ธ.ค.62 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.ท่าผา อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี

ทำเนียบภูมปิ ัญญำท้องถิ่น ตำบลท่ำผำ อำเภอบ้ำนโปง่ จังหวดั รำชบรุ ี ประจำเดอื น ธนั วำคม ๒๕๖๒ กศน.ตำบลทำ่ ผำ ศนู ย์กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศยั อำเภอบ้ำนโป่ง สำนักงำนส่งเสรมิ กำรศึกษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศยั จังหวัดรำชบรุ ี สำนกั งำนสง่ เสรมิ กำรศึกษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศยั สำนักงำนปลัดกระทรวงศกึ ษำธกิ ำร กระทรวงศึกษำธิกำร

คำนำ ดว้ ย กศน.ตำบลทำ่ ผำ ได้ดำเนินกำรจดั ทำ รวบรวมข้อมลู ภูมิปัญญำท้องถิน่ เพือ่ เพมิ่ พูนควำมรู้ และทักษะในกำรดำเนนิ ชวี ติ แบบพอเพียงให้กบั ประชำชนในพืน้ ท่ี ตำบลทำ่ ผำ ซึ่งสำมำรถเรียนรู้ได้ด้วย ตนเองและรบั กำรถำ่ ยทอดควำมรจู้ ำกผอู้ ่นื กำรนำภูมปิ ญั ญำมำเผยแพรเ่ พื่อให้ประชำชนในพ้นื ท่ีได้นำไปใช้ และเรียนรูเ้ พ่ือเพิม่ อำชพี และประสบกำรณ์ใหก้ ับตนเองและครอบครัว ใหม้ ีกำรเจรญิ เติบโตอยำ่ งต่อเนอื่ ง และเก้ือกูลในกำรผลติ ซึง่ กันและกัน โดยกำรใช้ทรัพยำกรท่ีมอี ย่ใู หเ้ กดิ ประโยชน์และไม่ก่อใหเ้ กดิ สำรพิษ เชน่ ดิน นำ้ แสงแดด อย่ำงเหมำะสม เกิดประโยชน์สูงสุดมีควำมสมดลุ ขอสภำพแวดล้อม และเกดิ ผลในกำร เพมิ่ พูนควำมอดุ มสมบูรณข์ องทรัพยำกรธรรมชำติ กศน.ตำบลท่ำผำได้จัดทำรูปเลม่ ขอ้ มลู ขอ้ มลู ภูมิปญั ญำท้องถน่ิ เพ่ือให้ผทู้ สี่ นใจ ไดน้ ำไปใช้ประโยชน์ อย่ำงคุ้มค่ำ และหวงั ว่ำจะสำมำรถเพ่ิมพูนควำมร้แู ละทักษะในกำรดำเนนิ ชวี ติ แบบพอเพียงให้กับประชำชน สำมำรถนำไปปรับใชใ้ นกำรดำเนนิ ชีวติ ได้ กศน.ตำบลทำ่ ผำ ธนั วำคม 256๒

สำรบญั หนำ้ คำนำ ๑ สำรบญั ๕ กศน.ตำบลทำ่ ผำ ๙ คลงั ภมู ิปัญญำไรน่ อ้ งม้นิ ต์ เกษตรอนิ ทรีย์ คลงั ภูมปิ ญั ญำไร่เกษตรอนิ ทรีย์ คลงั ภมู ิปัญญำไร่นำสวนผสม เกษตรทฤษฎใี หม่ คณะผู้จดั ทำ

แบบบนั ทกึ ชุดข้อมลู คลังปญั ญำ-ภูมปิ ญั ญำทอ้ งถิน่ ตำบลท่ำผำ อำเภอบ้ำนโป่ง จงั หวดั รำชบุรี ช่ือภูมิปัญญำ ไรน่ ้องมน้ิ ต์ เกษตรอนิ ทรยี ์ ข้อมูลพ้นื ฐำน รำยบคุ คล เจ้ำของภมู ิปัญญำท้องถิ่น/บุคคลคลังปญั ญำ ชือ่ นำงสำวมณีกำญจน์ นำมสกุล บญุ ส่ง วันเดือนปีเกดิ 2๔ พฤศจิกำยน ๒๕๓๑ ทอ่ี ยู่ปจั จุบนั (ท่ีสำมำรถติดต่อได้) บำ้ นเลขท่ี ๘/๑ หมู่ที่ ๑๕ ตำบลทำ่ ผำ อำเภอบ้ำนโป่ง จังหวดั รำชบรุ ี รหสั ไปรษณีย์ ๗๐๑๑๐ โทรศัพท์ ๐๙๐-๑๕๖๙๕๐๔ Line ID ๐๙๐-๑๕๖๙๕๐๔ E-mail address: [email protected] Facebook Maneekan Boonsong พิกัดทำงภมู ศิ ำสตร์ ค่ำ X: ๑๓.๘๗๘๔๘๙๖ คำ่ Y: 99.๘๕๐๐๓๗๒ ควำมเป็นมำของภมู ิปัญญำ นำงสำวมณกี ำญจน์ บุญส่ง เปน็ ภูมปิ ัญญำดำ้ นเกษตรกรรม มีควำมถนัดในกำร ทำเกษตรแบบอินทรยี ์ จบกำรศึกษำในระดับปริญญำตรี หำกแต่มีควำมสนใจในเรือ่ งเกษตรกรรมซ่ึงเปน็ ส่งิ ท่ี สำนต่อจำกที่แม่ทำไว้ และตนเองก็มำสำนต่อแต่เปล่ียนมำทำเป็นเกษตรอินทรีย์แบบเต็มร้อยเปอร์เซ็นต์ โดยมีเครือข่ำยผสู้ นับสนนุ ที่ดีอย่ำงทีมงำนคุณสุทน แสนตันเจริญ จำกบริษัท สยำมครำฟท์ จึงทำให้มีควำม พยำยำมและมุ่งม่ัน จนสำมำรถเพ่ิมมูลค่ำให้กับพืชอินทรีย์ในไร่ ซ่ึงตลำดใหญ่ของพืชผักไร่น้องม้ินต์คือ ตลำดเมอื งทองธำนีและตลำดนดั ใหญ่ SCG บำงซอ่ื ทุกวันนีช้ ่ือไรน่ ้องม้ินต์จึงตดิ ตลำดผู้บริโภค จนกลำยเป็น แบรนด์พชื ผกั อนิ ทรยี ไ์ ปแลว้ จดุ เด่นของภมู ปิ ัญญำท้องถิ่น นำงสำวมณกี ำญจน์ เป็นยังสมำร์ท ฟำรเ์ มอร์ รุ่นแรกของ สนง. เกษตร จนได้รับรำงวัลให้ไปศึกษำดูงำนที่ประเทศญ่ีปนุ่ ปัจจุบันไร่น้องม้นิ ตเ์ กษตรอนิ ทรีย์ ตง้ั อยู่ในพ้ืนที่ หมู่ ๑๕ บำ้ นยำงหกั ตำบลท่ำผำ อำเภอบ้ำนโป่ง จงั หวัดรำชบุรี มีพ้ืนทป่ี ระมำณ 2 ไร่ ดำเนินกำรจัดกำรแปลง เปน็ ไรเ่ กษตรอินทรีย์แบบครบวงจร ตั้งแต่กระบวนกำรคดิ วำงแผน คดั พนั ธุ์ เพำะปลกู ดูแลรกั ษำ เกบ็ เกี่ยว จำหนำ่ ย จนกระทง่ั เกิดองค์ควำมร้สู ำมำรถถำ่ ยทอดควำมรู้ในกำรประกอบอำชีพส่ชู ุมชน สำมำรถชว่ ย ลด รำยจ่ำย เพ่ิมรำยได้ สรำ้ งงำน สรำ้ งอำชีพให้กับครอบครวั ชุมชน โดยยดึ แนวทำงหลักปรชั ญำของเศรษฐกิจ พอเพียง คน้ ควำ้ หำควำมรจู้ ำกแหลง่ เรียนรู้และเครอื ข่ำยต่ำงๆ แล้วจึงลงมือปฏิบัติอยำ่ งจรงิ จงั โดยยึดหลกั เศรษฐกจิ พอเพียงในกำรทำงำน วตั ถดุ บิ ท่ีใชป้ ระโยชน์ในผลติ ภณั ฑ์ท่ีเกิดจำกภมู ปิ ญั ญำ ซ่ึงพน้ื ที่อน่ื ไม่มี - ทดี่ นิ ทำกนิ เป็นของตนเองประมำณ 2 ไร่ เมลด็ พันธ์ผุ กั คัดสรรดว้ ยตัวเอง มูลไกจ่ ำกเล้ำไก่ รำยละเอยี ดของภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถน่ิ - จำกกำรทุ่มเททำงำนอย่ำงหนักเป็นระยะเวลำต่อเน่ืองมำเกือบสิบปี บัดนี้นำงสำวมณีกำญจน์ บุญ ส่ง คือภมู ิปัญญำทอ้ งถิ่นดำ้ นเกษตรกรรม มีควำมถนดั ในกำรทำเกษตรแบบอนิ ทรยี ์ ดำเนินกำรจัดกำรแปลง เป็นไรเ่ กษตรอนิ ทรีย์แบบครบวงจร ตั้งแตก่ ระบวนกำรคดิ วำงแผน คัดพนั ธ์ุ เพำะปลูก ดูแลรกั ษำ เกบ็ เกยี่ ว จำหน่ำย จนกระท่ังเกิดองค์ควำมรู้สำมำรถถ่ำยทอดควำมรู้ในกำรประกอบอำชีพสู่ชุมชน สำมำรถช่วย ลด รำยจ่ำย เพิ่มรำยได้ สร้ำงงำน สร้ำงอำชีพให้กับครอบครัวได้ช่วยส่งเสริมอำชีพ ควำมเป็นอยู่ของพ่ีน้อง ประชำชนทด่ี ขี นึ้

๒ รปู แบบและลักษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสัมพันธ์ เผยแพรภ่ ูมิปัญญำทอ้ งถ่นิ ยังไมเ่ คยมกี ำรเผยแพร่/ใช้เฉพำะบุคคล เคยเผยแพร่เฉพำะในชุมชน มกี ำรเผยแพรผ่ ำ่ นสือ่ มวลชนและสอ่ื อ่ืนอย่ำงแพร่หลำย มกี ำรดูงำนจำกบคุ คลภำยนอก จำนวน ............ครัง้ จำนวน............คน มีกำรนำไปใช้ อื่นๆ (ระบ)ุ ลกั ษณะของภูมิปญั ญำท้องถนิ่ กำรพฒั นำต่อยอดภูมิปัญญำให้เปน็ นวตั กรรม คุณค่ำ (มลู ค่ำ) และ ควำมภำคภมู ใิ จ ภมู ิปญั ญำท้องถิ่น/นวตั กรรมทคี่ ิดค้นข้ึนมำใหม่ ภูมิปัญญำท้องถิ่นด้ังเดมิ ไดร้ ับกำรถำ่ ยทอด ภูมปิ ญั ญำทอ้ งถ่ินที่ได้พฒั นำและต่อยอด กำรพัฒนำต่อยอดคือ กำรทำแปลงเกษตรอินทรีย์ โดยยึดตำมแนวทำงหลักปรัชญำของเศรษฐกิจพอเพียง ซึ่งต้องใช้ควำมรู้ควำมสำมำรถที่ถูกต้อง อีกทั้งต้องมีควำมศรัทธำและเช่ือมั่นในศำสตร์ของพระรำชำอย่ำง แท้จริง ว่ำจะสำมำรถนำไปใช้ในกำรดำเนินชีวิต กำรทำมำหำกิน และนำพำครอบครัว ชุมชน ไปสู่ควำม มั่นคงทำงอำหำรและเศรษฐกิจของครอบครัวอย่ำงแท้จริง รวมทั้งต้องมีควำมตั้งใจจริง ทำจริง ไม่ท้อถอย ง่ำยๆต้องใช้ควำมรู้มำวำงแผนและคำนวณงำนทุกข้ันตอน ฯลฯ กำรทำในแต่ละขั้นตอน จะต้องมีควำม ละเอียด รอบคอบ ประหยัด และใช้ทรัพยำกรธรรมชำติอย่ำงคุ้มค่ำมำกท่ีสุด กำรนำทรัพยำกรท่ีมีอยู่มำใช้ ใหม่ก็เปน็ อีกแนวทำงหนึ่งท่ีนำงสำวมณีกำญจน์ นำมำใชอ้ ย่ำงได้ผล เช่น กำรนำอุปกรณ์ในครัวเรือนมำปรับ ใช้ เช่น กำรยกร่องปลูกผักให้สูงพ้นพ้ืนดินเพื่อป้องกันแมลง โดยใช้กระเบ้ืองมุงหลังคำเก่ำมำดัดแปลง กำร นำสังกะสีเก่ำ มำใชท้ ำร้ัวคอกไก่เพื่อป้องกันสัตว์ กำรใช้ไม้ยนื ต้นที่มกี ลิ่น เช่น สะเดำ ยูคำลิปตัส เป็นร้ัวก้ัน ธรรมชำติ เป็นต้น นอกจำกนี้ มณีกำญจน์ยังขยำยองค์ควำมรู้สู่ชุมชนผ่ำนกลุ่มเป้ำหมำยต่ำงๆ เช่น ควำมรู้ ด้ำนกำรทำเกษตรทฤษฎีใหม่ ควำมรู้เรื่องกำรทำเกษตรอินทรีย์ ผ่ำนกลุ่มผู้สนใจเรียน อำทิ กลุ่มผู้เรียน กศน. กำรรวมกลุ่มเรียนรู้ของผู้เรียนกำรศึกษำต่อเน่ือง กศน.ตำบลท่ำผำ กลุ่มเรียนรู้จำกพื้นที่ต่ำงๆท้ังใน และนอกชมุ ชน ฯลฯและทำงกลมุ่ เกษตรอินทรีย์กม็ ีกำรรวมกลุ่มกันจัดตั้งเป็นกลมุ่ เกษตรอินทรีย์ชมุ ชนบ้ำน ยำงหัก ผลิตและจำหน่ำยอำหำรปลอดภัยหลำยๆอย่ำง เชน่ ผักอินทรีย์ ผักปลอดสำรพิษ อุปกรณ์กำรปลูก ผักแบบประหยัดน้ำ กล้วยแปรรูป ฯลฯ ซ่ึงเป็นผลดีต่อชุมชนเป็นอย่ำงมำก เพรำะกำรรวมกลุ่มจะทำให้มี กำลังกำรผลิตที่ต่อเน่อื ง สำมำรถสร้ำงพลงั ในกำรต่อรองกับผู้บริโภคเพ่ือใหเ้ กิดควำมสมดุลทำงตลำด อกี ทั้ง ยงั เป็นกำรสนบั สนนุ ใหช้ ุมชน สังคมเกดิ กำรรวมกลมุ่ กนั ทำวิสำหกจิ ชมุ ชนได้อกี

๓ รปู ภำพเจ้ำของภมู ิปัญญำ นำงสำวมณีกำญจน์ บุญส่ง กบั แปลงผักอนิ ทรีย์ทลี่ งมือเองทุกขนั้ ตอน

๔ รูปภำพภูมิปญั ญำ ออกร้ำนจำหนำ่ ยผักอนิ ทรีย์ ณ ตลำดเมอื งทองธำนอี อกร้ำนจำหนำ่ ยผกั อินทรีย์ ณ ตลำดนดั SCG บำงซอ่ื แปลงผกั อินทรยี ์แบบยกพ้ืนเพื่อป้องกนั ศัตรูพืช แปลงผักอนิ ทรยี ์แบบลงดนิ ที่ ที่ หมู่ ๑๕ บำ้ นยำงหกั หมู่ ๑๕ บำ้ นยำงหัก คอกไก่ไข่อินทรีย์ แปลงผดั สลดั อินทรยี ์ ผักอนิ ทรยี ์ปลอดสำรพษิ พร้อมจำหน่ำย

๕ แบบบนั ทึกชดุ ขอ้ มลู คลังปัญญำ-ภูมปิ ัญญำท้องถิ่น ตำบลทำ่ ผำ อำเภอบำ้ นโปง่ จังหวัดรำชบุรี ช่อื ภูมิปัญญำ ไร่เกษตรอนิ ทรีย์ ข้อมูลพ้ืนฐำน รำยบุคคล เจ้ำของภมู ิปญั ญำทอ้ งถิ่น/บุคคลคลังปัญญำ ชื่อ นำงกง่ิ แก้ว นำมสกุล จนั ทรสกุ รี วนั เดอื นปเี กดิ ๑๙ พฤษภำคม ๒๕๑๑ ทอ่ี ยู่ปัจจบุ นั (ทสี่ ำมำรถติดต่อได้) บ้ำนเลขท่ี ๒๗/๓ หมู่ที่ ๒ ตำบลทำ่ ผำ อำเภอบ้ำนโป่ง จงั หวัดรำชบรุ ี รหสั ไปรษณีย์ ๗๐๑๑๐ โทรศพั ท์ ๐๘๕-๒๖๕๘๖๕๙ Line ID ๐๘๕-๒๖๕๘๖๕๙ Facebook กงิ่ แกว้ จันทรสุกรี พิกดั ทำงภมู ศิ ำสตร์ คำ่ X: 13.8612354 ค่ำ Y: 99.8606289 ควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ นำงกิ่งแก้ว จันทรสุกรี เป็นภูมิปัญญำด้ำนเกษตรกรรม มีควำมถนัดในกำรทำ เกษตรแบบอินทรยี ์ จบกำรศึกษำในระดบั มธั ยมศึกษำปที ่ี ๖ หำกแต่มคี วำมสนใจในเร่ืองเกษตรกรรมซ่ึงเป็น สิ่งทส่ี ำนต่อจำกทีแ่ มท่ ำไว้ และตนเองก็มำทำตอ่ แต่เปล่ียนจำกนำข้ำว มำทำเปน็ เกษตรอินทรียแ์ บบเต็มรอ้ ย เปอร์เซ็นต์ โดยมีเครือข่ำยผู้สนับสนุนท่ีดีอย่ำงทีมงำนคุณสุทน แสนตันเจริญ จำกบริษัท สยำมครำฟท์ จึง ทำให้มีควำมพยำยำมและมุ่งม่ัน จนสำมำรถเพ่ิมมูลค่ำให้กับพืชอินทรีย์ในไร่ ซึ่งตลำดใหญ่ของพืชผักไร่ เกษตรอินทรยี ์น้ี คือ ขำยส่งใหก้ บั พนกั งำนในเครอื บริษทั SCG และกลุ่มเกษตรอินทรีย์ไรน่ ้องมนิ้ ต์ จุดเด่นของภูมิปัญญำท้องถ่ิน นำงกิ่งแก้ว จันทรสุกรี มีควำมถนัดด้ำนกำรผลิตพืชผักปลอด สำรพิษที่สำมำรถจำหน่ำยสร้ำงรำยได้จุนเจือครอบครัวได้ ปัจจุบันไร่เกษตรอินทรีย์ ต้ังอยู่ในพื้นท่ี หมู่ ๒ บ้ำนไร่กลว้ ย ตำบลท่ำผำ อำเภอบ้ำนโป่ง จังหวัดรำชบุรี มีพื้นท่ีประมำณ ๓ ไร่ ดำเนินกำรจดั กำรแปลงเป็น ไร่เกษตรอินทรีย์แบบครบวงจร ตั้งแต่กระบวนกำรคิด วำงแผน คัดพันธ์ุ เพำะปลูก ดูแลรักษำ เก็บเก่ียว จำหน่ำย จนกระทั่งเกิดองค์ควำมรู้สำมำรถถ่ำยทอดควำมรู้ในกำรประกอบอำชีพสู่ชุมชน สำมำรถช่วย ลด รำยจำ่ ย เพิ่มรำยได้ สร้ำงงำน สร้ำงอำชีพให้กับครอบครัว ชุมชน โดยยดึ แนวทำงหลักปรัชญำของเศรษฐกิจ พอเพยี ง คน้ ควำ้ หำควำมรจู้ ำกแหล่งเรียนรู้และเครือข่ำยต่ำงๆ แลว้ จึงลงมือปฏิบตั ิอย่ำงจริงจัง โดยยดึ หลัก เศรษฐกจิ พอเพียงในกำรทำงำน วัตถุดิบท่ใี ชป้ ระโยชน์ในผลิตภัณฑท์ ีเ่ กดิ จำกภูมปิ ัญญำ ซ่งึ พื้นทอี่ ื่นไม่มี - ท่ีดินทำกนิ เป็นของตนเองประมำณ 2 ไร่ เมลด็ พนั ธุ์ผกั คัดสรรดว้ ยตัวเอง มลู ไกจ่ ำกเลำ้ ไก่ รำยละเอยี ดของภูมิปัญญำท้องถนิ่ - จำกกำรท่มุ เททำงำนอยำ่ งหนกั เป็นระยะเวลำตอ่ เน่ืองมำ ๒๕ ปี บดั นน้ี ำงก่ิงแก้ว จนั ทรสุกรี คอื ภูมปิ ัญญำท้องถน่ิ ดำ้ นเกษตรกรรม มีควำมถนัดในกำรทำเกษตรแบบอินทรีย์ ดำเนินกำรจัดกำรแปลงเปน็ ไร่ เกษตรอินทรียแ์ บบครบวงจร ตัง้ แตก่ ระบวนกำรคิด วำงแผน คดั พนั ธ์ุ เพำะปลูก ดูแลรักษำ เกบ็ เก่ยี ว จำหนำ่ ย จนกระท่งั เกิดองค์ควำมรูส้ ำมำรถถ่ำยทอดควำมรู้ในกำรประกอบอำชีพส่ชู ุมชน สำมำรถช่วย ลด รำยจำ่ ย เพ่ิมรำยได้ สรำ้ งงำน สร้ำงอำชพี ให้กับครอบครวั ไดช้ ว่ ยสง่ เสรมิ อำชีพ ควำมเป็นอยู่ของพน่ี ้อง ประชำชนที่ดขี ้นึ

๖ รูปแบบและลักษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสมั พนั ธ์ เผยแพรภ่ ูมิปัญญำทอ้ งถิน่ ยงั ไมเ่ คยมีกำรเผยแพร/่ ใช้เฉพำะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชมุ ชน มีกำรเผยแพร่ผ่ำนสอ่ื มวลชนและส่อื อ่ืนอย่ำงแพร่หลำย มีกำรดงู ำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน ............คร้งั จำนวน............คน มกี ำรนำไปใช้ อืน่ ๆ (ระบุ) ลกั ษณะของภูมิปญั ญำท้องถ่นิ กำรพฒั นำต่อยอดภูมปิ ัญญำใหเ้ ปน็ นวตั กรรม คณุ ค่ำ (มลู คำ่ ) และ ควำมภำคภมู ิใจ ภมู ปิ ญั ญำท้องถน่ิ /นวัตกรรมทค่ี ิดค้นขึ้นมำใหม่ ภูมปิ ัญญำทอ้ งถิ่นดั้งเดิมได้รับกำรถ่ำยทอด ภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถิ่นท่ีได้พฒั นำและต่อยอด กำรพัฒนำต่อยอดคือ กำรทำแปลงเกษตรอินทรีย์ โดยยึดตำมแนวทำงหลักปรัชญำของเศรษฐกิจพอเพียง ซึ่งต้องใช้ควำมรู้ควำมสำมำรถที่ถูกต้อง อีกทั้งต้องมีควำมศรัทธำและเชื่อม่ันในศำสตร์ของพระรำชำอย่ำง แท้จริง ว่ำจะสำมำรถนำไปใช้ในกำรดำเนินชีวิต กำรทำมำหำกิน และนำพำครอบครัว ชุมชน ไปสู่ควำม มั่นคงทำงอำหำรและเศรษฐกิจของครอบครัวอย่ำงแท้จริง รวมท้ังต้องมีควำมต้ังใจจริง ทำจริง ไม่ท้อถอย ง่ำยๆต้องใช้ควำมรู้มำวำงแผนและคำนวณงำนทุกขั้นตอน ฯลฯ กำรทำในแต่ละข้ันตอน จะต้องมีควำม ละเอียด รอบคอบ ประหยัด และใช้ทรัพยำกรธรรมชำติอย่ำงคุ้มค่ำมำกท่ีสุด กำรนำทรัพยำกรที่มีอยู่มำใช้ ใหม่ก็เป็นอีกแนวทำงหนึ่งท่ีนำงกิ่งแก้ว นำมำใช้อย่ำงได้ผล เช่น กำรนำอุปกรณ์ในครัวเรือนมำปรับใช้ เช่น กำรยกร่องปลูกผักให้สูงพ้นพื้นดินเพ่ือป้องกันแมลง โดยใช้กระเบ้ืองมุงหลังคำเก่ำมำดัดแปลง กำรนำโครง เหล็กเต๊นท์มำใช้ทำโรงเรือนผักกำงมุ้ง กำรใช้ไม้ยืนต้นที่มีกล่ิน เช่น สะเดำ ยูคำลิปตัส เป็นรั้วก้ันธรรมชำติ เป็นต้น กำรทำปุ๋ยหมักใช้เอง นอกจำกนี้ นำงกิ่งแก้วยังขยำยองค์ควำมรู้สู่ชุมชนผ่ำนกลุ่มเป้ำหมำยต่ำงๆ เชน่ ควำมรู้ด้ำนกำรทำเกษตรทฤษฎใี หม่ ควำมร้เู รอ่ื งกำรทำเกษตรอนิ ทรยี ์ ผำ่ นกลุ่มผู้สนใจเรียน อำทิ กลุ่ม ผู้เรียน กศน. กำรรวมกลุ่มเรียนรู้ของผู้เรยี นกำรศึกษำต่อเน่ือง กศน.ตำบลท่ำผำ กลุ่มเรียนรู้จำกพ้ืนท่ีต่ำงๆ ท้ังในและนอกชุมชน ฯลฯและทำงกลมุ่ เกษตรอินทรยี ์กม็ ีกำรรวมกลุ่มกนั จัดต้งั เป็นกลมุ่ เกษตรอินทรีย์ชมุ ชน บำ้ นไร่กล้วย ผลิตและจำหน่ำยอำหำรปลอดภัยหลำยๆอยำ่ ง เช่น ผักอนิ ทรีย์ ผกั ปลอดสำรพษิ อุปกรณ์กำร ปลกู ผักแบบประหยดั น้ำ กลว้ ยแปรรูป ฯลฯ ซึง่ เป็นผลดตี ่อชุมชนเปน็ อย่ำงมำก เพรำะกำรรวมกลมุ่ จะทำให้ มีกำลังกำรผลิตที่ต่อเนื่อง สำมำรถสร้ำงพลังในกำรต่อรองกับผู้บริโภคเพื่อให้เกิดควำมสมดุลทำงตลำด อีก ทง้ั ยังเป็นกำรสนับสนนุ ใหช้ ุมชน สังคมเกดิ กำรรวมกลมุ่ กนั ทำวิสำหกิจชมุ ชนได้อีก

๗ รูปภำพเจำ้ ของภมู ิปัญญำ นำงกิ่งแกว้ จนั ทรสกุ รี หน้ำรำ้ นจำหน่ำยสินคำ้ เกษตรอินทรยี ์ของตนเอง ทบี่ ำ้ นไร่กล้วย หมู่ 2

๘ รูปภำพภูมปิ ญั ญำ แปลงผักสลดั อนิ ทรยี ์แบบยกพนื้ เพื่อป้องกันแมลง แปลงผักสลัดแบบคลมุ แปลงดว้ ยมุ้งตำข่ำยเพ่ือ ศัตรพู ชื ที่ หมู่ 2 บำ้ นไร่กล้วย ปอ้ งกนั แมลงศัตรูพชื ที่ หมู่ 2 บำ้ นไรก่ ล้วย แปลงผกั สลดั แบบคลุมแปลงด้วยมุ้งตำขำ่ ย แปลงผักสลัดอินทรียแ์ บบยกพ้นื

๙ แบบบันทกึ ชดุ ข้อมูลคลังปญั ญำ-ภูมิปัญญำทอ้ งถน่ิ ตำบลทำ่ ผำ อำเภอบำ้ นโปง่ จงั หวดั รำชบุรี ชื่อภูมปิ ัญญำ ไรน่ ำสวนผสม เกษตรทฤษฎใี หม่ ขอ้ มูลพ้นื ฐำน รำยบุคคล เจำ้ ของภูมิปญั ญำท้องถน่ิ /บคุ คลคลังปัญญำ ชอ่ื นำยประสงค์ นำมสกุล ทองมูล วันเดือนปีเกดิ ๑๗ ธนั วำคม ๒๕๐๙ ทอี่ ยู่ปจั จุบัน (ท่ีสำมำรถติดตอ่ ได้) บ้ำนเลขที่ ๘๑/๒ หมู่ท่ี ๕ ตำบลท่ำผำ อำเภอบ้ำนโปง่ จงั หวัดรำชบรุ ี รหัสไปรษณีย์ ๗๐๑๑๐ โทรศพั ท์ ๐๘๑-๗๒๘๘๘๑๖ Line ID ๐๘๑-๗๒๘๘๘๑๖ Facebook ประสงค์ ทองมูล พิกัดทำงภูมศิ ำสตร์ ค่ำ X: 13.8581353 คำ่ Y: 99.8708907 ควำมเป็นมำของภมู ิปัญญำ นำยประสงค์ ทองมูล เปน็ ภูมปิ ญั ญำด้ำนเกษตรกรรม มีควำมถนัดในกำรทำ เกษตรแบบไรน่ ำสวนผสม จบกำรศกึ ษำในระดบั มัธยมศกึ ษำตอนปลำยจำก กศน.อำเภอบำ้ นโป่ง หำกแตม่ ี ควำมสนใจในเรอ่ื งเกษตรกรรมซึ่งเปน็ สง่ิ ทีส่ ำนต่อจำกทีพ่ ่อ-แมท่ ำไว้ และตนเองก็มำทำต่อแต่เปลย่ี นจำกนำ ขำ้ ว มำทำเปน็ เกษตรไร่นำสวนผสม โดยมีกำรรวมกลุ่มกนั ทำในหมู่พี่น้อง และเครือญำติ มีตลำดท่แี น่นอน คือ ผลิตส่งให้นอ้ งสำวซงึ่ เป็นแม่คำ้ ผักส่งตลำดพชื ผักนครปฐม เรยี กไดว้ ำ่ เปน็ กำรรวมกลุ่มทำกำรเกษตรแบบ ครัวเรือนอย่ำงแท้จริง มกี ำรวำงแผนจัดกำรระบบน้ำอย่ำงถำวร มเี คร่ืองไมเ้ คร่ืองมือทำงกำรเกษตรครบครัน มกี ำรเปดิ รับและพัฒนำเทคโนโลยใี หม่ๆเข้ำมำปรับใช้อยเู่ สมอ มีกำรส่งต่อผลดั เกษตรกรใหม่ๆร่นุ ต่อร่นุ ท่ี สำคญั มสี ว่ นแบง่ และสำมำรถกำหนดรำคำสินค้ำในตลำดได้ มกี ำรวำงแผนงำนกำรผลิตทชี่ ัดเจน มกี ำรผอ่ ง ถำ่ ยองคค์ วำมรู้และส่วนแบง่ กำรตลำดให้กบั เครือข่ำย จึงทำใหไ้ ร่นำสวนผสมแห่งนี้มคี วำมครบวงจรและ ยัง่ ยนื จนสำมำรถสร้ำงงำน สร้ำงรำยไดใ้ ห้กับเครือขำ่ ยในชมุ ชนหลำยครัวเรือน จุดเด่นของภูมิปัญญำท้องถิ่น นำงประสงค์ ทองมูล มีควำมถนัดด้ำนกำรทำเกษตรไร่นำ สวนผสม และ สำมำรถนำแนวคิดเกษตรทฤษฎีใหม่ขององค์พระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยู่หวั รัชกำลที่ ๙ มำปรับใช้ในพืน้ ที่ได้ อย่ำงลงตัวเหมำะสม สำมำรถผลิตพืชผักปลอดภัยท่ีสำมำรถจำหน่ำยสร้ำงรำยได้จุนเจือครอบครัวได้ ปจั จุบนั ไรน่ ำสวนผสมแห่งนี้ ต้ังอยู่ในพืน้ ท่ี หมู่ ๕ บ้ำนดอนเสลำ ตำบลท่ำผำ อำเภอบ้ำนโป่ง จงั หวัดรำชบรุ ี มีพื้นท่ีประมำณ ๑๕ ไร่ ดำเนินกำรจัดกำรแปลงเป็นไร่นำสวนผสมแบบครบวงจร ต้ังแต่กระบวนกำรคิด วำงแผน คัดพันธ์ุ เพำะปลูก ดูแลรักษำ เก็บเก่ียว จำหน่ำย จนกระท่ังเกิดองค์ควำมรู้สำมำรถถ่ำยทอด ควำมรู้ในกำรประกอบอำชีพสู่ชุมชน สำมำรถช่วย ลดรำยจ่ำย เพิ่มรำยได้ สร้ำงงำน สร้ำงอำชีพให้กับ ครอบครวั ชุมชน โดยยึดแนวทำงหลกั ปรัชญำของเศรษฐกิจพอเพียง คน้ คว้ำหำควำมรู้จำกแหล่งเรยี นรู้และ เครอื ขำ่ ยตำ่ งๆ แลว้ จึงลงมอื ปฏิบตั อิ ยำ่ งจริงจงั โดยยดึ หลกั เศรษฐกิจพอเพยี งในกำรทำงำน วัตถุดบิ ทีใ่ ชป้ ระโยชนใ์ นผลิตภัณฑ์ท่ีเกิดจำกภมู ปิ ัญญำ ซ่งึ พ้นื ท่อี ่ืนไม่มี - ที่ดนิ ทำกนิ เป็นของตนเองประมำณ 2 ไร่ เมล็ดพันธผุ์ ักคัดสรรด้วยตัวเอง มลู ไกจ่ ำกเลำ้ ไก่ รำยละเอยี ดของภูมิปัญญำท้องถ่นิ - จำกกำรทุ่มเททำงำนอยำ่ งหนักเป็นระยะเวลำต่อเน่ืองมำ ๓๐ปี บดั นน้ี ำยประสงค์ ทองมลู คือภูมปิ ญั ญำ ทอ้ งถน่ิ ดำ้ นเกษตรกรรม มคี วำมถนดั ในกำรทำเกษตรแบบไรน่ ำสวนผสม เกษตรทฤษฎีใหม่ ดำเนินกำร จัดกำรแปลงเป็นไร่เกษตรแบบครบวงจร ต้ังแตก่ ระบวนกำรคดิ วำงแผน คัดพันธุ์ เพำะปลกู ดูแลรักษำ เก็บ

๑๐ เกี่ยว จำหนำ่ ย จนกระทัง่ เกดิ องค์ควำมรูส้ ำมำรถถ่ำยทอดควำมรใู้ นกำรประกอบอำชีพส่ชู ุมชน สำมำรถช่วย ลดรำยจ่ำย เพม่ิ รำยได้ สรำ้ งงำน สรำ้ งอำชีพให้กบั ครอบครวั ได้ช่วยสง่ เสรมิ อำชพี ควำมเปน็ อยู่ของพีน่ ้อง ประชำชนทีด่ ีข้นึ รปู แบบและลักษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสัมพนั ธ์ เผยแพรภ่ ูมิปญั ญำทอ้ งถิน่ ยังไม่เคยมกี ำรเผยแพร่/ใช้เฉพำะบุคคล เคยเผยแพร่เฉพำะในชมุ ชน มกี ำรเผยแพร่ผ่ำนส่ือมวลชนและสอื่ อืน่ อย่ำงแพร่หลำย มกี ำรดูงำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน ............ครง้ั จำนวน............คน มีกำรนำไปใช้ อืน่ ๆ (ระบ)ุ ลักษณะของภูมปิ ญั ญำทอ้ งถ่ิน กำรพัฒนำตอ่ ยอดภมู ปิ ัญญำใหเ้ ป็นนวตั กรรม คุณค่ำ (มลู ค่ำ) และ ควำมภำคภมู ใิ จ ภูมปิ ัญญำทอ้ งถนิ่ /นวัตกรรมที่คดิ คน้ ข้นึ มำใหม่ ภมู ิปญั ญำทอ้ งถิ่นด้ังเดิมได้รับกำรถำ่ ยทอด ภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถ่ินที่ไดพ้ ัฒนำและต่อยอด กำรพัฒนำต่อยอดคือ กำรทำแปลงเกษตรผสมผสำนแบบครบวงจร โดยยึดตำมแนวทำงหลักปรัชญำของ เศรษฐกิจพอเพียง ซึ่งต้องใช้ควำมรู้ควำมสำมำรถที่ถูกต้อง อีกทั้งต้องมีควำมศรัทธำและเชื่อมั่นในศำสตร์ ของพระรำชำอย่ำงแท้จริง ว่ำจะสำมำรถนำไปใช้ในกำรดำเนินชีวิต กำรทำมำหำกิน และนำพำครอบครัว ชมุ ชน ไปส่คู วำมมั่นคงทำงอำหำรและเศรษฐกิจของครอบครัวอย่ำงแทจ้ ริง รวมทั้งต้องมีควำมตั้งใจจริง ทำ จริง ไม่ท้อถอยง่ำยๆต้องใช้ควำมรู้มำวำงแผนและคำนวณงำนทุกข้ันตอน ฯลฯ กำรทำในแต่ละขั้นตอน จะต้องมีควำมละเอียด รอบคอบ ประหยัด และใช้ทรัพยำกรธรรมชำติอย่ำงคุ้มค่ำมำกที่สุด กำรนำ ทรัพยำกรท่ีมีอยู่มำใช้ใหม่ก็เป็นอีกแนวทำงหน่ึงที่นำยประสงค์ นำมำใช้อย่ำงได้ผล เช่น กำรนำอุปกรณ์ใน ครัวเรือนมำปรับใช้ อำทิ กำรนำท่อน้ำพลำสติก (pvc) มำทำท่อน้ำแรงดันสูง หรือ airway กำรเลือกปลูก ผักที่มีกลิ่นฉุน เช่น กุ้ยช่ำย ช่วยลดกำรใช้ยำในแปลงผัก กำรสร้ำงระบบน้ำ ทั้งบ่อบำดำล ร่องน้ำ บ่อปลำ เพื่อกำรมีนำใช้ที่ย่ังยืน กำรใชไ้ ม้ยืนต้นที่มีกลิ่น เช่น สะเดำ ยูคำลปิ ตัส เป็นรว้ั ก้ันธรรมชำติ เปน็ ต้น กำรทำ ปุ๋ยหมักใช้เอง กำรมีอุปกรณ์ เคร่ืองมือเป็นของตนเอง เช่นรถไถ รถแบ็คโฮ ช่วยลดทุนด้ำนกำรเตรียมดิน นอกจำกน้ี นำยประสงค์ยังขยำยองค์ควำมรู้สู่ชุมชนผ่ำนกลุ่มเป้ำหมำยต่ำงๆ เช่น ควำมรู้ด้ำนกำรทำเกษตร ทฤษฎีใหม่ ควำมรู้เรื่องกำรทำเกษตรอินทรีย์ ผ่ำนกลุ่มผู้สนใจเรียน อำทิ กลุ่มผู้เรียน กศน. กำรรวมกลุ่ม เรียนรู้ของผู้เรียนกำรศึกษำต่อเน่ือง กศน.ตำบลท่ำผำ กลุ่มเรียนรู้จำกพ้ืนท่ีต่ำงๆท้ังในและนอกชุมชน ฯลฯ และทำงกลุ่มเกษตรบ้ำนดอนเสลำ ก็มีกำรรวมกลุ่มกันจัดต้ังเป็นกลุ่มเกษตรรำยย่อยชุมชนบ้ำนดอนเสลำ ผลิตและจำหน่ำยอำหำรปลอดภัยหลำยๆอย่ำง เช่น ผักอินทรีย์ ผักปลอดสำรพิษ อุปกรณ์กำรปลูกผักแบบ ประหยัดน้ำ กล้วยแปรรูป ฯลฯ ซึ่งเป็นผลดีต่อชุมชนเป็นอย่ำงมำก เพรำะกำรรวมกลุ่มจะทำให้มีกำลังกำร ผลิตที่ต่อเน่ือง สำมำรถสร้ำงพลังในกำรต่อรองกับผู้บริโภคเพ่ือให้เกิดควำมสมดุลทำงตลำด อีกทั้งยังเป็น กำรสนบั สนนุ ให้ชุมชน สงั คมเกดิ กำรรวมกลุม่ กันทำวิสำหกิจชุมชนได้อีก

๑๑ รปู ภำพเจ้ำของภูมิปัญญำ นำยประสงค์ ทองมลู กับซ้มุ ฟักเขียว บวบ มะระ ท่ีบำ้ นดอนเสลำ หมู่ ๕

๑๒ รปู ภำพภมู ปิ ญั ญำ กำรคลมุ แปลงผักดว้ ยฟำงเพือ่ ลดกำรคำยควำมช้นื กำรจัดสรรที่ดนิ ทำกนิ ในแปลงเกษตรผสมผสำน กำรจดั กำรระบบนำ้ ในแปลงเกษตรฯโดยใชเ้ ทคโนโลยีและนวตั กรรมใหมๆ่ เช่น ท่อดันน้ำระบบแอรเ์ วย์ ตอ้ นรับคณะศกึ ษำดงู ำนจำกบ้ำนหว้ ยขวำง หมู่ 11 ในกิจกรรมพัฒนำสังคมและชุมชน หลกั สตู รกำรทำไรน่ ำ สวนผสม ของ กศน.ตำบลท่ำผำ

๑๓ ท่ปี รกึ ษำ คณะผู้จดั ทำ นำยสัจจำ จันทรวิเชยี ร ผอู้ ำนวยกำร กศน.อำเภอบ้ำนโป่ง นำยไพโรจน์ ขนุ ทอง ครูชำนำญกำรพิเศษ ร่ำง/เรยี บเรยี งและจัดพิมพ์ ครู กศน.ตำบลทำ่ ผำ นำยธำนินทร์ เสยี มศกั ดิ์