พ.ย.62 ภูมิปัญญาท้องถิ่นกรับ ต.บ้านโป่ง อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี

ทาเนียบภูมปิ ัญญาทอ้ งถ่ิน ตาบลบา้ นโป่ง อาเภอบา้ นโปง่ จงั หวดั ราชบุรี ประจาเดอื น พฤศจกิ ายน 2562 กศน.ตาบลบา้ นโป่ง ศนู ย์การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยอาเภอบา้ นโปง่ สานักงานสง่ เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยจงั หวัดราชบุรี สานกั งานส่งเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย สานักงานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศกึ ษาธิการ

คานา ด้วย กศน.ตาบลบ้านโป่ง ได้ดาเนินการจัดทาภูมิปัญญาในท้องถิ่น ให้กับประชาชนในพื้นท่ี ตาบลบ้านโป่ง เพื่อเพ่ิมพูนความรู้และทักษะในการดาเนินชีวิตแบบพอเพียง สามารถเรียนรู้และฝึกฝน ได้ทั้ง จากการศึกษาดว้ ยตนเอง และได้รับการถ่ายทอดจากผู้อื่น การนาภูมิปัญญามาเผยแพร่เพ่ือให้ประชาชนในพื้นท่ี ได้นาไปใช้และเรียนรู้เพ่ือเพ่ิมอาชีพ และประสบการณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้มีการเจริญเติบโตอย่าง ต่อเนื่องและเก้ือกูลในการผลิตซึ่งกันและกัน โดยการใช้ทรัพยากรท่ีมีอยู่ให้เกิดประโยชน์และไม่มีสารพิษ เช่น ดนิ นา้ แสงแดดอย่างเหมาะสม เกิดประโยชน์สูงสดุ มคี วามสมดุล ของสภาพแวดล้อมอย่างต่อเน่ือง และเกิดผล ในการเพ่ิมพูนความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติด้วย กศน.ตาบลบ้านโป่ง หวังว่าเอกสารเล่มน้ีคงมี ประโยชน์ต่อผู้อา่ นและผู้ปฏิบัติงานตอ่ ไป กศน.ตาบลบา้ นโป่ง พฤศจกิ ายน 2562

สารบญั หนา้ คานา 1 สารบญั 5 กศน.ตาบลบ้านโปง่ 9 - ภมู ิปญั ญา ตะกร้าเมคาเม่ : คณุ บญุ ธิดา ศรีจนั ทร์ - ภมู ิปญั ญา ปลาหมกึ ทุบทรงเคร่ือง : คณุ วงเดือน จนั ลา - ภูมปิ ญั ญา ขา้ วเหนียวปิ้งสูตรคณุ ยาย : คณุ ธงชัย จงสถาพรพนั ธุ์ คณะผจู้ ดั ทา

แบบบนั ทึกชดุ ข้อมลู คลังปัญญา-ภมู ิปัญญาทอ้ งถ่นิ ตาบล บ้านโปง่ อาเภอ บ้านโป่ง จังหวดั ราชบุรี ช่อื ภมู ิปัญญา ตะกรา้ มดั เมคาเม่ ช่อื นางสาวบญุ ธิดา นามสกลุ ศรีจนั ทร์ วนั เดอื นปเี กดิ 18 สิงหาคม 2509 ที่อยู่ปัจจุบัน (ทสี่ ามารถติดตอ่ ได)้ : บ้านเลขที่ 117 ถนน คา่ ยหลวง ตาบล บา้ นโปง่ อาเภอ บา้ นโป่ง จังหวัด ราชบุรี รหสั ไปรษณีย์ 70110 โทรศัพท์ : 0922589581 Facebook : ล้าน 8 แฮนเมด พกิ ัดทางภมู ศิ าสตร์ : คา่ X: 13.815873 ค่า Y : 99.8654181 ความเปน็ มาของภูมิปญั ญา คุณบุญธิดา ศรีจันทร์ ได้เริ่มทาตะกร้ามัดเมคาเม่ 8 ปีกว่าแล้ว เหตุผลในการทาคือเป็นคนท่ีชอบ ทางานฝมี ือแทบจะทุกอยา่ ง ชอบทาและชอบใช้เวลาวา่ งให้เปน็ ประโยชน์พอทาไปเร่ือยๆก็มีชิ้นงานมากข้ึนก็เร่ิม จาหนา่ ย โดยการขายให้เพือ่ นๆบา้ ง คนร้จู ักบ้าง จากปากต่อปาก กลายมาเป็นอาชีพเสริมในปจั จุบัน แล้วรายได้ ต่อเดือน จะข้ึนอยู่กับ ออร์เดอร์ท่ีลูกค้าสั่ง ขั้นต่าจะอยู่ที่ 6 พันบ้านข้ึนไป ระยะเวลาในการทาชิ้นงานแต่ละ ชน้ิ งานจะใชเ้ วลาต่างกนั ข้ึนอยู่กับชิ้นงานมันเล็กหรือใหญ่ ยากหรือง่าย ถ้าชิ้นงานมันเล็ก ก็จะอยู่ราวๆ 1-2 วัน ถ้าใหญ่และยาก มีวิธีทาที่ซับซ้อนมากขึ้น ก็ประมาณ 2 อาทิตย์ เรื่องของต้นทุน สินค้าทามากจากวัสดุที่เป็น เชือกรม่ จดุ เด่นของภมู ิปัญญา - เป็นวิทยากรถ่ายทอดความรู้ วตั ถุดิบที่ใช้ประโยชนใ์ นผลติ ภัณฑท์ ่เี กดิ จากภูมปิ ัญญา ซง่ึ พื้นทีอ่ ่นื ไมม่ ี - ไหมเชือกร่ม - โครงโครเมียม รายละเอยี ดของภูมิปญั ญาทอ้ งถน่ิ - รูปแบบในการถา่ ยทอดความรู้ ดา้ นการศึกษาดูงาน ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝึกปฏิบัติ ในพ้ืนที่จริง ประโยชน์ทไ่ี ด้จากภูมปิ ญั ญาคือสามารถนาไปปฏิบัตจิ รงิ ได้ รูปแบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพรภ่ มู ปิ ัญญาทอ้ งถ่นิ √ ยงั ไม่เคยมีการเผยแพร่/ใชเ้ ฉพาะบคุ คล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน มกี ารเผยแพรผ่ ่านส่อื มวลชนและส่ืออน่ื อย่างแพร่หลาย มีการดูงานจากบคุ คลภายนอก จานวน .......คร้งั จานวน............คน มีการนาไปใช้ อ่ืนๆ (ระบุ)

2 ลักษณะของภูมปิ ัญญาทอ้ งถน่ิ การพฒั นาต่อยอดภมู ิปญั ญาให้เปน็ นวัตกรรม คุณคา่ (มลู ค่า) และความภาคภูมิใจ ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถ่ิน/นวตั กรรมท่ีคิดค้นขึ้นมาใหม่ ภมู ิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ดงั้ เดมิ ไดร้ บั การถา่ ยทอดมาจาก √ ภูมิปัญญาทอ้ งถนิ่ ทไี่ ด้พัฒนาและต่อยอด การพฒั นาต่อยอดคอื การทาตะกร้ามัดเมคาเม่ นั้นเป็นงานฝีมืออย่างหน่ึง การทาในแต่ละข้ันตอน จะต้องมีความละเอยี ดมาก จะมาทาลวก ๆ ไมไ่ ดเ้ พราะเป็นงานฝีมือถ้าทาขายจะสร้างกาไรได้มา ทั้งน้ีต้องข้ึนอยู่ กบั รปู ทรง ขนาด ลวดลายของตะกรา้ ซ่งึ เป็นองค์ประกอบในการทาตะกร้ามัดเมคาเม่ ถ้ารูปทรงและขนาดของ ตะกร้าใหญ่และมัดเชือกเมคาเม่ที่มีลวดลายสวยงาม มูลค่าของตะกร้าใบนั้นก็จะสูงไปด้วย จึงเป็นอาชีพที่สร้าง รายไดส้ ูงอีกอาชพี หนง่ึ นอกจากจะทาขายเป็นเป็นอาชีพแล้ว อีกทางหน่ึงนอกจากทาขายแล้วท่ีจะทาให้มีรายได้ อีกทางคือ การเปิดสอนทามัดตะกร้าเมคาเม่น่ันเอง อาจจะเร่ิมสอนจากคนใกล้ตัว เช่น เพื่อน ญาติๆ แล้วถ้า เพื่อนหรือญาติๆ สนในสนับสนุนก็อาจจะบอกต่อคนอื่น ทาให้มีผู้คนสนใจจะมาเรียนเป็นวิทยากรให้ กศน.การ เพม่ิ รายได้อีกทางหนึ่ง อย่างไรกด็ ถี ้าเรามีความรู้ความสามารถน้ีใช้ให้เกิดประโยชน์ ในการทาตะกร้ามัดเมคาเม่ เราสามารถทาตะกรา้ มัดเมคาเม่ไว้ใช้เองก็ได้ ไม่จาเป็นต้องทาขายอย่างเดียว เราสามารถทาตะกร้ามัดเมคาเม่ ไวใ้ ชเ้ องมากทีส่ ุดตามแตท่ ี่เราต้องการ เราสามารถทาตะกรา้ มัดเมคาเมไ่ ด้เองหลายทรง หลายใบ หลายลวดลาย ไม่ต้องเสียเงินทองไปซื้อที่พอใช้ไปได้ไปนานก็เบ่ือหรือชารุด เราสามารถนาเอาความรู้ความสามารถของเรา ในทางนี้มาใช้ให้เกิดประโยชน์ การทาตะกร้ามัดเมคาเม่ยังเป็นการใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์อีกด้วย ดีกว่า เอาเวลาไปทาอะไรไรส้ าระ เช่น เลม่ เกมส์ จะว่าไปแล้วน้ัน ก็เปน็ กิจกรรมที่ช่วยฝึกสมาธิอีกด้วย เพราะเวลาที่ทา เราจะต้องมีสมาธิ มีความอดทน ต้องใจเย็น ในการทาเพราะถ้าเราไม่มีสมาธิในการมัดช้ินงานแล้ว อาจจะทา ให้เกิดความผิดพลาดได้ เป็นเหตุให้ต้องมาเสียเวลาแก้ไขช้ินงานต้องมีสมาธิ ความอดทน และต้องใจเย็นๆ เพราะในการทาช้ินงานแตล่ ะชน้ิ นั้นอาจจะตอ้ งใชร้ ะยะเวลาในการทามากกว่าปกติแล้วแต่ชิ้นงาน ถ้าขาดความ อดทน ใจร้อน ช้ินงานก็จะออกมาไม่ดี ไม่สวยงาม งานไม่ละเอียดปราณีตเท่าท่ีควร ก็เหมือนที่เราจะทา อะไรสกั อยา่ งก็ตอ้ งพยายาม อดทน และทาส่งิ ๆนน้ั อย่างเต็มที่

3 รปู ภาพเจา้ ของภูมปิ ัญญา นางสาวบุญธดิ า ศรจี ันทร์ ( เจ้าของภมู ปิ ัญญามดั ตะกร้าเมคาเม่ )

4 รูปภาพภูมิปญั ญา รปู โครงตะกรา้ เชือกร่มยห่ี อ้ สวอน วทิ ยากรสอนหลกั สูตรตะกรา้ มัดเมคาเม่ ตะกรา้ มัดเมคาเม่เชือกรม่

5 แบบบนั ทกึ ชดุ ขอ้ มูลคลงั ปญั ญา-ภมู ปิ ญั ญาท้องถิ่น ตาบล บ้านโป่ง อาเภอ บ้านโป่ง จงั หวดั ราชบรุ ี ชื่อภมู ปิ ัญญา ปลาหมึกทุบทรงเครือ่ ง ช่อื นางวงเดอื น นามสกลุ จนั ลา วนั เดือนปเี กิด 26 ตลุ าคม 2517 ทอ่ี ยู่ปัจจุบนั (ทสี่ ามารถตดิ ต่อได้) บ้านเลขที่ 183 ถนน แสงชูโต ตาบล บ้านโปง่ อาเภอ บ้านโปง่ จังหวัด ราชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70110 โทรศพั ท์ : 062-782924 Line ID : 062-782924 E-mail address : [email protected] Facebook : ปลาหมึกทุบทรงเครอ่ื ง พิกัดทางภูมิศาสตร์ : คา่ X: 13.81459 ค่า Y: 99.87297 ความเป็นมาของบคุ คลคลงั ปัญญา ความภูมิใจในตัวตน ปลาหมึกทุบทรงเครื่องสูตรโบราณหน้าหอนาฬิกา อาเภอบ้านโป่ง (ไม่มีสาขา) เปน็ รา้ นเก่าแก่ดั้งเดมิ ทีเ่ ปดิ มากวา่ 70 ปเี ป็นร้านที่เกดิ จากความคิดการลองผิดลองถกู ของแม่และป้าผสมร่วมกัน จึงเกิดเปน็ รสชาตเิ ฉพาะตวั ของร้านเรา สง่ ต่อรนุ่ สู่รุน่ ทางรา้ นจะรักษารสชาติความอรอ่ ย ความสะอาดแบบด่ัง เดิมไว้ตลอดไป จุดเด่นของภมู ปิ ัญญาท้องถ่ิน - เป็นวทิ ยากรถ่ายทอดความรู้ - มรี ้านจาหนา่ ยเป็นทีร่ ้จู กั วตั ถุดิบทีใ่ ช้ประโยชน์ในผลติ ภณั ฑ์ทีเ่ กดิ จากภมู ปิ ัญญา ซึง่ พน้ื ทีอ่ ืน่ ไม่มี - ปลาหมกึ - ถ่ัวลสิ ง - พริกชี้ฟา้ รายละเอยี ดของภมู ิปญั ญาท้องถนิ่ - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการศึกษาดูงาน ในพ้ืนที่จริงประโยชน์ที่ได้จากภูมิปัญญาคือ สามารถนาไปปฏิบตั ิจรงิ ได้ รปู แบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พนั ธ์ เผยแพรภ่ ูมปิ ัญญาทอ้ งถ่นิ ยงั ไมเ่ คยมกี ารเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน √ มีการเผยแพร่ผ่านส่ือมวลชนและสอ่ื อนื่ อย่างแพรห่ ลาย มีการดูงานจากบุคคลภายนอก จานวน .......ครั้ง จานวน............คน มกี ารนาไปใช้ อืน่ ๆ (ระบุ)

6 ลักษณะของภูมปิ ญั ญาท้องถ่ิน การพฒั นาต่อยอดภมู ิปญั ญาให้เปน็ นวตั กรรม คณุ คา่ (มลู คา่ ) และ ความภาคภมู ใิ จ ภูมิปญั ญาทอ้ งถ่นิ /นวัตกรรมทค่ี ดิ คน้ ขึน้ มาใหม่ √ ภูมปิ ัญญาทอ้ งถน่ิ ด้ังเดมิ ได้รบั การถา่ ยทอดมาจาก ภมู ปิ ัญญาท้องถน่ิ ทีไ่ ดพ้ ฒั นาและตอ่ ยอด แบบเดมิ คือ ปลาหมึกทบุ ทรงเคร่ืองโบราณ เปน็ อาหารวา่ งท่คี นไมค่ นรู้จักเท่าไร ป ล า ห มึ ก ทุ บ ทรงเคร่ืองสูตรโบราณหน้าหอนาฬิกา อาเภอบ้านโป่ง เป็นร้านที่เก่าแก่เป็นสูตรโบราณ การย่างปลาหมึกจาก เตาถา่ นและพถิ พี ถิ นั ในการทาแต่ละข้ันตอน และเป็นการถ่ายทอดรุน่ สูร่ ุน่ มาจนถึงปจั จบุ นั

7 รูปภาพเจ้าของภูมปิ ัญญา นางวงเดอื น จนั ลา ( เจา้ ของภูมิปญั ญา ปลาหมึกทุบทรงเครื่อง )

8 รูปภาพภูมิปญั ญา ทุบปลาหมึกแตล่ ะช้นิ ปรุงรสชาดปลาหมึกทรงเคร่ือง ปลาหมึกทบุ ทรงเคร่ือง

9 แบบบันทกึ ชดุ ขอ้ มูลคลงั ปญั ญา-ภูมิปัญญาทอ้ งถน่ิ ตาบล บ้านโป่ง อาเภอ บ้านโปง่ จงั หวดั ราชบรุ ี ชอื่ ภูมิปัญญา ขา้ วเหนียวปิ้งสตู รคณุ ยาย ช่ือ นายธงชัย นามสกุล จงสถาพรพนั ธ์ุ วันเดือนปเี กิด 12 มกราคม 2528 ที่อยู่ปัจจบุ นั (ที่สามารถติดต่อได)้ บา้ นเลขที่ 183 ถนน แสงชูโต ตาบล บา้ นโปง่ อาเภอ บา้ นโปง่ จังหวัด ราชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70110 โทรศัพท์ : 090-6280419 Line ID : 0906280419 Facebook : ธงชยั จงสถาพรพนั ธุ์ พกิ ดั ทางภมู ิศาสตร์ : ค่า X : 13.8106 ค่า Y : 99.87407 ความเป็นมาของบุคคลคลังปัญญา ความภูมิใจในตัวตน ข้าวเหนียวป้ิงสูตรคุณยายหน้าหอนาฬิกาอาเภอบ้านโป่ง (ไม่มีสาขา) เป็นร้าน เก่าแก่ดั้งเดิมท่ีเปิดมากว่า 70 ปี เป็นร้านท่ีเกิดจากความคิดการลองผิดลองถูกของแม่และป้าผสมร่วมกันจึง เกิดเป็นรสชาติเฉพาะตัวของร้านเรา ส่งต่อรุ่นสู่รุ่น ทางร้านจะรักษารสชาติความอร่อย ความสะอาดแบบดั่ง เดมิ ไวต้ ลอดไป จดุ เดน่ ของภูมิปัญญาท้องถิ่น - เป็นวิทยากรถ่ายทอดความรู้ - มรี ้านจาหนา่ ยเป็นทร่ี จู้ กั วัตถดุ ิบท่ใี ชป้ ระโยชน์ในผลิตภัณฑท์ เี่ กดิ จากภูมิปัญญา ซ่ึงพ้นื ทอี่ ื่นไม่มี - ข้าวเหนยี วเขีย้ วงู - กะทสิ ด - กลว้ ยนา้ หว้า - เผือก รายละเอยี ดของภูมิปัญญาท้องถนิ่ - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการศึกษาดูงาน ในพ้ืนท่ีจริงประโยชน์ที่ได้จากภูมิปัญญาคือ สามารถนาไปปฏิบตั จิ ริงได้ รูปแบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพร่ภูมิปญั ญาท้องถนิ่ ยงั ไม่เคยมกี ารเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน √ มกี ารเผยแพร่ผา่ นสือ่ มวลชนและสื่ออ่ืนอย่างแพรห่ ลาย มีการดูงานจากบุคคลภายนอก จานวน .......ครัง้ จานวน............คน มกี ารนาไปใช้ อนื่ ๆ (ระบุ)

10 ลักษณะของภูมปิ ญั ญาท้องถิ่น การพัฒนาตอ่ ยอดภูมิปัญญาใหเ้ ปน็ นวัตกรรม คุณค่า (มูลคา่ ) และ ความภาคภมู ิใจ ภูมิปญั ญาท้องถนิ่ /นวตั กรรมท่ีคิดคน้ ข้นึ มาใหม่ √ ภูมิปัญญาทอ้ งถน่ิ ด้งั เดิมไดร้ ับการถ่ายทอดมาจาก ภูมปิ ญั ญาท้องถิน่ ทไี่ ด้พัฒนาและตอ่ ยอด แบบเดมิ คอื ขา้ วเหนียวปิ้งสูตรคุณยายเป็นขนมไทยที่หารับประทานได้ยาก ข้าวเหนียวปิ้งสูตร คุณยายหน้าหอนาฬิกา อาเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี เป็นร้านท่ีเก่าแก่เป็นสูตรโบราณ เริ่มต้ังแต่การ มูลข้าวเหนียวและนามาห่อข้าวเหนียวด้วยใบตองและกลัดด้วยไม้พิถีพิถันในการทาทุกขั้นตอนย่างจากเตาถ่าน และเปน็ การถา่ ยทอดรนุ่ สรู่ นุ่ มาจนถงึ ปจั จบุ นั

11 รูปภาพเจา้ ของภมู ิปัญญา นายธงชยั จงสถาพรพนั ธุ์ ( เจ้าของภมู ิปัญญา ข้าวเหนยี วป้ิงสูตรคณุ ยาย )

12 รปู ภาพภมู ิปัญญา ขา้ วเหนียวเข้ยี วงูแชค่ า้ งคนื ไวก้ ่อนนามามลู กะทคิ น้ั สดๆ ใหมๆ่ กล้วยนา้ หว้า หอ่ ขา้ วเหนียวกับใบตอง การย่างข้าวเหนียวด้วยถา่ น

ที่ปรึกษา คณะผจู้ ดั ทา นายไพโรจน์ ขุนทอง ครูชานาญการพิเศษ ครู กศน.ตาบลบา้ นโปง่ ร่าง/เรยี บเรียงและจัดพิมพ์ นางกมลา แผนดี