พ.ย.62 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.ท่าผา อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี

ทำเนยี บภูมิปัญญำทอ้ งถ่นิ ตำบลท่ำผำ อำเภอบ้ำนโป่ง จงั หวดั รำชบุรี ประจำเดือน พฤศจกิ ำยน ๒๕๖๒ กศน.ตำบลทำ่ ผำ ศนู ย์กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอัธยำศยั อำเภอบ้ำนโปง่ สำนักงำนส่งเสรมิ กำรศึกษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศยั จงั หวัดรำชบรุ ี สำนักงำนสง่ เสรมิ กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศัย สำนกั งำนปลดั กระทรวงศกึ ษำธกิ ำร กระทรวงศกึ ษำธิกำร

คำนำ ด้วย กศน.ตำบลท่ำผำ ไดด้ ำเนินกำรจดั ทำ รวบรวมข้อมลู ภูมปิ ญั ญำท้องถิ่น เพ่ือเพิ่มพูนควำมรู้ และทกั ษะในกำรดำเนนิ ชวี ติ แบบพอเพยี งให้กับประชำชนในพืน้ ท่ี ตำบลท่ำผำ ซ่ึงสำมำรถเรยี นรู้ไดด้ ว้ ย ตนเองและรบั กำรถ่ำยทอดควำมรูจ้ ำกผอู้ ่ืน กำรนำภูมิปัญญำมำเผยแพรเ่ พื่อให้ประชำชนในพ้ืนท่ีไดน้ ำไปใช้ และเรียนรู้เพื่อเพมิ่ อำชีพและประสบกำรณ์ใหก้ ับตนเองและครอบครวั ใหม้ ีกำรเจริญเติบโตอยำ่ งต่อเน่ือง และเก้ือกลู ในกำรผลิตซึ่งกันและกัน โดยกำรใชท้ รัพยำกรที่มีอย่ใู หเ้ กิดประโยชน์และไม่ก่อใหเ้ กิดสำรพิษ เชน่ ดิน น้ำ แสงแดด อย่ำงเหมำะสม เกดิ ประโยชน์สูงสุดมีควำมสมดุลขอสภำพแวดลอ้ ม และเกดิ ผลในกำร เพ่ิมพูนควำมอุดมสมบรู ณข์ องทรัพยำกรธรรมชำติ กศน.ตำบลท่ำผำไดจ้ ัดทำรูปเล่มข้อมูลข้อมูลภูมิปัญญำท้องถิน่ เพ่ือใหผ้ ูท้ สี่ นใจ ได้นำไปใชป้ ระโยชน์ อย่ำงคุ้มค่ำ และหวังว่ำจะสำมำรถเพ่ิมพูนควำมรแู้ ละทกั ษะในกำรดำเนินชวี ติ แบบพอเพียงให้กับประชำชน สำมำรถนำไปปรับใชใ้ นกำรดำเนินชวี ิตได้ กศน.ตำบลท่ำผำ พฤศจกิ ำยน 256๒

สำรบญั หนำ้ คำนำ ๑ สำรบญั ๕ กศน.ตำบลทำ่ ผำ ๙ คลงั ภมู ิปัญญำแหลง่ เรยี นร้ฯู สวนหลงั บ้ำน คลังภมู ปิ ัญญำนวตั กรรมทำงวิทยำศำสตร์และเทคโนโลยีกำรเกษตร คลังภมู ิปญั ญำนวดแผนไทยและสมนุ ไพรบำบัด คณะผ้จู ัดทำ

แบบบนั ทกึ ชุดขอ้ มลู คลงั ปญั ญำ-ภมู ิปญั ญำทอ้ งถน่ิ ตำบลทำ่ ผำ อำเภอบ้ำนโปง่ จงั หวัดรำชบุรี ชอ่ื ภมู ิปัญญำ สวนหลังบำ้ น ขอ้ มูลพ้นื ฐำน รำยบคุ คล เจ้ำของภูมิปัญญำท้องถนิ่ /บคุ คลคลงั ปัญญำ ชอ่ื นำงสำวนงนุช นำมสกุล เสลำหอม วันเดอื นปเี กิด 2๘ ตลุ ำคม ๒๕๑๗ ทอี่ ยู่ปจั จุบนั (ทส่ี ำมำรถตดิ ต่อได้) บำ้ นเลขที่ ๑๙/๘ หมู่ที่ ๑๑ ตำบลทำ่ ผำ อำเภอบ้ำนโป่ง จังหวัดรำชบรุ ี รหัสไปรษณีย์ ๗๐๑๑๐ โทรศพั ท์ ๐๘๑-๕๗๐๗๗๗๐ Line ID ๐๘๑-๕๗๐๗๗๗๐ Facebook นงนุช เสลำหอม เพจ สวนหลังบ้ำน พิกดั ทำงภูมศิ ำสตร์ ค่ำ X : 13.8704777 ค่ำ Y: 99.8530591 ควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ นำงสำวนงนุช เสลำหอม เป็นผู้ใหญ่บ้ำน บ้ำนห้วยขวำง หมู่ ๑๑ ตำบลท่ำ ผำ อำเภอบ้ำนโป่ง จังหวัดรำชบุรี จบกำรศึกษำระดับปริญญำโท เคยทำงำนในบริษัทเอกชนในเมืองหลวง ด้วยควำมท่ีเป็นบุตรคนเดียวจึงมีภำระหน้ำที่ต้องเล้ียงดูบิดำ มำรดำ จนวันหนึ่งได้มีโอกำสกลับบ้ำนมำทำ ธุรกิจส่วนตัว (รับซื้อ-ขำย รีไซเคิล วัสดุเหลือใช้) ประกอบกับมีพื้นท่ีว่ำงท่ีเหลือจำกกำรทำโรงรับซ้ือ-ขำย วสั ดุเหลือใช้ ในบริเวณสวนหลงั บ้ำน ประมำณ ๗ ไร่ จงึ ปรับเปล่ยี นพนื้ ท่ีให้เป็นแปลงเกษตรทฤษฎใี หม่ ตำม แนวทำงหลักปรัชญำของเศรษฐกิจพอเพียง โดยค้นคว้ำหำควำมรู้จำกแหล่งเรียนรู้และเครือข่ำยต่ำงๆ แล้ว จึงลงมือปฏิบัติอย่ำงจริงจัง โดยยึดหลักเศรษฐกิจพอเพียงในกำรทำงำน อำทิเช่น กำรใช้วัสดุเหลือใช้จำก ร้ำนรับซ้ือวัสดุฯ ของตนเอง มำประกอบเป็นโครงสร้ำงต่ำงๆ ในสวน เช่น โครงเหล็กสะพำนข้ำมบ่อปลำ ทำงเดนิ ชมทุ่งนำ ร้วั สงั กะสี เป็นตน้ จุดเดน่ ของภูมปิ ัญญำท้องถ่ิน เป็นผ้นู ำชมุ ชนท่เี ข้มแขง็ ขยนั อดทน ใฝร่ ูใ้ ฝเ่ รียน และมีควำมกระตอื รือรน้ ใน กำรพฒั นำแหล่งเรียนรู้ ชุมชน อยเู่ สมอ มีควำมรู้ควำมเข้ำใจ ทกั ษะ สำมำรถนำหลกั ปรชั ญำของเศรษฐกจิ พอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหมม่ ำปรับใชใ้ นกำรสร้ำงแหล่งเรียนรู้สวนหลังบ้ำน สำมำรถสรำ้ งงำน สร้ำงอำชพี ให้กับลกู บ้ำนในชุมชนได้เป็นอยำ่ งดี อกี ทง้ั ยงั สำมำรถถำ่ ยทอดองค์ควำมรู้ทงั้ ในเรอ่ื งปรัชญำของเศรษฐกิจ พอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหม่ เรือ่ งกำรบรหิ ำรจดั กำรขยะในชมุ ชน หลักกำรประชำธปิ ไตยในชุมชน ได้เปน็ อย่ำงดีอีกดว้ ย วัตถดุ ิบท่ีใช้ประโยชน์ในผลติ ภณั ฑ์ทเ่ี กิดจำกภูมิปัญญำ ซ่ึงพนื้ ท่อี ื่นไม่มี - เศษเหล็ก สังกะสี ไม้ จำกแหลง่ รับซือ้ ของเก่ำ (ทำโครงสร้ำงตำ่ งๆ เช่นสะพำน ทำงเดิน รว้ั ฯลฯ) - ท่ดี นิ มรดก จำนวน ๗ ไร่ รำยละเอยี ดของภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถิน่ - จำกกำรท่มุ เททำงำนอย่ำงหนักเป็นระยะเวลำตอ่ เนื่องมำกว่ำ 3 ปี บดั นแี้ หล่งเรยี นร้สู วนหลงั บำ้ น ของผู้ใหญน่ งนุช เสลำหอม และพี่นอ้ งชุมชนบำ้ นหว้ ยขวำง พรอ้ มแล้วในกำรเปน็ แหลง่ ศกึ ษำดงู ำน กำร ถ่ำยทอดเทคนิคกำรทำเกษตรทฤษฎใี หม่ กำรสร้ำงงำนสร้ำงอำชีพ ฯลฯ ให้กบั นักเรยี น นกั ศึกษำประชำชน ทว่ั ไปหรือ หน่วยงำน ทส่ี นใจสำมำรถติดต่อจองควิ เข้ำเทยี่ วชมและศึกษำดูงำนได้ทุกเวลำ

๒ รปู แบบและลกั ษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสมั พันธ์ เผยแพรภ่ ูมปิ ญั ญำท้องถนิ่ ยงั ไม่เคยมีกำรเผยแพร่/ใช้เฉพำะบุคคล เคยเผยแพร่เฉพำะในชมุ ชน มีกำรเผยแพรผ่ ่ำนสื่อมวลชนและสอื่ อื่นอย่ำงแพร่หลำย มีกำรดงู ำนจำกบคุ คลภำยนอก จำนวนมำกกวำ่ ๑๐ ครง้ั จำนวนมำกกวำ่ ๒๐๐ คน มีกำรนำไปใช้ อน่ื ๆ (ระบ)ุ ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถ่ิน กำรพัฒนำตอ่ ยอดภูมปิ ัญญำให้เป็นนวตั กรรม คุณค่ำ (มลู ค่ำ) และ ควำมภำคภมู ใิ จ ภมู ปิ ัญญำทอ้ งถ่ิน/นวตั กรรมท่ีคิดค้นขึน้ มำใหม่ ภมู ิปัญญำทอ้ งถ่ินดั้งเดิมไดร้ ับกำรถ่ำยทอด ภูมปิ ญั ญำทอ้ งถิ่นท่ีไดพ้ ฒั นำและต่อยอด กำรพัฒนำต่อยอดคือ กำรทำแปลงเกษตรทฤษฎีใหม่ ตำมแนวทำงหลักปรัชญำของเศรษฐกิจพอเพียง ซึ่ง ต้องใช้ควำมรู้ควำมสำมำรถที่ถูกต้อง อีกทั้งต้องมีควำมศรัทธำและเช่ือม่ันในศำสตร์ของพระรำชำอย่ำง แท้จริง ว่ำจะสำมำรถนำไปใช้ในกำรดำเนินชีวิต กำรทำมำหำกิน และนำพำครอบครัว ชุมชน ไปสู่ควำม มั่นคงทำงอำหำรและเศรษฐกิจของครอบครัวอย่ำงแท้จริง รวมท้ังต้องมีควำมตั้งใจจริง ทำจริง ไม่ท้อถอย ง่ำยๆต้องใช้ควำมรู้มำวำงแผนและคำนวณงำนทุกขั้นตอน ฯลฯ กำรทำในแต่ละข้ันตอน จะต้องมีควำม ละเอียด รอบคอบ ประหยัด และใช้ทรัพยำกรธรรมชำติอย่ำงคุ้มค่ำมำกที่สุด กำรนำทรัพยำกรท่ีมีอยู่มำใช้ ใหม่ก็เป็นอีกแนวทำงหนงึ่ ทผี่ ู้ใหญ่นงนชุ เสลำหอม นำมำใช้อย่ำงได้ผล เช่น กำรนำเหล็ก ไม้ จำกร้ำนรบั ซื้อ ของเกำ่ (หน้ำบ้ำน)มำใช้ทำสะพำน ทำงเดิน กำรนำสังกะสีเก่ำ มำใชท้ ำรั้ว เป็นต้น นอกจำกนผ้ี ูใ้ หญ่นงนุชยัง ขยำยองค์ควำมรู้สู่ชุมชนผ่ำนกลุ่มเป้ำหมำยต่ำงๆ เช่น ควำมรู้เรื่องกำรบริหำรจัดกำรขยะผ่ำนกลุ่มเยำวชน ต้นกล้ำ ควำมรู้ด้ำนกำรทำเกษตรทฤษฎีใหม่ผ่ำนกลุ่มผู้สนใจเรียน อำทิ กลุ่มผู้เรียน กศน. กำรรวมกลุ่ม เรียนรู้ของผู้เรียนกำรศึกษำต่อเนื่อง กศน.ตำบลท่ำผำ กลุ่มเรียนรู้จำกพ้ืนท่ีต่ำงๆทั้งในและนอกชุมชน ฯลฯ และทำงกลุ่มชุมชนบ้ำนห้วยขวำงก็มีกำรรวมกลุ่มกันจัดตั้งเป็นวิสำหกิจชุมชนบ้ำนห้วยขวำง ผลิตและ จำหน่ำยอำหำรปลอดภัยหลำยๆอย่ำง เช่น ผักปลอดสำรพิษ ปลำนิลแดดเดียว กล้วยแปรรูป ไข่เค็ม สมุนไพร นำ้ สมุนไพร ฯลฯ ซึ่งเปน็ ผลดีต่อชุมชนเป็นอยำ่ งมำก เพรำะกำรรวมกลุ่มจะทำใหม้ ีกำลังกำรผลติ ที่ ต่อเน่ือง สำมำรถสร้ำงพลังในกำรต่อรองกับผู้บริโภคเพ่ือให้เกิดควำมสมดุลทำงตลำด อีกท้ังยังเป็นกำร สนับสนนุ ให้ชมุ ชน สังคมเกิดกำรรวมกลุ่มกนั ทำวสิ ำหกิจชมุ ชนได้อีก

๓ รปู ภำพเจำ้ ของภมู ิปัญญำ ผใู้ หญ่นงนุช กบั ซุม้ บวบและกะหล่ำปลี ปลำที่เลีย้ งในบอ่

๔ รูปภำพภมู ปิ ัญญำ สะพำนทำงเดนิ ชมทุ่ง กจิ กรรมเรยี นรกู้ ำรดำนำของเดก็ ๆ ประติมำกรรมฝำผนังผนังสวยๆของเดก็ ๆ สไลเดอรโ์ คลน ไฮไลท์ของเดก็ ๆ ทำงเดินชมท่งุ นำ ปลำยทำงคอื ร้ำนค้ำชุมชน สถำนทจี่ ดั อบรมสำหรบั หนว่ ยงำนตำ่ งๆ สะพำนขำ้ มบ่อปลำ จุดชมวิวในสวนท่สี วยมำกๆ จุดนั่งพักในซุ้มพอเพียง

๕ แบบบนั ทกึ ชุดข้อมลู คลังปัญญำ-ภูมิปญั ญำทอ้ งถนิ่ ตำบลท่ำผำ อำเภอบำ้ นโปง่ จงั หวดั รำชบุรี ชอื่ ภมู ิปัญญำ นวัตกรรมทำงวิทยำศำสตรแ์ ละเทคโนโลยีกำรเกษตร ขอ้ มูลพ้นื ฐำน รำยบคุ คล เจ้ำของภูมิปัญญำทอ้ งถิ่น/บคุ คลคลงั ปัญญำ ช่อื นำยสทุ น นำมสกลุ แสนตนั เจริญ วนั เดอื นปีเกดิ 2๐ ธนั วำคม ๒๕๑๕ ที่อยู่ปัจจุบนั (ท่สี ำมำรถติดต่อได้) บ้ำนเลขท่ี ๔๐๘/๑๒๓ หมูท่ ี่ ๔ ตำบล/แขวง ปำกแรต อำเภอบ้ำนโปง่ จังหวดั รำชบรุ ี รหัสไปรษณยี ์ ๗๐๑๑๐ โทรศัพท์ ๐๘๑-๙๔๕๖๙๒๕ Line ID ๐๘๑-๙๔๕๖๙๒๕ E-mail address: Suchons SCG.com Facebook สทุ น แสนตันเจรญิ พกิ ดั ทำงภมู ิศำสตร์ คำ่ X: 13.8491772 ค่ำ Y: 99.8711556 ควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ นำยสุทน แสนตันเจริญ เป็นพนักงำนแผนกมวลชนสัมพันธ์ บริษัทสยำม ครำฟท์ โรงงำนบ้ำนโป่ง จำกัด ต้ังอยู่ในพ้ืนที่ หมู่ ๒ ตำบลท่ำผำ อำเภอบ้ำนโป่ง จังหวัดรำชบุรี จบ กำรศึกษำระดับปริญญำตรี มีภูมิลำเนำเดิมอยู่ในอำเภอเอง จังหวัดกำญจนบุรี แต่เพื่อควำมสะดวกในกำร ปฏิบัติงำน จึงย้ำยท่ีพักมำอย่ใู นพ้ืนท่ีหมู่บ้ำนชื่นจิตต์ หมู่ 4 ตำบลปำกแรต กำรปฏิบัติงำนในหน้ำท่ีของคุณ สุทน หน้ำที่หลักๆคือ พัฒนำอำชพี และควำมเปน็ อยขู่ องคนในชมุ ชนท่ีมีพ้ืนทีอ่ ย่ใู นเขตรบั ผดิ ชอบ เชน่ พน้ื ท่ี หมูบ่ ้ำน ตำบล ท่มี ีอำณำเขตตดิ โรงงำนและพื้นท่ีใกลเ้ คียง รวมทั้งพ้นื ท่ีอน่ื ๆในเขตรบั ผิดชอบของกลุ่มบรษิ ัท ในเครือ SCG ให้สำมำรถ ลดรำยจ่ำย เพ่ิมรำยได้ สร้ำงงำน สร้ำงอำชีพให้กับครอบครัว ชุมชน โดยยึด แนวทำงหลักปรัชญำของเศรษฐกิจพอเพียง โดยค้นคว้ำหำควำมรู้จำกแหล่งเรียนรู้และเครือข่ำยต่ำงๆ แล้ว จึงลงมือปฏิบัติอย่ำงจริงจัง โดยยึดหลักเศรษฐกิจพอเพียงในกำรทำงำน อำทิเช่น กำรใช้วัสดุเหลือใช้จำก โรงงำน ครัวเรือน ชุมชนของตนเองมำประดิษฐ์เป็นอุปกรณ์ เคร่ืองมือเครื่องใช้ในกำรเกษตร ในครัวเรือน ได้อย่ำงมีประสิทธิภำพ เช่น เทคโนโลยีถังบำบัดไขมัน กระถำงประหยัดน้ำประสิทธิภำพสูง เทคนิคกำรใช้ จลุ นิ ทรียต์ ่ำงๆในภำคเกษตร เปน็ ตน้ จดุ เด่นของภูมิปัญญำท้องถ่ิน เป็นพนักงำนทท่ี ำงำนมวลชนได้อย่ำงเข้มแข็ง ขยัน อดทน ใฝ่รู้ใฝ่เรยี น และ มีควำมกระตือรือร้นในกำรพัฒนำแหล่งเรียนรู้ ชุมชน อยู่เสมอ มีมนุษยสัมพันธ์ท่ีดี มีควำมรู้ควำมเข้ำใจ ทักษะ สำมำรถนำหลักปรัชญำของเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหม่มำปรับใช้ในกำรสร้ำงแหล่ง เรียนรู้ จุดสำธิตและถ่ำยทอดเทคโนโลยี กลุ่มพัฒนำอำชีพ ฯลฯ มำกมำย สำมำรถสร้ำงงำน สร้ำงอำชีพ ให้กับชำวบ้ำนในชุมชนได้เป็นอย่ำงดี อีกทั้งยังสำมำรถถ่ำยทอดองค์ควำมรู้ท้ังในเรื่องปรัชญำของเศรษฐกิจ พอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหม่ เร่ืองกำรบริหำรจัดกำรขยะในชุมชน หลักกำรประชำธิปไตยในชุมชนได้เป็น อยำ่ งดอี ีกด้วย วตั ถดุ บิ ทีใ่ ช้ประโยชนใ์ นผลติ ภัณฑ์ที่เกิดจำกภมู ปิ ัญญำ ซึ่งพืน้ ที่อนื่ ไม่มี - อุปกรณท์ ่ัวไปในบ้ำนหรือท้องตลำด แต่สำมำรถนำมำดัดแปลงให้เกดิ เป็นนวัตกรรมใหม่ โดยใช้ องค์ควำมรทู้ ำงวศิ วกรรมและกำรประยุกต์หลักเศรษฐกจิ พอเพยี ง รำยละเอียดของภมู ิปัญญำท้องถิ่น - จำกกำรทุ่มเททำงำนอย่ำงหนกั เป็นระยะเวลำต่อเน่ืองมำกวำ่ ๒๐ ปี บดั นี้ชุมชนพ้ืนท่โี ดยรอบโรงงำน รวมทง้ั พื้นท่ีอ่ืนๆในเขตรับผิดชอบของกลมุ่ บริษัทในเครอื SCG ได้เกิดแหล่งเรยี นรู้ จุดสำธิตและถำ่ ยทอด เทคโนโลยี กล่มุ พฒั นำอำชีพ ฯลฯ มำกมำย ได้ช่วยส่งเสริมอำชีพ ควำมเป็นอยู่ของพนี่ ้องประชำชนท่ดี ขี น้ึ

๖ รูปแบบและลกั ษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสมั พนั ธ์ เผยแพร่ภูมิปญั ญำท้องถ่ิน ยงั ไม่เคยมีกำรเผยแพร่/ใช้เฉพำะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชมุ ชน มกี ำรเผยแพรผ่ ่ำนส่อื มวลชนและส่ืออน่ื อย่ำงแพร่หลำย มีกำรดงู ำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวนมำกกว่ำ ๑๐ คร้ัง จำนวนมำกกว่ำ ๒๐๐ คน มกี ำรนำไปใช้ อื่นๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมปิ ญั ญำท้องถ่นิ กำรพัฒนำตอ่ ยอดภมู ปิ ัญญำใหเ้ ป็นนวตั กรรม คุณค่ำ (มลู ค่ำ) และ ควำมภำคภูมิใจ ภูมิปัญญำทอ้ งถ่ิน/นวัตกรรมทคี่ ิดค้นขึน้ มำใหม่ ภูมปิ ัญญำท้องถิ่นด้ังเดิมได้รับกำรถำ่ ยทอด ภูมปิ ญั ญำทอ้ งถ่นิ ท่ีไดพ้ ัฒนำและต่อยอด กำรพัฒนำต่อยอดคือ กำรสร้ำงสรรค์นวัตกรรมใหม่ๆ และแหล่งเรียนรู้ทำงอำชีพ หรือแปลงเกษตรทฤษฎี ใหม่ ตำมแนวทำงหลักปรัชญำของเศรษฐกิจพอเพียง ต้องใช้ควำมรู้ควำมสำมำรถท่ีถูกต้อง อีกท้ังต้องมี ควำมศรัทธำและเช่ือมั่นในศำสตร์ของพระรำชำอย่ำงแท้จริง ว่ำจะสำมำรถนำไปใช้ในกำรดำเนินชีวิต กำร ทำมำหำกิน และนำพำครอบครัว ชุมชน ไปสู่ควำมม่ันคงทำงอำหำรและเศรษฐกิจของครอบครัวอย่ำง แท้จริง รวมทั้งต้องมีควำมต้ังใจจริง ทำจริง ไม่ท้อถอยง่ำยๆต้องใช้ควำมรู้มำวำงแผนและคำนวณงำนทุก ข้นั ตอน ฯลฯ กำรทำในแต่ละข้ันตอน จะต้องมีควำมละเอียด รอบคอบ ประหยดั และใชท้ รัพยำกรธรรมชำติ อย่ำงคุ้มค่ำมำกที่สุด กำรนำทรัพยำกรที่มีอยู่มำใช้ใหม่ก็เป็นอีกแนวทำงหนึ่งที่คุณสุทน แสนตันเจริญยึดถือ เป็นแนวทำงและนำมำใชอ้ ยำ่ งได้ผล เช่น กำรนำวสั ดุ อุปกรณใ์ นครัวเรือนมำดัดแปลงเปน็ กระถำงประหยัด น้ำประสิทธิภำพสูง กำรทำถังบำบัดน้ำทิ้งและเศษอำหำรจำกครัวเรือน กำรทำน้ำหมักจุลินทรีย์แบบต่ำงๆ ฯลฯ นอกจำกน้ีคุณสุทน ยังขยำยองค์ควำมรู้สู่ชุมชนผ่ำนกลุ่มเป้ำหมำยต่ำงๆ เช่น ควำมรู้เร่ืองกำรบริหำร จัดกำรขยะผ่ำนกลุ่มชุมชนรำงพลับ ควำมรู้ด้ำนกำรทำเกษตรทฤษฎีใหม่ผ่ำนกลุ่มผู้สนใจเรียน อำทิ กลุ่ม ผ้เู รียน กศน. กำรรวมกลมุ่ เรียนรู้ของผู้เรยี นกำรศึกษำต่อเน่ือง กศน.ตำบลท่ำผำ กลุ่มเรยี นรู้จำกพื้นท่ีต่ำงๆ ทั้งในและนอกชุมชน ฯลฯ และสนับสนุนทุน บุคคลำกรให้กับชุมชนต่ำงๆเพ่ือร่วมก่อต้ังเป็นวิสำหกิจชุมชน ผลิตและจำหน่ำยอำหำรปลอดภัยหลำยๆอย่ำง เช่น ผักปลอดสำรพิษ ปลำนิลแดดเดียว กล้วยแปรรูป ไข่ เคม็ สมุนไพร น้ำสมนุ ไพร ผลิตภัณฑ์แปรรูปจำกพชื ผกั ต่ำงๆ ฯลฯ ซ่ึงเป็นผลดตี ่อชมุ ชนเป็นอย่ำงมำก เพรำะ กำรรวมกลมุ่ จะทำให้มีกำลังกำรผลติ ทต่ี ่อเนื่อง สำมำรถสรำ้ งพลังในกำรต่อรองกับผู้บรโิ ภคเพ่ือให้เกดิ ควำม สมดุลทำงตลำด อกี ทง้ั ยงั เป็นกำรสนับสนุนให้ชมุ ชน สังคมเกิดกำรรวมกลุ่มกันทำวิสำหกิจชุมชนไดอ้ ีก

๗ รูปภำพเจ้ำของภูมิปัญญำ นำยสทุ น แสนตนั เจรญิ กบั บทบำทวิทยำกรถ่ำยทอดควำมรู้สู่ชมุ ชน

๘ รูปภำพภูมปิ ญั ญำ บรรยำยกำรทำนวัตกรรมใหม่ๆในจำกวสั ดุในครวั เรือน บรรยำยกำรเพำะเห็ดนำงฟำ้ อยำ่ งง่ำยโดย ใชว้ สั ดุครัวเรอื น ท่ี หมู่ 5 บำ้ นดอนเสลำ กำรนำนวตั กรรมใหม่ๆไปจัดแสดงทีเ่ มืองทองธำนี กำรนำนวัตกรรมใหม่ๆไปจดั แสดงที่เมืองทองธำนี กำรสอนทำกระถำงประหยดั น้ำ หมู่ 11 บ้ำนห้วยขวำง กำรสอนทำบ่อดักขยะโดยกระบวนกำรธรรมชำติ กำรสอนทำบอ่ บำบัดขยะไขมนั ในครัวเรือน หมู่ 11 บำ้ นห้วยขวำง

๙ แบบบันทึกชดุ ขอ้ มลู คลงั ปัญญำ-ภมู ิปญั ญำทอ้ งถ่นิ ตำบลท่ำผำ อำเภอ บำ้ นโปง่ จงั หวัดรำชบรุ ี ชอ่ื ภูมิปัญญำ นวดแผนไทยและสมุนไพรบำบดั ขอ้ มูลพืน้ ฐำน รำยบุคคล เจำ้ ของภมู ิปญั ญำทอ้ งถ่นิ /บคุ คลคลังปญั ญำ ชอ่ื นำงสกุ ัญธญำ นำมสกลุ สุกใส วนั เดือนปีเกิด 2๕ สงิ หำคม ๒๕๑๕ ทีอ่ ยู่ปัจจบุ นั (ทส่ี ำมำรถติดตอ่ ได้) บำ้ นเลขที่ ๗๐/๑ หม่ทู ่ี ๗ ตำบลทำ่ ผำ อำเภอบ้ำนโปง่ จังหวัดรำชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ ๗๐๑๑๐ โทรศพั ท์ ๐๘๙-๙๑๐๓๘๕๙ Line ID ๐๘๙-๙๑๐๓๘๕๙ พกิ ัดทำงภมู ิศำสตร์ คำ่ X: 13.8645498 ค่ำ Y: 99.9026355 ควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ นำงสุกัญธญำ สุกใส เป็นภูมิปัญญำด้ำนเวชศำสตร์นวดแผนไทย เวชศำสตร์ ฟื้นฟู กำรดูแลหลังคลอด กำรดูแลผู้ปว่ ยติดเตยี ง กำรผลิตลกู ประคบสมุนไพร และผลิตภัณฑ์ต่ำงๆทัง้ อำหำร ยำสำมัญประจำบ้ำน เคร่ืองด่ืมท่ีใช้สมุนไพรไทยเป็นส่วนประกอบ โดยได้รับกำรถ่ำยทอดวิชำนวดแผนไทย ขั้นต้น 700 ชั่วโมง มำจำกโรงเรียนสมำคมแพทย์แผนโบรำณวัดพระเชตุพน (วัดโพธ์ิ) มีร้ำนนวดและสปำ รวมทั้งแปลงปลูกสมุนไพร ตั้งอยู่ในพ้ืนที่ หมู่ ๗ ตำบลท่ำผำ อำเภอบ้ำนโป่ง จังหวัดรำชบุรี จบกำรศึกษำ ระดับมธั ยมศึกษำตอนปลำย ควำมรู้ควำมสำมำรถในกำรประกอบอำชีพและกำรถ่ำยทอดองค์วำมรสู้ ู่ชุมชน ของคุณสุกญั ธญำ สำมำรถช่วย ลดรำยจำ่ ย เพิม่ รำยได้ สร้ำงงำน สร้ำงอำชีพให้กับครอบครัว ชุมชน โดยยึด แนวทำงหลักปรัชญำของเศรษฐกิจพอเพียง ค้นคว้ำหำควำมรจู้ ำกแหล่งเรียนรู้และเครอื ขำ่ ยตำ่ งๆ แล้วจึงลง มือปฏิบัติอย่ำงจริงจัง โดยยึดหลักเศรษฐกิจพอเพียงในกำรทำงำน อำทิเช่น กำรดัดแปลงพ้ืนท่ีบริเวณหลัง บ้ำนให้เป็นแปลงสมุนไพร แปลงพืชผักสวนครัว กำรสร้ำงงำนสร้ำงรำยได้ให้กับครอบครัวโดยใช้บ้ำนท่ีพัก ของตนเองมำต่อเติมให้เป็นห้องนวด และสปำ อย่ำงถูกต้อง สะดวกสบำยสำหรับลูกค้ำ ใช้พืชผัก ผลไม้ใน ชมุ ชน ครัวเรือน มำแปรรูปเปน็ สนิ ค้ำตำ่ งๆ โดยเฉพำะลกู ประคบสมนุ ไพร ผลไม้แช่อิม่ ต่ำงๆ หรอื แม้กระท่ัง กลว้ ยอบ เปน็ ต้น จุดเด่นของภูมิปัญญำท้องถ่ิน เปน็ ภมู ิปัญญำที่ทำงำนมวลชนได้อย่ำงเขม้ แข็ง มีจติ วิญญำณควำมเปน็ ครูสูง มีควำมเป็นผู้นำ ขยัน อดทน ใฝ่รู้ใฝ่เรียน และมคี วำมกระตือรอื ร้นในกำรทำกจิ กรรมเพือ่ ช่วยเหลือสังคมอยู่ เสมอ มีมนุษยสมั พนั ธ์ทด่ี ี มีควำมรู้ควำมเข้ำใจ ทกั ษะ สำมำรถนำหลักปรัชญำของเศรษฐกจิ พอเพียงและมำ ปรับใช้ในกำรดำเนินชีวิต สำมำรถสร้ำงงำน สร้ำงอำชีพให้กับชำวบ้ำนในชุมชนได้เป็นอย่ำงดี สำมำรถ ถ่ำยทอดองค์ควำมรู้ ให้กับผู้ที่สนใจในศำสตร์กำรนวดแผนไทยและกำรประกอบยำพ้ืนบ้ำนโดยใช้สมุนไพร ไทยไดเ้ ปน็ อย่ำงดี วตั ถดุ ิบที่ใชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภัณฑ์ทเ่ี กดิ จำกภูมปิ ญั ญำ ซ่งึ พ้ืนท่ีอนื่ ไมม่ ี - หอ้ งนวดแผนไทยและสมุนไพรบำบัดของตนเอง โดยใช้องค์ควำมรู้ทำงเวชศำสตร์แพทย์แผนไทย และกำรประยุกตห์ ลักเศรษฐกิจพอเพียง รำยละเอยี ดของภูมิปญั ญำท้องถน่ิ - จำกกำรทุ่มเททำงำนอย่ำงหนักเป็นระยะเวลำต่อเน่ืองมำกว่ำ ๒๐ ปี บัดน้ีนำงสุกัญธญำ สุกใส คือภูมิ ปัญญำท้องถ่ินด้ำนเวชศำสตร์นวดแผนไทย เวชศำสตร์ฟนื้ ฟู กำรดแู ลหลังคลอด กำรดูแลผู้ปว่ ยติดเตียง กำร ผลิตลูกประคบสมนุ ไพร และผลิตภัณฑต์ ำ่ งๆท้ังอำหำร ยำสำมญั ประจำบ้ำน เครือ่ งด่ืมท่ีใชส้ มุนไพรไทยเป็น

๑๐ ส่วนประกอบ สำมำรถถ่ำยทอดองค์ควำมรู้ให้กับผู้ที่สนใจในศำสตร์กำรนวดแผนไทยและกำรประกอบยำ พน้ื บ้ำนโดยใช้สมนุ ไพรไทยไดเ้ ปน็ อยำ่ งดี ได้ชว่ ยสง่ เสรมิ อำชพี ควำมเป็นอยู่ของพี่น้องประชำชนท่ดี ีข้นึ รูปแบบและลักษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสมั พันธ์ เผยแพร่ภูมิปญั ญำทอ้ งถ่นิ ยังไม่เคยมีกำรเผยแพร่/ใช้เฉพำะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชมุ ชน มีกำรเผยแพรผ่ ่ำนสื่อมวลชนและสื่ออืน่ อย่ำงแพร่หลำย มีกำรดงู ำนจำกบคุ คลภำยนอก จำนวนมำกกวำ่ ๕ ครงั้ จำนวนมำกกวำ่ ๑๐๐ คน มีกำรนำไปใช้ อน่ื ๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถิ่น กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำมภำคภมู ใิ จ ภมู ิปัญญำท้องถ่นิ /นวัตกรรมทีค่ ิดค้นขน้ึ มำใหม่ ภูมปิ ัญญำท้องถิ่นด้ังเดิมได้รับกำรถำ่ ยทอด ภมู ิปญั ญำทอ้ งถนิ่ ท่ีไดพ้ ัฒนำและต่อยอด กำรพัฒนำต่อยอดคอื ภมู ปิ ญั ญำดำ้ นเวชศำสตร์นวดแผนไทย เวชศำสตร์ฟ้ืนฟู กำรดูแลหลังคลอด กำรดแู ล ผู้ป่วยติดเตียง กำรผลติ ลูกประคบสมุนไพร และผลิตภัณฑ์ต่ำงๆทัง้ อำหำร ยำสำมัญประจำบ้ำน เคร่ืองดื่มท่ี ใช้สมุนไพรไทยเป็นส่วนประกอบ ได้รับกำรถ่ำยทอดมำจำกโรงเรียนสมำคมแพทย์แผนโบรำณวัดพระเชตุ พน (วัดโพธิ์) และสำมำรถประยุกต์ใช้ รวมทั้งกำรเรียนรู้เพิ่มเติมตลอดเวลำ จนมีร้ำนนวดและสปำ รวมทั้ง แปลงปลูกสมุนไพรเป็นใช้ทรัพยำกรธรรมชำติอย่ำงคุ้มค่ำมำกที่สุด เช่น กำรปรับปรุงพื้นที่บริเวณรอบบ้ำน ให้เป็นแปลงปลูกสมุนไพร ดัดแปลงวัสดุให้เป็นตู้อบพลังงำนแสงอำทิตย์เพ่ือใช้อบกล้วย สมุนไพร ฯลฯ นอกจำกนี้คุณสุกัญธญำ ยังขยำยองค์ควำมรู้สู่ชุมชนผ่ำนกลุ่มเป้ำหมำยต่ำงๆ เช่น ควำมรู้เร่ืองกำรดุแลหลัง คลอด ควำมรดู้ ้ำนกำรทำนวดและประคบผ่ำนกลุ่มผสู้ นใจเรียน อำทิ กลุ่มผู้เรียน กศน. กำรรวมกลุ่มเรียนรู้ ของผู้เรียนกำรศึกษำต่อเนื่อง กศน.ตำบลท่ำผำ กลุ่มเรียนรู้จำกพื้นที่ต่ำงๆทั้งในและนอกชุมชน ฯลฯ และ สนับสนุนทุน บุคคลำกรให้กับชุมชนต่ำงๆเพ่ือร่วมก่อต้ังเป็นวิสำหกิจชุมชน ผลิตและจำหน่ำยอำหำร ปลอดภัยหลำยๆ อย่ำง เช่น ลูกประคบสมุนไพร กล้วยอบน้ำผึ้ง กล้วยแปรรูป สมุนไพรแปรรูปต่ำงๆ น้ำ สมุนไพร ผลิตภัณฑแ์ ปรรปู จำกพืชผักต่ำงๆ ฯลฯ ซึ่งเป็นผลดีต่อชุมชนเป็นอย่ำงมำก เพรำะกำรรวมกลุ่มจะ ทำใหม้ ีกำลังกำรผลติ ทีต่ ่อเน่ือง สำมำรถสรำ้ งพลังในกำรต่อรองกับผ้บู รโิ ภคเพ่อื ให้เกิดควำมสมดุลทำงตลำด อีกทงั้ ยงั เป็นกำรสนับสนุนให้ชมุ ชน สงั คมเกดิ กำรรวมกล่มุ กันทำวสิ ำหกจิ ชมุ ชนไดอ้ ีก

๑๑ รปู ภำพเจำ้ ของภูมิปัญญำ นำงสุกญั ธญำ สกุ ใส หนำ้ รำ้ นนวดและสปำ ของตนเอง ทบ่ี ้ำน หมู่ ๗ บำ้ นหนองคำงแมว

๑๒ รูปภำพภมู ิปญั ญำ วิทยำกรถ่ำยทอดเร่ืองลกู ประคบสมนุ ไพร ภำยในรำ้ นนวดและสปำ ของตนเอง ที่บำ้ น ที่ กศน.ตำบลทำ่ ผำ หมู่ ๑ บ้ำนท่ำผำ หมู่ ๗ บำ้ นหนองคำงแมว วทิ ยำกรถ่ำยทอดเร่ืองนวดฝ่ำเทำ้ วทิ ยำกรสอนกำรทำกลว้ ยสมนุ ไพร ที่หมู่ 11 ท่ี กศน.ตำบลท่ำผำ กำรนำผลิตภัณฑส์ มุนไพรมำจัดแสดงและจำหนำ่ ยท่ี กำรนำผลติ ภัณฑ์สมนุ ไพรมำจัดแสดงและ แหลง่ เรียนรูส้ วนหลงั บำ้ น หมู่ 11 บ้ำนห้วยขวำง จำหนำ่ ยท่งี ำนออกหน่วย สนิ ค้ำโอทอป ตง่ั จัดแสดงลกู ประคบสมุนไพร

๑๓ ท่ปี รกึ ษำ คณะผู้จดั ทำ นำยสัจจำ จันทรวิเชยี ร ผอู้ ำนวยกำร กศน.อำเภอบ้ำนโป่ง นำยไพโรจน์ ขนุ ทอง ครูชำนำญกำรพิเศษ ร่ำง/เรยี บเรยี งและจัดพิมพ์ ครู กศน.ตำบลทำ่ ผำ นำยธำนินทร์ เสยี มศกั ดิ์