ก.พ.63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.ปากแรต อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี

ทำเนียบภมู ิปญั ญำทอ้ งถน่ิ กศน.ตำบลปำกแรต ประจำเดือน กมุ ภำพันธ์ 2563 ศนู ยก์ ำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอัธยำศัยอำเภอบำ้ นโปง่ สำนักงำนส่งเสรมิ กำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศยั จงั หวดั รำชบุรี สำนักงำนส่งเสรมิ กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศยั สำนกั งำนปลัดกระทรวงศกึ ษำธิกำร กระทรวงศึกษำธิกำร

คำนำ ด้วย กศน.ตำบลปำกแรต ได้ดำเนินกำรจัดทำภูมิปัญญำในท้องถ่ิน ให้กับประชำชนในพื้นที่ตำบล ปำกแรต เพ่ือเพิ่มพูนควำมรู้ซึ่งควำมรู้และทักษะกำรในกำรดำเนินชีวิตแบบพอเพียง สำมำรถเรียนรู้และ ฝึกฝนได้ท้ังจำกกำรศึกษำด้วยตนเองและรับกำรถ่ำยทอดจำกคนอื่น กำรนำภูมิปัญญำมำเผยแพร่เพ่ือให้ ประชำชนในพ้ืนทไี่ ดน้ ำไปใช้และเรียนร้เู พอ่ื เพิม่ อำชพี และประสบกำรณ์ใหก้ บั ตนเองและครอบครวั ให้มีกำร เจริญเติบโตอย่ำงต่อเนื่องและเกื้อกูลในกำรผลิตซึ่งกันและกัน โดยกำรใช้ ทรัพยำกรท่ีมอี ยู่ให้เกิดประโยชน์ และไม่มีสำรพิษ เช่น ดิน นำ้ แสงแดดอย่ำงเหมำะสมเกิดประโยชน์สงู สุด มีควำมสมดุล ของสภำพแวดล้อม อย่ำงต่อเนื่องและเกิดผลในกำรเพิ่มพูนควำมอุดมสมบูรณ์ของทรัพยำกร ธรรมชำติด้วย กศน.ตำบลปำก แรต ได้จัดทำรำยงำนรูปเล่มเพื่อแสดงผลกำรจัดกิจกรรมให้ผู้ที่สนใจได้เห็นผลสัมฤทธ์ิอย่ำงชัดเจน และ สำมำรถนำไปใชใ้ นชวี ติ ประจำวันได้ กศน.ตำบลปำกแรต กุมภำพันธ์ 2563

สำรบญั หนำ้ คำนำ 1 สำรบัญ 3 คลงั ภมู ปิ ญั ญำ กำรทำขนมดอกจอก : นำงลำไย มเี กิด 6 คลังภมู ปิ ญั ญำ กำรทำเกษตรอินทรียป์ ลอดภัย : นำงจินตนำ โม่มำลำ คลังภมู ปิ ัญญำ กำรทำดอกไมจ้ ันทน์ : นำงสมใจ สำลี คณะผูจ้ ัดทำ

1 แบบบนั ทึกชุดขอ้ มลู คลังปัญญำ-ภูมิปัญญำท้องถน่ิ ตำบล ปำกแรต อำเภอบำ้ นโปง่ จงั หวัดรำชบุรี ชอ่ื ภมู ิปัญญำ กำรทำขนมดอกจอก ชื่อ นำงลำไย นำมสกุล มีเกิด วันเดือนปเี กดิ พ.ศ. 2488 ท่อี ยู่ปจั จุบัน บำ้ นเลขท่ี 67 หมู่ท่ี 4 ตำบลปำกแรต อำเภอบ้ำนโป่ง จังหวัดรำชบุรี รหสั ไปรษณีย์ 70110 โทรศพั ท์ 080-9187658 พิกดั ทำงภูมศิ ำสตร์ คำ่ X 13.84192 ค่ำY 99.87598 ควำมเปน็ มำของบคุ คลคลังปัญญำ นำงลำไย มีเกิด มีควำมสนใจในกำรค้ำขำย แต่ด้วยภำรกิจต้องเป็นแม่บ้ำน ดูแลลูกๆอยู่บ้ำน จึง คิดค้นหำรำยได้ และอยำกใช้เวลำว่ำงให้เกิดประโยชน์ จึงทำขนมกลว้ ย ข้ำวตม้ มัดขำย แตต่ ้องใชท้ ุนในกำร ขำยมำกเกินไป จึงลองทำขนมดอกจอก จำกควำมคิดกำรลองผิดลองถูกหลำยๆคร้ัง จึงเกิดเป็นรสชำติ เฉพำะตัวของขนมดอกจอกที่อร่อยและกรอบ ส่งต่อรุ่นสู่รุ่น และจะรักษำรสชำติควำมอร่อย ควำมสะอำด แบบด้ังเดิมไว้ตลอดไป จุดเดน่ ของภูมิปัญญำท้องถิ่น กำรทำขนมดอกจอก เปน็ ขนมทหี่ ำรับประทำนไดง้ ่ำยแตต่ ้องมีรสชำตทิ ีห่ อม กรอบ อรอ่ ย ในกำรทำ สงิ่ ทีใ่ ช้ประโยชนใ์ นกำรฝึกฝนที่เกดิ จำกภูมิปัญญำ ซึง่ พ้นื ที่อน่ื ไม่มี ไดแ้ ก่ - กำรทำขนมดอกจอกที่กรอบมีหลำกหลำยสี รำยละเอยี ดของภูมิปัญญำท้องถ่นิ - รูปแบบในกำรถ่ำยทอดควำมรู้ มที ัง้ กำรศึกษำดูงำน กำรเข้ำรบั กำรอบรมและฝึกปฏบิ ัติจริงเพื่อนำ ประโยชนท์ ี่ได้รับไปปฏิบัตใิ ชไ้ ด้จรงิ ในชีวติ ประจำวนั รปู แบบและลักษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสัมพันธ์ เผยแพร่ภูมิปัญญำทอ้ งถนิ่ ยงั ไมเ่ คยมีกำรเผยแพร/่ ใช้เฉพำะบุคคล  เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชมุ ชน มีกำรเผยแพร่ผำ่ นสอ่ื มวลชนและส่ืออย่ำงแพรห่ ลำย มกี ำรดงู ำนจำกบคุ คลภำยนอก จำนวน - คร้ัง จำนวน - คน มกี ำรนำไปใช้ ในพ้ืนที่ - คน นอกพ้นื ท่ี - คน อ่นื ๆ (ระบุ) ลักษณะของภมู ิปัญญำท้องถ่ิน กำรพัฒนำตอ่ ยอดภมู ิปญั ญำให้เปน็ นวัตกรรม คุณค่ำ (มลู ค่ำ) และควำม ภำคภมู ใิ จ  ภูมปิ ัญญำทอ้ งถ่ิน/นวัตกรรมท่ีคิดค้นขนึ้ มำใหม่  ภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถน่ิ ดงั้ เดมิ ได้รบั กำรถำ่ ยทอดมำจำก  ภมู ปิ ญั ญำท้องถ่ินทไ่ี ด้พัฒนำและต่อยอด

2 รูปภำพเจ้ำของภูมปิ ัญญำ นำงลำไย มเี กดิ บรรจขุ นมดอกจอกใสถ่ ุง วสั ดใุ นกำรทำขนมดอกจอก สำธิตกำรทำขนมดอกจอก ขนมดอกจอก

3 แบบบนั ทกึ ชุดขอ้ มูลคลงั ปัญญำ-ภูมิปัญญำทอ้ งถ่นิ ตำบล ปำกแรต อำเภอ บำ้ นโป่ง จังหวัดรำชบรุ ี ชื่อภูมิปัญญำ กำรทำเกษตรอนิ ทรียป์ ลอดภยั เศรษฐกิจพอเพียง ชอื่ นำงจนิ ตนำ นำมสกุล โม่มำลำ วันเดอื นปีเกดิ 21 มีนำคม พ.ศ. 2515 ทอี่ ยู่ปจั จบุ นั บ้ำนเลขที่ 67 หม่ทู ่ี 7 ตำบลปำกแรต อำเภอบำ้ นโปง่ จงั หวดั รำชบุรี รหสั ไปรษณยี ์ 70110 โทรศัพท์ 080-9187658 พิกัดทำงภมู ิศำสตร์ คำ่ X 13.84192 ค่ำY 99.87598 ควำมเปน็ มำของบุคคลคลังปัญญำ ด้วยประชำชนในตำบลปำกแรตสว่ นมำกประกอบอำชพี เกษตรกรรม คือกำรทำนำเป็นอำชีพหลกั หลังจำกทำกำรเพำะปลกู ข้ำวเสรจ็ แลว้ เกษตรกรจะมีเวลำว่ำง เพ่ือเปน็ กำรสรำ้ งรำยได้เสรมิ ดังน้นั เกษตรกร บ้ำนใหม่ หมู่ท่ี 7 ตำบลปำกแรต จึงไดร้ วมกลุ่มกนั ตำมโครงกำรสมั มำชีพของสำนักงำนพัฒนำชมุ ชนอำเภอ บ้ำนโปง่ ปลูกผกั ปลอดสำรพิษ โดยกำรปลูกผกั สำเหตุทีเ่ ลือกพืชชนิดนเี้ พรำะมีระยะเวลำในกำรปลกู สน้ั และมี กำรดแู ลไมย่ งุ่ ยำกไม่ต้องใช้สำรเคมเี นื่องจำกใชป้ ุ๋ยนำ้ ชีวภำพและสำรไล่แมลงทำขึน้ มำเอง สำมำรถปลกู ใน พนื้ ที่บริเวณทบี่ ้ำนได้ รำคำสูง ต้นทุนในกำรผลิตต่ำ พร้อมยงั มีตลำดรองรับเพ่ือนำไปทำเป็นอำหำรได้ จุดเด่นของภมู ปิ ัญญำ - กำรบริโภคผักที่ปลอดสำรพษิ ในปริมำณที่เหมำะสมเปน็ ประจำจะชว่ ยทำใหร้ ำ่ งกำยมสี ุขภำพท่ีดี มคี วำม แข็งแรง ไม่ เจ็บได้ง่ำย ทำให้มีคุณภำพชีวติ ท่ีดขี น้ึ - ช่วยลดปริมำณกำรนำเขำ้ สำรเคมีป้องกันและกำจัดศัตรูพืชจำกต่ำงประเทศ - ชว่ ยลดตน้ ทุนกำรผลติ จองเกษตรกรในดำ้ นคำ่ ใช้ตำ่ ง ๆ เชน่ มคี ่ำใชจ้ ำ่ ยในซือ้ สำรเคมปี อ้ งกนั และกำจัด ศตั รพู ชื ที่ลดลง - ชว่ ยลดปรมิ ำณของสำรเคมีซงึ่ เป็นพิษทจ่ี ะปนเป้ือนเขำ้ ในดนิ ในอำกำศ และในน้ำ จึงเป็นกำรช่วย อนุรกั ษ์ ทรัพยำกรธรรมชำตแิ ละลดมลพิษของสิง่ แวดล้อมไปได้อีกทำงหนึง่ - กำรบริโภคปลอดสำรพิษนอกจำกจะชว่ ยทำให้ชีวิตปลอดภัยแลว้ ยงั นอ้ มนำสู่วถิ ชี วี ิตท่พี อเพยี ง ทง้ั ใน แง่ของผู้ค้ำเอง หำกรู้จักพอเพียง ไม่โลภ กจ็ ะไมเ่ อำรัดเอำเปรียบผูบ้ ริโภค อกี ทั้งยงั นำหลักปรชั ญำของเศรษฐกิจพอเพียงมำใช้ในกำรดำเนนิ ชีวติ โดยกำรสรำ้ งรำยได้พร้อมยงั ใช้ วตั ถุดิบในพ้นื ของตำบลปำกแรตเพือ่ ลดตน้ ทุนในกำรเพำะปลูก

4 ส่ิงท่ีใช้ประโยชน์ในกำรฝึกฝนท่ีเกดิ จำกภมู ิปญั ญำ ซงึ่ พ้นื ทอี่ ่นื ไมม่ ี ได้แก่ - กำรปลูกผกั ปลอดสำร รำยละเอียดของภูมปิ ัญญำท้องถิ่น - รูปแบบในกำรถ่ำยทอดควำมรู้ มที ง้ั กำรศึกษำดูงำน กำรเข้ำรบั กำรอบรมและฝกึ ปฏบิ ัติจรงิ เพ่อื นำ ประโยชนท์ ี่ได้รบั ไปปฏิบตั ิใชไ้ ดจ้ ริงในชีวติ ประจำวนั รูปแบบและลักษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสัมพันธ์ เผยแพรภ่ ูมปิ ญั ญำท้องถิ่น ยังไม่เคยมีกำรเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพำะบุคคล / เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชุมชน มกี ำรเผยแพร่ผำ่ นส่ือมวลชนและสอ่ื อยำ่ งแพรห่ ลำย/  มกี ำรดงู ำนจำกบคุ คลภำยนอก จำนวน 6 ครัง้ จำ/นวน 90 คน  มกี ำรนำไปใช้ ในพน้ื ท่ี 25 คน นอกพ้ืนท่ี 20 คน อน่ื ๆ (ระบ)ุ ลักษณะของภมู ิปญั ญำทอ้ งถิ่น กำรพัฒนำต่อยอดภูมปิ ญั ญำให้เปน็ นวตั กรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และควำม ภำคภูมใิ จ  ภมู ิปัญญำท้องถิน่ /นวตั กรรมที่คิดคน้ ข้ึนมำใหม่  ภมู ปิ ญั ญำท้องถนิ่ ดง้ั เดิมไดร้ บั กำรถำ่ ยทอดมำจำก  ภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถิ่นท่ีได้พฒั นำและต่อยอด กำรพัฒนำตอ่ ยอดคือ กำรปลกู พืช ผัก โดยกำรนำสำรที่ได้จำกกำรนำน้ำหมักชีวภำพมำฉีดพ่น ทำให้ พชื ผกั เกดิ กำรเจรญิ งอกงำมดีขน้ึ สมบรู ณข์ ึน้ และศตั รูพืชท่เี ป็นแมลงไม่มำรบกวน และยังมคี วำมปลอดภัยกับ ผู้บริโภค

5 รปู ภำพเจำ้ ของภูมปิ ัญญำ นำงจนิ ตนำ โม่มำลำ สำธิตกำรปลูกผัก กำรปลูกผักในถงุ กำรปลูกผกั หลำยชนิดในพนื้

6 แบบบนั ทึกชุดขอ้ มลู คลงั ปัญญำ-ภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถ่ิน ตำบล ปำกแรต อำเภอบ้ำนโปง่ จงั หวัดรำชบุรี ชื่อภมู ปิ ัญญำ กำรประดิษฐ์ดอกไม้จนั ทน์เจด็ สี ช่ือ นำงสมใจ นำมสกุล สำลี วันเดอื นปเี กดิ พ.ศ. 2495 ที่อยู่ปัจจุบัน บ้ำนเลขท่ี 166/6 หมทู่ ี่ 4 ตำบลปำกแรต อำเภอบ้ำนโป่ง จังหวัดรำชบุรี รหัสไปรษณยี ์ 70110 โทรศพั ท์ 083-4339057 พกิ ัดทำงภูมศิ ำสตร์ ค่ำ X 13.84295 ค่ำY 99.87783 ควำมเป็นมำของบุคคลคลงั ปญั ญำ นำงสมใจ สำลี ประกอบอำชีพเกษตรกรรม คือกำรทำนำเปน็ อำชพี หลักหลังจำกทำกำรเพำะปลูก ขำ้ วเสร็จแล้วเกษตรกรจะมีเวลำว่ำง เพื่อเป็นกำรสร้ำงรำยไดเ้ สรมิ นำงสมใจ สำลี บำ้ นทำ่ น้ำวน หมู่ที่ 4 ตำบลปำกแรต จึงได้รวมกลุ่มกนั ตำมโครงกำรสัมมำชพี ของสำนกั งำนพัฒนำชุมชนอำเภอบำ้ นโป่ง จดั ต้งั กล่มุ สตรีปำกแรตขนึ้ โดยมนี ำงสมใจ สำสี เปน็ ประธำนกลมุ่ และมีสมำชิกหลำยคน จุดเดน่ ของภมู ิปัญญำ - ดอกไม้จันทน์มีท้งั หมดเจ็ดสี - ส่งเสริมอำชพี ให้กบั ชมุ ชนให้เขม้ แข็ง และมีรำยไดเ้ พ่มิ ขึ้น - เปน็ ศนู ยก์ ลำงกำรเรียนร้ดู ้ำนอำชพี - ชุมชนมีแหลง่ ถ่ำยทอดควำมรู้ไปยงั ผทู้ ี่สนใจ สิ่งท่ีใช้ประโยชน์ในกำรฝึกฝนทีเ่ กดิ จำกภมู ิปญั ญำ ซง่ึ พื้นทีอ่ น่ื ไมม่ ี ไดแ้ ก่ - ดอกไม้จันทน์ทผ่ี ลิตขนึ้ เองในชุมชนมหี ลำกหลำยรูปแบบและหลำกหลำยสี รำยละเอยี ดของภูมิปัญญำท้องถิ่น - รูปแบบในกำรถำ่ ยทอดควำมรู้ มีทงั้ กำรศึกษำดงู ำน กำรเขำ้ รับกำรอบรมและฝึกปฏบิ ัติจรงิ เพื่อนำ ประโยชน์ท่ไี ดร้ ับไปปฏิบตั ิใชไ้ ดจ้ รงิ ในชีวติ ประจำวนั รูปแบบและลกั ษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสัมพันธ์ เผยแพร่ภมู ิปัญญำทอ้ งถิน่ ยงั ไมเ่ คยมีกำรเผยแพร่/ ใชเ้ ฉพำะบุคคล / เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชุมชน มกี ำรเผยแพร่ผ่ำนสือ่ มวลชนและสอื่ อยำ่ งแพรห่ ลำย/  มีกำรดูงำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน 6 คร้ัง จำ/นวน 90 คน  มีกำรนำไปใช้ ในพ้ืนที่ - คน นอกพ้นื ท่ี - คน อน่ื ๆ (ระบุ)

7 ลกั ษณะของภูมิปัญญำทอ้ งถิ่น กำรพฒั นำตอ่ ยอดภมู ปิ ัญญำให้เป็นนวตั กรรม คณุ ค่ำ (มูลค่ำ) และควำม ภำคภูมใิ จ  ภมู ิปญั ญำท้องถ่นิ /นวัตกรรมที่คดิ ค้นข้ึนมำใหม่  ภมู ปิ ัญญำท้องถน่ิ ดง้ั เดมิ ได้รับกำรถำ่ ยทอดมำจำก  ภมู ิปญั ญำทอ้ งถน่ิ ที่ได้พัฒนำและต่อยอด กำรพฒั นำตอ่ ยอดคือ ดอกไม้จนั ทนม์ ที ัง้ หมดเจ็ดสีมหี ลำกหลำยรปู แบบและหลำกหลำยสี ส่งเสรมิ อำชีพให้กับ ชุมชนใหเ้ ขม้ แข็ง และมีรำยได้เพ่ิมขนึ้ เปน็ ศูนย์กลำงกำรเรียนรดู้ ำ้ นอำชพี ชุมชนมแี หล่งถ่ำยทอดควำมรไู้ ปยัง ผู้ทสี่ นใจ

8 รูปภำพเจ้ำของภมู ิปัญญำ นำงสมใจ สำลี ดอกไม้จนั ทน์เจ็ดสี

9 ทีป่ รึกษำ คณะผูจ้ ัดทำ นำงสำวดำรัตน์ กำญจนำภำ นำยสัจจำ จันทรวเิ ชียร ผู้อำนวยกำรสำนกั งำน กศน.จังหวัดรำชบรุ ี นำยไพโรจน์ ขุนทอง ผ้อู ำนวยกำรกศน.อำเภอบำ้ นโปง่ ตำแหน่ง ครู วทิ ยฐำนะ ชำนำญกำรพิเศษ ผูจ้ ดั ทำ ครูกศน.ตำบลปำกแรต นำงสำวอุไรวรรณ ทองเสริม ครูกศน.ตำบลปำกแรต บรรณำธกิ ำร/จดั ทำรปู เลม่ นำงสำวอไุ รวรรณ ทองเสรมิ