ธ.ค.62 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.ดอนกระเบื้อง อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี

คำนำ ภูมิปัญญา คือ ความรู้ ความเชื่อ ความสามารถของคนในท้องถิ่นที่ได้จากการส่ังสมประสบการณ์ และการเรียนรู้มาเป็นระยะเวลายาวนาน โดยอาศัยความสัมพันธ์ระหว่างคนกับคน คนกับธรรมชาติ ผ่าน กระบวนการทางจารีตประเพณี วิถีชีวติ การทำมาหากินและพิธีกรรมต่าง ๆ เพื่อให้เกิดความสมดุลระหว่าง ความสมั พนั ธ์เหล่าน้ี และมคี ุณค่าทางวฒั นธรรม ตลอดจนเป็นเอกลักษณป์ ระจำท้องถิ่น กศน.ตำบลดอนกระเบ้ืองจึงได้เล็งเห็นถงึ ความสำคัญของผทู้ ่ีทำคุณประโยชน์ เสียสละ และปฏิบัติ ตนเป็นแบบอย่างท่ีดีต่อคนในชุมชน จึงได้จัดทำทำเนียบภูมิปัญญาท้องถ่ินข้ึนเพ่ือยกย่อง อนุรักษ์และ เผยแพร่ภูมปิ ญั ญาในตำบลใหช้ นรุ่นหลังได้ถอื เปน็ แบบอย่างทดี่ ีในการดำรงชีวิตตอ่ ไป ในการนี้ กศน.ตำบลดอนกระเบื้องขอขอบคุณเจ้าของภูมิปัญญา ผู้นำชุมชน ภาคีเครือข่าย และ นักศึกษา ที่ให้การช่วยเหลือ สนับสนุนและแนะนำข้อมูลเก่ียวกับการจดั ทำทำเนียบภูมิปัญญาของตำบลจน ประสบผลสำเร็จ หวงั เป็นอยา่ งยิ่งกว่าทำเนียบภูมิปัญญาฉบับนจ้ี ะมีประโยชนไ์ มม่ ากน็ อ้ ยสำหรับผทู้ ตี่ อ้ งการ ศึกษาหาความรเู้ พอื่ การพฒั นาตนเอง กศน.ตำบลดอนกระเบือ้ ง ธนั วาคม 2562

สารบญั หนา้ เรอ่ื ง 1 คำนำ 3 ภูมิปญั ญาท้องถ่ิน นางอังคณา ผิวงาม 5 ภมู ปิ ัญญาท้องถิ่น นายเจ เสียมไทย 7 ภมู ปิ ญั ญาท้องถ่นิ นางสาวธญั รตั น์ อินปัญญา คณะผู้จดั ทำ

แบบบันทกึ ชดุ ขอ้ มลู คลงั ปญั ญา-ภมู ิปญั ญาท้องถิ่น ตำบล ดอนกระเบ้ือง อำเภอ บ้านโป่ง จังหวัด ราชบรุ ี ชื่อภมู ปิ ัญญา การเลีย้ งสกุ ร ช่อื นางอังคณา นามสกุล ผวิ งาม วนั เดือนปีเกดิ 1 ตุลาคม 2528 ทอี่ ยู่ปจั จบุ ัน (ท่ีสามารถติดตอ่ ได)้ บ้านเลขที่ 58 หมู่ท่ี 8 ตำบล/แขวง ดอนกระเบือ้ ง อำเภอ/เขต บา้ นโปง่ จังหวัด ราชบุรี รหัสไปรณีย์ 70110 โทรศพั ท์ 087-1609378 ความเปน็ มาของภูมิปัญญา ปัจจุบันการเล้ียงสุกรในประเทศไทยได้มีการพัฒนาการด้านพันธ์ุอาหารสัตว์ การจัดการและ การสุขาภิบาล จนทัดเทียมกับต่างประเทศ การเล้ียงสุกรภายในประเทศ แม้จะมีฟาร์มใหญ่ ๆ แต่ก็ยังมี เกษตรกรรายย่อยท่ีทำการเลย้ี งสุกรรายละ 1-20 ตัว ตามหมู่บ้านอยเู่ ปน็ จำนวนมาก เกษตรกรรายย่อยดังกลา่ ว จำเป็นจะต้องได้รับความรู้ในด้านการเลี้ยงสุกรอย่างถูกต้อง เพ่ือจะได้นำไปพัฒนาการเลี้ยงสุกรอย่างถูกต้อง เพ่ือจะได้นำไปพัฒนาการเล้ียงสุกรของตนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งจะทำรายได้ให้กับครอบครัว และยังจะได้ ประโยชน์ในการใชท้ รพั ยากรใหไ้ ด้ผลดีด้วย นางอังคณา ผิวงาม เกษตรกรตำบลดอนกระเบ้ือง ประกอบอาชีพเล้ียงสุกรเพ่ือการจำหน่ายเน้ือและ ขยายพันธ์ุเน่ืองจากการเล้ียงสุกรใช้พื้นที่น้อย ใช้แรงงานน้อย เล้ียงง่าย สามารถใช้เศษอาหารและของเหลือต่าง ๆ เป็นอาหารสุกรได้ช่วยลดต้นทุน มูลสุกรใช้เป็นปุ๋ยอย่างดี และใช้กับบ่อเล้ียงปลา เพ่ือเพิ่มผลผลิตของการเล้ียง ปลา สามารถขยายพันธไุ์ ด้เรว็ และจำหน่ายไดใ้ นราคาท่ีดี จุดเด่นของภมู ิปัญญา สุกรเป็นสตั ว์ท่ีสามารถขยายพันธ์ุได้เร็ว คนส่วนใหญ่บรโิ ภคเนื้อสุกรเป็นอาหาร เน้ือสุกรสามารถนำมา แปรรูปอาหารได้หลากหลายชนิด ซึ่งเป็นการเพ่ิมมูลค่า เพิ่มรายได้ให้กับผู้เล้ียงสุกร สุกรที่เลี้ยงด้วยหัวอาหาร และเศษอาหารในครัวเรือนและชุมชน ช่วยลดปริมาณแขยะเปียกในครัวเรือนและชุมชนได้ ประกอบกับการ สร้างทอ่ี ยู่อาศยั ใหม้ ีอาการถา่ ยเท จะทำให้สุกรมีน้ำหนักตัวที่ดี และมลี กู ดก มูลของสกุ รสามารถมาหมักเป็นก๊าซ ใช้ไร่ครัวเรือนได้ และสามารถนำไปทำปุ๋ยชีวภาพปรับสภาพดินในการเพาะปลูกทำการเกษตรได้ ช่วยลด รายจา่ ยในครัวเรือนและลดต้นทุกในการทำการเกษตรให้กบั ตนเองและเกษตร

2 วตั ถุดบิ ท่ีใช้ประโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑเ์ กดิ จากภมู ิปญั ญา ซ่งึ พนื้ ทอ่ี นื่ ไม่มไี ดแ้ ก่ - รำละเอียด - รำหยาบ - ปลายขา้ ว - ต้นกลว้ ย - ขา้ วโพด - กากถัว่ เหลอื ง รายละเอยี ดของภมู ปิ ัญญาท้องถ่นิ การเล้ียงสุกรเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ต้องใช้ความรู้ ทักษะ การสังเกต และพัฒนาความรู้ในการเล้ียง สุกรอย่างต่อเน่ือง ต้องมีการวางแผนการตลาด และการหาแนวทางในการแก้ไขปัญหา ซ่ึงต้องอาศัยการสร้าง ความสัมพันธ์ระหว่างคนกับคน คนกับธรรมชาติ เม่ือหาแนวทางการแก้ไขปัญหาท่ีพบได้จะต้องทำการเผยแพร่ ปัญหา ประสบการณ์ การแก้ไขปัญหา การจัดการ การปรับตัว การเรียนรู้เพ่ือความอยู่รอดให้กับบุคคล ชุมชน และสังคม เพ่ือสร้างลักษณะเฉพาะหรือมีเอลักษณ์ในตัวเอง เป็นการรักษาวัฒนธรรม ความมีน้ำใจ และมิตร ไมตรที ่ดี ตี ่อกันในกลมุ่ เกษตรกรทเี่ ล้ยี งสุกร รูปแบบและลักษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพรภ่ มู ิปญั ญาทอ้ งถ่ิน  ยงั ไมม่ ีการเผยแพร่/ใชเ้ ฉพาะบุคคล  เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน  มกี ารเผยแพร่ผา่ นสื่อมวลชนและสอ่ื อน่ื อยา่ งแพร่หลาย  มีการดูงานจากบคุ คลภายนอก จำนวน - ครัง้ จำนวน - คน คน  มกี ารนำไปใช้ ในพื้นที่ 10 คน นอกพื้นที่ -  อ่ืนๆ (ระบุ) ลักษณะของภมู ิปัญญาท้องถ่ิน การพัฒนาต่อยอดภมู ปิ ัญญาใหเ้ ป็นนวตั กรรม คณุ คา่ (มลู ค่า) และ ความ ภาคภมู ิใจ  ภูมปิ ญั ญาท้องถิน่ /นวตั กรรมทค่ี ดิ ขน้ึ มาใหม่  ภูมิปัญญาทอ้ งถ่ินด้ังเดิมไดร้ บั การถา่ ยทอดมาจาก ภูมิปัญญาการเล้ียงสุกร ได้รับการถ่ายทอดมาจากบิดา โดยบิดาได้เล้ียงสุกรไว้ขายเน้ือเพ่ือเป็นอาหาร ให้กับคนในชุมชน ต่อมามีบิดามีรายได้จากการทำไร่นาเพ่ิมมาขึ้น จึงได้ซ้ือพ่อพันธ์แม่พันธ์สุกรมาเล้ียง เพื่อ ขยายพันธ์ุ เมื่อมีคนสนใจพ่อก็จะขายลูกสุกรให้ไปเล้ียง จนทำให้เกิดกลุ่มเกษตรกรผู้เล้ียงสุกรข้ึน ทำให้เกิด การพัฒนาด้านการผสมพันธ์ุสุกร และการเล้ียงดูแลรกั ษาสุกร ตลอดจนการสง่ เน้ือสุกรเข้าไปแปรรูปเป็นอาหาร ประเภทตา่ งๆ ชว่ ยเพ่ิมรายไดใ้ หเ้ กษตรท่เี ลี้ยงสุกรและทำใหป้ ระชาชนในชมุ ชนมีอาชีพ  ภูมิปญั ญาท้องถ่นิ ท่ีได้รบั การพัฒนาและต่อยอด

3 นางองั คณา ผวิ งาม (เจา้ ของภูมิปัญญา การเลยี้ งสกุ ร) การใหอ้ าหารสุกรในฟาร์ม

แบบบันทึกชดุ ขอ้ มลู คลงั ปญั ญา-ภมู ิปญั ญาท้องถน่ิ ตำบล ดอนกระเบ้ือง อำเภอ บา้ นโป่ง จงั หวดั ราชบรุ ี ชอื่ ภมู ปิ ัญญา การปลูกกล้วย ชื่อ นายเจ นามสกลุ เสยี มไทย วันเดือนปีเกดิ 3 พฤศจกิ ายน 2524 ที่อยู่ปัจจุบัน (ที่สามารถตดิ ต่อได้) บา้ นเลขท่ี 22/3 หมูท่ ่ี 4 ตำบล/แขวง ดอนกระเบื้อง อำเภอ/เขต บ้านโปง่ จงั หวดั ราชบรุ ี รหัสไปรณยี ์ 70110 โทรศัพท์ 085-5474430 ความเปน็ มาของภมู ิปญั ญา กล้วยเป็นไม้ผลเขตร้อน มีประโยชน์มากมาย ผลสุกจะใช้รับประทานเป็นผลไม้ สามารถนำมาปรุง อาหารคาวหวาน และแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์อาหารแปรรูปชนิดต่าง ๆ อีกหลายชนิด ได้แก่ กล้วยตาก ท๊อปฟี่ กลว้ ยทอด กล้วยบวชชีกระปอ๋ ง กล้วยในน้ำเช่ือมกระป๋อง เป็นตน้ ส่วนใบตองสดสามารถนำไปใช้หอ่ ของ ทำงานประดษิ ฐศ์ ิลปต่าง ๆ ไดแ้ ก่ กระทง บายศรี ใบตองแหง้ ใช้ ทำกระทงใส่อาหาร และใช้ห่อผลไม้ เพ่ือให้มีผิวสวยงามและป้องกันการทำลายของแมลงก้านใบและกาบกล้วย แห้งใช้ทำเชือก กาบสดใช้สำหรับการแทงหยวกประกอบเมรุในการฌาปนกจิ ศพ หัวปลี (ดอกกล้วยน้ำว้า) ยังใช้ รบั ประทานแทนผักได้ดีอกี ดว้ ย สำหรับคุณค่าทางอาหาร กล้วยเป็นผลไม้ที่อดุ มไปด้วยคาร์โบไฮเดรต แคลเซยี ม ฟอสฟอรัส และวิตามนิ เอ เนื่องจากกล้วยเป็นพืชท่ีใช้ต้นทุนการผลิตต่ำอีกท้ังปลูกแล้วดูแลรักษาง่ายให้ผลผลิตเร็ว และ เจรญิ เตบิ โตได้ดีในทุกภาคของประเทศไทย รวมทั้งตลาดยงั มีความคล่องตัวสูงท้งั ตลาดภายในประเทศและตลาด ส่งออก กล้วยจึงเป็นไม้ผลที่เกษตรกรควรพิจารณาปลูกเป็นการค้าทั้งในลักษณะพืชหลักหรอื แซมพืชอื่น ๆ เป็น การเพ่ิมรายได้ใหเ้ กษตรกรได้อีกทางหน่งึ จดุ เดน่ ของภมู ิปัญญา กล้วยเป็นไม้ผลท่ีมีประโยชน์สามารถใช้บริโภค มีสรรพคุณทางการรักษาโรคต่างๆได้ และสร้าง ผลิตภัณฑ์ได้หลากหลาย ช่วยสร้างรายได้กับกับตนเองและครอบครัว ตลอดจนการส่งเสริมให้คนในชุมชนมี อาชีพท่ีม่ันคงได้จากการใช้ประโยชน์จากส่วนต่างๆของกล้วย ซ่ึงกลว้ ยเป็นพืชท่ีปลูกและดูแลได้ง่าย ให้ผลผลิต ตลอดปี

5 วัตถดุ บิ ที่ใชป้ ระโยชน์ในผลิตภณั ฑ์เกดิ จากภมู ิปญั ญา ซง่ึ พน้ื ท่อี น่ื ไม่มไี ด้แก่ - พนั ธุ์กลว้ ย - มูลสตั ว์ รายละเอียดของภูมิปัญญาท้องถิ่น การปลูกกล้วยเป็นภูมิปัญญาท้องถ่ินด้านเกษตรท่ีต้องใช้ความรู้ ทักษะ และพัฒนาความรู้ในการการ ขยายพันธุ์ การดูแล อย่างต่อเน่ือง ต้องมีการวางแผนการตลาด และการหาแนวทางในการแก้ไขปัญหา ซ่ึงต้อง อาศัยการสร้างความสัมพันธ์ระหว่างคนกับคน คนกับธรรมชาติ เมื่อหาแนวทางการแก้ไขปัญหาท่ีพบได้จะต้อง ทำการเผยแพร่ปญั หา ประสบการณ์ การแก้ไขปญั หา การจัดการ การปรับตัว การเรียนรู้เพ่ือความอยรู่ อดให้กับ บุคคล ชุมชน และสังคม เพ่อื สร้างลักษณะเฉพาะหรอื มีเอลักษณ์ รูปแบบและลักษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพรภ่ ูมิปัญญาทอ้ งถิน่  ยังไม่มีการเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบุคคล  เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน  มกี ารเผยแพร่ผ่านสื่อมวลชนและสือ่ อนื่ อย่างแพรห่ ลาย  มีการดงู านจากบคุ คลภายนอก จำนวน - ครั้ง จำนวน - คน คน  มกี ารนำไปใช้ ในพ้ืนท่ี 5 คน นอกพน้ื ท่ี -  อ่นื ๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปัญญาทอ้ งถ่ิน การพัฒนาตอ่ ยอดภมู ิปญั ญาให้เปน็ นวัตกรรม คณุ คา่ (มลู คา่ ) และ ความ ภาคภมู ใิ จ  ภูมิปัญญาทอ้ งถน่ิ /นวตั กรรมทค่ี ดิ ข้นึ มาใหม่  ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่ ดงั้ เดิมได้รบั การถา่ ยทอดมาจาก  ภมู ิปญั ญาท้องถน่ิ ที่ได้รับการพฒั นาและต่อยอด

6 นายเจ เสยี มไทย (เจ้าของภูมิปญั ญา การปลกู กลว้ ย) การเก็บผลผลิตจากกล้วย

แบบบันทึกชดุ ขอ้ มลู คลังปัญญา-ภมู ิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ตำบล ดอนกระเบื้อง อำเภอ บ้านโป่ง จังหวัด ราชบุรี ช่อื ภมู ิปัญญา การทำตะกร้า ช่อื นางสาวธัญรัตน์ นามสกุล อินปญั ญา วนั เดือนปเี กิด 23 พฤศจิกายน 2519 ท่อี ยู่ปจั จบุ นั (ท่ีสามารถตดิ ต่อได)้ บ้านเลขที่ 153 หมทู่ ี่ 3 ตำบล/แขวง ดอนกระเบ้ือง อำเภอ/เขต บ้านโปง่ จงั หวดั ราชบุรี รหสั ไปรณีย์ 70110 โทรศพั ท์ 062-6101155 Facebook Peam Pm Zadd พกิ ัดทางภูมิศาสตร์ ค่า X : 13.7797583 ค่า Y : 99.9402953 ความเป็นมาของภมู ิปัญญา นางธัญรตั น์ อนิ ปัญญา เป็นผมู้ ีความรู้ ความสารถในการทำตะกร้าจากเชือก โดยการศึกษาจากหนังสือ สื่อออนไลน์ และเรียนรู้จากผู้เชี่ยวชาญ จนสามารถทำเป็นอาชีพ สร้างกลุ่มคนในชุมชนท่ีว่างงานมาเรียนรู้ สามารถทำตะกรา้ ใช้เองและขายสรา้ งรายได้เสริมใหต้ นเองและครอบครัวได้ จุดเดน่ ของภูมปิ ัญญา ตะกร้าทำจากโครงลวด ให้เชือกในการถักลาย มีความคงทนโดยการพ้นแลคเกอรเ์ พ่ือเพิ่มความเงางาม ลูกคา้ สามารถเลือกลวดลาย รปู ทรงของตะกรา้ ได้ วตั ถดุ บิ ที่ใช้ประโยชน์ในผลิตภณั ฑเ์ กิดจากภมู ิปญั ญา ซึง่ พ้นื ทีอ่ ื่นไม่มไี ดแ้ ก่ - โครงตะกร้า - เชือกร่ม - แลคเกอร์ รายละเอยี ดของภมู ิปัญญาท้องถนิ่ การทำตะกร้าเชือกร่มหรือเชือกฟางจะต้องมีการค้นคว้าหาความรู้ เพ่ือเพ่ิมพูนความรู้ ทักษะ และ พัฒนาความรู้ในการออกแบบลวดลายต่างๆ ต้องมีการวางแผนการตลาด และการหาแนวทางในการแก้ไข ปัญหา ซ่ึงต้องอาศัยการสร้างความสัมพันธ์ระหว่างคนกับคน คนกับธรรมชาติ เพ่ือสร้างเครือข่ายในการขยาย การผลติ ต้องปรับตัวให้ทันต่อการเปล่ียนแปลง การเรยี นรู้เพื่อความอยู่รอดใหก้ ับบุคคล ชุมชน และสังคม เพ่ือ สรา้ งลักษณะเฉพาะหรือมเี อลักษณ์

8 รปู แบบและลักษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพันธ์ เผยแพร่ภูมิปญั ญาท้องถิ่น  ยังไม่มีการเผยแพร่/ใชเ้ ฉพาะบุคคล  เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน  มกี ารเผยแพรผ่ ่านสื่อมวลชนและสื่ออืน่ อยา่ งแพรห่ ลาย  มกี ารดงู านจากบคุ คลภายนอก จำนวน - คร้ัง จำนวน - คน คน  มีการนำไปใช้ ในพ้ืนท่ี - คน นอกพ้ืนที่ -  อ่นื ๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถิ่น การพฒั นาต่อยอดภูมปิ ัญญาให้เปน็ นวัตกรรม คุณคา่ (มลู ค่า) และ ความภาคภูมิใจ  ภมู ิปัญญาทอ้ งถ่ิน/นวัตกรรมทีค่ ดิ ขึ้นมาใหม่  ภมู ปิ ัญญาท้องถ่ินดงั้ เดิมไดร้ ับการถ่ายทอดมาจาก  ภูมิปัญญาทอ้ งถนิ่ ท่ีไดร้ บั การพัฒนาและต่อยอด

นางสาวธัญรัตน์ อนิ ปญั ญา ( เจ้าของภูมิปัญญามัดตะกร้าเมคาเม่ ) โครงตะกร้า เชือกรม่ รปู ภาพภมู ปิ ัญญา

คณะผู้จัดทำ ทปี่ รกึ ษา ผอู้ ำนวยการสำนกั งาน กศน. จังหวดั ราชบรุ ี 1. นางสาวดารัตน์ กาญจนาภา ตำแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ชำนาญการพิเศษ 2. นายไพโรจน์ ขนุ ทอง รักษาการในตำแหนง่ ผู้อำนวยการ กศน. อำเภอบา้ นโปง่ ผู้จดั ทำ นางสาวสุดารตั น์ คำโคตรสูนย์ ครู กศน.ตำบลดอนกระเบอ้ื ง บรรณาธิการ/จัดทำรูปเลม่ นางสาวสดุ ารัตน์ คำโคตรสูนย์ ครู กศน.ตำบลดอนกระเบื้อง