ม.ค.63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.เบิกไพร อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี

1 ทาํ เนยี บภมู ปิ ญ ญาทอ งถน่ิ ตาํ บลเบิกไพร อาํ เภอบา นโปง จงั หวัดราชบรุ ี ประจําเดือน มกราคม 2563 กศน.ตาํ บลเบิกไพร ศูนยการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอาํ เภอบานโปง สํานักงานสง เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั จงั หวดั ราชบรุ ี สาํ นกั งานสง เสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั สํานักงานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ กระทรวงศกึ ษาธิการ

คาํ นาํ ดวย กศน.ตําบลเบิกไพร ไดดําเนนิ การจัดทําภมู ปิ ญ ญาในทองถน่ิ ใหกับประชาชนในพ้ืนที่ ตําบลเบิก ไพร เพ่ือเพิม่ พนู ความรแู ละทักษะในการดาํ เนนิ ชีวติ แบบพอเพยี ง สามารถเรยี นรูแ ละฝกฝนไดทัง้ จากการศึกษา ดว ยตนเองและไดร บั การถายทอดจากผูอนื่ การนาํ ภูมิปญ ญามาเผยแพรเพอ่ื ใหประชาชนในพื้นที่ไดน าํ ไปใชแ ละ เรียนรเู พื่อเพม่ิ อาชพี และประสบการณใหกับตนเองและครอบครวั ใหมกี ารเจริญเติบโตอยางตอ เนอ่ื งและเกอื้ กลู ในการผลติ ซึ่งกันและกัน โดยการใชทรัพยากรท่ีมีอยูใหเกิดประโยชนและไมมีสารพิษ เชน ดิน นํา้ แสงแดด อยา งเหมาะสมเกดิ ประโยชนส งู สดุ มีความสมดุล ของสภาพแวดลอมอยางตอเน่ืองและเกิดผลในการเพิ่มพูน ความอุดมสมบรู ณของทรพั ยากรธรรมชาตดิ วย กศน.ตาํ บลเบิกไพร หวังวา เอกสารเลมนคี้ งมปี ระโยชนต อ ผอู า น และผูปฏิบตั งิ านตอไป กศน.ตาํ บลเบกิ ไพร มกราคม 2563

สารบัญ 1 คํานาํ หนา สารบญั 1 5 -ภูมปิ ญ ญาทอ งถน่ิ นายวง เจก คอย 9 -ภูมปิ ญ ญาทอ งถ่นิ นายประชุม พทุ ธา -ภูมปิ ญ ญาทอ งถิ่น นางสาวทองคาํ หมื่นอนิ ทร คณะผจู ัดทาํ

1 แบบบันทึกชดุ ขอ มลู คลงั ปญญา-ภูมปิ ญญาทอ งถิ่น ตาํ บลเบกิ ไพร อําเภอบา นโปง จังหวดั ราชบุรี ช่ือภูมปิ ญ ญา เกษตรผสมผสาน ชอ่ื นายวง นามสกุล เจ็กคอย ทอ่ี ยูปจ จุบนั (ทส่ี ามารถตดิ ตอ ได) บานเลขที่ 19/2 หมทู ี่ 9 ตําบล/แขวง เบิกไพร อําเภอ/เขต บา นโปง จังหวัด ราชบรุ ี รหสั ไปรษณีย 70110 โทรศพั ท - โทรสาร -. พิกดั ทางภมู ศิ าสตร คา X : 13.81711498 คา Y : 99.85024151 ความเปนมาของภมู ิปญ ญา กระผมนายวง เจก คอย เดมิ ประกอบอาชพี รับจางทว่ั ไปเนื่องจากปจจบุ นั อายเุ ร่ิมมากขึ้นรวมกับมคี า ครองชพี สงู ขนึ้ และไดม ีกิจกรรมการเขา รวมกับชุมชนของหมูบ า นหัวทงุ พัฒนาโดยการยดึ หลกั ตามหลกั ปรชั ญา ของเศรษฐกจิ พอเพียงตามรอย “พอ ”มาโดยตลอด โดยไดทาํ แปลงเกษตรผสมผสานรวมกับชุมชนในหมูบาน โดยมีการปลูกพืช เชน ปลกู ขา วโพด พริก มะระกอ มะเขือ กลวย บวบ ดอกดาวเรือง การเลี้ยงไกไขและการ เลีย้ วหมู จุดเดนของภูมิปญ ญา จุดเดน คือ ปจจุบันไดรวมกลุมกับชุมชนบานหัวทุงจัดใหเปนแหลงเรียนรูของชุมชนตนแบบ ตามแนวทางของเศรษฐกิจพอเพียง ในเรื่องการเกษตรกรรมแบบผสมผสานตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพยี งตามรอย “พอ” ปลูกพืชแบบไรสารเคมี เชน ปลูกขาวโพด พริก มะระกอ มะเขือ กลวยบวบ ดอก ดาวเรอื ง การเล้ยี งไกไ ข และ การเล้ยี วหมู ไวบริโภคเองและขายในสว นทเ่ี หลือ และยังไดเขารว มกบั ชมุ ชนบา น หวั ทงุ พฒั นา และทําใหม ีรายไดเพิม่ ขึ้นลดรายจา ยในครัวเรอื น วัตถดุ บิ ทใ่ี ชประโยชนในผลติ ภณั ฑท เ่ี กิดจากภูมปิ ญ ญา ซึง่ พื้นท่ีอื่นไมม ี - ถงั หมัก - บอแกส รายละเอียดของภมู ปิ ญญาทองถิน่ - รปู แบบในการถายทอดความรู ดา นการศึกษาดูงาน ดานการอบรมใหความรู ฝกปฏิบัติในพื้นท่ี จริงประโยชนท่ไี ดจากภูมิปญ ญาคือสามารถนาํ ไปปฏบิ ตั จิ ริงได รูปแบบและลกั ษณะการถา ยทอด การประชาสัมพนั ธ เผยแพรภูมิปญญาทองถ่นิ ยงั ไมเ คยมีการเผยแพร/ ใชเ ฉพาะบคุ คล √ เคยเผยแพรเ ฉพาะในชมุ ชน มีการเผยแพรผานสือ่ มวลชนและส่ืออ่ืนอยา งแพรหลาย มกี ารดูงานจากบคุ คลภายนอกจํานวน ......ครัง้ จํานวน............คน มกี ารนาํ ไปใช อืน่ ๆ (ระบุ)

2 ลกั ษณะของภมู ิปญ ญาทอ งถิ่น การพฒั นาตอยอดภมู ิปญ ญาใหเปนนวัตกรรม คณุ คา (มลู คา) และความภาคภูมิใจ ภูมปิ ญญาทอ งถ่ิน/นวตั กรรมที่คิดคนขนึ้ มาใหม ภูมปิ ญ ญาทองถ่นิ ด้งั เดมิ ไดรับการถายทอดมาจาก √ ภมู ปิ ญญาทองถน่ิ ที่ไดพัฒนาและตอ ยอด ภูมปิ ญ ญาทองถิ่นทไ่ี ดพ ัฒนาและตอ ยอด คือ เดิมมีอาชพี รบั จา งทว่ั ไปตอมาไดนาํ แนวคดิ ตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งมาปรับใชก บั ในชวี ติ ประจาํ วันคือปลกู พืชพกั ไวทานกินเองถาทานไมหมดกเ็ ก็บ ขายไดมรี ายไดเพิ่มข้นึ และเปน การปลกู พชื แบบไมม สี ารเคมี

3 รปู ภาพเจา ของภูมปิ ญ ญา นายวง เจกคอย ( เจาของภูมปิ ญ ญา เกษตรผสมผสาน )

4 รูปภาพภมู ิปญญา มะละกอ ขาวโพด การปลูกพรกิ การปลกู กลว ยนาํ้ หวา รูปภาพภมู ปิ ญ ญาเกษตรผสมผสาน

5 แบบบันทึกชุดขอมูลคลังปญญา-ภมู ิปญญาทอ งถิ่น ตําบลเบิกไพร อําเภอบานโปง จังหวัดราชบรุ ี ชือ่ ภูมปิ ญ ญา การทาํ จอบสารพัดนกึ ชือ่ นายประชุม นามสกลุ พุทธา วนั เดือนปเ กิด 5 ธนั วาคม 2503 อายุ 60 ป ทอ่ี ยปู จจุบัน (ทสี่ ามารถตดิ ตอได) บานเลขที่ 24 หมูท่ี 9 ตาํ บล เบกิ ไพร อาํ เภอ บานโปง จงั หวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรษณยี  70120 โทรศพั ท - โทรสาร - Line ID - E-mail address - Facebook - พิกดั ทางภมู ิศาสตร คา X : 13.81761072 คา y : 99.85261197 ความเปนมาของภมู ิปญญา กระผมนายประชมุ พทุ ธา เดิมประกอบอาชพี รบั จางทว่ั ไปทําใหตองทํางานยายถ่ินและเปล่ียนงาน บอยครัง้ มอี ยูวนั หนงึ่ จึงไดคดิ ที่ตองการทําเกษตรการปลูกไรออย โดยมีเนื้อท่ีปลูกไรออยจํานวน 2 ไร จึงได มีแนวคิดที่ตองการจะปลูกไรออยใหไดจํานวนมากและสะดวกรวดเร็วในการปลูกไรออยจึงไดจัดทําและ ประดิษฐทาํ จอบสารพัดนึกมาเพอ่ื ชวยในการปลูกไรออย เพื่อชวยในการประหยัดพลังงานและสามารถปลูก ออยไดจาํ นวนมากขนึ้ และสะดวดรวดเร็วและจอบสารพัดนึกยังสารมารถใชในการทํากิจกรรมอ่ืนๆอีก เชน สามารถใชจอบสารพันนกึ ตดั ก่ิงไมไ ด สารมารถใหปอกผลไมไวท านไดเมอื่ ตอนเราอยกู ลางไรอ อ ยโดยใชแ ทนมดี ปอกผลไม กระผมนายประชุม พุทธา จึงไดต งั้ ช่อื จอบสารพดั นกึ จดุ เดนของภมู ิปญ ญา จุดเดน คอื สามารถปลกู ไรออยใหไ ดจ าํ นวนมากและสะดวกรวดเรว็ ในการปลกู ไรอ อยจึงไดจดั ทําและ ประดษิ ฐทําจอบสารพดั นกึ มาเพื่อชวยในการปลูกไรออย เพ่ือชวยในการประหยัดพลังงานและสามารถปลูก ออยไดจาํ นวนมากขนึ้ และสะดวดรวดเร็วและจอบสารพัดนึกยังสารมารถใชในการทํากิจกรรมอื่นๆอีก เชน สามารถใชจอบสารพนั นึกตัดกงิ่ ไมได สารมารถใหปอกผลไมไวทานไดเ ม่ือตอนเราอยกู ลางไรอ อ ยโดยใชแ ทนมดี ปอกผลไมไ ด ชวยประหยัดเวลาในการทาํ ไรอ อ ยและยงั เปนอาชพี เสรมิ ในการทาํ จอบสารพดั นึกขายใหกับคน ในชมุ ชนไดอ กี ดวย วตั ถดุ บิ ทีใ่ ชประโยชนใ นผลติ ภัณฑท่เี กดิ จากภมู ปิ ญ ญา ซึง่ พ้นื ท่อี ่นื ไมมี - ดา มจอบ - เหลก็ คนั ไถทีไ่ มใชแลว

6 รายละเอียดของภมู ิปญญาทองถ่ิน - รปู แบบในการถา ยทอดความรู ดา นการศึกษาดูงาน ดานการอบรมใหความรู ฝกปฏิบัติในพื้นที่ จริงประโยชนท ไี่ ดจากภมู ปิ ญญาคือสามารถนาํ ไปปฏิบตั ิจริงได รูปแบบและลักษณะการถายทอด การประชาสัมพนั ธ เผยแพรภ มู ิปญญาทอ งถน่ิ ยังไมเคยมกี ารเผยแพร/ ใชเ ฉพาะบคุ คล √ เคยเผยแพรเฉพาะในชมุ ชน มีการเผยแพรผ านสือ่ มวลชนและสอื่ อนื่ อยางแพรหลาย มีการดงู านจากบุคคลภายนอกจาํ นวน .......คร้งั จาํ นวน...........คน มีการนําไปใช อ่นื ๆ (ระบุ) ลกั ษณะของภมู ปิ ญญาทองถ่นิ การพฒั นาตอยอดภมู ปิ ญญาใหเปน นวัตกรรม คุณคา (มูลคา ) และความภาคภมู ิใจ √ ภูมิปญ ญาทองถ่นิ /นวตั กรรมที่คิดคน ขนึ้ มาใหม ภูมปิ ญญาทอ งถิ่นดง้ั เดิมไดรับการถายทอดมาจาก ภูมิปญญาทอ งถนิ่ ทีไ่ ดพ ัฒนาและตอ ยอด นวัตกรรมท่ีคดิ คนขึ้นมาใหม คือ เดมิ มอี าชพี รบั จา งทัว่ ไป จึงไดมแี นวคดิ ทต่ี อ งการจะปลกู ไรออ ยให ไดจํานวนมากและสะดวกรวดเรว็ ในการปลกู ไรอ อย จงึ ไดจดั ทาํ และประดษิ ฐท าํ จอบสารพดั นึกมาเพ่ือชว ยใน การปลกู ไรอ อ ย เพอื่ ชว ยในการประหยัดพลงั งานและสามารถปลกู ออ ยไดจ าํ นวนมากข้ึนและสะดวดรวดเรว็ และจอบสารพดั นกึ ยงั สารมารถใชในการทาํ กจิ กรรมอนื่ ๆอกี เชน สามารถใชจ อบสารพันนึกตดั กงิ่ ไมไ ด สารมา รถใหป อกผลไมไวท านไดเ มื่อตอนเราอยกู ลางไรอ อ ย

7 รูปภาพเจา ของภมู ปิ ญ ญา นายประชมุ พทุ ธา ( เจา ของภมู ปิ ญ ญา การทาํ จอบสารพดั นกึ )

8 รูปภาพภมู ิปญญา เหลก็ คนั ไถ ดา มจอบไม รปู ภาพภมู ิปญ ญา การทาํ จอบสารพดั นกึ

9 แบบบันทึกชดุ ขอ มลู คลงั ปญ ญา-ภมู ปิ ญญาทอ งถ่ิน ตําบลเบกิ ไพร อาํ เภอบา นโปง จงั หวัดราชบุรี ช่ือภูมปิ ญ ญา การทําปลาขา วค่วั ชื่อ นางสาวทองคาํ นามสกุล หมื่นอนิ ทร วนั เดอื นปเกดิ 6 มถิ ุนายน 2513 อายุ 50 ป ทอ่ี ยูปจจุบัน (ท่สี ามารถตดิ ตอ ได) บา นเลขท่ี 19/4 หมทู ่ี 9 ตําบลเบิกไพร อําเภอบา นโปง จงั หวดั ราชบุรี รหัสไปรณีย 70120 โทรศพั ท 086 – 7524870 โทรสาร - Line ID - E-mail address - Facebook ทองคาํ หม่ืนอินทร พิกดั ทางภูมิศาสตร คา X : 13.81753421 คา y : 99.85225748 ความเปนมาของภมู ปิ ญญา ดฉิ ันนางสาวทองคํา หม่ืนอินทร เดิมประกอบอาชีพรับจางเหมากอสรางไดทํากับครอบครัว จึง อยากไดมีอาชีพเสรมิ เพอ่ื มาเล่ียงครอบครวั และยังมีสว นรว มกบั ชุมชนบานหวั ทุงพฒั นา จงึ ไดค ิดหาอาชพี เสรมิ จึงมีแนวคดิ อยากทาํ ปลาขา วคว่ั เพ่อื เปน การถนอมอาหารและยังจัดหาวัสดุจากชุมขนไดงายและยังเปนการ สงเสริมรายไดใหก ับชุมชนอยาง เชน การจัดหาซื้อปลาจากชาวบานท่ีมบี อ เล้ยี งปลาไดอกี ดว ย จดุ เดน ของภมู ปิ ญ ญา จดุ เดน คอื มีอาชีพเสรมิ ทาํ ใหเกิดรายไดแ ละสงเสรมิ ใหป ระชาชนในหมบู านไดม แี หลง รบั ซอื้ ขายปลา จากทเี่ หลอื กินมาจําหนา ยไดอีกดว ย และเปนการถนอมอาหาร วัตถุดิบท่ีใชประโยชนใ นผลติ ภณั ฑท ี่เกิดจากภมู ปิ ญ ญา ซึง่ พ้ืนที่อน่ื ไมมี - ปลา - ขาวคว่ั รายละเอียดของภูมิปญญาทอ งถิน่ - รูปแบบในการถา ยทอดความรู ดา นการศึกษาดูงาน ดานการอบรมใหความรู ฝกปฏิบัติในพื้นท่ี จริงประโยชนท่ไี ดจากภูมิปญญาคอื สามารถนําไปปฏบิ ตั จิ ริงได รปู แบบและลกั ษณะการถายทอด การประชาสมั พนั ธ เผยแพรภ ูมปิ ญญาทองถ่นิ ยงั ไมเ คยมีการเผยแพร/ ใชเฉพาะบุคคล √ เคยเผยแพรเฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพรผ า นสอ่ื มวลชนและสอ่ื อ่ืนอยา งแพรห ลาย √ มีการดูงานจากบุคคลภายนอกจาํ นวน ..1.....ครั้ง จาํ นวน...20.........คน มีการนาํ ไปใช อืน่ ๆ (ระบุ)

10 ลกั ษณะของภูมิปญญาทองถน่ิ การพฒั นาตอยอดภูมปิ ญญาใหเ ปนนวัตกรรม คณุ คา (มลู คา) และความภาคภูมใิ จ √ ภมู ปิ ญ ญาทองถนิ่ /นวตั กรรมท่ีคิดคน ข้ึนมาใหม ภมู ปิ ญญาทองถ่ินด้ังเดิมไดรับการถา ยทอดมาจาก ภมู ปิ ญญาทองถน่ิ ท่ีไดพัฒนาและตอ ยอด นวตั กรรมที่คิดคนขนึ้ มาใหม คอื เดิมประกอบอาชีพรบั จา งเหมากอ สรางไดท าํ กบั ครอบครวั จงึ อยาก ไดมีอาชีพเสริมเพื่อมาเลี่ยงครอบครัวและยังมีสวนรวมกับชุมชนบานหัวทุงพัฒนา จึงไดคิดหาอาชีพเสริม จงึ มแี นวคดิ อยากทําปลาขา วค่วั เพอ่ื เปน การถนอมอาหารและยังจัดหาวัสดุจากชุมขนไดงายและยังเปนการ สง เสริมรายไดใหก บั ชุมชนอยาง เชน การจัดหาซือ้ ปลาจากชาวบานทมี่ บี อเล้ียงปลาไดอ กี ดวย

11 รปู ภาพเจา ของภมู ปิ ญญา นางสาวทองคาํ หม่ืนอินทร (เจา ของภมู ปิ ญ ญา การทาํ ปลาขา วค่ัว )

12 รปู ภาพภมู ปิ ญญา ปลานลิ ขาวควั่ ปลาขา วคว่ั การรวมกลมุ ของกลุม แมบ า น รปู ภาพภมู ปิ ญ ญา การทาํ ปลาขา วคว่ั

13 ที่ปรกึ ษา คณะผูจดั ทํา 1. นางสาวดารตั น กาญจนาภา 2. นายสจั จา จันทรวเิ ชียร ผอู าํ นวยการสาํ นกั งาน กศน. จงั หวดั ราชบรุ ี 3. นายไพโรจน ขนุ ทอง ผอู าํ นวยการ กศน. อาํ เภอบา นโปง ครชู าํ นาญการพเิ ศษ ผูจดั ทาํ นางสาวลาํ ปาง สอนดี ครู กศน.ตาํ บลเบกิ ไพร บรรณาธิการ/จัดทาํ รูปเลม ครู กศน.ตาํ บลเบกิ ไพร นางสาวลาํ ปาง สอนดี