ก.พ.63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.บ้านโป่ง อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี

ทาเนียบภมู ิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ตาบลบ้านโปง่ อาเภอบา้ นโป่ง จังหวัดราชบรุ ี ประจาเดือน กมุ ภาพนั ธ์ 2563 กศน.ตาบลบา้ นโปง่ ศนู ย์การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอบ้านโปง่ สานักงานส่งเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั จงั หวัดราชบุรี สานักงานสง่ เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย สานักงานปลดั กระทรวงศึกษาธกิ าร กระทรวงศึกษาธกิ าร

คานา ด้วย กศน.ตาบลบ้านโป่ง ได้ดาเนินการจัดทาภูมิปัญญาในท้องถ่ิน ให้กับประชาชนในพ้ืนที่ ตาบลบ้านโป่ง เพ่ือเพิ่มพูนความรู้และทักษะในการดาเนินชีวิตแบบพอเพียง สามารถเรียนรู้และฝึกฝน ได้ทั้ง จากการศกึ ษาดว้ ยตนเอง และได้รับการถ่ายทอดจากผู้อื่น การนาภูมิปัญญามาเผยแพร่เพื่อให้ประชาชนในพ้ืนท่ี ได้นาไปใช้และเรียนรู้เพ่ือเพ่ิมอาชีพ และประสบการณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้มีการเจริญเติบโตอย่าง ต่อเนื่องและเกื้อกูลในการผลิตซึ่งกันและกัน โดยการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์และไม่มีสารพิษ เช่น ดนิ น้า แสงแดดอยา่ งเหมาะสม เกิดประโยชน์สงู สดุ มีความสมดุล ของสภาพแวดล้อมอย่างต่อเน่ือง และเกิดผล ในการเพ่ิมพูนความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติด้วย กศน.ตาบลบ้านโป่ง หวังว่าเอกสารเล่มนี้คงมี ประโยชนต์ ่อผู้อา่ นและผู้ปฏิบตั งิ านตอ่ ไป กศน.ตาบลบา้ นโป่ง กมุ ภาพันธ์ 2563

สารบัญ หน้า คานา 1 สารบัญ 5 กศน.ตาบลบา้ นโป่ง 9 - ภมู ิปัญญา ทาเส้นขนมจนี : นางสาวปณิตา ลม้ิ ศฤงคาร - ภมู ปิ ญั ญา ช่างทาทอง : นายโรจน์ สดุ ประเสริฐ - ภมู ิปญั ญา เพาะพันธนุ์ ก : นายธรี พงษ์ เกียรตบิ ุญญฤทธ์ิ คณะผจู้ ัดทา

แบบบนั ทกึ ชุดขอ้ มูลคลังปญั ญา-ภูมิปัญญาทอ้ งถิน่ ตาบล บ้านโป่ง อาเภอ บ้านโป่ง จงั หวัด ราชบุรี ช่อื ภมู ปิ ัญญา ทาเส้นขนมจนี ชื่อ นางสาวปณติ า นามสกุล ล้มิ ศฤงคาร วันเดือนปีเกิด 25 พฤษภาคม 2523 ท่อี ยู่ปจั จบุ นั (ทส่ี ามารถติดต่อได)้ : บ้านเลขที่ 555/3 ถนน บ้านดอนตูม ตาบล บ้านโป่ง อาเภอ บา้ นโป่ง จงั หวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรษณีย์ 70110 โทรศัพท์ : 032-211376 E-mail address : [email protected] Facebook : Panita Limsalingkarn พิกดั ทางภมู ิศาสตร์ : คา่ X : 13.81679 คา่ Y : 99.87764 ความเป็นมาของภมู ิปญั ญา ประวัติความเป็นมาของขนมจีน เร่ิมมาจากไหน สันนิษฐานว่าเริ่มมาจากชาวมอญขนมจีนไม่ใช่อาหาร จีน แต่คาว่า \"จนี \" สันนษิ ฐานกนั ว่านา่ จะมาจากมอญซึง่ เรียกขนมจีนวา่ \"คนอมจีน\" หมายถงึ การทาใหส้ กุ 2 ครง้ั พศิ าล บญุ ปลกู ชาวไทยเช้ือสายรามญั ผสู้ นใจศึกษาอาหารและวัฒนธรรมมอญกลา่ วว่า \"จรงิ ๆ แล้ว ขนมจีนเป็น อาหารของคนมอญหรือรามัญ คนมอญเรียกขนมจีนว่า คนอมจีน คนอม หมายความว่า \"จับกันเป็นกลุ่มเป็น ก้อน\" จีนหมายความว่า \"ทาให้สุก\" ทาให้เกิดสมมุติฐานตามมาอีกว่า ดั้งเดิมทีเดียวขนมจีนเป็นอาหารมอญ แล้วจึงแพร่หลายไปสู่ชนชาติอ่ืน ๆ ในสุวรรณภูมิตั้งแต่โบราณกาล จนเป็นอาหารที่ทาง่ายและมีความนิยมสูง สามารถหารับประทานได้ทั่วไป เส้นขนมจีนมีกี่ชนิด เส้นขนมจีนแบ่งได้เป็น 2 ชนิด คือ ขนมจีนแป้งหมัก ใช้ การหมักแป้งข้าวเจ้าโดย นาแป้งข้าวเจ้ามาแช่น้าให้นิ่ม และนาไปโม่ก่อนหมักประมาณเจ็ดวันเมื่อหมักแล้วจึง นามานวดในเครือ่ งนวดแป้ง ขนมจีนแปง้ สด ใช้วิธีการผสมแป้งข้าวเจ้า ไม่ต้องทิ้งไว้แล้วจึงนามานวดในเครื่อง นวดแป้ง หลังจากนวดแป้งแล้วจะเทแป้งใส่กระบอกทองเหลือง มีรูเจาะไว้ที่ปลายด้านหนึ่ง เม่ือกดแป้งเข้าไป ในกระบอก เส้นขนมจีนก็จะไหลออกจากปลายกระบอก เป็นเส้นกลมขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1 - 1.5 มิลลเิ มตร เมอ่ื ได้เส้นแลว้ กท็ าต้มในน้าร้อนเดือดเพ่ือทาความสะอาด แล้วนามาราดด้วยน้าสะอาดอีกทีหนึ่ง เส้น ขนมจีนท่ีได้ จะจัดเรียงเอาไว้เป็นกลุ่ม ๆ ขนาดประมาณ 1 ฝ่ามือ บางถิ่นเรียก จับ หรือ หัว เมื่อเรียงในจาน สาหรบั รบั ประทาน จะใสป่ ระมาณ 3-4 จับ ทาขนมจีนมาตั้งแต่รุ่นคุณพ่อ ปี 2528 และคุณปณิตา ล้ิมศฤงคาร ไดเ้ รียนรูจ้ ากคุณพ่อทามาเรือ่ ยๆจนเป็นธรุ กจิ ของตนเองมา 16 ปี จุดเดน่ ของภูมปิ ัญญา - เป็นวิทยากรถา่ ยทอดความรู้ - มรี า้ นจาหนา่ ยเปน็ ทร่ี ูจ้ กั วตั ถดุ บิ ทใี่ ช้ประโยชนใ์ นผลิตภัณฑ์ที่เกดิ จากภมู ิปญั ญา ซ่งึ พนื้ ทอี่ นื่ ไมม่ ี - แป้งข้าวเจา้ - น้าสะอาด

2 รายละเอยี ดของภูมิปัญญาท้องถนิ่ - การสานเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น ท่ีชาวบ้านทากันมานานจนถึงปัจจุบัน ในสมัยก่อนทาเองโดยใช้มือ ทา โดยทาทานเองในครัวเรือน คือคนในชุมชนอย่างแท้จริง ถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น จึงทาให้คนในชุมชนมีความ ผกู พันกนั มีการรวมกลุม่ และ มีการพัฒนาภมู ิปัญญาการทาเป็นธุรกจิ ในชุมชน รูปแบบและลกั ษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพันธ์ เผยแพร่ภูมปิ ญั ญาท้องถิน่ √ ยังไมเ่ คยมกี ารเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน มีการเผยแพรผ่ า่ นสอื่ มวลชนและสอื่ อื่นอยา่ งแพร่หลาย มีการดงู านจากบุคคลภายนอก จานวน .......ครั้ง จานวน............คน มีการนาไปใช้ อืน่ ๆ (ระบุ) ลกั ษณะของภูมิปญั ญาทอ้ งถ่นิ การพฒั นาต่อยอดภูมิปัญญาใหเ้ ปน็ นวตั กรรม คุณคา่ (มูลค่า) และ ความภาคภูมิใจ ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถ่ิน/นวัตกรรมท่คี ดิ คน้ ข้ึนมาใหม่ √ ภูมิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ดั้งเดมิ ได้รับการถ่ายทอดมาจาก ภมู ปิ ญั ญาท้องถน่ิ ท่ไี ด้พัฒนาและต่อยอด แบบเดิมคือ การสานเป็นภมู ปิ ัญญาทอ้ งถนิ่ ทีช่ าวบา้ นทากันมานานจนถึงปัจจบุ ัน ในสมัยก่อนทา เองโดยใช้มือทา โดยทาทานเองในครัวเรือน คือคนในชุมชนอย่างแท้จริง ถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น จึงทาให้คนใน ชุมชนมคี วามผกู พนั กนั มีการรวมกลุ่ม และ มีการพฒั นาภูมิปญั ญาการทาเป็นธุรกิจในชมุ ชน

3 รูปภาพเจ้าของภมู ิปัญญา นางสาวปณติ า ลิม้ ศฤงคาร ( เจ้าของภมู ปิ ัญญาทาเส้นขนมจีน )

4 รูปภาพภมู ปิ ญั ญา แปง้ สาลี เครอ่ื งทาเส้นขนมจีน . ขนมจีน

5 แบบบนั ทึกชดุ ขอ้ มลู คลงั ปัญญา-ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ ตาบล บ้านโป่ง อาเภอ บา้ นโปง่ จงั หวัด ราชบุรี ช่ือภูมปิ ัญญา ชา่ งทาทอง ช่อื นายโรจน์ นามสกลุ สดุ ประเสรฐิ วนั เดือนปเี กิด - 2501 ท่อี ยู่ปจั จุบัน (ท่สี ามารถตดิ ตอ่ ได้) : บ้านเลขที่ 13 ถนน ประชานยิ ม ตาบล บ้านโป่ง อาเภอ บา้ นโป่ง จงั หวดั ราชบุรี รหัสไปรษณยี ์ 70110 โทรศัพท์ : 032-210167 พิกัดทางภมู ศิ าสตร์ : คา่ X: 13.8140 คา่ Y : 99.8722 ความเป็นมาของบคุ คลคลังปัญญา เร่ิมมาจากที่ความชอบส่วนบุคคล ก็เลยไปเรียนรู้ไปเป็นลูกจ้างร้านทอง ไปเรียนรู้อาชีพช่างทองมา ต้งั แต่อายุ 15 ปี ทาหลากหลายแบบต้งั แต่งานทองงานเงินหลากหลายแบบ หลงจากทางานเรยี นรู้ช่างทองจน เกอดความชานาญจึงกลบั มาเปดิ รา้ นทบ่ี า้ นโป่ง ตง้ั แตป่ ีพ.ศ. 2553 จนปจั จบุ ันกไ็ ด้ 46 ปแี ลว้ กบั อาชีพชา่ งทอง จดุ เดน่ ของภูมปิ ัญญาท้องถ่ิน - เป็นวิทยากรถ่ายทอดความรู้ - มีร้านจาหน่ายเปน็ ที่รจู้ กั วตั ถดุ ิบทใ่ี ชป้ ระโยชน์ในผลิตภัณฑท์ ่เี กิดจากภมู ิปญั ญา ซึ่งพ้นื ทีอ่ ่นื ไมม่ ี - ทองคาแท่ง - นา้ ประสาน รายละเอียดของภูมิปัญญาทอ้ งถ่ิน - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการศึกษาดูงาน ในพ้ืนท่ีจริงประโยชน์ที่ได้จากภูมิปัญญาคือ สามารถนาไปปฏิบัติจริงได้ รูปแบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพรภ่ ูมปิ ญั ญาท้องถิ่น √ ยังไมเ่ คยมีการเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบคุ คล เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพร่ผา่ นส่ือมวลชนและสอ่ื อ่ืนอย่างแพร่หลาย มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอก จานวน .......คร้งั จานวน............คน มกี ารนาไปใช้ อ่นื ๆ (ระบุ)

6 ลักษณะของภมู ิปัญญาทอ้ งถนิ่ การพัฒนาต่อยอดภมู ปิ ัญญาให้เปน็ นวตั กรรม คุณคา่ (มูลค่า) และ ความภาคภูมใิ จ ภูมิปัญญาทอ้ งถิ่น/นวตั กรรมทค่ี ิดคน้ ข้นึ มาใหม่ √ ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถิน่ ดง้ั เดมิ ไดร้ บั การถา่ ยทอดมาจาก ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถนิ่ ทไี่ ดพ้ ฒั นาและต่อยอด แบบเดิมคอื ปัจจบุ ันอาชีพช่างทองหาคนที่จะมาทาอาชีพน้ีอย่างจริงจังได้น้อยมาก ในขณะที่คน รุ่นเก่าก็แก่ชราลงและไม่สามารถทาอาชีพช่างทองต่อไปได้และช่างทองในไทยน้ันก็เริ่มขาดแคลนมากขึ้นมี จานวนลดลงถงึ 40-50% จาก 10 ปีก่อนที่มชี า่ งทองถงึ 30,000 คน และถึงแม้ว่าในประเทศไท จะมีโรงเรียน กาญจนาภิเษกวิทยาลัย ช่างทองหลวง ซึ่งผลิตช่างทองและเครื่องประดับเกือบ 300 คนต่อปี แต่น่ันก็ยังไม่ เพียงพอต่อความต้องการของอุตสาหกรรม นายโรจน์ สุดประเสริฐ วัย 61 ปี ที่ประกอบอาชีพช่างทองมาถึง 46 ปี เริม่ ตน้ จากการไปเป็นลูกจา้ งรา้ นทองท่ี กทม.จนมาเปดิ ร้านเอง

7 รปู ภาพเจา้ ของภมู ปิ ัญญา นายโรจน์ สุดประเสรฐิ ( เจา้ ของภูมิปัญญาชา่ งทาทอง )

8 รูปภาพภมู ิปญั ญา ขณะทาชิน้ งาน ชิน้ งานท่สี าเร็จ

9 แบบบันทึกชุดขอ้ มูลคลงั ปญั ญา-ภมู ปิ ญั ญาท้องถิ่น ตาบล บ้านโป่ง อาเภอ บา้ นโป่ง จังหวัด ราชบรุ ี ชื่อภมู ปิ ัญญา เพาะพันธน์ุ ก ชื่อ นายธีรพงษ์ นามสกุล เกียรตบิ ุญญาฤทธิ์ วันเดือนปีเกดิ 3 กรกฎาคม 2522 ท่ีอยู่ปัจจุบนั (ทีส่ ามารถติดต่อได้) : บ้านเลขที่ 20 ถนน โฆสติ สกุล ตาบล/แขวง บา้ นโป่ง อาเภอ/เขต บ้านโป่ง จงั หวดั ราชบุรี รหัสไปรษณยี ์ 70110 โทรศัพท์ : 081-3612000 Line ID : BKK CRV Facebook : แบงก์ บ้านโป่ง พกิ ัดทางภูมศิ าสตร์ คา่ X : 13.814 ค่า Y : 99.877 ความเปน็ มาของบุคคลคลงั ปญั ญา การเพาะพันธุ์นกในปัจจุบันน้ีไม่ใช่เร่ืองยาก เนื่องจากเทคโนโลยีเชื่อมต่อส่ือสารกันได้ง่ายข้ึน เคล็ดลับ ต่างๆได้ถูกถ่ายทอดออกสู่สาธารณะมากข้ึน ไม่ว่าจะเร่ืองอาหารเสริม การเลี้ยงดู วิตามิน เทคนิคการเข้าคู่ การ เลอื กนก สถานที่เพาะพันธ์ุ และอ่ืนๆสารพัด แต่สิ่งที่ผิดหวังคือ คนเพาะเล้ียงใจร้อนข้ึน รีบเร่งอยากจะเพาะให้ ได้เร็วๆ อยากได้ผลผลิตโดยลืมพ้ืนฐานเบ้ืองต้นว่านกท่ีซื้อมาน้ันเข้าคู่หรือไม่ เข้าคู่ยังไง ร่างกายสมบูรณ์พร้อม เพยี งพอหรือเปล่า อาหารที่ให้ตอ่ นกคือเนน้ อะไรช่วงเวลาไหน แคน่ กเปล่ียนที่กต็ ้องรอให้นกคุ้นเคยท่ใี หม่ก่อน ท้ายสุด ขอฝากไว้สาหรับผู้ที่คิดจะเลี้ยงนก ให้รัก และดูแลเอาใจใส่เค้า เหมือนเค้าเป็นลูกคนหน่ึง อย่า เรง่ ทกุ อย่างกอ่ นเวลาเพียงเพอ่ื ให้เค้าจ่ายผลผลิต เพราะเมอื่ นกเคา้ พรอ้ มถึงวัยเจรญิ พนั ธเุ์ ค้าจ่ายลูกโดยธรรมชาติ อยแู่ ลว้ ความภูมิใจในตัวตน เปน็ รายได้เสริม ถือว่าเปน็ เศรษฐกิจชนดิ หนงึ่ ได้ สร้างรายได้ สรา้ งอาชพี จุดเด่นของภมู ปิ ัญญาท้องถ่ิน - การเพาะพันธุ์นกเป็นการพัฒนาสัตว์พ้ืนบ้านให้เป็นสัตว์เศรษฐกิจ ช่วยเหลือและสนับสนุนชาวไร่ ชาวสวนในดา้ นอาหารการกินของสตั ว์ จึงคดิ รเิ รมิ่ เพาะพันธุน์ กข้ึนมาเพอื่ เป็นรายได้ของตนเอง วัตถุดบิ ที่ใชป้ ระโยชน์ในผลิตภณั ฑท์ เี่ กิดจากภมู ปิ ัญญา ซง่ึ พ้ืนทอ่ี ่นื ไมม่ ี - พอ่ พนั ธุ์และแม่พันธ์นก - เครื่องกกไข่ - อาหารนก - รังเพาะนก รายละเอียดของภูมิปัญญาท้องถนิ่ - การสานเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น ท่ีชาวบ้านทากันมานานจนถึงปัจจุบัน ในสมัยก่อนทาเองโดยใช้มือ ทา โดยทาทานเองในครัวเรือน คือคนในชุมชนอย่างแท้จริง ถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น จึงทาให้คนในชุมชนมีความ ผูกพนั กนั มีการรวมกลมุ่ และ มีการพัฒนาภมู ิปัญญาการทาเป็นธุรกจิ ในชุมชน

10 รูปแบบและลกั ษณะการถา่ ยทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพร่ภมู ปิ ญั ญาท้องถน่ิ √ ยังไมเ่ คยมีการเผยแพร่/ใช้เฉพาะบคุ คล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน มีการเผยแพร่ผ่านสือ่ มวลชนและสื่ออื่นอยา่ งแพร่หลาย มกี ารดูงานจากบคุ คลภายนอก จานวน .......ครง้ั จานวน............คน มกี ารนาไปใช้ อนื่ ๆ (ระบ)ุ ลกั ษณะของภมู ิปญั ญาท้องถ่ิน การพัฒนาต่อยอดภูมิปญั ญาให้เปน็ นวตั กรรม คุณค่า (มลู ค่า) และ ความภาคภูมใิ จ ภูมิปัญญาท้องถิ่น/นวตั กรรมทคี่ ิดค้นขึน้ มาใหม่ ภูมปิ ญั ญาท้องถิ่นดงั้ เดมิ ไดร้ ับการถา่ ยทอดมาจาก √ ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถ่ินทไ่ี ด้พฒั นาและต่อยอด ต่อยอดคือ การเพาะพันธ์ุนกเป็นการพัฒนาสัตว์พื้นบ้านให้เป็นสัตว์เศรษฐกิจ ช่วยเหลือและ สนบั สนนุ ชาวไร่ชาวสวนในดา้ นอาหารการกนิ ของสตั ว์ จึงคดิ ริเรม่ิ เพาะพันธน์ุ กข้นึ มาเพอื่ เป็นรายได้ของตนเอง

11 เจา้ ของภมู ิปัญญา นายธรี พงษ์ เกยี รติบญุ ญาฤทธิ์ ( เจ้าของภมุ ปิ ญั ญาเพาะพันธุ์นก )

12 รปู ภาพภมู ปิ ัญญา รงั เพาะนก เครื่องกกไข่ นกแม่พนั ธ์ุ

ทีป่ รึกษา คณะผ้จู ัดทา 1 .นางสาวดารตั น์ กาญจนาภา 2. นายสัจจา จนั ทรวิเชยี ร ผู้อานวยการสานักงาน กศน. จงั หวัดราชบรุ ี 2. นายไพโรจน์ ขุนทอง ผอู้ านวยการกศน.อาเภอบ้านโป่ง ครูชานาญการพเิ ศษ ผจู้ ดั ทา ครู กศน.ตาบลบา้ นโปง่ นางกมลา แผนดี ครู กศน.ตาบลบา้ นโป่ง บรรณาธิการ/จดั ทารูปเล่ม นางกมลา แผนดี ****************************