คู่มือนิทรรศการ สุขสมวัย

50 คมู่ ือ 3. เร่ิมตง้ั เปา้ หมายกบั ตวั เองวา่ “เราจะอยอู่ ยา่ งมคี ณุ คา่ ” ลองสงั เกตดวู า่ ตวั เองรักสงิ่ ใด อยากทำ� ในสง่ิ ใด หรือใชเ้ วลากบั สงิ่ ใดนานและมคี วามสขุ จงเลอื กสงิ่ นน้ั เปน็ กจิ กรรมท่ีสรา้ งคณุ คา่ ใหก้ บั ชีวิต ของตวั เอง ควรคดิ วา่ การมชี ีวิตท่ียนื ยาวของเรานนั้ มปี ระโยชนต์ อ่ สงั คมนอ้ี ยา่ งไรเพอื่ เปน็ กำ� ลงั ใจใหต้ วั เองลกุ ขนึ้ มาทำ� เพอ่ื ตวั เองและผอู้ ื่น เชน่ • หนั มาใส่ใจคนในครอบครวั เริ่มตน้ งา่ ยๆ ในบา้ นของทา่ นเอง เมอ่ื ลกู ตอ้ งมาดแู ลเราในวนั ที่เรา อายมุ ากขน้ึ ในทางกลบั กนั หากลกู มเี รื่องเดอื ดเนอื้ รอ้ นใจ ทา่ นกย็ งั เปน็ ท่ีพง่ึ สำ� คญั ใหก้ บั พวก เขาได้ เปรียบเหมอื นการเตมิ กำ� ลงั ใจใหก้ นั และกนั • ฉนั จะเริ่มทำ� กจิ กรรมอาสา ผสู้ งู อายหุ ลายคนรวมตวั กนั ทำ� กจิ กรรมเพอ่ื สงั คมมากมาย เชน่ รวม ตวั กนั สอนหนงั สอื ใหเ้ ดก็ สถานสงเคราะหแ์ ละคนยากไร้ กจิ กรรมดงั กลา่ วเปน็ การสรา้ งคณุ คา่ ภายในจิตใจใหผ้ สู้ งู อายเุ ปน็ อยา่ งดี • รา่ งกายยงั ไหวใจอยากทำ� งาน ปจั จุบนั หลายบริษทั เปดิ รับผสู้ งู อายุในบทบาทตา่ งๆ มากขนึ้ เพราะผสู้ งู อายมุ คี วามรู้ ความสามารถ และประสบการณม์ ากกวา่ คนหนมุ่ สาวท่ีเพง่ิ จบใหม่ เชน่ งานที่ปรึกษา งานเฉพาะวิชาชีพ หรือแมแ้ ตง่ าน Part time ถอื เปน็ การสง่ เสริมใหส้ งั คมเหน็ คณุ คา่ ของผสู้ งู อายไุ ดอ้ ยา่ งดี 4. ตงั้ เปา้ หมายในชวี ติ เราสามารถมคี วามสขุ กบั ชีวิตหรอื ทา้ ทายตวั เองไดด้ ว้ ยการตงั้ เปา้ หมายใหมๆ่ เชน่ เพาะพันธก์ุ ลว้ ยไมท้ ่ีช่ืนชอบใหอ้ อกดอกงดงาม ตง้ั วงดนตรีผสู้ งู อายุ หรือเปน็ ตน้ แบบในการออกกำ� ลงั กายให้ กบั เพอื่ นๆ เปน็ ตน้ โดยมขี น้ั ตอนงา่ ยๆ ดว้ ยวิธตี ง้ั เปา้ หมาย ดงั นี้ • กำ� หนดเปา้ หมายครง้ั ละ 1 อยา่ งกบั ตวั เอง และควรเปน็ เปา้ หมายทจ่ี ะทำ� จนสำ� เรจ็ ได้ • วางแผนสเู่ ปา้ หมาย • มงุ่ มนั่ ลงมอื ทำ� ตามแผน • ใหก้ ำ� ลงั ใจหรือใหร้ างวลั แกต่ วั เองเมอื่ ทำ� เปา้ หมายนน้ั ไดส้ ำ� เรจ็ • กำ� หนดเปา้ หมายใหมเ่ รื่อยๆ และทำ� อยา่ งตอ่ เนอื่ งไมห่ ยดุ ยงั้ หลากวธิ ีสร้างความสขุ ฉบบั ผ้สู ูงวัย เพมิ่ พลงั บวกใหก้ บั ชวี ติ ใชช้ วี ติ แบบรจู้ กั ผอ่ นคลาย เราเลอื กท่ีจะมคี วามสขุ กบั สง่ิ รอบตวั ไดเ้ สมอ แคไ่ มป่ ลอ่ ยใหต้ วั เองเหงา เศรา้ หรือเบื่อหนา่ ย เพราะสง่ิ เหลา่ นี้ จะทำ� ใหเ้ ราปว่ ยทางใจเปน็ ภยั รา้ ยที่สะสมในตนเองอยา่ งไมร่ ตู้ วั มเี ทคนคิ งา่ ยๆ ท่ีชว่ ยเพม่ิ พลงั บวกใหก้ บั ชีวิตไดด้ งั น้ี 1. ลกุ ขน้ึ มาแตง่ ตวั ตดั ผม แตง่ หนา้ ไมป่ ลอ่ ยใหต้ วั เองรสู้ กึ เบ่ือหนา่ ยในการใชช้ ีวิต 2. ดำ� เนนิ ชวี ติ อยา่ งเรียบงา่ ย จะทำ� ใหร้ ะบบประสาททำ� งานอยา่ งราบรื่น ไมต่ งึ เครียดและวิตกกงั วล ชวนกนั ดู หนงั ละคร รายการตลก หรือสนทนาเร่ืองสนกุ ๆ ดว้ ยกนั ในครอบครัว 3. นอนเปน็ เวลา นอนกลางวนั กอ่ นบา่ ย 2 นอนกลางคนื กอ่ น 4 ทมุ่ ทกุ วนั 4. ทำ� อาหารแปลกใหมท่ ี่ไมเ่ คยกนิ เตรียมอาหารนา่ กนิ ในแตล่ ะมอื้ และกนิ อาหารที่เหมาะสมกบั วยั ใหห้ ลากหลาย จะไดม้ เี รี่ยวแรงในทกุ ๆ วนั

51 5. เปดิ เพลงทช่ี อบ แลว้ ขยบั รา่ งกายไปตามเสยี งเพลง หรือออกกำ� ลงั กายใหร้ า่ งกายเคลอื่ นไหวเปน็ ปกติ 6. ชวนลกู หลานทำ� งานอดเิ รก เชน่ ทำ� ขนม ปลกู ตน้ ไม้ เลน่ เกม หรือทำ� กจิ กรรมรว่ มกนั เพอ่ื เสริมความสมั พันธ์ ในครอบครัว 7. ชวนกนั ออกทำ� กจิ กรรมเพอ่ื สงั คม จะไดร้ จู้ ักเพอื่ นใหม่ สงั คมใหม่ และสรา้ งคณุ คา่ ในตวั เอง 8. ออกไปเทยี่ วพกั ผอ่ นนอกบา้ น เปลย่ี นบรรยากาศ และเพมิ่ สสี นั ใหช้ ีวิต หรอื ใชเ้ วลาทำ� กจิ กรรมรว่ มกบั ครอบครวั อยา่ งสมำ่� เสมอ 9. ปฏบิ ตั ศิ าสนกจิ เปน็ ประจำ� เพอื่ ใหศ้ าสนากลอ่ มเกลาจิตใจใหส้ งบ ทำ� กิจกรรม ท่ีชืน่ ชอบ กจิ กรรมทางสงั คม เชน่ การรว่ มในงานบญุ งานเทศกาล หรือเขา้ รว่ มชมรมหรือกลมุ่ ตา่ งๆ เชน่ ชมรมผสู้ งู อายุ กลมุ่ ศาสนา รวมถงึ การพบปะพดู คยุ กบั เพอ่ื นฝงู ลกู หลาน หรือญาตสิ นทิ กจิ กรรมออกกำ� ลงั กาย เปน็ สงิ่ ท่ีมปี ระโยชนส์ ำ� หรับผสู้ งู อายมุ าก เพราะไดท้ ้ังสขุ ภาพ ชว่ ยชะลอความเสอื่ มของอวยั วะตา่ งๆ อกี ท้ังยงั ทำ� ใหห้ า่ งไกลโรครา้ ย รวมถงึ ชว่ ยลดความเครยี ดไดอ้ กี ดว้ ย หากเปน็ ไปไดอ้ าจลองไปออกกำ� ลงั กายท่ีสวนสขุ ภาพตามสวน สาธารณะตา่ งๆ กจ็ ะไดร้ จู้ ักพบปะกบั ผคู้ นใหมๆ่

52 คู่มือ กจิ กรรมทอ่ งเทยี่ ว ไมว่ า่ จะเปน็ การเดนิ ทางทอ่ งเท่ียวในท่ีใกลห้ รอื ไกล จะทำ� ใหผ้ สู้ งู อายรุ สู้ กึ วา่ ชีวิตไมไ่ ดอ้ ยกู่ บั ที่ตลอดเวลา รวมถงึ ยงั ไดค้ วามสนกุ เมอื่ หวั ใจเปน็ สขุ ทกุ ขก์ ย็ อ่ มไมม่ ี เปน็ การหนคี วามเปลย่ี นแปลงของรา่ งกายกอ่ นวยั อนั ควรไมม่ ากกน็ อ้ ย ตวั อยา่ งกจิ กรรมทอ่ งเที่ยว เชน่ พพิ ธิ ภณั ฑ์ พระราชวงั วดั วาอาราม อทุ ยานธรรมชาตหิ รอื ประวตั ศิ าสตร์ เปน็ ตน้ ปจั จุบนั มสี ถานที่ทอ่ งเท่ียวหลายแหง่ ท่ีใหผ้ สู้ งู อายเุ ขา้ ชมโดยไมเ่ กบ็ คา่ เขา้ ชมอกี ดว้ ย กจิ กรรมงานอดเิ รก ใครวา่ ผสู้ งู อายทุ ำ� การฝกึ หดั หรือทำ� อะไรใหมๆ่ ไมไ่ ด้ ลองมองหาสง่ิ ที่ตนอยากทำ� หรือรักชอบที่จะทำ� ไมว่ า่ จะ เปน็ การทำ� งานฝมี อื ปลกู ตน้ ไม้ ทำ� อาหาร รอ้ งเพลง เตน้ รำ� หรือการเปน็ อาสาสมคั รเพอื่ สงั คม เปน็ ตน้ ใชเ้ ทคโนโลยี หาความสุข ยคุ นี้ใครๆ กแ็ ชทกนั เพราะการแชทกนั ทำ� ใหค้ นในยคุ ปจั จุบนั ใกลช้ ดิ กนั มากขนึ้ สามารถใชเ้ ปน็ ชอ่ งทางตดิ ตอ่ กบั ญาตสิ นทิ มติ รสหาย หากรสู กึ เหงากม็ คี นคอยคยุ คอยให้ กำ� ลงั ใจกนั ไดต้ ลอดเวลา นอกจากแชทแลว้ ยงั มแี หลง่ บนั เทงิ ท้ังเพลง วดี โี อคลปิ ที่สนกุ สนาน รายการ ยอ้ นหลงั เชน่ YOUTUBE และยงั มแี หลง่ ความรมู้ ากมายในโลกอนิ เตอรเ์ นต็ ใหเ้ ราศกึ ษา เรียนรู้ได้ไมส่ น้ิ สดุ เชน่ เวบ็ ไซตข์ อง สสส. http://resource.thaihealth.or.th/ ลองเปดิ แอปพลเิ คชนั ไลน์ แลว้ สแกน QR Code “ควิ อาร์โคด้ ” นด้ี ไู ดเ้ ลย ในแผน่ พบั ทกุ ชดุ ของกระเป๋า “สขุ สมวยั ” ก็มี QR Code ให้สแกนเพ่อื หาความรไู้ ดเ้ ช่นกัน

53 ออกไปสร้างความสขุ นอกบ้าน สำ� หรับผสู้ งู อายทุ ี่ชอบเรียนรู้ สามารถหาโปรแกรมหรือหลกั สตู รเรียนของทางภาครัฐ เชน่ มหาวิทยาลยั กศน. ศนู ยพ์ ัฒนาการจัดการผสู้ งู อายุ แหลง่ เรียนรู้ในชุมชน เชน่ โรงเรียน กลมุ่ ชมรมในชุมชน หรือเอกชนที่ตอ้ งเสยี คา่ ใชจ้ า่ ย ในการเรียน หรอื เรียนรจู้ าก YouTube หนงั สอื เพอื่ ตอ่ ยอดสรา้ งอาชีพหลงั เกษยี ณ และสรา้ งคณุ คา่ ใหต้ วั เองในยามชรา ออกไปทำ� กจิ กรรมชว่ ยเหลอื สงั คม หากยงั เปน็ ผสู้ งู อายทุ ่ีมเี ร่ียวแรงดี และอยากสรา้ งประโยชน์ใหก้ บั ผอู้ ื่น ออกไปทำ� งานจิตอาสากเ็ ปน็ ความคดิ ท่ี ดีเลยทีเดียว สามารถเลอื กทำ� งานจิตอาสาเพอื่ สาธารณกุศล เชน่ ชว่ ยเหลอื เยยี วยา เพอื่ นบา้ นท่ี ไดร้ ับผลกระทบทาง สงั คมและครอบครัว สรา้ งสาธารณกุศลที่วดั ชุมชน ใหก้ บั สว่ นรวม การไดส้ ง่ ตอ่ กำ� ลงั ใจใหผ้ อู้ ื่นจะชว่ ยสรา้ งคณุ คา่ ในตวั เองไดม้ าก หา่ งไกลจากโรคซมึ เศรา้ ไดอ้ ยา่ งแนน่ อน ออกไปถา่ ยทอดภมู ปิ ญั ญา สำ� หรับผสู้ งู อายทุ ่ีมคี วามรู้ สามารถขนึ้ ทะเบียนคลงั ปญั ญาผสู้ งู อายุ เพอ่ื เปน็ วิทยากรถา่ ยทอดภมู ปิ ญั ญาทอ้ ง ถิ่นได้ ที่สำ� นกั งานสง่ เสริมและพทิ ักษผ์ สู้ งู อายุ สำ� นกั งานสง่ เสริมสวสั ดภิ าพและพทิ ักษเ์ ดก็ เยาวชน และผสู้ งู อายุ เพอื่ นำ� ทักษะ ความรู้ ความชำ� นาญ ไปถา่ ยทอดใหผ้ ทู้ ี่สนใจได้ใน 23 สาขา ดว้ ยกนั เชน่ การแพทยแ์ ละสาธารณสขุ การเกษตร ศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณี เปน็ ตน้ หรือเร่ิมตน้ งา่ ยๆ ท่ีบา้ น สง่ ตอ่ ความรู้ในรปู แบบกจิ กรรมที่สามารถทำ� รว่ มกนั เสริมความสมั พันธ์ในครอบครัวไดด้ ีอกี ดว้ ย ออกไปตอ่ ยอดประสบการณ์ สกู่ จิ กรรมเสริมรายได้ หากยงั มีไฟ มแี รงเหลอื มขี องดีอยใู่ นตวั และอยากสรา้ งคณุ คา่ ใหต้ นเอง ลองเปลย่ี นงานอดเิ รกท่ีชอบทำ� เปน็ ประจำ� สกู่ ารสรา้ งรายได้ เชน่ ทักไหมพรม ปลกู กลว้ ยไม้ ประดษิ ฐข์ องใชจ้ ากวสั ดเุ หลอื ใช้ ทำ� อาหารหรือขนมขายเลก็ ๆ นอ้ ยๆ ที่พอทำ� ไหว เปน็ ตน้

54 คู่มอื บทท่ี 5

55 5 บา้ นสขุ สมวยั การปรับบา้ นและสภาพแวดลอ้ มทป่ี ลอดภยั สำ� หรับผสู้ งู อายุ การใชช้ ีวิตประจำ� วนั ของผสู้ งู อายสุ ว่ นใหญอ่ ยใู่ นบา้ น หากบา้ นท่ีทา่ นอยอู่ าศยั ไมป่ ลอดภยั หรอื จัดสภาพแวดลอ้ ม ไมส่ อดคลอ้ งกบั การดำ� เนนิ ชีวิต อาจทำ� ใหเ้ กดิ อบุ ตั เิ หตภุ ายในบา้ นได้ แนวคดิ ในการจดั บา้ นปลอดภัย ส�ำหรับผสู้ ูงอายุ ปลอดภยั จัดที่อยอู่ าศยั ใหเ้ ปน็ ระเบียบเรียบรอ้ ย ผสู้ งู อายมุ หี อ้ งพักแยกเปน็ สดั สว่ น พนื้ เรียบ สมำ�่ เสมอและไมล่ ื่น มแี สงสวา่ งเพียงพอ อากาศถา่ ยเทไดส้ ะดวก มที างลาดสำ� หรับรถเขน็ ไมม่ สี งิ่ กดี ขวางบนพนื้ เฟอรน์ เิ จอรม์ คี วามสงู และความลกึ เหมาะสมสะดวกตอ่ การใชง้ าน เขา้ ถงึ งา่ ย ตกแตง่ สภาพแวดลอ้ มของบา้ นใหม้ คี วามนา่ สนใจ เชน่ การเลอื กใชส้ ที ี่เหมาะสม ทำ� ใหเ้ กดิ บรรยากาศที่มชี ีวิตชีวา จัดพน้ื ท่ีใหผ้ สู้ งู อายไุ ดท้ ำ� กจิ กรรมท่ีสนใจ หรือมคี วามถนดั ออกแบบใหด้ แู ลรักษาและปรับปรุงซอ่ มแซมงา่ ย บา้ นหลงั ไมใ่ หญจ่ นเกนิ ไป กระตนุ้ ดแู ลรกั ษางา่ ย

56 คมู่ อื บา้ น ส�ำหรับผู้สงู อายุ บา้ นที่เหมาะกบั ผสู้ งู อายคุ วรเปน็ บา้ นชนั้ เดียว ขนาดกะทัดรัด มหี อ้ งกนิ ขา้ ว และหอ้ งนง่ั เลน่ เลก็ ๆ เปน็ สดั เปน็ สว่ นและมคี วามเปน็ สว่ นตวั หากผสู้ งู อายอุ ยรู่ ว่ มกบั ครอบครัว ลกู หลานควรจัดเตรียมหอ้ งนอนใหท้ า่ นอยชู่ น้ั ลา่ งของ บา้ น เพอื่ ไมต่ อ้ งเดนิ ขน้ึ -ลงบนั ได ปอ้ งกนั อาการปวดเมอ่ื ยของขอ้ เขา่ และการพลดั ตกบนั ได ไมค่ วรมธี รณปี ระตู มที าง ลาด สำ� หรับรถเขน็ ใชว้ สั ดทุ ี่เรียบแตไ่ มล่ ื่น สว่ นของพนื้ ท่ีใชส้ อยท่ีแตกตา่ งกนั ควรใชส้ ที ี่ตดั กนั หรือใชพ้ นื้ ผิวอปุ กรณ์ ที่แตกตา่ งกนั เชน่ พนื้ ทางเดนิ พนื้ ตา่ งระดบั พนื้ หอ้ งนำ้� ดแู ลบา้ นใหอ้ ยใู่ นสภาพแขง็ แรง พนื้ บา้ นและทางเดนิ ไมค่ วร ขดั มนั ไมล่ ่ืน ไมช่ ำ� รดุ หากมนี ำ�้ หกบนพน้ื ตอ้ งรบี เชด็ ใหแ้ หง้ ทันที เพอ่ื ปอ้ งกนั การหกลม้ การจัดวางสงิ่ ของและเฟอรน์ เิ จอร์ ใหเ้ ปน็ ระเบียบ โดยตอ้ งคำ� นงึ ถงึ ความเคยชนิ ของผสู้ งู อายุ ไมค่ วรเปลย่ี นท่ีเกบ็ หรอื วางของบอ่ ยๆ จัดวางของใชป้ ระจำ� ไว้ ในระดบั ท่ีผสู้ งู อายหุ ยบิ ฉวยไดส้ ะดวก คอื ระดบั ระหวา่ งตากบั สะโพก อยา่ เกบ็ ของหนกั ไวบ้ นท่ีสงู ความสงู ของตเู้ กบ็ ของ ควรอยใู่ นระดบั ที่ผสู้ งู อายหุ ยบิ ไดง้ า่ ย พืน้ ที่ รอบบา้ น ควรมกี ารดแู ลจัดการพนื้ ท่ีรอบๆ บา้ น ใหเ้ ออื้ ตอ่ การใชป้ ระโยชนข์ องผสู้ งู อายุ เพอ่ื ใหท้ า่ นสามารถมกี จิ กรรม กลางแจง้ ไมต่ อ้ งอดุ ออู้ ยแู่ ตใ่ นบา้ น โดยควรคำ� นงึ ถงึ หลกั ตา่ งๆ ดงั นี้ • ทางเขา้ บา้ นควรมรี ะดบั เดียวกบั พน้ื ภายนอก • พนื้ ทางเดนิ เรียบสมำ่� เสมอ ทำ� จากวสั ดทุ ่ี ไมล่ ่ืนเมอ่ื เปยี กนำ�้ หรือฝน • หากพน้ื มคี วามตา่ งระดบั กนั เกนิ 2 เซนตเิ มตร ควรทำ� ทางลาดระหวา่ งพนื้ ที่ตา่ งระดบั • ไมม่ สี งิ่ กดี ขวางตามทางเดนิ เชน่ กง่ิ ไม้ กระถางตน้ ไม้ สายไฟ เปน็ ตน้ • มแี สงสวา่ งรอบบา้ นและตามทางเดนิ เพียงพอ • ระยะหา่ งระหวา่ งภายในบา้ นมาท่ีรั้วบา้ น อยใู่ นระยะที่เดนิ ไดง้ า่ ย รั้วบา้ นควรโปรง่ มองเหน็ ภายนอกบา้ น • มบี ริเวณบา้ นสำ� หรับทำ� สวนเลย้ี งสตั ว์ และทำ� กจิ กรรมเบาๆ ได้ • ปลกู พชื พันธเ์ุ ปน็ ไมด้ อกและไมห้ อม หลกี เลย่ี งการปลกู ตน้ ไม้ใหญ่ ไมผ้ ล ไมม้ หี นาม ไมม้ ยี าง • ประตหู นา้ บา้ นกวา้ ง 90-150 เซนตเิ มตร เพอ่ื ใหร้ ถเขน็ เขา้ -ออกไดส้ ะดวก • ไมต่ ดิ ตงั้ อปุ กรณบ์ งั คบั ประตกู เปดิ -ปดิ เอง (โชค๊ อพั ) • มรี ะบบตดั ไฟชอ็ ตและไฟฉกุ เฉนิ

57 ทางลาดสำ� หรบั เดนิ และเกา้ อลี้ อ้ • ความยาวทางลาดชว่ งละไมเ่ กนิ 6 เมตร หากเกนิ ตอ้ งมจี ุดพักเหนอ่ื ย จุดพักยาวอยา่ งนอ้ ย 150 เซนตเิ มตร • มคี วามกวา้ งไมน่ อ้ ยกวา่ 90 เซนตเิ มตร แตห่ ากทางลาดยาวเกนิ 6 เมตร ตอ้ งมคี วามกวา้ งไมน่ อ้ ยกวา่ 150 เซนตเิ มตร • ระดบั ความชนั ท่ีปลอดภยั คอื 1 : 12 (หากพน้ื มคี วามตา่ งระดบั 10 เซนตเิ มตร ความยาวของทางลาดคอื 120 เซนตเิ มตร) • มพี นื้ ที่หนา้ ทางลาดเปน็ ที่วา่ งไมน่ อ้ ยกวา่ 150 เซนตเิ มตร • พน้ื ผิวทางลาด ทำ� จากวสั ดทุ ่ี ไมล่ ่ืนเมอื่ เปยี กนำ้� หรือฝน และยกขอบเพอ่ื ปอ้ งกนั การลื่นไถล • ตลอดระยะทางตอ้ งเรียบไมส่ ะดดุ โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ รอยตอ่ ของทางลาด • ตดิ ตง้ั ราวจับทั้งสองดา้ นที่มคี วามม่ันคงแขง็ แรง สงู จากพน้ื ประมาณ 80-90 เซนตเิ มตร ทางลาดสำ� หรบั เดนิ และเกา้ อล้ี อ้ • พนื้ ราบเรียบ สมำ�่ เสมอ • พนื้ ที่สำ� หรับจอดรถยาวอยา่ งนอ้ ย 600 เซนตเิ มตร กวา้ งอยา่ งนอ้ ย 240 เซนตเิ มตร • จัดใหม้ พี น้ื ท่ีวา่ งดา้ นขา้ งระหวา่ งประตรู ถยนตด์ า้ นหลงั กบั อาคารท่ีพักอาศยั กวา้ งไมน่ อ้ ยกวา่ 10 เซนตเิ มตร เพอื่ ความสะดวกในการขนยา้ ยเกา้ อลี้ อ้ ประตรู ถยนตด์ า้ นหลงั ควรอยใู่ กลก้ บั ทางเขา้ -ออก อาคารที่พักอาศยั บนั ไดภายนอกอาคาร • มคี วามกวา้ งไมน่ อ้ ยกวา่ 150 เซนตเิ มตร • มชี านพักทกุ ระยะในแนวดงิ่ ไมเ่ กนิ 200 เซนตเิ มตร • มรี าวบนั ไดท้ังสองขา้ ง เสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลางราวจับ 3-4 เซนตเิ มตร ตดิ ตง้ั สงู จากพนื้ 80-90เซนตเิ มตร ลกู ตง้ั สงู ไมเ่ กนิ 13 เซนตเิ มตร หา้ มเปดิ เปน็ ชอ่ งโลง่ และลกู นอนกวา้ งไมน่ อ้ ยกวา่ 27 เซนตเิ มตร อบอนุ่ ปลอดภัย เม่อื อยู่ในบา้ น หอ้ งนอน • ขนาดหอ้ งกวา้ งเพียงพอสำ� หรับพักผอ่ น และใชท้ ำ� กจิ กรรมสว่ นตวั • หอ้ งนอนอยใู่ นตำ� แหนง่ ที่หากเกดิ อบุ ตั เิ หตแุ ลว้ สามารถเขา้ ไปชว่ ยเหลอื ไดง้ า่ ย • ระดบั หนา้ ตา่ งสงู จากพนื้ 50 เซนตเิ มตร และมองเหน็ ทวิ ทัศนภ์ ายนอก • เตยี งนอนควรมคี วามยาวไมน่ อ้ ยกวา่ 180 เซนตเิ มตร กวา้ ง 90 เซนตเิ มตร ความสงู จากพน้ื ถงึ ขอบฟกู ดา้ น บน 40 เซนตเิ มตร (ขณะนง่ั บนเตยี งควรวางเทา้ บนพนื้ ไดเ้ ตม็ ฝา่ เทา้ ) ตำ� แหนง่ เตยี งนอนควรอยใู่ กลห้ อ้ งนำ้� • มพี น้ื ท่ีวา่ งรอบเตยี ง 3 ดา้ น กวา้ งอยา่ งนอ้ ย 90 เซนตเิ มตร • ตดิ ตง้ั ราวจับบริเวณหวั เตยี ง เพอ่ื ชว่ ยในการพยงุ ตวั • บริเวณหวั เตยี งควรมโี ทรศพั ท์ พรอ้ มหมายเลขโทรศพั ทส์ ำ� คญั ไวข้ อความชว่ ยเหลอื ได้ และมสี ญั ญาณฉกุ เฉนิ สำ� หรับเรียกขอความชว่ ยเหลอื

58 คมู่ อื • ใชพ้ นื้ ที่วา่ งใตเ้ ตยี ง เพอ่ื เกบ็ ภาชนะบรรจุนำ้� หรือยาประจำ� ตวั รวมทั้งเกบ็ อปุ กรณต์ า่ งๆ ที่จำ� เปน็ • ในหอ้ งนอนมแี สงสวา่ งเพียงพอ มกี ารระบายอากาศที่ดี มสี วิทชเ์ ปดิ -ปดิ ไฟไดส้ องทางทั้งจุดกอ่ นเขา้ หอ้ งนอน และสดุ มมุ ของหอ้ งอกี ดา้ น สวิทช์ไฟมแี สงตอนปดิ (เรอื งแสง) ผสู้ งู อายเุ ออื้ มมอื เปดิ -ปดิ สวิตซ์ไฟจากเตยี งนอน ไดส้ ะดวก • พนื้ หอ้ งใชส้ สี วา่ ง นมุ่ และบำ� รุงรักษางา่ ย • เฟอรน์ เิ จอรภ์ ายในหอ้ งนอนตอ้ งสะดวกตอ่ การใชง้ าน เชน่ ตเู้ สอ้ื ผา้ ไมค่ วรสงู หรอื ตำ�่ เกนิ ไป และไมล่ กึ เกนิ เออื้ ม ใชง้ านสะดวก บานเปดิ ปดิ เปน็ แบบบานเลอื่ น หอ้ งนำ้� • หอ้ งนำ้� ควรกวา้ ง 1.50-2.00 เมตร • ประตเู ปน็ แบบบานเปดิ ออกสภู่ ายนอก เปดิ คา้ งได้ไมน่ อ้ ยกวา่ 90 องศา หรือเปน็ แบบบานเลอ่ื น • ระดบั พนื้ ภายในหอ้ งนำ้� มรี ะดบั เสมอกบั พน้ื ภายนอก ถา้ เปน็ พน้ื ตา่ งระดบั ตอ้ งทำ� ทางลาด และวสั ดปุ พู น้ื หอ้ งนำ�้ ตอ้ งไมล่ ่ืน • พน้ื หอ้ งนำ้� มคี วามลาดเอยี งเพียงพอไปยงั ชอ่ งระบายนำ้� เพอื่ ไมใ่ หน้ ำ้� ขงั บนพน้ื • มรี าวจับแบบแนวนอนหรอื แนวตง้ั สงู จากพนื้ ไมน่ อ้ ยกวา่ 40 เซนตเิ มตร ขนาดเสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลาง 4 เซนตเิ มตร • โถสว้ มควรเปน็ แบบชกั โครก มปี มุ่ กดนำ�้ ขนาดใหญห่ รือแบบคนั โยก สงู จากพน้ื ไมน่ อ้ ยกวา่ 40 เซนตเิ มตร แตไ่ มเ่ กนิ 50 เซนตเิ มตร กง่ึ กลางของโถสว้ ม หา่ งจากผนงั ไมน่ อ้ ยกวา่ 45 เซนตเิ มตร • โถสว้ มมรี าวจับเพอื่ ใช้ในการพยงุ ตวั ขณะลกุ -นงั่ แนวนอนสงู จากพน้ื ไมน่ อ้ ยกวา่ 70 เซนตเิ มตร ย่ืนลำ�้ ออกมา ดา้ นหนา้ โถสว้ มไมน่ อ้ ยกวา่ 25 เซนตเิ มตร แนวดงิ่ ทำ� มมุ 45 องศากบั แนวนอน ยาวอยา่ งนอ้ ย 60 เซนตเิ มตร • สขุ ภณั ฑอ์ ่ืนๆ ในหอ้ งนำ�้ สงู จากพนื้ 80-90 เซนตเิ มตร • วิธอี าบนำ้� แบบฝกั บวั ปลอดภยั กวา่ แบบอา่ งอาบนำ้� ฝกั บวั ควรเปน็ แบบแรงดนั ตำ่� ปรับระดบั และถอดได้ มคี วามสงู จากพนื้ ไมเ่ กนิ 1.60 เมตร และควรมที ่ีนง่ั อาบนำ้� หรือเกา้ ออ้ี าบนำ้� สงู จากพน้ื 45-50 เซนตเิ มตร • ขอบบนของอา่ งลา้ งหนา้ มคี วามสงู จากพนื้ 75-80 เซนตเิ มตร มรี าวจับในแนวนอนทั้งสองขา้ งของอา่ ง • กอ๊ กนำ�้ เปน็ ชนดิ กา้ นโยกหรือกา้ นกด หรือระบบอตั โนมตั ิ • ในหอ้ งนำ�้ มแี สงสวา่ งเพียงพอ มกี ารระบายอากาศที่ดี • ตดิ ตงั้ ระบบเตอื นภยั ในกรณเี กดิ เหตฉุ กุ เฉนิ โดยตดิ ตงั้ ในตำ� แหนง่ ท่ีผสู้ งู อายุใชง้ านไดส้ ะดวก

59 หอ้ งนงั่ เลน่ หอ้ งรบั แขก • ไมม่ สี งิ่ กดี ขวางหรือเฟอรน์ เิ จอรก์ ดี ขวาง • มพี นื้ ท่ีทำ� กจิ กรรมตา่ งๆ กจิ กรรมนนั ทนาการและบนั เทงิ จัดเฟอรน์ เิ จอรท์ ่ีสง่ เสริมใหม้ กี ารปฏสิ มั พันธก์ นั ได้ • ระดบั หนา้ ตา่ งสงู จากพนื้ 50 เซนตเิ มตร มองเหน็ ทวิ ทัศนภ์ ายนอกได้ • ในหอ้ งนง่ั เลน่ มแี สงสวา่ งเพียงพอ มกี ารระบายอากาศท่ีดี • พน้ื หอ้ งใชส้ สี วา่ ง นมุ่ และบำ� รุงรักษางา่ ย สว่ นใชส้ อยตา่ งกนั ควรเลอื กใชส้ ที ่ีตดั กนั หรือแตกตา่ งกนั เชน่ พนื้ ทางเดนิ พน้ื ตา่ งระดบั พนื้ หอ้ งนำ�้ เปน็ ตน้ หอ้ งอาหาร หอ้ งครวั • โตะ๊ กนิ ขา้ วควรตดิ แผน่ กนั กระแทกหรือเลอื กใชแ้ บบไมม่ เี หลย่ี มมมุ ระดบั สงู จากพน้ื 80 เซนตเิ มตร • ความกวา้ งสำ� หรับนงั่ กนิ อาหาร 60 เซนตเิ มตรตอ่ 1 คน • เลอื กใชเ้ กา้ อแ้ี บบมพี นกั แขนและหลงั สงู จากพน้ื 40 เซนตเิ มตร • ความสงู ของเคานเ์ ตอรค์ รัว 80 เซนตเิ มตร พนื้ เรียบสมำ่� เสมอตลอดเคานเ์ ตอรร์ ะยะหา่ งระหวา่ งเคานเ์ ตอร์ กบั สง่ิ ตา่ งๆ 1 เมตร • ดา้ นลา่ งของอา่ งลา้ งจานควรโลง่ สำ� หรับเกา้ อล้ี อ้ • เตา ตเู้ ยน็ และลน้ิ ชกั ในครัวไมค่ วรอยใู่ นมมุ • หงิ้ และตตู้ า่ งๆ อยใู่ นระดบั ความสงู 150-168 เซนตเิ มตร • เตาแกส๊ หรอื เตาไฟฟา้ ควรมปี มุ่ เปดิ -ปดิ ทางดา้ นหนา้ มรี ะบบจุดตดิ ไฟแบบอตั โนมตั ิ แทนการจุดดว้ ยไฟแชค็ หรือไมข้ ีดไฟ และตรวจสอบอปุ กรณท์ ี่ใชแ้ กส๊ ทกุ ชนดิ เพอ่ื ปอ้ งกนั การร่ัวหรือระเบิด • มแี สงสวา่ งจากธรรมชาตแิ ละไฟสอ่ งสวา่ งเฉพาะจุด • ปลก๊ั ไฟบริเวณเคานเ์ ตอรส์ งู 90 เซนตเิ มตรจากพนื้

60 คู่มือ บนั ไดภายในบา้ น • มคี วามกวา้ งไมน่ อ้ ยกวา่ 1.50 เมตร • มชี านพักทกุ ระยะในแนวดงิ่ ไมเ่ กนิ 2 เมตร • มรี าวบนั ไดท้ังสองขา้ ง • ลกู ตงั้ สงู ไมเ่ กนิ 13 เซนตเิ มตร ลกู นอนกวา้ งไมน่ อ้ ยกวา่ 27 เซนตเิ มตร ลกู ตง้ั หา้ มเปดิ เปน็ ชอ่ งโลง่ • พนื้ ผิวของบนั ไดตอ้ งใชว้ สั ดทุ ี่ ไมล่ ื่น ประต ู • มคี วามกวา้ งอยา่ งนอ้ ย 90 เซนตเิ มตร (เพอ่ื ใหร้ ถเขน็ เขา้ - ออกไดส้ ะดวก) มคี วามสงู ไมน่ อ้ ยกวา่ 173 เซนตเิ มตร • ประตบู านเลอ่ื นจะสะดวกสำ� หรบั ผสู้ งู อายมุ ากที่สดุ ชว่ ยผอ่ น แรงเปดิ -ปดิ ไดง้ า่ ย ควรมรี าวจับยื่นออกมาเพอ่ื จับถนดั มอื • ประตูบานผลัก ต้องมีพ้ืนท่ีว่างส�ำหรับบานผลัก กว้าง 150 เซนตเิ มตร และยาว 150 เซนตเิ มตร • ถา้ เปน็ ประตกู ระจกหรือลกู ฟกั เปน็ กระจก ใหต้ ดิ แถบสหี รือ สตก๊ิ เกอรส์ ที ี่สงั เกตเหน็ ไดช้ ดั เพอ่ื ปอ้ งกนั อบุ ตั เิ หตุ • มอื จับประตู ควรเลอื กตดิ ตงั้ แบบกา้ นโยก (เขาควาย) เพราะ ออกแรงนอ้ ยและสะดวกกวา่ แบบลกู บิด ตดิ ตงั้ สงู จากพน้ื ไมน่ อ้ ยกวา่ 90 เซนตเิ มตร แตไ่ มเ่ กนิ 120 เซนตเิ มตร • ราวจับประตู ปลายด้านบนสูงจากพ้ืนไม่น้อยกว่า 100 เซนตเิ มตร และปลายดา้ นลา่ งไมเ่ กนิ 80 เซนตเิ มตร ระบบไฟฟา้ และเคร่ืองใชไ้ ฟฟา้ • ภายในบา้ นควรตดิ ตง้ั ระบบตดั ไฟฉกุ เฉนิ และตดิ ตงั้ สายดนิ เพอื่ ปอ้ งกนั อนั ตรายจากไฟฟา้ รั่ว • ตรวจสอบเครื่องใช้ไฟฟา้ ทกุ ชนดิ ที่ใชป้ ระจำ� เชน่ สายไฟ ปลกั๊ ไฟ กระตกิ นำ�้ รอ้ น ไมโครเวฟ ใหอ้ ยใู่ นสภาพดี พรอ้ มใชง้ าน • ไมว่ างสายไฟบนพน้ื บา้ น ถอดปลก๊ั กาตม้ นำ้� ทกุ คร้ังกอ่ นเตมิ นำ้� หรือรินนำ้� ไมส่ มั ผสั เคร่ืองใช้ไฟฟา้ สวิตซ์ไฟ และปลก๊ั ไฟขณะมอื เปยี ก ถอดปลกั๊ ไฟทกุ ครั้งหลงั ใชง้ าน • สวิตซ์ไฟ เขา้ ถงึ งา่ ย มขี นาดใหญ่ ใชง้ านงา่ ย มองเหน็ ได้ในเวลากลางคนื (เรืองแสง) อยสู่ งู จากพนื้ ไมเ่ กนิ 1.20 เมตร • ปลก๊ั ไฟแบบที่ตอ่ กบั สายดนิ มสี วิตชต์ ดั ไฟเมอ่ื ไมใ่ ชง้ าน เขา้ ถงึ งา่ ย สงู จากพน้ื ไมเ่ กนิ 90 เซนตเิ มตร

61 รักษาตัว ไม่ประมาท ป้องกนั อบุ ัตเิ หตุ นอกจากการออกแบบและปรับปรุงสภาพแวดลอ้ มภายในบา้ นและบริเวณรอบบา้ นแลว้ ควรคอ่ ยๆ อธบิ ายให้ ผสู้ งู อายเุ ขา้ ใจถงึ ขอ้ จำ� กดั ของรา่ งกาย และการใชช้ ีวิตประจำ� วนั แบบถนอมรา่ งกายใหป้ ลอดภยั จากภาวะลื่นลม้ ตา่ งๆ ดว้ ย • เปลยี่ นอริ ิยาบถตา่ งๆ ขณะนอน ลกุ นงั่ หรือยนื แบบชา้ ๆ ใหม้ ั่นคง • ไมถ่ อื ของทั้งสองมอื ในเวลาเดียวกนั • การแตง่ กายควรรัดกุม เสอ้ื ผา้ ไมห่ ลวมเกนิ ไป ไมม่ สี ายหอ้ ยพนื้ รุงรัง • ใชร้ องเทา้ ที่เหมาะสมปลอดภยั -- รองเทา้ ในบา้ น : ควรเปน็ ยางกนั ล่ืนและกระชบั พอดี -- รองเทา้ นอกบา้ น : ควรเปน็ รองเทา้ หมุ้ สน้ หรือมสี ายรัดสน้ มพี น้ื ยางกนั ล่ืน • หม่ันตรวจอปุ กรณห์ รือเครื่องชว่ ยเดนิ ใหอ้ ยใู่ นสภาพปลอดภยั อยเู่ สมอ เชน่ ปลายไมเ้ ทา้ มยี างหมุ้ กนั ลื่น เกา้ อี้ มลี อ้ ตวั หา้ มลอ้ ตอ้ งมสี ภาพพรอ้ มใชง้ าน เปน็ ตน้ วธิ ปี ฐมพยาบาล เบ้ืองต้น เมอ่ื เกดิ อบุ ตั เิ หตกุ บั ผสู้ งู อายขุ นึ้ การปฐมพยาบาลเบ้ืองตน้ ท่ีถกู ตอ้ งเปน็ สง่ิ สำ� คญั ลกู หลานควรศกึ ษาวิธี ปฐมพยาบาลเบื้องตน้ ใหเ้ ขา้ ใจอยา่ งละเอยี ด จัดเตรียมอปุ กรณท์ ำ� แผลและอปุ กรณช์ ว่ ยชีวิตตดิ บา้ นไว้ โดยจัดวางหรือ เกบ็ ไว้ในที่ท่ีหยบิ ใชง้ านไดส้ ะดวก ควรพมิ พเ์ บอร์โทรศพั ทฉ์ กุ เฉนิ ตดิ ไว้ใกลโ้ ทรศพั ทบ์ า้ น เชน่ เบอร์โทรศพั ทม์ อื ถอื ของ คนในครอบครัว เบอร์โทรศพั ทฉ์ กุ เฉนิ 1669 และเบอร์โทรศพั ท์โรงพยาบาลท่ีใกลท้ ี่สดุ เปน็ ตน้ หกลม้ กระดกู หกั ผสู้ งู อายมุ กั ประสบอบุ ตั เิ หตลุ ื่นลม้ หรือหกลม้ บอ่ ย เนอื่ งจากสายตาเร่ิมมองไมช่ ดั ระบบประสาททำ� งานไม่ สมั พันธก์ บั สายตา ทำ� ใหก้ ะระยะกา้ วเดนิ ผิดพลาดได้ แรงกระแทกจากการลม้ ประกอบกบั ภาวะกระดกู พรุนในผสู้ งู อายุ อาจทำ� ใหก้ ระดกู หกั ไดง้ า่ ย • กระดกู ขอ้ มอื หกั ขอ้ มอื มอี าการปวด บวม รปู รา่ งขอ้ มอื เปลยี่ นไป เคลอื่ นไหวไมไ่ ดห้ รือเคลอื่ นไหวผิดปกติ การปฐมพยาบาลใหผ้ สู้ งู อายหุ ยดุ การเคลอ่ื นไหว เพอ่ื ใหข้ อ้ มอื ท่ีเจบ็ อยนู่ งิ่ จากนน้ั ดามขอ้ มอื ดว้ ยเฝอื กชวั่ คราว โดยมดั หรือยดึ กระดกู 2 จุด คอื จุดที่อยเู่ หนอื และจุดท่ีอยใู่ ตข้ อ้ มอื ท่ีหกั คลอ้ งพยงุ แขน แลว้ นำ� ผสู้ งู อายุ สง่ โรงพยาบาล • กระดกู สะโพกหกั มอี าการปวดบริเวณสะโพก ลกุ เดนิ หรือลงนำ้� หนกั ท่ีขาไมไ่ ด้ กรณนี อ้ี ยา่ เคลอื่ นยา้ ยผสู้ งู อายุ เปน็ อนั ขาด ใหผ้ สู้ งู อายพุ ักในทา่ ท่ีปวดนอ้ ยท่ีสดุ แลว้ รีบโทรศพั ทข์ อความชว่ ยเหลอื ใหเ้ รว็ ท่ีสดุ

62 ค่มู อื ขนั้ ตอนปฏิบัติ เมอื่ เกิดอบุ ัตเิ หตุฉุกเฉินกับผู้สูงอายุ ภาวะกลา้ มเนอ้ื หวั ใจตายเฉยี บพลนั โรคกลา้ มเนอ้ื หวั ใจตายเฉยี บพลนั เกดิ จากหลอดเลอื ดหวั ใจอดุ ตนั ทำ� ใหก้ ลา้ มเนอื้ หวั ใจไดร้ ับเลอื ดไมเ่ พียงพอ มอี าการเจบ็ แนน่ กลางหนา้ อกเหมอื นถกู บีบ หรือถกู ทับปวดรา้ วไปที่ ไหล่ คอ ขากรรไกร รสู้ กึ ออ่ นเพลยี ใจสั่น หนา้ มดื หมดสติ จนอาจหวั ใจวายกะทันหนั เมอ่ื พบผสู้ งู อายมุ อี าการดงั กลา่ วใหด้ แู ลดงั น้ี ใหผ้ ปู้ ว่ ยนอนพกั ยกศรี ษะใหส้ งู แลว้ โทรศพั ทเ์ รียกรถพยาบาล ระหวา่ งรอการชว่ ยเหลอื ใหส้ งั เกตอาการ หากผสู้ งู อายหุ มดสติ ใหต้ บไหลแ่ ละปลกุ เรยี ก สงั เกตอาการตอบสนอง ถา้ หนา้ อกและทอ้ งไมเ่ คลอื่ นไหวแสดงวา่ หยดุ หายใจใหท้ ำ� การชว่ ยชีวิตขน้ั พนื้ ฐานคอื กดหนา้ อก ทำ� ตอ่ เนอื่ งจนกวา่ หนว่ ยกชู้ ีพหรือรถพยาบาลจะมาถงึ วธิ กี ดหนา้ อก กรณหี วั ใจหยดุ เตน้ 1. หาตำ� แหนง่ กงึ่ กลางหนา้ อก 2. วางสนั มอื สองขา้ งซอ้ นกนั ตรงกง่ึ กลางหนา้ อก 3. กดหนา้ อกใหล้ กึ อยา่ งนอ้ ย 2 นวิ้ แลว้ ผอ่ นมอื ใหห้ นา้ อกขยายกลบั สดุ 4. กดหนา้ อกใหเ้ รว็ อยา่ งนอ้ ย 100 ครง้ั ตอ่ นาที กดตอ่ เนอ่ื งเพอ่ื ตอ่ ลมหายใจ

63 %*$-##%^^ ภาวะหลอดเลอื ดในสมองแตก ตบี หรือตนั เปน็ โรคที่พบบอ่ ยในผสู้ งู อายทุ ี่เปน็ โรคความดนั โลหติ สงู เบาหวาน หรือ ไขมนั ในเลอื ดสงู ถา้ สงั เกตพบอาการ และไดร้ ับการรักษาอยา่ งรวดเรว็ จะลดความเสยี่ งการเกดิ อมั พาตและอมั พฤกษ์ได้ อาการท่ีปรากฏคอื ใบหนา้ หรือปาก เบ้ียว แขนขาขา้ งใดขา้ งหนง่ึ ออ่ นแรง พดู ไมช่ ดั หรือพดู ไมไ่ ด้ เมอื่ ผสู้ งู อายมุ อี าการเหลา่ นี้ใหโ้ ทรศพั ทเ์ รียกรถพยาบาล

64 คู่มอื ภาวะนำ้� ตาลในเลอื ดตำ่� พบได้ในผสู้ งู อายทุ ี่เปน็ โรคเบาหวานที่เบ่ืออาหาร กนิ ยาลดนำ�้ ตาลในเลอื ดมากไปกนิ ยาหรอื ฉดี อนิ ซลู นิ ไมส่ มำ�่ เสมอ มอี าการเหงอ่ื ออก หวิ ใจส่ัน หนา้ มดื วิงเวยี น ใหช้ ว่ ยเหลอื เบ้ืองตน้ โดยใหด้ มื่ นำ�้ หวานหรืออมลกู อม ถา้ อาการไมด่ ีขน้ึ ซมึ ลงและหมดสติให้โทรศพั ทเ์ รียกรถพยาบาล ระหวา่ งรอการชว่ ยเหลอื ใหผ้ สู้ งู อายนุ อนตะแคงขา้ ง เพอ่ื ปอ้ งกนั การ สำ� ลกั ถา้ หยดุ หายใจใหช้ ว่ ยชีวิตขน้ั พนื้ ฐานดว้ ยการกดหนา้ อก ภาวะนำ้� ตาลในเลอื ดสงู มาก พบในผสู้ งู อายทุ ี่เปน็ โรคเบาหวานท่ีคมุ ระดบั นำ�้ ตาลในเลอื ดไมไ่ ด้ มอี าการหวิ นำ้� มาก ปสั สาวะบอ่ ย ออ่ นเพลยี ตาพรา่ มวั ผิวแหง้ เหนอื่ ยงา่ ย หายใจเรว็ ลมหายใจมกี ล่ินคลา้ ยนำ้� ยาลา้ งเลบ็ หรือผลไมห้ วานงอม มนึ งง สบั สน เมอ่ื ผสู้ งู อายมุ อี าการเหลา่ นี้ใหโ้ ทรศพั ทเ์ รยี กรถพยาบาล ระหวา่ งรอการชว่ ยเหลอื หากผสู้ งู อายยุ งั มสี ติ พยายามใหด้ ม่ื นำ�้ 2-3 แกว้ แลว้ สงั เกตอาการ หากผสู้ งู อายหุ มดสติใหน้ อนตะแคงขา้ ง ปอ้ งกนั การสำ� ลกั ถา้ หยดุ หายใจใหช้ ว่ ยชีวิตขน้ั พน้ื ฐาน ดว้ ยการกดหนา้ อก

65 เจบ็ ป่วยฉกุ เฉิน โทร. 1669 สายดว่ น 1669 เปน็ บริการของสถาบนั การแพทยฉ์ กุ เฉนิ แหง่ ชาติ (สพฉ.) ใหบ้ ริการชว่ ยเหลอื ประชาชนในกรณี เจบ็ ปว่ ยฉกุ เฉนิ เมอื่ พบผปู้ ว่ ยที่มอี าการบาดเจบ็ หรือเจบ็ ปว่ ยฉกุ เฉนิ เชน่ ผปู้ ว่ ยภาวะหวั ใจหยดุ เตน้ หยดุ หายใจ ภาวะชอ็ คจากการเสยี เลอื ดรนุ แรง ชกั ตลอดเวลาหรอื ชกั จนตวั เขียว ซมึ หมดสติ ไมร่ สู้ กึ ตวั มเี ลอื ดออกมากอยา่ งรวดเรว็ และตลอดเวลา เจบ็ หนา้ อกรุนแรงจากหลอดเลอื ดหวั ใจตบี ตนั ที่มคี วามจำ� เปน็ ตอ้ งไดร้ ับยาละลายลม่ิ เลอื ด หรือผปู้ ว่ ย ที่มอี าการทางสมองจากหลอดเลอื ดสมองตบี ตนั สามารถโทรแจง้ สายดว่ น 1669 เพอื่ นำ� ผปู้ ว่ ยสง่ โรงพยาบาลไดท้ ัน ทว่ งที ตลอด 24 ชวั่ โมง 9 ขอ้ ควรรกู้ อ่ นโทร. 1669 เมอื่ พบเหตเุ จบ็ ปว่ ยฉกุ เฉนิ ใหต้ ง้ั สติ แลว้ โทรศพั ทแ์ จง้ 1669 • ใหข้ อ้ มลู วา่ เกดิ เหตอุ ะไร มผี ปู้ ว่ ยหรือผบู้ าดเจบ็ ลกั ษณะใด • บอกสถานท่ีเกดิ เหตุ เสน้ ทาง จุดเกดิ เหตุใหช้ ดั เจน • บอกเพศ ชว่ งอายุ อาการ จำ� นวนผปู้ ว่ ยหรือผบู้ าดเจบ็ • บอกระดบั ความรสู้ กึ ตวั ของผปู้ ว่ ย • บอกความเสยี่ งที่อาจเกดิ ซำ้� เชน่ อยกู่ ลางถนน รถตดิ แกส๊ ฯลฯ • ช่ือผแู้ จง้ และเบอร์โทรศพั ทท์ ี่ตดิ ตอ่ กลบั ได้ • ชว่ ยเหลอื ผปู้ ว่ ยหรือผบู้ าดเจบ็ เบ้ืองตน้ ตามคำ� แนะนำ� ของเจา้ หนา้ ท่ี • รอทีมกชู้ ีพมารับผปู้ ว่ ยสง่ โรงพยาบาล 6 อาการเจบ็ ปว่ ยฉกุ เฉนิ • หวั ใจหยดุ เตน้ ไมห่ ายใจ ไมต่ อบสนองตอ่ การเรียกหรือการกระตนุ้ ตอ้ งไดร้ ับการกชู้ ีพทันที • การรับรแู้ ละสตเิ ปลยี่ นไป บอกเวลา สถานที่ คนคนุ้ เคย ไมถ่ กู ตอ้ ง • ระบบหายใจมอี าการวิกฤต เชน่ ไมส่ ามารถหายใจไดป้ กติ สำ� ลกั อดุ ทางเดนิ หายใจกบั มอี าการหนา้ เขียวคลำ�้ • ระบบไหลเวยี นเลอื ดวิกฤต ตวั เยน็ และซดี เหงอ่ื แตกทั่วตวั หมดสตชิ ว่ั วบู หรือวบู เมอื่ ลกุ ขน้ึ ยนื • อวยั วะฉกี ขาด เสยี เลอื ดมาก เสยี่ งตอ่ การพกิ าร • อาการอ่ืนๆ ที่มคี วามเสย่ี งตอ่ ชีวิตสงู เชน่ เจบ็ หนา้ อกรุนแรง แขนขาออ่ นแรงทันทีทันใด ชกั เกรง็ ฯลฯ ผเู้ จบ็ ปว่ ยฉกุ เฉนิ ดงั อาการขา้ งตน้ สทิ ธไิ ดร้ บั การรกั ษาฟรี ใน 72 ชวั่ โมงแรก ตามนโยบาย “เจบ็ ปว่ ยฉกุ เฉนิ รกั ษาทกุ ท่ี ดที กุ สทิ ธ”ิ์ สอบถามขอ้ มลู เพมิ่ เตมิ ไดท้ ่ี สถาบนั การแพทยฉ์ กุ เฉนิ แหง่ ชาติ (สพฉ.) โทรศพั ท์ 02-872-1669 หรือเวบ็ ไซต์ www.niems.go.th

66 คู่มอื บทท่ี 6

67 6 แบบสำ� รวจความคดิ เหน็ การใชง้ านชดุ ความรู้“สขุ สมวยั ” ขอ้ มลู ผู้ใชช้ ดุ ความรู้ “สขุ สมวยั ” ช่ือ ....................................................................................................................................................... อายุ ......................................... กจิ กรรมท่ีเขา้ รว่ ม .............................................................................................................................................................................. รายละเอยี ดการสำ� รวจความคดิ เหน็ หลงั ใชง้ านชดุ ความรู้ “สขุ สมวยั ” ขอใหท้ า นตอบคำ� ถามดว้ ยการใสเ่ คร่ืองหมายหนา้ คำ� ตอบท่ีตรงกบั ความคดิ เหน็ ของทา นมากที่สดุ 1. ชุดความรู้ “สขุ สมวยั ” ชว่ ยใหท้ า่ นมกี ำ� ลงั ใจในการดแู ลสขุ ภาพของตนเอง (...........) มาก (...........) ปานกลาง (...........) นอ้ ย 2. ชุดความรู้ “สขุ สมวยั ” ชว่ ยใหท้ า่ นรทู้ ันการเปลย่ี นแปลงทางรา่ งกายของตนเอง (...........) มาก (...........) ปานกลาง (...........) นอ้ ย 3. ชุดความรู้ “สขุ สมวยั ” ชว่ ยใหท้ า่ นเหน็ ความสำ� คญั และเขา้ ใจเรื่องการกนิ และโภชนาการท่ีเหมาะสมกบั วยั (...........) มาก (...........) ปานกลาง (...........) นอ้ ย 4. ชุดความรู้ “สขุ สมวยั ” ชว่ ยใหท้ า่ นมคี วามรแู้ ละแนวทางการออกกำ� ลงั กายอยา่ งงา่ ยท่ีสามารถนำ� ไปปรับใช้ได ้ (...........) มาก (...........) ปานกลาง (...........) นอ้ ย 5. ชุดความรู้ “สขุ สมวยั ”ชว่ ยใหท้ า่ นมแี นวทางการดแู ลสขุ ภาพครอบคลมุ ปญั หาพนื้ ฐานของผสู้ งู อาย ุ (...........) มาก (...........) ปานกลาง (...........) นอ้ ย 6. ชุดความรู้ “สขุ สมวยั ”ชว่ ยใหท้ า่ นเรียนรเู้ ร่ืองการดแู ลตนเองไดง้ า่ ยและสนกุ สนาน (...........) มาก (...........) ปานกลาง (...........) นอ้ ย 7. ทา่ นคดิ วา่ ชุดความรู้ “สขุ สมวยั ” มคี วามสวยงามและนา่ สนใจ (...........) มาก (...........) ปานกลาง (...........) นอ้ ย 8. ทา่ นคดิ วา่ จะนำ� ความรทู้ ี่ ไดร้ ับจากชุดความรู้ “สขุ สมวยั ” ไปปรับใช้ในชีวิตประจำ� วนั ไดม้ ากนอ้ ยเพียงใด (...........) มาก (...........) ปานกลาง (...........) นอ้ ย 9. ทา่ นช่ืนชอบชุดสอื่ หรือเกมใดมากท่ีสดุ ? เพราะเหตุใด ? ................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................ 10. ขอ้ เสนอแนะ ................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................

68 คูม่ ือ รายการสอ่ื และอปุ กรณ์ ชดุ ความรู้ “สขุ สมวยั ” หน่วยการเรียนรู้ รายการส่ือ รายละเอยี ดอุปกรณ์ จำ� นวน - กระเปา๋ ล้อลากบรรจุส่ือ 1 ใบ - กระเปา๋ ใส่อุปกรณ์สือ่ ความรู้ - แผ่นวีดิทัศนแ์ นะนำ� วิธีการใช้ พรอ้ มกลอ่ งบรรจุ 1 ชุด วดี ิทัศน์ แนะนำ� วิธกี ารใช้ ชุดคมู่ อื คูม่ ือแนะน�ำการใชส้ อื่ สขุ สมวยั - ค่มู อื แนะนำ� การใชส้ ่ือสุขสมวยั 1 เลม่ ชุดสขุ สมวัย คมู่ ือสุขสมวัย ส�ำหรับการดูแล - หนังสือคมู่ อื ส่งเสริมความรู้การดแู ลผู้สงู อายุ 1 เลม่ ผสู้ งู อายุใหม้ ีสุขภาพดี - แผน่ พับสง่ เสริมความรู้ ฯ จ�ำนวน 20 เรื่อง 20 แผน่ เร่ืองนา่ รู้ สขุ สมวัย - กล่องกระดาษบรรจุแผ่นพับ 1 ชิน้ ขอ้ มูลสำ� หรับการเตรียมตัว และดูแลสขุ ภาพสงู วัยได้อยา่ ง เป็นสขุ วดี ิทัศน์ เรื่อง พลงั สขุ ไมร่ ู้โรย - แผน่ วีดทิ ัศน์ เรื่อง พลงั สขุ ไมร่ ู้โรย พรอ้ มกลอ่ งบรรจุ 1 ชุด กลอ่ งพลาสตกิ ใส่ชุดสขุ สมวยั - กลอ่ งพลาสติกใส่อปุ กรณ์ แผ่นพับ แผ่นซีดี 1 กล่อง กลอ่ งใสอ่ ุปกรณช์ ุดบริหารสมอง 1 กลอ่ ง 2 ชุด - แผ่นเกม จ�ำได้ไหมวางไวแ้ ถวน้ี 2 ชุด 2 ถุง เกม...จำ� ได้ไหมวางไว้แถวนี้ - เหรียญอปุ กรณ์ในชีวิตประจ�ำวัน 16 ชิน้ /ชุด 2 ชุด 2 กลอ่ ง - ถุงผ้าดิบเก็บเหรียญอปุ กรณ์ 1 เลม่ 1 ใบ ชุดบริหารสมอง - การด์ ตวั เลข จำ� นวน 34 แผ่น 4 ชิน้ 1 ใบ ชุดโภชนาการ เกม...แค่นพ้ี ่ีตอบได้ - กลอ่ งใสใส่การ์ดตัวเลข 1 ชุด ชุดออกกำ� ลังกาย และ เกม...ตัวเลขพาเพลิน - คูม่ อื แนะน�ำการใช้งานการ์ดตวั เลข ชุดบริหารสมอง 112 ช้นิ 30 ชิน้ - กลอ่ งใส่ ชุดเกมการด์ ตวั เลข 1 ใบ 3 แผ่น เกม...เธอจ๋า ฉันจะไปหาเธอ - แผน่ เกม เธอจ๋า ฉันจะไปหาเธอ กล่องใส่อุปกรณ์ชุดโภชนาการ - สือ่ ความรแู้ ผน่ พลกิ “กินอยา่ งไรให้สุขสมวยั ” บอร์ดเกมโภชนาการ - แผ่นการ์ดเมนอู าหาร - แผน่ การ์ดอาหารเสริม ถงุ ผา้ ใสอ่ ปุ กรณช์ ุดเกมออกก�ำลังกาย แผ่นตาราง 9 ชอ่ ง - แผน่ เกมตาราง 9 ช่อง

69 หน่วยการเรียนรู้ รายการส่อื รายละเอียดอปุ กรณ์ จำ� นวน ชุดออกก�ำลังกาย ถุงผ้าใส่แผ่นตาราง 9 ช่อง 1 ใบ แผ่นตาราง 9 ช่อง - แผน่ ผ้าไวนลิ เกมตาราง 9 ช่อง 2 ผืน คู่มือแนะนำ� การใชง้ านชุด ออกกำ� ลังกายด้วย - ค่มู อื แนะนำ� การใช้งานตาราง 9 ชอ่ ง 1 เลม่ ตาราง 9 ช่อง กล่องใส่อุปกรณช์ ุดเกมบิงโก - แผน่ เกมบิงโก 1 กล่อง - การ์ดตัวเลขและคำ� ถาม 3 ชุดๆ ละ 18 แผน่ 30 แผน่ ชุดเกมบิงโก เกมบิงโก - กลอ่ งใสใสก่ าร์ดตัวเลขและคำ� ถาม 54 แผ่น - คมู่ อื แนะน�ำการใชง้ านบิงโกสขุ สมวยั 1 กล่อง - กล่องใสก่ ารด์ ตวั เลขพรอ้ มโจทย์ 1 แผน่ - เหรียญเล่นเกม 1 ใบ - ถุงผ้าดิบใสเ่ หรียญเล่นเกม 120 ชนิ้ 1 ถงุ

70 คมู่ ือ เรียบเรียงขอ้ มลู จาก • หนังสอื Live Well Together : ดูแลผู้สงู อายุสรา้ งสขุ ในครอบครัว โดยสำ� นักพมิ พ์ SOOK Publishing • หนังสอื Aging Happily พรอ้ มสุขก่อนเกษยี ณ โดยสำ� นักพิมพ์ SOOK Publishing • หนังสือคูม่ ือการอบรมการดแู ลสขุ ภาพผูส้ ูงอายุ 32 ช่วั โมง โดยงานผสู้ ูงอายุ กลมุ่ งานพัฒนาส่งเสริมสุขภาพ และอนามัยสง่ิ แวดล้อมแบบครบวงจร ศนู ย์อนามัยท่ี 2 กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข • หนงั สอื การออกกำ� ลงั กายในผู้สงู อายุ ศูนย์อนามยั ท่ี 6 กรมอนามัย • การออกก�ำลังกายในผู้สงู อายุ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสขุ • หนงั สือคมู่ อื บริโภคอาหารส�ำหรับผ้สู งู อายุ โดยศนู ยอ์ นามยั ท่ี 2 สระบุรี กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสุข • หนงั สอื การดแู ลตนเองดา้ นโภชนาการสำ� หรบั ผสู้ งู อายุ โดยกองโภชนาการ กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสขุ

70 คมู่ ือ เรียบเรียงขอ้ มลู จาก • หนังสอื Live Well Together : ดูแลผู้สงู อายุสรา้ งสขุ ในครอบครัว โดยสำ� นักพมิ พ์ SOOK Publishing • หนังสอื Aging Happily พรอ้ มสุขก่อนเกษยี ณ โดยสำ� นักพิมพ์ SOOK Publishing • หนังสือคูม่ ือการอบรมการดแู ลสขุ ภาพผูส้ ูงอายุ 32 ช่วั โมง โดยงานผสู้ ูงอายุ กลมุ่ งานพัฒนาส่งเสริมสุขภาพ และอนามัยสง่ิ แวดล้อมแบบครบวงจร ศนู ย์อนามัยท่ี 2 กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข • หนงั สอื การออกกำ� ลงั กายในผู้สงู อายุ ศูนย์อนามยั ท่ี 6 กรมอนามัย • การออกก�ำลังกายในผู้สงู อายุ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสขุ • หนงั สือคมู่ อื บริโภคอาหารส�ำหรับผ้สู งู อายุ โดยศนู ยอ์ นามยั ท่ี 2 สระบุรี กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสุข • หนงั สอื การดแู ลตนเองดา้ นโภชนาการสำ� หรบั ผสู้ งู อายุ โดยกองโภชนาการ กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสขุ

2 ค่มู อื “สขุ สมวัย”