolanhek m kend alanımız adına eğ t m m z tamamladık, bu konuda b r sorun olarakkend n z nasıl zah yaşayacağınızı düşünmüyorum. S z nle şu an hemş re arkadaşımız lg lenecek.” d yor. eders n z? Hasta: Fad meKaymak Hek m: Sey dMuhammed Yusufİptaş, Em neTaşkın Senaryo Sonu Değerlend rme: Betül Ç ftc : Hastaların karşısında kend nden em n konuşmalıyız. B z ne kadar kend m z çekersek onlar da o kadar üzer m ze gelecekler. D lara Baly mez: Sınırınızı y koruyun arkadaşlar. Hasta evet b z m ç n öneml , zaten onu y leşt rmek b z m ş m z. Ama yaptığımız ş b r ek p ş , l şk ler y ayarlamak gerek. Hastaların özel stekler ne göre değ l, olması gerekt ğ g b davranmalıyız.

44))KKoommşşuuAAmmccaavveeSSttaajjyyeerrHHeekk mm Anıl: Erdem oğlum, ben m bel mde ağrı var doktora g tmem gerek. Sen Ün vers te de hastanede stajyers n, hocana desen ben araya alsa? hastanes ndenrandevu Erdem: Anıl amca önce b r a le hek m ne g tsen, tak pl hastasısın sen n almasıgerekenb ramca ç n daha y olab l r. Başka hastanelere baktın mı? tümrandevularındolu Anıl: Oğlum a le hek mler pek b r şey b lm yorlar, ac le de g tmek stemed m. Arabamız da yok b l yorsun, en yakını s z n hastane. olduğunuve b rsonrak randevu ç n k Ekleme: Komşu amca nternetten ve telefondan randevu almayı b lm yor. haftakadarbeklemes Erdem: Anıl amca ben randevu ç n tak pte olayım. Ama sen öne gerekt ğ n farkeder. almam d ğer hastaların hakkına g rmek olur. Bununüzer ne Ekleme: ün vers tedestajyerdoktor Annes komşu amcaya daha önces nde b r ht yacı olursa oğlunun olankomşularının hastanede kend s ne yardımcı olacağını söylem şt r. oğlundanhocasıylabu durumukonuşmasınıve Ar f: Anıl amca, ben randevu s stem ne tekrar b r bakayım ama şu an kend s adınab rrandevu randevuyu öne çekme g b b r durumum yok. Bu d ğer hastalara da ayarlamasınır caeder. haksızlık olur, ben de b r hek m adayı olarak bunu kend me Stajyerdoktorolarak yakıştıramam. Şöyle b r şey yapab l r z, sen ben m de hastanede olduğum b r gün gel rs n, hocanın boşluğu olursa r ca eder z sana neyapardınız? bakması ç n. Komşuamca: Anıl: Hocalarınızın h ç m molası yok, o arada alsalar ben . Hem d ğer AnılMertÇıbık hastalara da haksızlık olmaz. Stajyerhek m: Ar f: Hocaların da molaya ht yacı var. D ğer hastalarına vereceğ lg y ErdemKaya, düşüreb l r bu durum. Anıl amca kna oldu. Ar fDoğan Senaryo Sonu Değerlend rme: Betül Ç ftc : Evet hep m z n aklına lk gelen d ğer hastaların hakkına g rmek. Şu yönden de düşünel m, yakın b r arkadaşınızın tanıdığı rahatsızlansa mesa b t m ona 5 dak kanızı ayırmaz mısınız? Hocalarınız ç n bu k ş neden komşu amcanız olmasın?.

5) İk Hek m Br Mel h: Ben yanlış anlamanı stemem, ama ben m de b r a le hek msıklıklavarolan yaşantım var sonuçta. Son zamanlarda da baya arttı nöbet b rhastalığınıönesürüp devretme durumu. Hastalığın kötüye m g d yor?” nöbet aynıdaldak d ğer Rüveyda: Kron k b r rahatsızlığım var b l yorsun ve eğer d nlenmezsem c dd kompl kasyonları olab l yor. Senden başka hek markadaşına da yardım steyeb leceğ m b r yok. devred yor.B rsüresonra Mel h: Başhek m le konuşsak ve sen n rahatsızlığın ç n ben m yanıma başka b r doktor görevlend r lse. Çünkü gerçekten d ğerhek mdebu ben m ç n de zor oluyor, k k ş l k nöbet tutuyorum ve bu 3 aydır durumunsu st mal böyle. ed ld ğ düşünces ne Mel h yarın başhek mle görüşmek şartıyla son kez kabul ed yor. kapılıyor.Y nebaşkab r Ekleme: günkıvranarak Devralacak doktor da o gün akşam nöbet olmadığı ç n uzun hek mlerden lk gel p d ğerhek menöbet zamandır görüşemed ğ arkadaşlarıyla plan yapmış. devretmes gerekt ğ n Aytan: d ğer arkadaşlarının çağrılması f kr n öner yor fakat d ğer arkadaşları da şeh r dışında olduğu ç n ya Rüveyda söylüyorveyer ne kalacak ya da Aytan. Aytan nöbet devralmayı kabul ed yor. bakmasınır caed yor. Budurumdane yaparsınız? Nöbet n devretmek Senaryo Sonu Değerlend rme: steyenhek m: Betül Ç ftc : Nöbetler n zor olması RüveydaYıldız arkadaşımıza yardım etmem z gerekt r r m ? Nöbetler hakkını vermeden tutarak uzman olması ne kadar doğru? Nöbet devralma Nöbet devretmek steyen arkadaş acaba doğru mu söylüyor, ht mal olanhek m: yoksa bu nöbetten kaçış ç narkasına sığındığı b r bahane m ?Ne zamandır görmed ğ m z arkadaşlarımız var ş n ucunda, fedakârlık Mel hGürbüz, nereye kadar olmalı?Hayır demey b lmem z, nerde hayır demem z AytanSh rdazova gerekt ğ n kest reb lmem z gerek. Sal h Özdem r: Sen yorgunhal nle ne kadar ver ml olab l rs n? Sende hastaya bakacak hal kalır mı? D lara Baly mez: Hayır demey öğrenmek öneml . Hayır ded ğ n zde nsanların s ze kırılacağını düşünmey n. Eğer b r s ze haksızlık yapmaya çalışıyor ve s z kabul etmey nce s ze kırılıyorsa bu karşı tarafla alakalıdır. Kend hakkınızı savunmanız gerek yor. Nöbet sayınız bell , bunun üzer ne çıkmak zorunda değ ls n z. B r s ne y l k yapmak zorunda da değ ls n z. Bu y l ğ farklı b r alanda da yapab l rs n z. İy n yet n z su st mal ett rmey n..

66))KKaabbaaddaayyııBB rrGGrruuppvveeHHeekk mm Sude ve Şeyma: Hastamızla n ye k mse lg lenm yor! Ambulans da 2 Genel saatte geld zaten kanın yarısı yolda g tt . Ölüyor hasta! Başka cerrah bölümüne doktor yok mu burada! kabadayıb rgrup D lara: Hastanızla lg len yorum ve şu an burada sorumlu doktor yaralananarkadaşlarını ben m. Ambulansın gec kmes yle alakalı d yeb leceğ m b r şey yok tedav ett rmek ç n lak n s z de b l yorsunuz k görevl ler en kısa zamanda ulaşmak ç n sanabaşvuruyor.Eğer el nden gelen yapar. Eğer b r problem varsa da gereken yapılır. arkadaşlarınab rzarar Sude ve Şeyma: Ne demek lg len yorsun! B r oraya b r buraya g d p gel rse, y leşmezsesen gel p duruyorsun, adamakıllı lg len şu hastayla! sorumlututacaklarını, D lara: Ben gereken yapıyorum, lak n tek hasta s z n hastanız bununkarşılığını değ l. Şu an hastanız ç n yapılması gereken yapılıyor, ben alacaklarını ma oyalayan s zs n z, lütfen dışarı çıkın da ben ş m yapayım. ed yorlar.İçten çe Sude ve Şeyma: Önce b r kend ne gel, sen b z m verg ler m zle maaş tedav y üstlenmekten alıyorsun, b ze böyle cevap veremezs n, otur yer ne ş n yap. Eğer korkuyorsun.Hastanın hastamıza b r şey olursa sen n adına y şeyler olmaz, ayağını denk kankaybıfazla,tam al. nöbetdevr sıraları, D lara: Ben s z n verg ler n zle maaş almıyorum, ben devlet n doktoruyum, devletten yaptığım ş n karşılığını alıyorum. Gel p neyaparsın? ben engelleyen s zs n z lütfen ş md g d n ve ş m yapmama daha Kabadayıgrup: fazla engel olmayın. SudeAlkan, Senaryo Sonu Değerlend rme: ŞeymaKart D lara Baly mez: Meslek hayatında Hek m: bu şek l nsanlarla karşılaşan doktor sayısı oldukça fazla. Bazı D laraBaly mez nsanlar, s z karşısında ne kadar sak n kalırsanız kalın aynı davranışlarına devam edecekler. Öncel k can güvenl ğ n z olsun, s z olmazsanız hasta zaten tedav göremez. S z öldürmekle tehd t eden b r nsan gerçekten bunu yapab l r.

77))YYüükksseekkAAtteeşşll ÇÇooccuuğğuunnuu HHaassttaanneeyyeeGGeett rreennAAnnnneevveeHHeekk mm Akşamüzer Havvanur: Nereye g d yorsunuz, ben m çocuğum ateşler ac leyüksekateşl (38)b r ç nde yanıyor, havale geç recek ş md ! çocukannes tarafından Nec p: Hanımefend z nc rleme traf k kazası gelm ş, arasında ac l olanlar da var. G tmem gerek, sonrasında get r l yor.Çocuğun çocuğunuzla lg leneceğ m. muayenesırasıgeld ğ Havvanur: Ben m çocuğumun durumu da ac l, ateş çok sıradaz nc rlemetraf k yüksek bey n fonks yonları bozulab l r. Çocuğumun kazasıgeç rm ş, ç ndeağır geleceğ le oynuyorsunuz. S z ş kâyet edeceğ m! yaralılarbulunanb rçok Nec p: Gelen hastalarındurumu daha ac l, çocuğunuzun yaralıac leget r l yor. beyn o ateşle zarar görmez ama gelen hastalara Ambulansıngeld ğ n müdahale etmezsem öleb l rler. İsted ğ n z yere de hek mehaberver yorlar. ş kâyet edeb l rs n z. Hek mhemenmüdahale ç nhastalarınyanına Senaryo Sonu Değerlend rme: lerlerkenanne Nec p Yarız: Annem z pek d şl çıktı, ben oyaladı bayağı hek m ng tmes neengel fakat normal zamanda böyle b r durumda bu kadar açıklama olmayaçalışıyorve yapmazdım. Ş md senaryo d ye uzadı, böyle b r ortamın çocuğunundurumununda gerg nl ğ yle bu derece açıklamayı uzatmanız doğru değ l. Şöylede b r olay geçt başımdan, 38 derece ateş, 20 yaşında hasta kötüolduğunuveönce gelm ş havale geç receğ n dd a ed yor ve önce ona bakmamı st yor, kend ler yle lg lenmes bağırıyor. Dışarı çıktım sırada 30 c varı hasta var. Hastalara sordum gerekt kler n söylüyor. durum bu öne geçmes ne razı mısınız d ye, sıradan b r amca ‘gel la Bukısıtlısürezarfında buraya’ d yerek tuttu enses nden. En fazla bu kadar ç rk nleşeb ld ler. hek mneyapmalı,kend s n .. nasıl fadeetmel ? Anne:HavvanurÇ ftç Hek m:Nec pYarız

88))KKaaddıınnDDooğğuummAAss ssttaannııvveeHHaallkk Şeyma: Ne yapıyorsunuz s z, duran arabaya çarptınız. Kadındoğumbölümünde Zeynep: Kusura bakmayın hastaneden çıktım, yorgunlukla as stansın.36saatl kb r uyuklamışım, gereken ne se yapalım. nöbetgeç rm şs n.Dönüş Şeyma: Ha b r de doktorsunuz! S z nasıl doktorsunuz böyle, yararlı yolundaarabasürerkenb r olacağınıza daha zarar ver yorsunuz. süresonragözler n kapatıp Zeynep: 36 saat sonrasında anca ev me g d yorum, çok yorgunum, nsanlık hal kusura bakmayın, zararı neyse karşılayacağım. açıncakend n park Şeyma: Madem uykusuzsunuz n ye traf ğe çıkıyorsunuz! İnsanlık hal ndek 2aracaçarpmış hal ded ğ n z olayda b ze b r şey olab l rd . Ver n parasını taks yle, g d n eve. haldebuluyorveyolda Zeynep: Anlıyorum ama kend arabam varken neden taks yle uyuyakaldığınıanlıyorsun. g dey m, kazalar her zaman oluyor, pol s çağıralım, zarar Etrafına nsanlartoplanmış, hesaplayalım, ne gerek yorsa yapalım. yorgunveşaşkınsın.Aracın Şeyma: Kend arabanız varken neden taks le g des n z ama sonra sah pler ndenb r yanına gel n böyle çarpın bana. İnsanlık hal d yorsunuz, oldu olacak suçu ben m üzer me de atın, ben suçlu olayım! koşturuyoryüksekceza mahkemes ndentanıdığı Ekleme: S z olduğunu,hakkındadava hastane yönet m ne ş kâyet edeceğ n söylüyor. açtıracağınısöylüyor. Şeyma: Pol s arayacağım d yorsunuz, suçu da bana yıktınız, ama Mesleğ n öğren ncehastane ben m yüksek ceza mahkemes nde b r tanıdığım var. Görürsünüz ş kâyet edeceğ m s z ! Hastane yönet m ne de ş kâyet edeceğ m! yetk l ler neözens z, D lara: Can kaybınız yok ve çarpıp kaçmadım. Gereken ne se onu d kkats zb rdoktorolduğunu yapalım d yorum! b ld recek,gerekl mecralara Şeyma: Can kaybınız yok d yor b r de! Olsa mıydı? Nerden aldın ehl yet kasaptan mı? başvuracağıyla D lara: Tamam hanımefend hatamı kabul ed yorum. Gereken ne tehd ted yor. se yapalım d yorum s ze! Nasılkarşılıkver rs n? Senaryo Sonu Değerlend rme: Halk: ŞeymaMerveAktaş Betül Ç ftc : Senaryoyu lk okuduğumda, bence de ben KadınDoğumAs stanı: hastane yönet m ne ş kâyet etmel s n d yerek hastadan Hed yeZeynepÇınar, tarafa geçerd m d ye düşünmüştüm. Gerçekten nöbet D laraSenaBenl ler saatler çok fazla oluyor.

Süre Yetmeyen D ğer Senaryolar 1)Makam Sah b B r Adam ve Hek m Makam sah b b r adam hastanede randevusuz b r şek lde muayene olmak st yor ve hek m n odasına g rerek kend s yle lg lenmes n söylüyor. Mesleğ ve konumu gereğ hastaneye ve hek me zarar vereb leceğ n ma ed yor. Hek m olarak bu durumda ne yapardınız? 2) Ac le Gelen Teyze ve Hek m Hastane ac l ne b r teyze gün çer s nde sürekl eklem ağrıları (bel, bacak, boyun vs.) olduğu gerekçes yle başvurmuş. Muayene esnasında teyze sohbete başlıyor ve yalnız yaşadığını, eş n n 2 yıl önce vefat ett ğ n , çocuklarının şeh r dışında yaşadığını çok da kend s n arayıp sormadıklarını söyleyerek yakınıyor. Önceden de doktora başvurduğunu ancak doktorların bel ağrısının yaşı gereğ beklenen normal b r süreç olduğunu, d nlenmes n , stresten uzak durmasını vs. söyley p ağrı kes c laç vererek kend s n gönderd ğ n anlatırken aslında doktorun pek lg l olmadığını hatta ş n çok da y b ld ğ n düşünmed ğ n lave ed yor. Bunun üzer ne hastane ac l ne başvurmaya karar verd ğ n , testlere tab tutulmak sted ğ n , serum bağlatmadan ayrılmayacağını, gecey burada geç rmek sted ğ n vs. söylüyor. Nasıl b r karşılık ver rs n? Oturum Sonu Değerlend rmes : Betül Ç ftc : Amacımız ne doğru ne yanlış onu söylemek değ ld . Başta da söyled ğ m z g b mutlak doğru ve yanlışlar kes n ç zg lerle b rb r nden ayrılamayab l yor. Bu oturumda olaylara farklı pencerelerden bakmaya çalıştık. Gerçek hayatta bu kadar sak n lerlemeyeb l yor bu konuşmalar. Olayların dolayısıyla k ş ler n karşısında d k durab lmel y z. Amacımız kend m z doğru ve anlaşılır b r şek lde fade edeb lmek. Nec p Yarız: Ac l ç n şöyle b r ekleme yapab l r m; hastalara uzun uzun laf anlatacak vakt n z yok. Baktınız anlamıyor s z , geç n orda durmayın fazla. Çünkü o hastaya laf anlatmak ç n kullandığınız vak t kadar d ğer hastaların bekleme süres dolayısıyla agres fl k dereceler artıyor. B r hasta bana n ye k l ateş düşürücü verd n z, b r s ney me yetm yordu, boş yere para verd m d ye ş kâyete gelm şt ertes gün. Kend n z açıklamak ç n fazla yormayın

NNAASSIILL SSUUNNMMAALLII ?? Gençler n yaptığı b r anket n sonucunda Dr. Havva Sula söyled kler şeylerden b r “B z kend m z fade edem yoruz.” d . N ye bunu anlatayım konusu da oradan çıktı. Daha yen , taze b r b lg yd ben m ç n. İnsanın kend n fade etmes k taraflı b r şeyd r. Bir diğer deyişle biz B r nc s b z kend m z y fade edem yoruz. İk nc s karşı taraf gençlerin 'Havva abla' sı, b z d nlem yor, muhatap almıyor. Kend n fade etmen n b r nc tarafı tab k de b z z. B z kend m z fade etmey 1983 yılında İstanbul b lm yorsak karşımızdak n n b z anlamasını bekleyemey z. Üniversitesi Cerrahpaşa B z kend m z y fade edeb l yorsak o zaman karşımızdak Tıp Fakültesi'nden mezun nsanın b z anlamamasına yönel k başka şeyler düşünmem z lazım. oldu. Karadeniz Teknik Bu zaten let ş m kurallarından b r . Karşı tarafın b z Üniversitesi'nde anlamamasında d l var, bakışlar var vb. şeyler var. Meslek d l var, akadem k d l var, sosyal biyokimya alanında medya d l var, kuşak farkına bağlı d l var, sokak d l var. doktora yaptı. 2013 yılında Kend m z fade etmen n b rçok yolu var. Ama ne olursa olsun karşımızdak de aynı frekansta olsun k b z anlasın. emekli olana kadar birçok B r yazı yarışmasında karşılaştım. kamu kuruluşunda hekim L sans öğrenc ler b r cümleye b r zamanla başlayıp farklı b r zamanla ve idareci olarak çalıştı. b t r yorlar. Özne ve yüklemler uyuşmuyor ya da dertler n gençlerle .alışmayı anlatamıyorlar. Çok ağdalı sözcükler kullanarak kend ler n anlatmaya seviyor. Umut deyince çalışıyorlar. aklına 'gençler' geliyor Hep n z l sans öğrenc ler s n z. B r yerlerde b r şeyler anlatmanız gerekecek. Hele de SİHAT’te sen z, b r m syonunuz varsa, başka nsanlarla b r şeyler yapacaksanız, b r şeyler değ şt rme dd asındaysanız llak b r şeyler sunacaksınız. Burada genel anlamda h tabetten bahsetmeyeceğ m. B r şey anlatırken sunarken neye d kkat etmel y z bugün bunu anlatacağım.

Havva Sula: Nedir sunum, neler vardır sunumda? Tuba Nur Yılmaz: Anlatmak istediklerimiz vardır. Başlıklar vardır. Sunucunun fikirleri vardır. Bilgilendirmek istediklerimiz vardır. Görseller vardır. Rüveyda Yıldız: Hatırlatıcı notlar, videolar, şemalar vardır. Seyid İptaş: Her sunumun bir amacı vardır. Selma Durmaz: Bir meselesi, bir konusu vardır. Sunucu vardır. Arif Doğan: Kaynakçası vardır. Vermek istediği mesaj vardır. Havva Sula: Ben sunumdan hepinizi çıkarayım kendim sunayım o zaman. Bunlar vardır ancak bir sunumda en önemli şey muhataptır. Her şeyi muhataba göre ayarlarsınız. Bütünü görmeyi öğreneceksiniz. Bir şeyi önce tanımlamak gerekir, çerçevelemek gerekir. Bir sunumda mutlaka önceden hazırlanılır. Sunum bir grup insanla yapılan iletişim biçimidir. Bir sunum neden yapılır? Bilgilendirme, eğitim, ikna etme,taraftar toplama, bilinçlendirme, rapor verme, eğlendirme amaçlarıyla sunum yapılabilir. Burada mesele şu, yaptığınız etkili birsunumsa mutlaka muhatabınızı harekete geçirmeli. Ne yapıyorsanız yapın yaptığınızın sonunda bir değişiklik olsun. Değişiklik yoksa o işiyapmayın. Etkili bir sunum muhatabınızı mutlaka harekete geçirir. Bir sunumda neler vardır? Sunucu, dinleyiciler, ortam ve konu vardır. Bir sunum sürecinin belli aşamaları vardır. Sunum süreci; temel hazırlık, içerik ve biçim oluşturmak, yardımcı görsel malzemeyi seçmek ve hazırlamak, son hazırlıklar, heyecan ile mücadele (Herkes heyecanlanır, herkes heyecanlanmalıdır. Bence yapılan her işten heyecan duyulmalı. Heyecan duyulmadan yapılan işlerde o heyecansızlık, karşıya da geçer ve sunumun bir etkisi olmaz. Tabi bazı insanlarda bu heyecan biraz fazladır.), sunuşu gerçekleştirmek sorulara cevap vermek şeklinde gerçekleştirilir.

Temel hazırlıkta öncelikle sunumun analizi yapılır. Sonrasında dinleyici profili çıkarılır. Bu genelde ihmal edilen bir kısım oluyor. Kullanacağınız dil, içerik ve yöntem açısından bu çok önemli. Karşınızdakilerin duygu ve düşüncelerini bilmeniz lazım. Nerede ne anlatacak olursanız olun, mutlaka kim karşımdakiler diye sorun. Böylece toplantıyı düzenleyenin ve dinleyicilerin beklentilerine cevap verebilirsiniz. Konuşmanın yapılacağı salonu sormak; salonda kullanabileceğiniz yardımcı materyallere uygunluğuyla, salonun yerini bilip geç kalmamak açısından önemlidir. Hatta mümkünse sunumdan bir gün önce salonu gidip görmek; sunum sırasında nerede duracağınıza karar vermek, fiziki şartlara bakmak ve salona nasıl gidileceğini öğrenmek açısından güzel olur. Hedefinizi ve amacınızı belirleyin. Durum analizi yapın. Olayı hangi organizasyonun gerçekleştirdiğini ve amacının ne olduğunu, sizden beklenenin ne olduğunu ve niye çağırıldığınızı sorun. Konuşma sürenizi sorun ve süreye mutlaka uyun. Varsayalım önceki konuşmacıdan ötürü zamanda bir hata oldu, bunun mutlaka bir sonraki konuşmacıya bildirilmesi lazım. Konuyu en başlarda çok uzatıp süreniz biteceğinden sunumun sonunu çabucak geçmeyin çünkü genelde bir sunumun en güzel yeri sonudur ve tüm kilitler burada açılır. Birden fazla konuşmacının bulunduğu durumlarda, konuşmacılara programın tamamı açıklanmalıdır. İçeriklerde çakışma olduğunda toplantıda tekrara düşülebilir. Ayrıca bir kişi konuşması için davet edildiğinde kişiye referansı söylenmelidir. Bu konuşmacının sizin hakkınızdaki düşüncelerini şekillendirir. Burada aslında hem sunum yapmayı hem de sunum yapması için birilerini çağırmayı öğreniyorsunuz. D nley c prof l ayrıntılı b l nmel . D nleyenler n yaşları ve eğ t mler n b lmek sunuyu şek llend r r. K ş sayısını b lmek, sunumu nasıl yapacağınızı ( nterakt f vs.) bel rler. D nleyenler n; konuşacağınız konuyla lg l b lg ler n n olup olmaması, konunuza karşı tavırları ve lg ler , neden orada olduklarını b lmek öneml . Ayrıca d nleyenler arasında protokol vs. çer p çermed ğ n sormak gerek r. Çünkü protokol; g r ş çıkışıyla sunuyu böleb l r veya odak dağıtab l r.

Salon le lg l öğren lmes gereken bazı b lg ler vardır. - Bunlar; salon büyüklüğü, salona ulaşım (gec kmeler olmaması adına) , salondak oturma düzen (rahat ya da resm ) , ses düzen ve projeks yon yeterl l ğ , görsel düzeneğ ve sunucunun nerede durab leceğ b l nmes gereken ayrıntılardır. Her sunumun b r amacı olmalıdır. - D nley c ler ; b lg lend rmek, kna etmek, eğlend rmek, harekete geç rmek veya d nley c lere b r ürün satmak pazarlamak olası hedeflerd r. - D nley c ler n ne duymalarını, neye nanmalarını sted ğ m z bel rlemel y z. Ana hedef m z bu olmalı. Sununun çer ğ , kapsamı, kurgusu ve d ğer konularla olan lg s bell olmalıdır. Süre b l nmel , ona göre hazırlanılmalı. Sunuşta kullanılacak yardımcılar(projeks yon vs.) ve faydalanılacak malzemeler kontrol ed lmel d r. Sunudak malzemeler m z; Akadem k b lg ler m z, kend deney mler m z (K h ç deney m m z n olmadığı b r konuyu anlatmamız çok başarılı olmayab l r.) , k taplar, derg ler, gazeteler, nternet b lg ler , ş arkadaşlarımız, a le fertler m z ve dostlarımızdan ed nd ğ m z b lg ler olab l r. Sunum yapılırken g y len kıyafetler; düzgün, uyumlu ve dd asız olmalıdır. Çok dd alı kıyafetler veya kıyafetlerdek b r yamukluk takıntılı nsanların d kkat n tamamen üstüne çeker. Bazen fazla dd alı kıyafetler, sunudan çok sunucuyu ön plana çıkarıp d kkat dağıtab l r. Çok özens z kıyafetler de terc h d lmemel d r çünkü d nley c lerde sununun da özens z olab leceğ etk s yaratır. Ses düzen ne ve d ks yona d kkat ed lmel , vurgularına d kkat etmel , tek düze konuşulmamalıdır. Kel melere d kkat etmel , yanlış telaffuz etmemel d r. İzley c yle gezen b r göz teması kurulmalı, tek b r k ş de bakışlar sab tlenmemel . Bu göz teması d nley c de, konuşmacının muhatabı ben m h ss oluşturur. Konuşmacı b r yere dayanmadan, el n ceb ne koymadan, ufak el hareketler ve gez nmeler yapab l r.

Sununun akış planını dolaylı ya da d rekt vereb l rs n z. - Planı vermek, d nley c y daha d kkatl kılar, d nley c n n d kkat n toplar, sunuya olan lg y devamlı kılar ve verd ğ m z mesajı daha hatırlanab l r kılar. Yan bütünü görürüz. Bazı k ş ler bütünü görmeden ç n göremezler. Ve b z m hedef k tlem z arasında onlar da var. Bu açıdan öneml . Özell kle akadem k sunularda akış planı gerekl d r. Sunuma g r ş b r fıkra, h kaye, anı, anekdot olab l r. - İnsanlar d rekt konuyu anlatmanızı beklerken s z bunları anlatarak ters köşe yapab l rs n z. Bunlar, d kkat toplar, lg çeker. Bunun arkasından ne geleceğ n düşündürür, merak uyandırır. - B r fotoğrafla, kar katürle başlanab l r. - B r soru sorarak başlanırsa başta sorulan soruyu sunu boyunca aranab l r. - Tartışılacak b r cümle söyleyerek onun üzer nden devam ed leb l r. - K l t b r görüntü göstererek başlanab l r. Ne kadar tecrübel olunursa olsun prova yapılmalıdır. - Aynanın karşısında ya da b r ne karşı yapılab l r. Sunumun tamamını olmasa dah en azından başlamak gerek r. Çünkü prova; gerg nl ğ azaltır, performansı arttırır, çer kte b r hata varsa düzeltmem ze yardımcı olur(Hata sunu hal nde daha rahat görülür), zamanı y ayarlamaya yardımcı olur. - Özell kle lk sunumlarda ve nterakt f sunumlarda prova çok öneml d r. Sunuş masası ve kullanılacak materyaller, ulaşılab l r ve doğru b r yerde olmalıdır. - Kullanılacak malzemeler düzgün çalışmalı(b lg sayar, projeks yon c hazı) yedeğ olmalı.(sunu b r flashbellekte se mesela) - Konuşmacı b lg sayar ekranından sunuyu tak p etmel , slaytları kend s değ şt rmel d r. B lg sayar ekranı önünde olmadığında sunucu, projeks yonun yansıdığı ekrana dönerek d nley c ye de arkasını döneb l r. Slaydı başkası değ şt rd ğ nde hem konuşmacının hem de d nley c ler n d kkat dağılır ve sunumun akışını bozab l r.

Sunuş yardımcı materyaller olarak; tahta, posterler, res mler, maketler, f lmler, el notları ve PowerPo nt sunuları kullanılab l r. - Bunlar d kkat çeker, anlamayı kolaylaştırır, akılda kalıcılığını arttırır, göze kulağa ve beyne h tap eder, hoşa g der çünkü b r sunu ne kadar başarılı olursa olsun b r süre sonra d kkatler zamanla azalır. - Bu yardımcılar ver len mesajı pek şt rmel , çok fazla olmamalı, karmaşık olmamalı, t t zl kle hazırlanmış olmalı ve ustalıkla kullanılmalıdır. Hazırlanan PowerPo nt sunuları; -En fazla 6-7 satır çermel , okunmayacak şek lde çokça yazıyla doldurulmamalı; her satır 5-6 sözcük çermel d r. - Büyük puntolu, çok dd alı olmayan b r yazı t p yle yazılmalıdır. D nley c n n d kkat n dağıtmayacak şek lde mutlaka okunur olmalıdır. El n zdek notlara bakmaktansa sunuya bakıp sunudan yararlanmak daha y olur. Oradak b r kel meden, b r cümleden uzun uzun konuşulab l r. Sade ve sunucuya hatırlatıcı olması yeterl d r. B r nsan b r şeye vakıfsa onu küçük şeylerle anlatab l r. Sunuda az ve çarpıcı şeyler olması o konuda eh l k ş olmayı göster r. - Res mler, graf kler ve az an masyon kullanılab l r. Bunlar hem d nley c lere hem de sunucuya yardımcıdır. Çok an masyon, sunudak hareketl l k d kkat dağıtab l r. - Bazen şemat ze etmek, graf kler kullanmak güzel olab l r. Söylemek sted ğ m ze yardımcı şek l ve graf kler kullanılmalıdır. - Boş vak tler n zde PowerPo nt karıştırmanızı, öğrenmen z öner r m İy b r başlangıç başarmanın yarısıdır. Notlarınıza ve yardımcı malzemeler n ze kolay ulaşab l r olun. - İdd alı başlayın. Özür d leyerek başlamayın (hatam olursa affed n tarzı) çünkü böyle - Herkes n s z ve yardımcı malzemeler n z olduğunda nsanlar sununuzun kalanında da (tahta, har ta vb.) y göreb lmes lazım. hata ararlar. Yazarak anlatıyorsanız yazarken aynı - D nley c lere y d nlemeler gerekt ğ ve zamanda okuyun, yazınız okunaksız olab l r. öneml b r şeyler anlatacağınız mesajını ver n. - Ekran veya tahtanın önüne geçmey n ya da - Kend n z tanıtın ve konuyu neden tamamen bunlara dönerek sey rc ye arkanızı anlattığınızı söyley n. dönmey n. Gerekt ğ nde gösterme çubuğu veya - D nley c lerle empat ve let ş m kurun. Bu o laser po nter kullanın. günle alakalı b r nabız yoklama olab l r, hal - M krofona yakın olun. hatır sorma olab l r. - Çok dolaşmak y değ ld r, d kkat dağıtır. - Kontrollü b r coşkuyla sürükley c b r şek lde Eller n z y kullanın, ceb n ze koymayın. başlanmalıdır.

Sunuyu b t r rken başladığımız noktaya dönmek lazım. - Mesela b r soruyla başladıysak o soruyu cevaplandırmak gerek r. B r meydan okuma; hareket çağrısı; d nley c ler n üzer nde düşüneceğ b r soru; konuyla alakalı zek ce b r nükte, fıkra ya da b r anekdot le b t r leb l r. - Yan bütün her şey anlattıktan sonra en sonda dönüp kend n ze bakmak ve oradan ne çıkardığınıza bakmak lazım. Soru aldığınızda karşınızdak n n sözünü kesmeden, varsayımlarda bulunmadan(soruyu soranın cümles n kes p ben anladım demeden), soruyu baştan sona d kkatl ce d nley n. - Gerek rse soruyu aynı kel melerle, daha değ ş k b r b ç mde tekrarlayın.( Bu s ze düşünürken zaman kazandırır ve sorunun doğruluğundan em n olursunuz.) - Karşınızdak n n soruyu neden sorduğunu anlamaya çalışın. S z zorlamak ç n m , kend n kanıtlamak ç n m yoksa gerçekten öğrenmek ç n m anlayın. S z zor durumda bırakmak ç n sorulan b r soruya cevap vermeyeb l rs n z. Sorulan sorunun cevabını b lm yorsanız t raf ed n, uzatmadan cevap ver n. H ç k mse her şey b lemez. B lemed ğ n z soru, sunumunuzla alakalıysa soranın ma l adres n stey p cevabını öğren nce leteb l rs n z. - S ze sorulan soruyu daha önce anlatmış dah olsanız soran k ş y küçük düşürmey n. Oradak amacınız nsanları yargılamak değ l, anlatın. Notlarınıza ve yardımcı malzemeler n ze Selma Durmaz: Bazen heyecandan sunumuzla alakkoallaı öynuelmaşlabbrlyerrolautlnıy. orum ve sunumun ortasında atladığım aklıma gel yor. Ben bu b lg y -sHuenrukmesun ksazlavnekyıasmrdıınmaceınmteaglzremetemleeryne z çalışıyorum. Bunun doğrusu ned r? Ger dönmel m(tayhmta?,Bhaurnutanvabs.ı)l aynglaötraebbllmr mes? lazım. Yazarak anlatıyorsanız yazarken aynı zamanda okuyun, yazınız okunaksız olab l r. Havva Sula: Mesela böyle öneml şeyler unutmam-aEkkraadnınvaeybartanhataynaırnlaöynıpünsoergueçmey n ya da sordurab l rs n z. Bunları takt k olarak kullanab ltarsmnamz.eBnabzıuknolanrualadrösnoerrueükzseerynrdceynedaarhkanızı y anlatılab l r. dönmey n. Gerekt ğ nde gösterme çubuğu veya Unutulan şey çok hayat b r şey değ lse ve bunu sluanseurbptomnetdeernkuelkllaenmıne.k ger kalan düzen bozacaksa söylememek daha y d r. Bu açıdan yar-dMımkcrıolafornkaulylaknımnaokluönn.eml . Küçük de olsa görsel sunular kullanılırsa hatırlama açısında- Çnorkahdaoltaoşlmunaukr.yGödreüğrslednrh, datkırklaatrdsıanğ. ıtır. PowerPo ntte sunulara notlar ekleyeb l rs n z. SuEnlulemr çnozk teykknukllsaensıunn, uceoblmnazdeaknoymayın. anlatılamayacak şek lde b r sunumsa, kalan sunumu eks k veya yanlış anlatmaktansa sonra anlatmayı terc h et. Ama rahat olmak lazım. En sonunda sorular kısmında eklemek sted ğ m noktalar var dey p unuttuğunuz kısmı ekleyeb l rs n z. Hem sonda olması akılda kalıcılık açısından daha y d r.

Sena Nur Argın: Sunumların özell kle başı çok heyecanlı oluyor. Karşı taraftan b r tepk gelene kadar heyecanım geçm yor. Bunu nasıl yeneb l r m? Havva Sula: Prova yaptığın k ş y sunuma davet ed p ona anlatır g b başlamak rahatlatıcı olab l r. Dayanak noktası tanıdık b r s olursa konuşmaya onunla başlarsın ve heyecanın azaldıkça devamını herkese bakarak anlatab l rs n. Sunum yaparken d kkat n dağıtacak nsanlara çok bakmamaya çalış. Çünkü b z m de mot vasyona ht yacımız var. Sana uyana bak, tepk aldığına bak. Ama h ç k msede takılı kalma, bu hem baktığın k ş y hem de kalan d nley c ler rahatsız eder. Şuranur Doğan: Sunuda b r aksaklık oldu, slayt lerlem yor ya da sen anlatamıyorsun. Bu parçalanmayı nasıl toparlamak lazım? Ne yapmalıyız? Bu durumda da özür d lememel m y z? Havva Sula: Başlangıçta özür d lemey n ded ğ m şey bu değ ld . Orada b r hata yoktu. İnsan hata yaptığında özür d ler. B r hata olduğunda konuşmacıyla organ zasyon aynı taraftadır. Sunucu, kabahat organ zasyona atamaz. Böyle b r durumda mağdur olan d nley c olur. Bu durumu kend nle dalga geçerek, kend n eleşt rerek ya da m n k h kâyeler anlatarak aşab l rs n z. Bu sürec n gerg nl ğ n atlat. İnsanın kend yle dalga geçeb lmes , kend hatalarını kend n n fark etmes zor b r şey fakat nsanı rahatlatan b r şey. Zamanla kazanılması gereken b r şey. Selma Durmaz: Herkes n b r m zacı var. Mesela Sunumu yapacak k ş c dd fakat yapılacak sunumun c dd olmaması gerek yor. Bu noktada provalar vs. nasıl olayı değ şt r r? Ya da b z m o k ş ye sunum vermem z gerek yor, sunumu o k ş yapab l r d ye düşünüyoruz ama karşıdak k tleyle uyuşur mu b lem yoruz. Ya da sunumu o k ş ye vermek st yoruz ama karşıdak k tleyle uyuşmayacağını b l yoruz. Bu noktada ne yapmalıyız? Havva Sula: Sunumda amacımız b r değ ş m yaratmaktır. O konuyu sunmak değ ld r. O konuyu karşı tarafa anlatmak değ l amacımız. İlet ş mde b r taraf b r şey ver r ve karşı taraf da b r kısmını dah olsa alır. Eğer verd ğ m z şey karşı taraf almıyorsa n ye o k ş n n sunmasını st yoruz? Çok y b l yor d ye anlatmak zorunda değ l. Onun çok y b ld ğ b r şey başkası çok daha y anlatab l r. Karşı taraf anlamıyorsa, onlarda b r şey fade etm yorsa h çb r anlamı yok.

Sey d Yusuf İptaş: Sunum sırasında nterakt fl k y m d r? İnterakt fl ğ n b r dozajı var mıdır? Havva Sula: Bazı konularda bazı sunularda karşıdan gelen cevaba göre de lerleyeb l yorsunuz. Bu cevap ya da sorular s z yönlend reb l yor. Bazı konularda acem ysen z sunuyu toparlayamayab l rs n z. Sunum s z n kontrolünüzden çıkar. Savunduğunuz şeyde kend n ze güven yorsanız karşınızdak yle tartışmaya g rmeden yapab l rs n z. Sorular bazen sunuya çok şey katar. Çok kıymetl olab l r. Ama yöneteb lmen z lazım. Yönetemeyeceksen z açmayın. Soru sorulan kısım ya da kend soru sorduğu kısımlar d nley c n aklında daha çok yer eder. Bu yüzden de daha etk l b r sunum olmuş olur. İlk sunumlarda mümkünse araya çok soru almayın. S z çok dağıtab l r, toparlayamayab l rs n z. Moral n z bozulab l r, heyecanınız artab l r. Sunu sonunda artık sunuma ger dönmeyeceğ n z ç n dağılma ht mal n z yok B lm yorsanız da söylers n z sıkıntı olmaz. Ama aralarda aldığınız soruları b lememen z durumunda sununun kalanına olan güven azalab l r. Yan aralarda sormak ve soru almak her zaman soru doğru değ l. Sey d Muhammed Yusuf İptaş: Sunumunun başında ç ndek ler kısmı koyulmalı mı? Havva Sula: Sununun akış planı aslında ç ndek ler kısmı. Sunucunun ne sunacağına da r çer ğ söylemes y olur. Çünkü bazı nsanlar bütünü görmek ster. Ona göre d nler. İç ndek ler şekl nde den lmez genelde. Akış planı şekl nde söylen r. Bu d rekt de ver lmeyeb l r. Bazı sunumlarda çok gerekl olab l yor. Özell kle akadem k sunumlarda çok net ver lmes gerek yor. Havva Sula: Ben m sunumumun hatası neyd ? Sey d Yusuf İptaş: Görseller azdı. Şuranur Doğan: Başa dönüş bekled m, bütünlük ç nde başa dönme olmadı. Ama tab eğ t m sunumuydu. Havva Sula: Kend sunum yaparken çek len fotoğraflarımı koyab l rd m. Bu hem Yusuf’un hem de Şura’nın ded ğ n karşılardı. Murat Babahanoğlu: Sonda kısa b r özet olab l rd . Yan eve ne götürürüz tarzı. Havva Sula: Ne duymalarını ve neye nanmalarını st yorum kısmını tekrarlayab l rd m. Son b rkaç hatırlatıcı ekleyeb l rd m.

ATÖLYE SUNUMLARI ATÖLYE GRUBU:2 KONU: PANDEMİDE VERİMLİLİK SUNUMU YAPAN: SEYİD MUHAMMED YUSUF İPTAŞ Betül Aktaş: Bazı yerlerde çok fazla yazıydı. Onları böleb l rd n z. Aynı sayfa ç nde o kadar yazıya gerek yoktu. Maddeler var bu maddeler k sayfa hal nde de göreb l rd k. Sey d maddeler n altını doldurarak, güzel anlattı. Şuranur Doğan: Görseller çok güzeld . D kkat topladı. Havva Sula: Buna katılmıyorum. Çok yazı değ ld . Çünkü bunlar uzun cümleler değ ld . B rer başlık g b yd ve Yusuf o konu üzer ne konuştu. Burada bölünecek kadar çok yazı yok. Yazının karakter , satır aralıkları güzeld . D l güzel kullanmaya çalışmışlar. Bu ne sunumuydu? Rapor ya da eğ t m sunumu değ ld . Bu b r harekete geç r ş sunumu olab l rd . ‘Pandem dönem nde bunları yaptık. Ama önümüzde bu süreç devam ed yor. Bu devam eden süreçte ne yapalım, nasıl yapalım? Şunları da yapalım. Bundan sonra şunları yapalım.’ G b olab l rd . Sonu b raz eks k kalmış. S z çağırmak sted ğ n z şeye b r hazırlık yaptınız. Son slaytta yazdıklarınız lkelerd bunun sonucunda b r şey söylemel yd n z. ‘Ne yapab l r z?’ bunun cevabını almalıydık. Her sunum b r şeyler değ şt rmel . O sunumu d nleyen nsanda b lg düzey n , heyecanını, o konudak duyarlılığını, neşes n veya başka b r şey değ şt rmel sunumlar. Ekranda yazan her maddey uzun uzun açıklamaya gerek yok. ATÖLYEGRUBU:1 KONU:SIFIR ATIKSUNUMU YAPAN: SEVDE TÜRKKAN (sunumda olan b r şey sunan k ş ye b r katılımcı sordu. Sunumda kullanılan b r şeye b lm yorum dend ) Havva Sula: Sunuma eklemed ğ n z b r şey hakkında katılımcılardan s ze b r soru gel rse ve araştırmadıysanız ‘Ben bunu b lm yorum.’ d yeb l rs n z. Sunuma eklenen şeye b lm yorum d yemezs n z. Cemal Koçak: Fotoğrafların konumu sunumun estet ğ açısından b r topluluk önünde sunulacak d ğer slaytlara göre düşük sev yede kalıyordu. Daha şık ve efekt f b r sunum beklerd m. İçer ğ gayet doluydu, araştırma yapılmış. Anlatılan konu v deoyla desteklenm ş. Murat Babahanoğlu (Sunumu hazırlayan k ş ler arasında): Sunumu hazırlarken tekn k aksaklıklar yaşadık bu yüzden sunumun görünümüne yönelemed k. Songül Tekdem r (Sunumu hazırlayan k ş ler arasında): Sunumun görünümünden z yade çer ğe odaklandık. Havva Sula: Cemal’ n ded ğ ne ek olarak her sayfada yazı t p , boyutu, satır aralığı farklıydı. Her slaytın ayrı d zaynı yorucu olab l r. Ortak b r düzen olmalı. Slaytlarda genelde cümleler, paragraflar olmamalı. Anlatacaklarınızı madde madde yazıp altlarını s z doldurmalısınız. Bu slayt hem b lg lend rme hem eğ t m hem de farkındalık oluşturma sunumuydu. Konu çok gen şt . Bu konunun ç ndek d ğer konular hakkında kısa b r b lg lend rme yapıp b r konu üzer nde yoğunlaşab l rs n z. Bütün dünyayı kurtarmaya çalışırsanız h çb r şey yapamazsınız.

ATÖLYE GRUBU: 3 KONU: GİZLİ BAĞIMLILIKLAR SUNUMU YAPAN: NURSEDA KELEŞ Murat Babahanoğlu: Yazılar biraz fazlaydı. Şura Nur Doğan: Nurseda’ nın sunum şeklini sevdim. Görsellerle de zenginleştirilmişti sunum. Yazılarda cümleler tanımlar fazla olduğu için kısaltamamış olabilirsiniz belki tablolaştırmalar yapılabilirdi. Betül Aktaş: Birsürü bağımlılık var. Her bağımlılığı tek tek ele almayıp gizli bağımlılığa yoğunlaşmışsınız güzel olur. Havva Sula: Sunucu slaytı okumamalı. Bir ders anlatmıyorsanız kitabi bilgilere girmenize gerek yok. Sunumun ilk dakikaları dikkatin en yüksek olduğu zamanlar. İlk dakikalarda dikkati topladıktan sonra yine anlatmanız gereken teorik, çok dikkat çekici olmayan şeyleri yine söyleyebilirsiniz. Bir slaytta sadece yazı varsa sunumu slaytsız da yapabilirsiniz.Sunum bittiğinde dinleyicinin kafasına ya bir soru sok ya da bir değişiklik öner katılımcı o sunumdan kendine bir şey alarak gitsin. İlk sunumlarda görseller yoktu. ATÖLYE GRUBU: 5 SUNUMU YAPAN: TAYYİP ÖZKUL KONU: BEYİN GÖÇÜ Betül Aktaş: Bazı yerlerde renk uyumu sorunu vardı. Renkler b rb r ne yakındı. Okumamı zorlaştırdı. B l m adamı yer ne b l m nsanı ya da b lg n d yeb l rd n z, hoş gelmed bana, rahatsız oldum. Murat Babahanoğlu: Çok fazla ııı ve yan kullanıldı. Slaytta bazı yerlerde tekrara düşüldü, bu d kkat m dağıttı Songül Tekdem r: Sunumu prez den yapmak güzel olmuş. Şura Nur Doğan: Başta kend n tanıtmanı bekled m. Konunuz b raz ağırdı.Sunumda b raz fazla yazı vardı ama bu hep m z n hatasıydı sanırım. Gökçe Öz: Sunumun amacı neyd ? Sunum b lg lend rme sunumu muydu, yönlend rme sunumu mu? Sal h Özdem r: Döv z kuruyla alakalı b r kısım vardı. Orada b r açıklama yapıldı. Havva abla sunumunda özür d lemey n dem şt . Buna d kkat çekmek sted m. Tayy p Özkul: Orada aslında özür d lemem şt m. B r ron yd . Havva Sula: Sunuma tartışmalı b r soruyla başlamak ve sonunda bunu cevaplandırmak güzel olmuş. Bu, sunumda d kkat toplayan b r unsur. Sunum b r değ ş m oluşturmalı. B r form hazırlayarak nsanlar daha g tmeden bu değ ş m ölçeb lmey planlamak güzel b r şey. Bu anlamda çok başarılı. B z m ş m ze yaramayacak kadar çok sayısal ver vardı. Burada sadece büyüklüğü görsek yeterl yd . Karşınızdak d nley c k tles n tanıyın. Hassas oldukları noktalar olab l r. Bunları d kkate almanız lazım. Farkına varmadan bu değerlere saygısızlık yapmamanız lazım. Mesele s z n nasıl düşündüğünüz değ l, karşı tarafın nasıl algıladığı. Böyle b r yanlış sunumun tüm güzel yanlarını götüreb l r. Kullandığımız kel meler çok öneml .

ATÖLYE GRUBU:4 ATÖLYE GRUBU: 6 KONU:DİJİTAL YORGUNLUK SUNUMU SUNUMU YAPAN: BATUHAN GÜRBÜZ YAPAN: HARUN KARABİBER KONU: MEDYANIN ETKİSİ Şeyma Kart: Sürey dengelemek öneml . Süren n artmaması ya da süre dışına El f Kılınç: H kâyeleşt rerek anlatmanı çok sevd m. çıkmamak güzel olur. Murat Babahanoğlu: Sunum tarzını çok sevd m. Sona kadar b r Şura Nur Doğan: Ben de b raz fazla kısa buldum. D j tal yorgunluğa b z yormayarak mesaj yok g b geld . En sonda güzel b r mesaj koyup b zde çözüm bulmuşlar. oluşturmak sted ğ n z değ ş kl ğ de bell etm ş oldunuz. Ebubek r Atan: Yüzünü görmed ğ m z ç n Metn okunuyor g b geld . Havva Sula: Met n okundu. Çok hoşuma g tt ben m. Tuba Nur Yılmaz: D kkat m toplamakta zorlandım ben. Ebubek r Atan: Son sunum olmasına rağmen hep m z n Sey d Yusuf İptaş: Slayt düzen güzeld ancak nasılsınız g b b r soruyla başlamak y m yd ? d kkat n canlı tuttunuz. Havva Sula: Burada b r yorgunluktan bahsed ld ğ ç n sıradan b r hal hatır sorma Sey d Yusuf İptaş: Bence de çok güzeld . Ses tonu stab ld . Bu anlamında nasılsınız sorusu değ ld . Soru yorgunluğa d kkat çekmek ç n sorulmuştu. Bence y b r slayttı. 3.slaytta yazılar çok küçüktü. B raz daha büyük eğlencel sunuma ses tonunda bazen yükselmeler güzel olmalıydı çünkü kalan ekran boş. C dd b r b lg çeren stat st kte altına kaynağı olab l rd . yazılmalı. En alta küçücük kaynak bel rt lmel . Sunumlarda cümleler kullanmak yer ne maddeler hal nde yazın. Slayda yazacağınız şeyler s ze ve sey rc ye küçük Havva Sula: Medyanın etk s yanlış b r başlık. Medyanın neye, hatırlatmalar. B lg n n tamamı slayda yazılmaz. Mümkün olduğu sürece böyle nereye etk s ? B r şey n etk s nden bahsed yorsak b r şeye yazmayın. B lg n n tamamı slayda yazıldığında sey rc okumak zorunda kalır ve s ze ekleyecek b r şeyler kalmaz. Slayda bakarak etk s gerek r. Başlığı veren n yanlışlığından bahsed yorum. cümleler s z kuracaksınız. Tam ekran olmadığı ç n okunması zor. Sunumun Aslında s z n böyle konu vermen z çok daha zor b r durum sonunda teşekkür etmey n. S z onlar ç n b r şeyler yapıyorsunuz. Sabrınız ç n oluşturdu. teşekkürler çok daha kötü. Asla söylenmemes gereken b r şey. Herkes oraya kend steğ yle gel p d nled . Soru aldıktan sonra değerlend rmeler ve katkıları ç n teşekkür ed leb l r. Cemal Koçak: Bazı nsanlar sunumu nasıl b t recekler n b lm yorlar. Acaba teşekkür etmek b r alternat f arayışı mı? Yan sunumum burada b tt demek g b . Havva Sula: O zaman b t recek başka şeyler bulsunlar. Bu; b r soru, b r meydan okuma, b r kar katür, b r görsel, sunduğu b r b lg n n tekrar hatırlatması olab l r. Aslında b t ş başlangıç kadar öneml . O anda b t şle g d yor nsan. Neler yapmalıyız kısmından sonra ben olsam ‘’evet, hang s yle başlıyoruz?’’ d ye sorardım. Böyle b r çağrıyla b t r leb l r. Tuba Nur Yılmaz: Belk de b z m bu teşekkür ederek b t rme steğ m z, zorunlu olduğumuz derslerde b le hocalarımızın teşekkür ederek b t rmes ndend r. Ebubek r Atan: Sunumu ’’teşekkürler’’ ya da ‘’teşekkür eder m’’ le b t rsek olur mu? Havva Sula: N ye teşekkür ed yorsunuz? Ebubek r Atan: Ben b r konuda farkındalık oluşturmak st yorumdur ve ben d nled kler ç n mutluyumdur. Bu anlamda teşekkürler demek nasıldır, her teşekkür yanlış mıdır? Havva Sula: Sonuçta sen o farkındalık oluşturmayı o nsanlar ç n yapıyorsun. Şeyma Kart: Her zaman öyle m ? D yel m k ben b r yardım derneğ ne yardım topluyorum. Havva Sula: Yardım derneğ ne para topladığın zaman verene faydası var, alana değ l. Sunumumda da söyled ğ m g b sunum b r k tleye yapılır ve amaç b r değ ş m oluşturmaktır. Kend m z ç n b r şey yapmıyoruz. Songül Tekdem r: Bazı hocalar sunum sonunda ‘’d kkat n z ç n teşekkürler’’ yazıyor ve ben o sunumu d kkatl d nlemed ysem v cdan azabı çek yorum. Havva Sula: Bunlar k barlık ç n ed len teşekkürler. K bar b r hoca d kkat n z ç n teşekkür etmez; d kkat n z çeken, mla hatası, yazım yanlışı olmayan b r sunum hazırlar. Her şey ç n teşekkür edersen z teşekkürünüzün b r anlamı kalmaz. İzley c s ze ek süre verd yse teşekkür ed leb l r. İnterakt f anlamda katılımı ç n teşekkür ed leb l r. Murat Babahanoğlu: Sabahk sunumunuzda bahsetm şt n z. Organ zasyon b ze süreyle lg l b r yanlışlık yapsa ne yapmalıyız? Havva Sula: Yapacağınız sunumun önem ne nanıyorsanız, onlara b r katkı sağlayacağına nanıyorsanız, karşıda b r değ ş kl k oluşturacağına nanıyorsanız o zaman düşünüyorsunuz. Organ zasyonu yapan k ş ler yüzünden n ye d nley c ler cezalandırayım? Çünkü s z d nley c ler cezalandırıyorsunuz.

MİNİ TEST 1.Dünya nsan hakları günü hang 2. B rleşm ş M lletler ver ler ne göre tar hte kutlanmaktadır? dünya genel nde mültec çocuk sayısı A) 10 Aralık kaçtır? B) 10 Ek m A) 30 m lyon C) 10 Ocak B) 27 m lyon D) 10 Mart C) 20 m lyon D) 25 m lyon 3. Dünya üzer nde çocuk göçmen 4. Çocuk hakları günü hang tar hte sayısının en fazla olduğu kıta hang s d r? kutlanmaktadır? A) Asya A) 20 Temmuz B) Avrupa B) 20 Ağustos C) Afr ka C) 20 Aralık D) Avusturalya D) 20 Kasım 5. Doktora tez nde syan ahlakı f kr n 6. 1900 yılında Amer ka'da patent da res gel şt ren; \"Hareket\" derg s n n kurucusu; başkanı ve aşağıdak sözün sah b olan Türk yazar k md r? k ş k md r? A) Cem l Mer ç \"Artık b l m n bulab leceğ b r şey B) Nurett n Topçu kalmadı, b l m, bu noktada tıkandı. C) Nec p Fazıl Kısakürek Bulab leceğ m z her şey bulduk ve b ze D) Saadett n Ökten artık gerek yok.\" A) Charles Duell 7. Aşağıda sözler bulunan ve B) S mon Cameron Cumhurbaşkanlığı kararına göre 2019 yılı C) Ken Olson kend s ne atfed len tar hç k md r? D) Thomas J.Watson \"Amacım, İslam topluluğuna mensup nsanlara İslam b l mler n n gerçeğ n 8. Baykar Savunma tarafından tanıtmak, benl k duygularını olumsuz gel şt r lmekte olan, yüksek rt fa uzun etk leyen yanlış yargılardan onları dayanıklılığa sah p nsansız s lahlı hava kurtarmak ve ferd n yaratıcılığına olan aracı sm ? nancı onlara kazandırmaktır.\" A) TUSAŞ Hürjet A) Prof. Dr. Hal l İnalcık B) Black Hornet Nano B) Prof. Dr. İlber Ortaylı C) Baykar Bayraktar TB2 C) Prof. Dr. Fuat Sezg n D) Bayraktar Akıncı D) Prof. Dr. Ahmet Yaşar Ocak

MİNİ TEST 9. \"B lmeyen ne b ls n b z , b lenlere 10. \"N ce nsan vardır b r ömür selam olsun.\" sözü hang halk şa r ne kend ler yle yaşarlar da kend ler yle a tt r? h ç karşılaşmazlar.\" sözü k me a tt r? A) Aşık Veysel A) Ahmet Hamd Tanpınar B) Yunus Emre B) Ahmet Haş m C) Erzurumlu Emrah C) Cah t Sıtkı Tarancı D) P r Sultan Abdal D) Yahya Kemal Beyatlı 11. II. Abdülham d dönem nde 12. Med ne'ye doktorluk yapmaya g d p yapımına başlanan Haydarpaşa sayısız hastayı tedav eden lakabı garının yapımında çalışan dünya \"Med ne'n n gülü\" olan rahmetl doktor l der k md r? k md r? A) Napolyon A) Ayşe Hümeyra Ökten B) Ben to Mussol n B) Mehmet Büyükçapar C) Adolf H tler C) Şule Selman D)Josef Stal n D) Saf ye Al 13. Mehmet Ak f Ersoy'un Safahat adlı 14. \"K tabı rastgele açıp uğurlu ş r k tabında yer alan toplumsal konulu geleceğ ne nanılan kısmı okumak\" ş rlerden b r olmayan hang s d r? anlamına gelen ve d l m ze Arapçadan A) Küfe geçen kel me ned r? B) Seyf Baba A) Nah f C) B r Gece B) Tefeül D) Hasta C) Merdümg r z D) Mültef t 15. \"Derd olan nsan okur, derd olmayan nsan da okuyarak dert sah b olur.\" sözü 16. Tar hç ler n kutbu olarak b l nen k me a tt r? dünyaca ünlü tar hç m z k md r? A) Cah t Zar foğlu A) Prof. Dr. Hal l İnalcık B) Ras m Özdenören B) Prof. Dr. İlber Ortaylı C) Erdem Bayazıt C) Prof. Dr. Fuat Sezg n D) Seza Karakoç D) Prof. Dr. Ahmet Yaşar Ocak

MİNİ TEST 17. \"Gömülü Haz ne\" ne demekt r? 18. Bozkırın tezenes lakaplı halk A) Altın, gümüş vb. değerl c s mler n ozanımız k md r? toprak altına yerleşt r lm ş hal A) Neşet Ertaş B) Sanal oyunlarda ver len görev B) Kıvırcık Al oyununda bulunması gereken hedef C) Aşık Veysel C) Açıl susam açıl d yerek D) Musa Eroğlu ulaşab leceğ m z sandık D) Genç 20. \"D ğerkâmlık\" ned r? A) Hak ve adalete uygunluk, doğruluk, 19. \"Eşyadan yana zeng n, nsandan dürüstlük (dosttan) yana çok fak r olduğumuz b r B) Çıkar düşünmeden başkalarının dönemde yaşıyoruz.\" sözü k me a tt r? menfaatler n kend menfaat nden üstün A) Kemal Sayar tutma B) Erol Göka C) Madd mal veya eşyanın güven l r C) Mehmet D nç k ş ye bırakılması D) Süleyman Ragıp Yazıcılar D) Yola b rl kte g denler n b r ne göre ötek , yol arkadaşı CEVAPLAR 1- A, 2- A, 3- C, 4- D, 5- B, 6- A, 7- C, 8- D, 9- B, 10- A, 11- C, 12- A, 13- C, 14- B, 15- B, 16- A, 17- D, 18- A, 19- C, 20- B BURSA ULUSİHAT KÜTAHYA KSBÜSİHAT ÇALIŞTAY EKİBİ ÇALIŞTAY EKİBİ Fad me Kaymak Anıl Mert Çıbık El f Nur Dem rkol Rümeysa Arslantaş Gökçe Öz Rüveyda Yıldız Havvanur Ç ftc Şeyma Kart Rümeysa C van Sude Alkan Şeyma Merve Aktaş Tuba Nur Yılmaz

Isparta şubat '18 ''Dersimiz: Gençlik'' İstanbul mayıs '18 Kütahya ''İstişare temmuz '18 ''Yeniden Kampı'' Başlarken'' ağustos'18 Bursa ''İyileşme Koşusu' Rize mart '19 Sakarya ''Hemdem kasım' 19 ''Hekimliğe Hemdert' Hakimlik'' ekim '20 ?