ก.พ.63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.เบิกไพร บ้านโป่ง จ.ราชบุรี

1 ทําเนยี บภมู ปิ ญ ญาทองถิ่น ตาํ บลเบิกไพร อาํ เภอบา นโปง จงั หวัดราชบุรี ประจาํ เดอื น กุมภาพันธ 2563 กศน.ตําบลเบิกไพร ศูนยก ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั อาํ เภอบา นโปง สํานกั งานสง เสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจังหวดั ราชบุรี สํานกั งานสงเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

2 คาํ นํา ดวย กศน.ตาํ บลเบิกไพร ไดดาํ เนินการจัดทาํ ภูมิปญญาในทองถ่ิน ใหกับประชาชนในพ้ืนท่ี ตําบล เบิกไพร เพอ่ื เพมิ่ พูนความรูและทักษะในการดาํ เนนิ ชีวิตแบบพอเพียง สามารถเรียนรูและฝกฝนไดท้ังจาก การศึกษาดว ยตนเองและไดร ับการถา ยทอดจากผูอื่น การนาํ ภูมิปญ ญามาเผยแพรเ พอ่ื ใหประชาชนในพ้ืนท่ี ไดนาํ ไปใชและเรยี นรูเพอื่ เพม่ิ อาชีพและประสบการณใหก ับตนเองและครอบครวั ใหมีการเจรญิ เติบโตอยาง ตอ เนื่องและเกอื้ กูลในการผลติ ซ่ึงกันและกัน โดยการใชทรัพยากรที่มีอยูใหเกิดประโยชนและไมมีสารพิษ เชน ดิน นาํ้ แสงแดดอยางเหมาะสมเกิดประโยชนสูงสุด มีความสมดุล ของสภาพแวดลอมอยางตอเนื่อง และเกิดผลในการเพ่มิ พูนความอดุ มสมบูรณของทรัพยากรธรรมชาตดิ วย กศน.ตําบลเบกิ ไพร หวังวาเอกสาร เลมน้ีคงมีประโยชนต อผอู า นและผูป ฏิบตั งิ านตอ ไป กศน.ตําบลเบกิ ไพร กุมภาพันธ 2563

สารบัญ 1 คํานํา หนา สารบญั 1 กศน.ตําบลเบกิ ไพร 5 9 -ภมู ิปญ ญาทองถน่ิ นายเกตุ คลา ยทอง -ภูมปิ ญญาทอ งถนิ่ นางสาวอาํ ไพร ชเู ลิศ -ภมู ปิ ญญาทอ งถิ่น นางสาวลดาวรรณ จันทรทรา คณะผจู ัดทํา

1 แบบบันทกึ ชดุ ขอ มูลคลงั ปญ ญา-ภูมิปญญาทอ งถิ่น ตําบลเบกิ ไพร อาํ เภอบานโปง จังหวัดราชบรุ ี ช่อื ภมู ปิ ญญา การปลูกมะนาว ชื่อ นายเกตุ นามสกุล คลา ยทอง วันเดือนปเ กิด 7 พฤษภาคม 2481 ทอี่ ยปู จจุบัน (ที่สามารถตดิ ตอได) บา นเลขที่ 11/4 หมูที่ 12 ตําบล/แขวงเบกิ ไพร อาํ เภอ/เขตบา นโปง จงั หวัดราชบรุ ี รหสั ไปรษณยี  70110 โทรศัพท : - โทรสาร -. พกิ ัดทางภูมศิ าสตร: คา X: - คา Y: - ความเปนมาของภมู ิปญ ญา กระผมนายเกตุ คลา ยทอง เดิมประกอบอาชพี รับจา งทวั่ ไปเน่อื งจากปจจุบันอายเุ รมิ่ มากขน้ึ รว มกบั มคี าครองชีพสงู ขึน้ และไดม กี จิ กรรมการเขา รวมกบั ชมุ ชนของหมบู านตะครอ โดยการยึดหลกั ตามหลักปรัชญา ของเศรษฐกจิ พอเพยี งตามรอย “พอ”มาโดยตลอด โดยไดท ําแปลงการปลูกมะนาวเพื่อไวเก็บรับประทานเอง หลงั จากทานไมห มดกจ็ ะนาํ ไปจาํ หนา ยในหมูบา นและแจกจา ยใหกับเพื่อนบาน จุดเดน ของภมู ิปญ ญา จุดเดน คอื ปจ จุบนั ไดทาํ ตามรอย “พอ”มาตลอด สมารถจัดใหภูมิปญญาทองถ่ินได ตามแนวทาง ของเศรษฐกิจพอเพียง ในเร่ืองการลดรายจายเพิ่มรายได ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงตามรอย “พอ ” และยังมีการปลกู พืชแบบไรส ารเคมี เชน พรกิ มะระกอ มะเขอื กลวย และ กะเพรา ไวบ ริโภคเองและ ขายในสวนทเ่ี หลอื และทาํ ใหม รี ายไดเพ่มิ ขนึ้ ลดรายจา ยในครัวเรอื น วตั ถุดบิ ท่ีใชประโยชนในผลติ ภณั ฑที่เกดิ จากภูมปิ ญ ญา ซ่งึ พื้นท่ีอืน่ ไมม ี - ใชปยุ ชีวภาพ - ตนพนั ธม ะนาว รายละเอียดของภมู ปิ ญ ญาทอ งถ่นิ - รูปแบบในการถายทอดความรู ดานการศึกษาดูงาน ดานการอบรมใหความรู ฝกปฏิบัติในพ้ืนท่ี จริงประโยชนทไี่ ดจากภูมิปญ ญาคอื สามารถนาํ ไปปฏบิ ัตจิ รงิ ได รูปแบบและลกั ษณะการถายทอด การประชาสัมพนั ธ เผยแพรภมู ิปญญาทองถิ่น √ ยังไมเ คยมีการเผยแพร/ ใชเฉพาะบุคคล เคยเผยแพรเ ฉพาะในชุมชน มกี ารเผยแพรผา นส่ือมวลชนและส่ืออ่นื อยา งแพรห ลาย มีการดงู านจากบุคคลภายนอกจํานวน .......ครัง้ จํานวน............คน มกี ารนําไปใช อ่ืนๆ (ระบุ)

2 ลกั ษณะของภูมิปญญาทองถิ่น การพัฒนาตอยอดภมู ปิ ญ ญาใหเปน นวัตกรรม คณุ คา (มลู คา) และความภาคภมู ิใจ ภูมิปญ ญาทอ งถนิ่ /นวตั กรรมทค่ี ดิ คน ข้นึ มาใหม ภมู ปิ ญญาทอ งถ่นิ ด้ังเดมิ ไดรบั การถา ยทอดมาจาก √ ภมู ิปญ ญาทองถิ่นท่ไี ดพฒั นาและตอ ยอด การพฒั นาตอ ยอด คอื เดมิ เปนการปลูกไวรับประทานเองทบ่ี านเรม่ิ จากปลกู หนงึ่ ตนไดพ ฒั นามาปลกู มากกวา สบิ ตน และเดิมใชป ยุ เคมีตอ มาไดนาํ หลกั ปรัชญาชองเศรษฐกจิ พอเพยี งมาใชป รบั เปลยี่ นมาใชเ ปน ปุย หมักชีวภาพไดจากการเขารบั การอบรมจากหนวยงานตา งๆท่มี าใหค วามรกู ารทาํ ปยุ หมกั ท่ีดตี อสุขภาพและ ชุมชนและปจจบุ นั สามารถสรางรายไดเ พิม่ ขึ้นอกี ดวย

3 รูปภาพเจา ของภมู ปิ ญญา นายเกตุ คลายทอง ( เจาของภูมปิ ญญา การปลกู มะนาว )

4 รูปภาพภมู ิปญญา ตน พันธมะนาว การหมกั เศษอาหารเพ่อื ทํานํา้ หมกั รูปภาพภมู ิปญ ญาและสวนมะนาว

5 แบบบันทกึ ชดุ ขอมลู คลังปญ ญา-ภูมปิ ญญาทอ งถ่ิน ตาํ บลเบิกไพร อําเภอบานโปง จังหวดั ราชบรุ ี ชื่อภูมปิ ญ ญา การทําน้าํ หัวปลีกลว ย ช่อื นางสาวอําไพร นามสกลุ ชเู ลศิ วันเดือนปเ กดิ 15 ตลุ าคม 2509 อายุ 54 ป ทอ่ี ยูป จจุบัน (ทส่ี ามารถติดตอได) บา นเลขที่ 8/39 หมทู ่ี 5 ตําบลเบกิ ไพร อาํ เภอบา นโปง จงั หวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรษณยี  70120 โทรศัพท 089 – 6844351 โทรสาร - Line ID - E-mail address : - Facebook อาํ ไพร ชูเลิศ พกิ ัดทางภมู ิศาสตร คา X : 13.81753421 คา y : 99.85225748 ความเปน มาของภมู ปิ ญญา ดฉิ ันนางสาวอาํ ไพร ชเู ลิศ เดิมประกอบอาชีพคาขาย มีอยูวันหน่ึงไดเจอกับทานนายกเทศมนตรี ตาํ บลเบกิ ไพรไดเ สนอขอคดิ เหน็ ใหม าลองคิดวา จะทําอยา งไงกบั หัวปลกี ลว ยน้ําหวา ท่ีมอี ยใู นตําบลเบกิ ไพรแทบ เกือบทกุ บานไดใ หด ฉิ ันไดน ํามาคดิ วาจะทําอะไรกับหัวปลีกลว ยไดบา งนอกจากการทอด การตม และยังสามารถ ทําอะไรไดอ กี ดฉิ ันนางสาวอาํ ไพร ชูเลศิ จึงไดน ําหวั ปลมี าทดลองนาํ มาทําเปน น้าํ หัวปลี หลังจากน้ันไดใหใน ครอบครัวลองชมิ วา มรี สอรอยหรอื ไม หลังจากท่คี นในครอบครวั ไดท านกนั แลว บอกวารสอรอยดีนาจะทําขาย ตอ มาไดท ําแจกคนในหมูบ านไดชิมกันมากขนึ้ และไดเร่ิมหาลกู คาและตอนนีไ้ ดเปน สิน้ คาในชุมชนตําบลเบกิ ไพร อีกตวั หนึ่งและไดไปจดทะเบียนเปนวิสาหกิจชุมชนเรียบรอยแลว และ จึงอยากไดมีอาชีพเสริมเพื่อมาเลี่ยง ครอบครวั และยงั มีสวนรว มกบั ชุมชนบา นหัวสระพัฒนา จึงไดคิดหาอาชีพเสริมจึงมีแนวคิดอยากทําน้ําหัวปลี กลวย เพ่ือเปน นาํ หวั ปลีมาทาํ นา้ํ สมุนไพรทมี่ ีประโยชนและสามารถรักษาโรคไดแ ละยงั จดั หาวัสดุจากชุมขนได งา ยและยงั เปนการสงเสรมิ รายไดใ หก ับชมุ ชนไดอกี จุดเดน ของภูมิปญ ญา จุดเดน คือ นําหวั ปลีทมี่ อี ยูในชมุ ชนมาแปรรูเปนนําสมุนไพรเพราะสรรคุณของหัวปลีมีมากมายให ประโยชนแ กผ ูท่ไี ดรบั ประทานและยงั ชวยรักษาโรคไดแ ละยงั ชว ยสงเสรมิ รายไดใหกับชุมชนไดอกี ดวย วตั ถุดบิ ท่ีใชป ระโยชนใ นผลิตภณั ฑที่เกดิ จากภมู ปิ ญญา ซ่งึ พื้นที่อนื่ ไมมี - หัวปลีกลวย - น้ําตาลทรายแดง รายละเอยี ดของภูมิปญญาทอ งถิ่น - รูปแบบในการถา ยทอดความรู ดานการศึกษาดูงาน ดานการอบรมใหความรู ฝกปฏิบัติในพื้นที่ จรงิ ประโยชนท ีไ่ ดจ ากภูมิปญ ญาคือสามารถนําไปปฏิบัติจรงิ ได

6 รูปแบบและลักษณะการถายทอด การประชาสมั พนั ธ เผยแพรภมู ิปญ ญาทองถ่นิ ยังไมเ คยมกี ารเผยแพร/ ใชเ ฉพาะบุคคล √ เคยเผยแพรเฉพาะในชุมชน มีการเผยแพรผา นส่ือมวลชนและส่อื อื่นอยา งแพรห ลาย มกี ารดูงานจากบคุ คลภายนอกจาํ นวน .......ครัง้ จํานวน............คน มกี ารนาํ ไปใช อ่นื ๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปญญาทองถน่ิ การพัฒนาตอ ยอดภูมิปญ ญาใหเปนนวัตกรรม คณุ คา (มูลคา ) และความภาคภูมใิ จ ภูมิปญ ญาทองถิ่น/นวัตกรรมที่คดิ คน ขน้ึ มาใหม ภูมปิ ญ ญาทอ งถ่ินด้งั เดิมไดร ับการถา ยทอดมาจาก √ ภมู ปิ ญญาทอ งถ่นิ ท่ีไดพ ัฒนาและตอ ยอด การพฒั นาตอยอด คือ ปจจุบนั ไดร วมกลุมกบั กลมุ แมบ า นหวั สระพฒั นา เดิมมกี ลมุ ทาํ ผลไมอบแหง และไดจดั ทํานาํ้ หวั ปลกี ลวยจําหนายพรอ มกบั ผลไมอบแหง และไดเ ปน ทร่ี จู กั ของชมุ ชนและมีการถา ยทอดองค ความรูเปนวทิ ยากรใหก ับชุมชนได

7 รูปภาพเจาของภูมปิ ญ ญา นางสาวอําไพร ชเู ลศิ ( เจาของภูมปิ ญ ญา การทาํ นา้ํ หวั ปลกี ลว ย )

8 รปู ภาพภมู ปิ ญญา หวั ปลกี ลว ย น้ําตาลทรายแดง รปู ภาพภมู ิปญ ญาน้ําหัวปลกี ลวย

9 แบบบันทกึ ชดุ ขอมลู คลังปญญา-ภูมปิ ญญาทองถ่ิน ตาํ บลเบกิ ไพร อําเภอบานโปง จงั หวัดราชบุรี ชอ่ื ภมู ปิ ญญา การปลูกแฟง ช่ือ นางสาวลดาวรรณ นามสกุล จันทรท รา วนั เดือนปเ กิด 17 สงิ หาคม 2520 ท่อี ยูป จ จุบนั (ท่ีสามารถตดิ ตอ ได) บานเลขท่ี 38 หมูที่ 10 ตาํ บล/แขวงเบกิ ไพร อาํ เภอ/เขตบา นโปง จงั หวัดราชบรุ ี รหสั ไปรณีย 70110 โทรศพั ท - โทรสาร -. พกิ ดั ทางภมู ิศาสตร: คา X: - คา Y: - ความเปนมาของภมู ิปญญา ดฉิ ันนางสาวลดาวรรณ จันทรทรา เดิมประกอบอาชีพรับจางทั่วไปเนื่องจากปจจุบันมีรายจายเพ่ิม มากข้ึนรวมกับมคี า ครองชพี สูงข้ึนและไดมีกิจกรรมการเขา รว มกบั ชมุ ชนของหมูบานหุบกระทงิ โดยการยดึ หลกั ตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงตามรอย “พอ”มาโดยตลอด โดยไดทําแปลงการปลูกแฟงเพ่ือไวเก็บ รบั ประทานเองหลังจากทานไมหมดกจ็ ะนําไปจาํ หนา ยในหมูบา นและแจกจา ยใหก ับเพื่อนบาน จดุ เดน ของภูมิปญ ญา จดุ เดน คือ ปจ จบุ นั ไดทําตามรอย “พอ”มาตลอด สมารถจดั ใหภมู ปิ ญ ญาทอ งถิน่ ได ตามแนวทางของ เศรษฐกจิ พอเพียง ในเร่อื งการลดรายจา ยเพ่ิมรายได ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงตามรอย “พอ” และยงั มีการปลูกพืชแบบไรส ารเคมี เชน พรกิ มะระกอ มะเขอื กลว ย และ กะเพรา ไวบ ริโภคเองและขายใน สว นที่เหลอื และทาํ ใหมรี ายไดเพม่ิ ขน้ึ ลดรายจายในครวั เรือน วัตถุดบิ ทใ่ี ชป ระโยชนในผลติ ภัณฑท ี่เกดิ จากภมู ิปญญา ซ่ึงพ้นื ทอี่ น่ื ไมม ี - เมล็ดพันธุ รายละเอยี ดของภมู ิปญญาทองถ่นิ - รปู แบบในการถายทอดความรู ดานการศึกษาดูงาน ดานการอบรมใหความรู ฝกปฏิบัติในพ้ืนท่ี จรงิ ประโยชนท ไ่ี ดจ ากภมู ปิ ญญาคอื สามารถนาํ ไปปฏิบตั ิจรงิ ได รูปแบบและลักษณะการถายทอด การประชาสัมพันธ เผยแพรภมู ปิ ญ ญาทองถน่ิ √ ยังไมเ คยมีการเผยแพร/ ใชเ ฉพาะบุคคล เคยเผยแพรเ ฉพาะในชุมชน มีการเผยแพรผ านสื่อมวลชนและสอื่ อน่ื อยางแพรห ลาย มีการดงู านจากบคุ คลภายนอกจาํ นวน .......ครงั้ จํานวน............คน มกี ารนําไปใช อืน่ ๆ (ระบุ)

10 ลกั ษณะของภูมปิ ญญาทอ งถิน่ การพฒั นาตอ ยอดภมู ิปญญาใหเปนนวตั กรรม คุณคา (มูลคา ) และความภาคภมู ิใจ ภมู ปิ ญญาทอ งถน่ิ /นวัตกรรมทค่ี ิดคน ขน้ึ มาใหม ภูมปิ ญ ญาทอ งถนิ่ ดงั้ เดิมไดร ับการถา ยทอดมาจาก √ ภูมปิ ญญาทองถ่ินทไ่ี ดพ ฒั นาและตอ ยอด การพฒั นาตอยอด คอื แตเดมิ ครอบครวั ของนางลดาวรรณ จนั ทรท รา ประกอบอาชีพรบั จา งทั่วไป หลงั จากไดน าํ แนวทางเศรษฐกจิ พอเพยี งมาปรบั ใชในชวี ติ ประจาํ วันจึงไดน ําความรจู ากจุดเลก็ ๆคือปลกู พชื ผัก สวนครวั ไวรบั ประทานเองสามารถลดรายจา ยไดจ ากเดมิ ได

11 รูปภาพเจาของภมู ปิ ญญา นางสาวลดาวรรณ จันทรท รา ( เจาของภมู ปิ ญญาการปลกู แฟง )

12 รูปภาพภูมิปญญา เมลด็ พนั ธแุ ฟง ผลแฟง รปู ภาพภูมปิ ญ ญาการปลูกแฟง

13 ทปี่ รึกษา คณะผูจ ัดทํา 1. นางสาวดารัตน กาญจนาภา 2. นายสจั จา จันทรวเิ ชียร ผูอํานวยการสาํ นักงาน กศน. จงั หวัดราชบรุ ี 3. นายไพโรจน ขนุ ทอง ผูอํานวยการ กศน. อําเภอบานโปง ครู ชาํ นาญการพเิ ศษ ผจู ัดทาํ นางสาวลําปาง สอนดี ครู กศน.ตําบลเบกิ ไพร บรรณาธกิ าร/จดั ทาํ รปู เลม ครู กศน.ตําบลเบิกไพร นางสาวลาํ ปาง สอนดี