ธ.ค.62 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.สวนกล้วย อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี

ทาเนยี บภูมิปญั ญาทอ้ งถนิ่ ตาบลสวนกลว้ ย อาเภอบา้ นโปง่ จังหวัดราชบรุ ี ประจาเดอื น ธันวาคม 2562 ศนู ยก์ ารศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอาเภอบา้ นโปง่ สานักงานสง่ เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยจงั หวัดราชบุรี สานักงานสง่ เสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย สานักงานปลดั กระทรวงศึกษาธกิ าร กระทรวงศกึ ษาธิการ

คานา ด้วย กศน.ตาบลสวนกลว้ ย ได้ดาเนินการจัดทาภูมิปัญญาในท้องถิ่น ให้กับประชาชนในพ้ืนที่ ตาบลสวนกล้วย เพื่อเพ่ิมพูนความรู้และทักษะในการดาเนินชีวิตแบบพอเพียง สามารถเรียนรู้และฝึกฝน ได้ท้ัง จากการศกึ ษาดว้ ยตนเอง และได้รับการถ่ายทอดจากผู้อ่ืน การนาภูมิปัญญามาเผยแพร่เพ่ือให้ประชาชนในพ้ืนที่ ได้นาไปใช้และเรียนรู้เพื่อเพิ่มอาชีพ และประสบการณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้มีการเจริญเติบโตอย่าง ต่อเน่ืองและเกื้อกูลในการผลิตซึ่งกันและกัน โดยการใช้ทรัพยากรท่ีมีอยู่ให้เกิดประโยชน์และไม่มีสารพิษ เช่น ดิน นา้ แสงแดดอย่างเหมาะสม เกิดประโยชน์สงู สุด มีความสมดุล ของสภาพแวดล้อมอย่างต่อเน่ือง และเกิดผล ในการเพิ่มพูนความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติด้วย กศน.ตาบลสวนกล้วย หวังว่าเอกสารเล่มน้ีคงมี ประโยชนต์ อ่ ผู้อ่านและผู้ปฏบิ ัติงานต่อไป กศน.ตาบลสวนกล้วย ธนั วาคม 2562

สารบัญ คานา หนา้ สารบญั กศน.ตาบลสวนกลว้ ย 1 ภูมปิ ญั ญา การทาขนมดอกจอกหนองหญ้าปล้อง : นางกมลทพิ ย์ สวัสด์ริ ักษา 4 - ภมู ปิ ัญญา หมอดนิ ตาบลสวนกลว้ ย/ปราชญ์เกษตรกรเศรษฐกิจพอเพยี งและ 7 เกษตรทฤษฏีใหม่ : นายจานงค์ สัจจาศีล - ภมู ิปญั ญา การทาหมวกรีไซเคิลจากกล่องนม : นางสมศรี วงษาซ้าย คณะผูจ้ ดั ทา

1 แบบบนั ทึกชุดข้อมลู คลังปัญญา-ภูมิปญั ญาท้องถิ่น ตาบลสวนกล้วย อาเภอบา้ นโป่ง จังหวดั ราชบุรี ชื่อภมู ิปัญญา การทาขนมดอกจอกหนองหญา้ ปล้อง ข้อมูลพนื้ ฐาน รายบุคคล เจ้าของภมู ิปญั ญาท้องถน่ิ /บุคคลคลังปญั ญา ชือ่ นางกมลทิพย์ สวสั ด์ิรักษา วนั เดอื นปเี กิด 10 มกราคม 2508 อยู่ปัจจุบนั (ทส่ี ามารถติดต่อได้) บา้ นเลขท่ี 64/2 ถนน - หมทู่ ่ี 8 ตาบลสวนกล้วย อาเภอบา้ นโปง่ จังหวัดราชบรุ ี รหัสไปรษณีย์ 70110 โทรศพั ท์ 061-6656097 โทรสาร - Line ID 061-6656097 E-mail address: - Facebook กมลทิพย์ สวสั ดิร์ ักษา พกิ ัดทางภมู ศิ าสตร์ ค่า X: 13.8106 ค่าY:99.87407 ความเปน็ มาของบุคคลคลังปญั ญา นางกมลทิพย์ สวัสดิ์รักษา มีความสนใจในการค้าขาย แต่ด้วยภารกิจต้องเป็นแม่บ้าน ดูแลลูกๆอยู่ บ้าน จึงคดิ คน้ หารายได้ และอยากใชเ้ วลาว่างให้เกิดประโยชน์ จงึ ทาขนมกล้วย ขา้ วต้มมัดขาย แต่ต้องใช้ทุน ในการขายมากเกินไป จึงลองทาขนมดอกจอก จากความคิดการลองผิดลองถูกหลายๆครั้ง จึงเกิดเป็นรสชาติ เฉพาะตัวของขนมดอกจอกท่อี ร่อยและกรอบ สง่ ต่อร่นุ สรู่ ่นุ และจะรกั ษารสชาตคิ วามอร่อย ความสะอาดแบบ ด้งั เดิมไว้ตลอดไป จุดเด่นของภูมิปัญญาท้องถิ่น การทาขนมดอกจอก เป็นขนมท่ีหารับประทานได้ง่ายแตต่ ้องมีรสชาตทิ ี่หอม กรอบ อร่อย ในการทา ทุกขั้นตอน และเปน็ วิทยากรในการถา่ ยทอดความร้สู ู่ชุมชนมาจนถึงปัจจุบัน - เป็นวทิ ยากรถ่ายทอดความรูก้ ารทาขนมดอกจอกในตาบลสวนกลว้ ย รายละเอยี ดของภูมปิ ัญญาทอ้ งถ่นิ - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการศึกษาดูงาน ในพ้ืนท่ีจริงประโยชน์ท่ีได้จากภูมิปัญญาคือ สามารถนาไปปฏิบัติจริงได้ รปู แบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพันธ์ เผยแพรภ่ มู ปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่ ยงั ไม่เคยมกี ารเผยแพร่/ใชเ้ ฉพาะบคุ คล √ เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพรผ่ า่ นส่ือมวลชนและสื่ออน่ื อย่างแพรห่ ลาย มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอก จานวน .......ครั้ง จานวน............คน มกี ารนาไปใช้ อื่นๆ (ระบุ)

2 ลักษณะของภูมปิ ญั ญาทอ้ งถิ่น การพัฒนาต่อยอดภมู ิปัญญาใหเ้ ป็นนวตั กรรม คณุ คา่ (มลู คา่ ) และ ความภาคภูมใิ จ ภมู ิปัญญาทอ้ งถนิ่ /นวตั กรรมท่คี ดิ คน้ ขึ้นมาใหม่ √ ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่ ด้ังเดิมไดร้ ับการถา่ ยทอดมา ภูมิปัญญาท้องถิ่นทีไ่ ด้พฒั นาและต่อยอด

3 รูปภาพเจา้ ของภูมปัญญา นางกมลทิพย์ สวสั ด์ริ ักษา การทาขนมดอกจอกหนองหญา้ ปล้อง ผลติ ภณั ฑ์ขนมดอกจอก

4 แบบบนั ทึกชุดขอ้ มลู คลังปัญญา-ภมู ปิ ญั ญาท้องถ่ิน ตาบลสวนกล้วย อาเภอบ้านโปง่ จังหวดั ราชบรุ ี ชอ่ื ภูมิปัญญา หมอดินตาบลสวนกล้วย/ปราชญเ์ กษตรกรเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฏใี หม่ ขอ้ มูลพน้ื ฐาน รายบคุ คล เจ้าของภูมิปัญญาทอ้ งถิน่ /บุคคลคลงั ปัญญา ชื่อนายจานงค์ สจั จาศีล วนั เดือนปีเกดิ 20 ตุลาคม 2505 ทอี่ ยูป่ ัจจบุ นั (ท่ีสามารถตดิ ต่อได้) บา้ นเลขที่14 ถนน - หมูท่ ี่ 1 ตาบลสวนกล้วย อาเภอบา้ นโป่ง จงั หวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรษณีย์ 70110 โทรศพั ท์ 081- 7366250 โทรสาร - Line ID 081- 7366250 E-mail address: - Facebook จานงค์ สัจจาศลี พิกดั ทางภูมิศาสตร์ ค่า X: 12.81882 ค่าY:99.874445 ความเปน็ มาของบคุ คลคลงั ปัญญา นายจานงค์ สัจจาศีล เป็นผู้ปฏิบัติตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เป็นหมอดินตาบลสวน กล้วย มาเป็นระยะเวลา 30 ปี เน้นความพอเพียง ทาแต่พอประมาณ พึ่งพาตนเอง ใช้เหตุผลในการดาเนินชีวิต และการประกอบอาชีพ ทาการจดบัญชีครัวเรือน และบันทึกข้อมูลการทาการเกษตรเพื่อวิเคราะห์วางแผนการ ผลิต มีความคิดสร้างสรรค์ มีความเสียสละ และมีใจเป็นจิตอาสาในการถ่ายทอดความรู้ ประสบการณ์การทา การเกษตรแก่ผู้สนใจ มีการเรียนรูจ้ ากการปฏิบัตจิ ริง ในพ้นื ท่ี 5 ไร่ ทาการเกษตรแบบผสมผสาน โดยการปลูกผัก สวนครวั รวั้ กินได้ ผลไม้ ปลอดสารพษิ มรี ะบบการจดั การคณุ ภาพการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีสาหรับพืช ผลิต ปุ๋ยชีวภาพ น้าหมักชีวภาพ เพ่ือลดต้นทุนการผลิต ผลผลิตได้รับมาตรฐาน เป็นการสร้างความเช่ือม่ันให้แก่ ผบู้ ริโภคดา้ นความปลอดภัยทางอาหารและด้านคุณภาพ มีการวางแผนการผลิต และหาวิธีการลดต้นทุนการผลิต เพ่ือสร้างความระมัดระวังด้านการประกอบอาชีพ และวางแผนการใช้จ่ายในครอบครัวอย่างเป็นระบบ ทางาน เพ่ือสว่ นรวมและชุมชน เปน็ แบบอยา่ งที่ดีในการดาเนนิ ชีวิต จุดเด่นของภูมิปัญญาท้องถ่ิน นายจานงค์ สัจจาศีล เน้นด้านการเกษตรตามแนวพระราชดาริของ ร. 9 ด้วยการศึกษาค้นคว้าใน เรอ่ื งทฤษฎีใหมแ่ ละดูงานโครงการอันเนือ่ งมาจากพระราชดาริ ได้แก่ โครงการการแกล้งดิน ศาสตร์พระราชา ศาสตร์ภูมิปัญญาและศาสตร์สากล ยึดหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงในการดาเนินชีวิต โดยวางแผนทา การเกษตรบนที่ดินของตนเอง ขยายพ้ืนท่ีตามกาลังความพร้อมจนดาเนินกิจกรรมเกษตรแบบผสมผสานเต็ม พ้ืนที่ สร้างภูมิคุ้มกันโดยจัดแบ่งพื้นท่ีทาการเกษตรตามหลักการของเกษตรทฤษฎีใหม่ขุดบ่อกักเก็บน้าและ เลี้ยงปลา เป็นต้น ทาสวนผสมผสาน ปลูกผลไม้และพืชผักสวนครัวหลากหลายที่ให้ผลผลิตสลับกันตลอดท้ังปี และสร้างท่ีอยู่อาศัยรวมถึงจุดเรียนรู้ มีการจัดทาบัญชีครัวเรือนเพื่อควบคุมค่าใช้จ่ายและต้นทุนการผลิต จน สามารถปลดหน้สี ินได้ มเี งินออมไว้ใช้ยามฉุกเฉิน พ่ึงพาตนเองได้ ครอบครัวอยู่ดีมีสุข ลดความเส่ียงเร่ืองผลผลิต ทางการเกษตร

5 - เป็นวิทยากรหมอดินอาสาตาบลสวนกล้วย บรรยายเกี่ยวกับการทาการเกษตรแบบผสมผสาน ที่เน้น ให้เกิดการพึ่งพาตนเอง ใช้พื้นที่เกษตรกรรมให้เกิดประโยชน์สูงสุดให้กับเกษตรกร หน่วยงานต่าง ๆ และสร้าง ทีมงานเครอื ข่ายในการพัฒนาทั้งระดับชมุ ชนและท้องถ่นิ จุดเด่นของภูมิปัญญาท้องถิ่น - เป็นวทิ ยากรถ่ายทอดความรู้ดา้ นเศรษฐกจิ พอเพยี ง รายละเอียดของภมู ิปัญญาท้องถิ่น - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการศึกษาดูงาน ในพ้ืนที่จริงประโยชน์ท่ีได้จากภูมิปัญญาคือ สามารถนาไปปฏบิ ตั จิ รงิ ได้ รปู แบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพรภ่ มู ิปัญญาทอ้ งถ่ิน ยังไม่เคยมกี ารเผยแพร่/ใชเ้ ฉพาะบุคคล √ เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน มีการเผยแพรผ่ ่านสื่อมวลชนและสือ่ อื่นอยา่ งแพร่หลาย มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอก จานวน .......ครัง้ จานวน............คน √ มีการนาไปใช้ อนื่ ๆ (ระบุ) ลกั ษณะของภมู ปิ ัญญาทอ้ งถน่ิ การพฒั นาต่อยอดภมู ปิ ญั ญาใหเ้ ปน็ นวัตกรรม คณุ ค่า (มูลค่า) และ ความภาคภมู ิใจ ภมู ิปญั ญาท้องถ่ิน/นวตั กรรมทค่ี ดิ ค้นขึ้นมาใหม่ √ ภูมปิ ญั ญาท้องถ่ินดงั้ เดมิ ได้รับการถา่ ยทอดมา ภูมิปญั ญาท้องถน่ิ ทีไ่ ด้พัฒนาและตอ่ ยอด

6 รูปภาพเจา้ ของภมู ปัญญา นายจานงค์ สจั จาศลี เป็นวิทยากร การทาปยุ๋ นา้ นมสด เปน็ วิทยากร ให้ความรดู้ ้านเศรษฐกจิ พอเพียงกับนักเรียนโรงเรียนหนองหญา้ ปล้องตาบลสวนกล้วย เป็นวทิ ยากรหมอดนิ อาสาตาบลสวนกล้วย บรรยายเกี่ยวกบั การทาการเกษตรแบบผสมผสาน

7 แบบบนั ทกึ ชุดขอ้ มูลคลังปัญญา-ภูมปิ ญั ญาท้องถิ่น ตาบลสวนกล้วย อาเภอบ้านโป่ง จงั หวัดราชบุรี ชอ่ื ภมู ปิ ัญญา การทาหมวกรีไซเคลิ จากกล่องนม ข้อมูลพ้ืนฐาน รายบุคคล เจา้ ของภมู ิปญั ญาท้องถ่ิน/บุคคลคลงั ปัญญา ชื่อนางสมศรี วงษาซ้าย วนั เดือนปเี กดิ 14 กรกฏาคม 2500 ที่อยู่ปจั จุบัน (ท่ีสามารถตดิ ต่อได้) บ้านเลขที่ 144/1 ถนน - หมู่ที่ 4 ตาบลสวนกล้วย อาเภอบา้ นโปง่ จงั หวดั ราชบรุ ี รหัสไปรณีย์ 70110. โทรศพั ท์ 087- 0567946 โทรสาร - Line ID 087- 0567946 E-mail address: - Facebook สมศรี วงษาซ้าย พกิ ัดทางภูมิศาสตร์ ค่า X: 12.81233 ค่าY: 99.874119 ความเปน็ มาของบคุ คลคลงั ปัญญา นางสมศรี วงษาซ้าย เป็นแม่บ้าน มีเวลาว่างจึงคิดหาการทาวัสดุเหลือใช้ให้เกิดประโยชน์ ได้มี ความสนใจเรื่องการทาหมวกรีไซเคิลจากกล่องนม ต่อมาได้มีครู กศน.ตาบลสวนกล้วย ได้มาให้ความรู้การทา วัสดุเหลือใช้จากซองกาแฟเป็นดอกไม้และลงมือปฏิบัติจริงของกลุ่มผู้สูงอายุตาบลสวนกล้วย ในการจัด กิจกรรมขึ้นและมงี บประมาณของ รพ.สต.สวนกล้วย ในการจัดกิจกรรม ข้ึนในหมู่บ้านหนองหญ้าปล้อง หมู่ ท่ี 8 และไดม้ กี ารพฒั นาต่อยอดมาเป็นการทาหมวกรีไซเคิลจากกล่องนมขึ้น และได้มีการทามาถึงทุกวันน้ี และ ไดม้ ีการจัดจาหน่ายให้กับประชาชนในพืน้ ที่ในตาบลสวนกล้วย จดุ เด่นของภมู ิปัญญาท้องถ่ิน เป็นวสั ดุเหลือใชน้ ามารไี ซเคิล นางสมศรี วงษาซา้ ย ได้ทาการศึกษาหาความรู้ดา้ นการเป็นวทิ ยากรในการถ่ายทอดความรู้ ท่ีเปน็ ขั้นตอนและกระบวนการดว้ ยตนเองก่อน และเปน็ วทิ ยากรถา่ ยทอดความรู้ นักเรยี น นักศึกษา กลุ่มสตรี และ ประชาชนและหน่วยงานราชการ ช่วยถา่ ยทอดความรู้ จนสามารถเป็นวิทยากรของตาบลสวนกล้วยได้ - เปน็ วิทยากรบรรยายให้ความรู้ ถา่ ยทอดใหใ้ ห้กับผู้ที่สนใจ กลมุ่ อาชพี - เป็นแหลง่ ในการเรยี นรู้ ให้กับกลมุ่ อาชีพ นักเรียนนักศึกษาและผสู้ นใจโดยทว่ั ไป - ไดท้ าการถ่ายทอดประสบการณแ์ ละวธิ กี ารสอนการทาหมวกรีไซเคิลจากกล่องนม จุดเดน่ ของภูมิปัญญา - เป็นวิทยากรถา่ ยทอดความรู้ รายละเอยี ดของภูมปิ ญั ญาท้องถิน่ - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการศึกษาดูงาน ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝึกปฏิบัติ ในพื้นที่ จรงิ ประโยชนท์ ี่ได้จากภมู ิปญั ญาคอื สามารถนาไปปฏิบตั จิ รงิ ได้

8 รปู แบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพันธ์ เผยแพรภ่ ูมปิ ัญญาทอ้ งถิน่ ยังไมเ่ คยมีการเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบคุ คล √ เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน มีการเผยแพรผ่ ่านส่ือมวลชนและสื่ออืน่ อย่างแพรห่ ลาย มกี ารดงู านจากบคุ คลภายนอก จานวน .......ครั้ง จานวน............คน มีการนาไปใช้ อ่ืนๆ (ระบุ) ลักษณะของภมู ิปญั ญาท้องถนิ่ การพฒั นาต่อยอดภูมิปญั ญาให้เป็นนวตั กรรม คุณคา่ (มูลคา่ ) และความภาคภูมิใจ ภมู ิปญั ญาทอ้ งถ่นิ /นวัตกรรมทีค่ ิดค้นขึ้นมาใหม่ ภมู ิปญั ญาทอ้ งถิ่นดง้ั เดิมได้รับการถ่ายทอดมาจาก √ ภูมิปญั ญาท้องถนิ่ ทไ่ี ดพ้ ฒั นาและต่อยอด เป็นวัสดุเหลือใช้นามารีไซเคลิ นางสมศรี วงษาซา้ ย ได้ทาการศึกษาหาความรู้ดา้ นการเป็นวิทยากรในการถ่ายทอดความรู้ ทเ่ี ปน็ ข้ันตอนและกระบวนการด้วยตนเองก่อน และเป็นวิทยากรถ่ายทอดความรู้ นักเรียน นักศกึ ษา กลมุ่ สตรี และ ประชาชนและหนว่ ยงานราชการ ช่วยถา่ ยทอดความรู้ จนสามารถเป็นวทิ ยากรของตาบลสวนกลว้ ยได้ - เป็นวทิ ยากรบรรยายให้ความรู้ ถ่ายทอดให้ให้กับผทู้ ่ีสนใจ กลุ่มอาชพี - เป็นแหล่งในการเรียนรู้ ให้กับกลมุ่ อาชีพ นกั เรยี นนักศึกษาและผสู้ นใจโดยทว่ั ไป - ได้ทาการถา่ ยทอดประสบการณ์และวธิ กี ารสอนการทาหมวกรไี ซเคิลจากกล่องนม

9 รปู ภาพเจา้ ของภมู ปัญญา นางสมศรี วงษาซ้าย ผลิตภณั ฑ์หมวกรีไซเคลิ จากกล่องนม

10 ท่ปี รกึ ษา คณะผู้จดั ทา นางสาวดารัตน์ กาญจนาภา นายไพโรจน์ ขนุ ทอง ผ้อู านวยการสานกั งาน กศนจงั หวัดราชบุรี ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ชานาญการพเิ ศษ ผู้จดั ทา รกั ษาการในตาแหน่ง ผอ.กศน.อาเภอบ้านโปง่ นางสาวลาดวน เป่ียมพรอ้ ม ครู กศน.ตาบลสวนกล้วย บรรณาธกิ าร / จัดทารปู เล่ม นางสาวลาดวน เปี่ยมพร้อม ครู กศน.ตาบลสวนกลว้ ย