ม.ค.63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.กรับใหญ่ อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี

ทำเนียบคลงั ปญั ญา ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถ่นิ ประจำเดอื น มกราคม 2563 กศน.ตำบลกรับใหญ่ อ.บ้านโปง่ จ.ราชบุรี ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอำเภอบ้านโป่ง สำนักงานส่งเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจังหวดั ราชบรุ ี สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัย สำนักงานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศึกษาธกิ าร

คำนำ ปราชญ์ชาวบ้าน หรือนักคิดท้องถ่ิน หรือครูภูมิปัญญาไทยแล้วแต่จะเรียกกัน จะมีมากมายใน หลายด้านแล้วแต่งานที่ท่านปฏิบัติจนบังเกิดผล ไม่ว่าจะเรียกอะไรก็ตามคุณสมบัติของผู้ที่เป็นปราชญ์ ชาวบ้าน คนเหล่าน้ีมีธรรมะอยู่ในใจทุกท่าน เป็นธรรมะของความรักความเมตตา ความอยากช่วยคน เป็น ธรรมะโดยการปฏิบัติคิดทำสรุปบทเรียน แล้วนำมาเป็นความรู้ให้คนเห็นได้อย่างชัดเจน มีทั้งวิชาการและ ภาคปฏิบัติให้เห็นมีความรกั ความเป็นปราชญ์ไม่ได้อย่ทู ี่ความฉลาดของปัญญาที่เกิดจากการกระทำ แต่เกิด จากความรักท่ีมีธรรมะเป็นแรงบันดาลใจให้แบ่งปันแก่ผู้อื่นเป็นร่มโพธิ์ ร่มไทร การแผ่ภูมิปัญญาท่ีเกิดจาก การทำจริงด้วยความรักแผ่นดินที่มีลูกหลาน มีป่า มีชุมชน มีเมืองสรุปได้ว่าปราชญ์ชาวบ้านนั้นเป็นผู้ที่มีวิถี ชวี ิตที่ผูกพันกับธรรมชาติ มีความคิดเข้าระบบชอบค้นหาความจริง ช่างสังเกตและนำสิ่งท่ีพบเห็นมาเรียนรู้ โดยการปฏิบัติจริง สามารถสรุปเป็นบทเรียนได้ ดังเช่นปราชญ์ชาวบ้านด้านการเกษตร ซึ่งมีอยู่ท่ัวไปใน ทกุ ภาคของประเทศ ท้ังนี้ ศูนย์ กศน.ตำบลกรับใหญ่ ได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของผู้ท่ีทำคุณประโยชน์ เสียสละ และ ปฏิบัติตนเปน็ แบบอย่างท่ดี ีต่อคนในชุมชนอำเภอบ้านโป่ง จงึ ได้จดั ทำทำเนยี บภูมิปญั ญาท้องถ่ินขนึ้ เพื่อ ยกยอ่ ง และเผยแพรใ่ หช้ นรนุ่ หลงั ได้ถือเปน็ แบบอยา่ งท่ีดีในการดำรงชวี ติ ต่อไป กศน.ตำบลกรับใหญ่ มกราคม 2563

สารบัญ หน้า คำนำ 1 สารบัญ 3 5 ภมู ปิ ัญญาท้องถิน่ นางบาง ทองแพง 7 ภูมิปญั ญาท้องถิน่ นางราตรี จ้อยนนท์ ภมู ิปญั ญาทอ้ งถน่ิ นายปอ ดีบุตร คณะผจู้ ัดทำ

แบบบนั ทึกชุดขอ้ มูลคลังปัญญา-ภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ิน ตำบล กรับใหญ่ อำเภอ บ้านโป่ง จังหวัด ราชบุรี ชอ่ื ภมู ิปัญญา ดา้ นการแปรรปู ปลานิล ข้อมูลพ้นื ฐาน รายบคุ คล เจ้าของภมู ิปัญญาท้องถ่ิน/บุคคลคลังปญั ญา ชื่อ นางบาง นามสกุล ทองแพง วนั เดอื นปเี กิด 1 มกราคม 2492 ทอี่ ยู่ปจั จบุ นั (ทส่ี ามารถติดต่อได้) บ้านเลขท่ี 14 หมู่ท่ี 2 ตำบล/แขวง กรับใหญ่ อำเภอ/เขต บ้านโป่ง จงั หวดั ราชบรุ ี รหัสไปรษณีย์ 70190 โทรศพั ท์ 08-5231-8546 ความเปน็ มาของภมู ิปญั ญา ปลานิลเปน็ ปลาเศรษฐกจิ ท่มี ีผูน้ ิยมบรโิ ภค สรา้ งรายได้ใหแ้ ก่เกษตรกร จนสามารถมีกินมใี ช้และส่งเสีย ลกู เรียนจนเป็นเจ้าคนนายคนมาไมน่ ้อย วีราพร แซ่แต้ เจ้าของผลิตภัณฑ์ปลานลิ แดดเดียวทอดกรอบ ท่ีใช้ชื่อ แบรนด์ “แมบ่ าง” แห่ง ต.กรับใหญ่ อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี บอกวา่ จุดเริม่ ต้นก่อนจะมาเป็นปลานิลแดดเดียวตัว เล็กๆ ทอดกรอบๆ ไม่อมน้ำมัน ในช่ือแบรนด์แมบ่ าง ซ่ึงเป็นชือ่ ของมารดา ก็เน่ืองจากในพื้นท่ี ต.กรับใหญ่ นั้น มีบ่อทรายกว่า 500 ไร่ เกิดจากการทำสัมประทานดูดทราย และในบ่อทรายมีปลานิลตามธรรมชาติตัวเล็ก ประมาณ 2-3 นิ้ว อาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก แต่ไม่มีใครมาจับนำไปเป็นอาหาร เนื่องจากมีขนาดตัวที่เล็กมาก มารดาจึงมีแนวคิดนำมาแปรรูปด้วยการนำมาแร่ แล้วตากแดดก่อนทอดด้วยไฟอ่อนให้กรอบ ก็พบว่าให้รส อร่อยดี จึงเริ่มทดลองทำขาย ต่อมาได้รับการสนับสนุนจากพัฒนาชุมชน จ.ราชบุรี จัดตั้งกลุ่มวิสาหกิจชุมชน กลุ่มแม่บ้านเกษตรบ้านอ้ออีเขียว พร้อมกับนำเข้าจำทะเบียนเป็นผลิตภัณฑ์ OTOP เพ่ือผลิตปลานลิ แดดเดียว ทอดกรอบออกจำหน่ายเป็นสนิ คา้ ประจำชุมชนเม่ือปี 2547 โดยทางกลุ่มจะรับซ้ือปลานลิ ตัวเล็กมาจากชาวบ้านในชมุ ชน นำมาแปรรูปด้วยการขอดเกล็ด ตัดส่วน หางครีบหัว พร้อมกับทำการแล่เนื้อให้แผ่ออก ล้างให้สะอาดก่อนปรุงรส หมักให้เครื่องปรุงรส เช่น เกลือ น้ำตาลซึมเข้าเน้ือก่อน เมอื่ ไดท้ ่ีแล้วจึงนำไปตากและอบในตพู้ ลังงานแสงอาทิตย์ จนแห้งได้ท่ีแล้วจงึ นำมาทอด กอ่ นนำเข้าเครอื่ งอบสลดั นำ้ มันออกจนหมด จึงนำมาทำการบรรจุเข้าแพ็กเกจจิง้ ก่อนนำออกจำหนา่ ย สำหรับ ปลานิลแดดเดียวทอดกรอบ “แม่บาง” น้ัน ปัจจุบันมีสองรส ประกอบดว้ ยสูตรด้ังเดิมที่จะมรี สเค็มหวาน และ แบบ 3 รส คือเปรี้ยว เค็มหวาน และเผ็ดเล็กน้อย ซ่ึงจะมีจุดขายตรงท่ีปลานิลแม่บางจะมีขนาดลำตัวเล็กบาง เม่ือนำไปผ่านกระบวนการทอดจึงกรอบต้ังแต่เนื้อไปจนถึงก้างปลาอุดมไปด้วยแคลเซียม ที่สำคัญจะมีความ กรอบท่ีคงอยู่ได้นานและแห้งไม่มีน้ำมันหลงเหลืออยู่ เนื่องมาจากการท่ีนำไปผ่านกระบวนการสลัดน้ำมัน จึง เปน็ จุดเมื่อลูกค้าไดล้ องรับประทานแล้วจะตดิ ใจในความกรอบแบบลงตัวแต่ไม่แขง็

2 จดุ เดน่ ของภมู ปิ ัญญา ส่ิงสำคัญอีกอย่างหนึ่งของการทอดปลานิลแดดเดียวของทางกลุ่มนั้น จะไม่มีการใช้น้ำมันในการทอด แบบใช้ซ้ำๆ โดยเด็ดขาด เพราะจะทำให้ปลาที่ทอดมีกลิ่นเหม็นหืน ส่วนน้ำมันท่ีเหลือจากการทอดส่งขายให้ ผู้ผลิตนำไปทำไบโอดีเซล เร่ืองของการตลาดนั้น วีราพร บอกว่า ส่วนใหญ่จะนำไปออกร้านขายเองตามงานจำหน่ายสินค้า OTOP ต่างๆ ทั่วประเทศ และที่ไม่เคยพลาดคืองานจำหน่ายสินค้า OTOP ที่เมืองทองธานี นอกจากน้ีแล้วก็มี การจัดส่งไปจำหน่ายตามร้านขายของฝากต่างๆ ส่วนการต่อยอดการตลาดน้ัน ได้คิดสูตรใหม่ “ปลานิลแดด เดยี วทอดกรอบสมนุ ไพร” กำลังอยู่ระหว่างการปรบั ปรุงรสชาติและสตู รให้ลงตัวก่อนทจี่ ะนำออกวางตลาด ผูท้ ่ี สนใจสามารถตดิ ต่อไดท้ ี่ 08-5231-8546

3 รูปภาพเจ้าของภมู ปิ ัญญา นางบาง ทองแพง ผลติ ภัณฑป์ ลานิลแดดเดยี ว ผลิตภณั ฑป์ ลานลิ แดดเดียว ผลติ ภัณฑ์ปลานิลแดดเดียว

4 แบบบันทกึ ชุดข้อมูลคลังปญั ญา-ภูมิปญั ญาท้องถิ่น ตำบลกรบั ใหญ่ อำเภอบา้ นโปง่ จงั หวดั ราชบรุ ี ชอื่ ภูมิปญั ญา ด้านงานศลิ ปประดษิ ฐ์ ขอ้ มูลพนื้ ฐาน รายบคุ คล เจ้าของภูมิปัญญาทอ้ งถนิ่ /บุคคลคลังปัญญา ชือ่ นางราตรี นามสกุล จ้อยนนท์ วันเดอื นปีเกิด 3 ธันวาคม 2497 ทีอ่ ยูป่ จั จุบัน (ทสี่ ามารถติดต่อได้) บา้ นเลขท่ี 103/2 หม่ทู ี่ 6 ตำบล/แขวง กรับใหญ่ อำเภอ/เขต บ้านโป่ง จงั หวัด ราชบุรี รหัสไปรษณีย์ 70190 ความเปน็ มาของภูมิปัญญา นางราตรี จ้อยนนท์ เป็นแม่บ้าน จบการศึกษาระดับประถมศกึ ษา มีความถนัดดา้ นงานศิลปประดิษฐ์ เช่นจากเย็บปักถักร้อย งานฝมี อื ต่างๆ เป็นวทิ ยากรใหค้ วามรูก้ บั ทาง กศน.อย่างต่อเนอื่ ง นางราตรี จอ้ ยนนท์ เข้ารับการฝึกอบรมดา้ นอาชีพกับทาง กศน.และหน่วยงานตา่ งๆ อยา่ งตอ่ เนือ่ งเมื่อมกี าร อบรมใหค้ วามรู้ จะมีความคิดสรา้ งสรรค์ในงานดา้ นฝีมอื และชอบสร้างสรรคผ์ ลงานใหม่ๆ อย่างต่อเน่อื ง จุดเด่นของภูมิปญั ญา นางราตรี จ้อยนนท์ เป็นผู้ที่มีความใฝ่เรียนรู้อย่างต่อเนือ่ ง จะเข้ารับการอบรมจากหน่วยงานต่าง ๆ ที่ มกี ิจกรรมฝึกอาชพี อยา่ งต่อเน่ือง เพอ่ื เปน็ การพัฒนาตนเองอยา่ งตอ่ เนื่อง

5 รปู ภาพเจ้าของภมู ิปัญญา นางราตรี จ้อยนนท์

6 แบบบนั ทกึ ชดุ ขอ้ มลู คลงั ปัญญา-ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถ่นิ ตำบลกรับใหญ่ อำเภอบ้านโป่ง จังหวดั ราชบรุ ี ชือ่ ภูมปิ ญั ญา ดา้ นการเกษตร ข้อมูลพ้นื ฐาน รายบุคคล เจ้าของภมู ิปัญญาท้องถ่ิน/บุคคลคลังปัญญา ช่อื นายปอ นามสกุล ดีบุตร วันเดือนปเี กิด 18 ตลุ าคม 2498 ที่อยูป่ ัจจุบัน (ที่สามารถตดิ ต่อได้) บ้านเลขท่ี 201/1 หมูท่ ี่ 10 ตำบล/แขวง กรับใหญ่ อำเภอ/เขต บ้านโปง่ จงั หวัด ราชบุรี รหสั ไปรษณีย์ 70190 โทรศัพท์......0988367364 ความเป็นมาของภูมิปัญญา นายปอ ดีบุตร เป็นเกตรกรชาวตำบลกรับใหญ่ มีความรู้ความชำนาญด้านการเกษตรจนเชี่ยวชาญ ด้านการทำการเกษตรหลากหลายรปู แบบตำแหนง่ ทางด้านสังคมของ นายปอ ดบี ตุ ร มีดังนี้ 1. สมาชิกสภาเกษตรกรจังหวดั ราชบรุ ี 2. ประธานสภาวฒั นธรรมตำบลกรบั ใหญ่ 3. หมอดินอาสา 4. ปราชญ์เกตรกรดเี ดน่ จังหวัดราชบรุ ี จุดเด่นของภูมปิ ัญญา นายปอ ดีบุตร มีความรู้ความชำนาญด้านการเกษตรเป็นอย่างมาก อีกท้ังยังมีการเรียนรู้อย่าง ต่อเนื่องจากการเข้าอบรมตามท่ีต่าง ๆ มีการทำวิจัยพันธ์ข้าวร่วมกับมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขต กำแพงแสน และฝึกฝนอาชีพของตนเองจากการลองผิดลองถูก การคิดค้นสูตรการทำปุ๋ยหมักต่าง ๆ และ วธิ กี ารทำการเกษตรแบบผสมผสานจบประสบความสำเรจ็

7 รูปภาพเจ้าของภูมปิ ัญญา นายปอ ดบี ุตร แปลงผกั เกษตรผสมผสาน แปลงผักเกษตรผสมผสาน แปลงผักเกษตรผสมผสาน

8 ทปี่ รึกษา คณะผู้จัดทำ 1. นางสาวดารัตน์ กาญจนาภา ผู้อำนวยการสำนกั งาน กศน. จงั หวัดราชบรุ ี 2. นายสจั จา จันทรวเิ ชยี ร ผู้อำนวยการ กศน. อำเภอบ้านโป่ง ร่าง/เรยี บเรยี งและจดั พิมพ์ ครู กศน.ตำบลกรับใหญ่ นางสาวพรวมิ ล ปล้ืมจติ ร

9