ม.ค.63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.หนองปลาหมอ อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี

ทำเนียบคลงั ปัญญำ ภูมิปัญญำท้องถ่ิน ประจำเดอื น มกรำคม 2563 กศน.ตำบลหนองปลำหมอ ศูนย์กำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศัยอำเภอบ้ำนโป่ ง สำนักงำนส่งเสริมกำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศัยจงั หวดั รำชบุรี สำนักงำนส่งเสริมกำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศัย สำนักงำนปลดั กระทรวงศึกษำธิกำร กระทรวงศึกษำธิกำร

คำนำ ปราชญ์ชาวบ้าน หรือนักคิดท้องถิ่น หรือครูภูมิปัญญาไทยแล้วแต่จะเรียกกัน จะมีมากมายใน หลายด้านแล้วแต่งานท่ีท่านปฏิบัติจนบังเกิดผล ไม่ว่าจะเรียกอะไรก็ตามคุณสมบัติของผู้ที่เป็นปราชญ์ ชาวบ้าน คนเหล่าน้ีมีธรรมะอยู่ในใจทุกท่าน เป็นธรรมะของความรักความเมตตา ความอยากช่วยคน เป็น ธรรมะโดยการปฏิบัติคิดทาสรุปบทเรียน แล้วนามาเป็นความรู้ให้คนเห็นได้อย่างชัดเจน มีทั้งวิชาการและ ภาคปฏิบัติใหเ้ หน็ มีความรัก ความเป็นปราชญ์ไม่ได้อยู่ที่ความฉลาดของปัญญาที่เกิดจากการกระทา แต่เกิด จากความรักท่ีมีธรรมะเป็นแรงบันดาลใจให้แบ่งปันแก่ผู้อ่ืนเป็นร่มโพธ์ิ ร่มไทร การแผ่ภูมิปัญญาท่ีเกิดจาก การทาจริงด้วยความรักแผ่นดินที่มีลูกหลาน มีป่า มีชุมชน มีเมืองสรุปได้ว่าปราชญ์ชาวบ้านน้ันเป็นผู้ท่ีมีวิถี ชีวติ ทีผ่ กู พันกับธรรมชาติ มีความคิดเข้าระบบชอบค้นหาความจริง ช่างสังเกตและนาสิ่งที่พบเห็นมาเรียนรู้ โดยการปฏิบัติจริง สามารถสรุปเป็นบทเรียนได้ ดังเช่นปราชญ์ชาวบ้านด้านการเกษตร ซ่ึงมีอยู่ทั่วไปใน ทกุ ภาคของประเทศ ทั้งน้ี ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยตาบลหนองปลาหมอ ได้เล็งเห็นถึง ความสาคญั ของผู้ทีท่ าคณุ ประโยชน์ เสยี สละ และปฏิบัตติ นเปน็ แบบอย่างทดี่ ีตอ่ คนในชุมชนอาเภอบ้านโป่ง จึงได้จัดทาทาเนียบภูมิปัญญาท้องถิ่น ข้ึนเพื่อยกย่อง และเผยแพร่ให้ชนรุ่นหลังได้ถือเป็นแบบอย่างที่ดีใน การดารงชีวิต ตอ่ ไป กศน.ตาบลหนองปลาหมอ มกราคม 2563

สำรบัญ หนำ้ คำนำ 1 สำรบัญ 3 กศน.ตำบลหนองปลำหมอ 5 - คลังภูมิปัญญา ขา้ วหอมมะลพิ น้ื บ้าน : นายขจร มลู จนั ทะ - คลงั ภมู ิปญั ญา การทาพริกแกง : นางอารยี ์ จนั ทวปี - คลังภูมิปัญญา การทาขนมทองม้วน : นางสมหวงั เฟื่องฟุ้ง คณะผู้จัดทา

แบบบนั ทึกชุดขอ้ มลู คลังปัญญำ-ภมู ิปญั ญำท้องถน่ิ ตำบล หนองปลาหมอ อำเภอ บา้ นโปง่ จังหวดั ราชบุรี ช่ือภูมปิ ัญญำ ขา้ วหอมมะลพิ ้นื บ้าน ข้อมูลพนื้ ฐำน รำยบคุ คล เจำ้ ของภูมิปญั ญำทอ้ งถิน่ /บุคคลคลังปัญญำ ช่อื นายขจร นามสกุล มูลจันทะ วันเดอื นปีเกดิ 8 สิงหาคม 2505 ท่อี ย่ปู ัจจุบัน (ทีส่ ามารถติดต่อได้) บ้านเลขที่ 66 หมูท่ ี่ 16 ตาบล/แขวง หนองปลาหมอ อาเภอ/เขต บ้านโป่ง จงั หวัด ราชบุรี รหสั ไปรณยี ์ 70110 โทรศัพท์ 098-8242545 โทรสาร Line ID 098-8242545 E-mail address Facebook ขจร มลู จนั ทะ พกิ ดั ทางภูมศิ าสตร์ ค่า X: 13.811779 คา่ Y: 99.782869 ควำมเปน็ มำของภมู ิปญั ญำ ขำ้ วหอมมะลิ (อังกฤษ: Thai jasmine rice) เปน็ สายพนั ธุ์ขา้ วทม่ี ีถิน่ กาเนิดในประเทศไทย มี ลักษณะกลน่ิ หอมคล้ายใบเตย เปน็ พนั ธ์ุขา้ วทท่ี าใหข้ ้าวไทยเป็นสนิ ค้าสง่ ออกทีร่ ู้จักไปทว่ั โลก ข้าวเป็นอาหาร หลักของพลโลกมานานนบั พนั ปี บางภูมิภาคนาขา้ วไปแปรรูปเป็นแป้งเพื่อปรุงแตง่ เป็นอาหาร สาหรับ ภูมภิ าคยโุ รปบริโภคขา้ วในรปู ลักษณ์ดงั้ เดิมและมีข้าวหลากหลายพนั ธใ์ุ ห้เลือก สาหรับประเทศไทยแล้วข้าว หอมมะลิลาว ถอื ว่าเปน็ สดุ ยอดของข้าวและกาลังเป็นท่ีต้องการของผ้นู ยิ มบริโภคข้าวท่ัวโลกในชอ่ื pra yut Rice 12 สายพันธุข์ า้ วและประเภทของข้าวในประเทศไทย ประเภทของขา้ ว แบง่ ออกเป็น 4 ประเภท 1. ขา้ วหอมมะลิ มีถิ่นกาเนิดในไทย มีลักษณะกลนิ่ หอมคล้ายใบเตย พันธทุ์ ่นี ยิ มปลูกและบรโิ ภคกันอย่าง แพร่หลาย 2. ขา้ วเหนยี ว พนื้ ทป่ี ลกู ข้าวเหนียวพนั ธุ์ดีส่วนใหญ่ของประเทศไทยอยู่ท่ภี าคตะวนั ออกเฉียงเหนือ 3. ขา้ วขาว ข้าวขาวที่ปลกู กนั อยู่โดยท่วั ไปมีหลายพนั ธุ์ 4. ขา้ วเพอ่ื สขุ ภาพ ข้าวพวกน้ีจะเป็นข้าวทีย่ ังไม่ไดผ้ ่านการขัดสี ขา้ วทไ่ี ด้จึงยังคงคณุ คา่ ของวิตามินและกาก ใยไวส้ ูง จุดเดน่ ของภมู ปิ ัญญำ ข้าวหอมมะลิมีกลิ่นเหม็นประยุกตใ์ นตนเอง เปน็ กล่ินของธรรมชาติอนั บรสิ ุทธิ์ กลิ่นเหมือนดอก มะลิยามเช้าพรา่ งหยาดนา้ ค้างและปราศจากสารพิษ เวลาเคย้ี วเมลด็ ข้าวจะนุ่มหอมอร่อยมากกวา่ ขา้ วอ่ืนๆ ลกั ษณะของข้าวหอมมะลิไทยจะมีเมลด็ เรียวยาวสวยงาม สดี าหรอื ดาออ่ นๆ

2 รูปภำพภมู ปิ ญั ญำ ขา้ วหอมมะลิพน้ื บ้าน โลโกข้ องข้าวหอมมะลพิ ้นื บ้าน

3 dd นายขจร มลู จนั ทะ ขา้ วหอมมะลิพื้นบา้ น

4 แบบบนั ทึกชดุ ข้อมลู คลงั ปญั ญำ-ภูมปิ ัญญำท้องถน่ิ ตำบล หนองปลาหมอ อำเภอ บ้านโปง่ จงั หวดั ราชบุรี ชือ่ ภมู ิปัญญำ การทาพริกแกง ข้อมูลพ้นื ฐำน รำยบคุ คล เจ้ำของภูมิปญั ญำท้องถ่นิ /บุคคลคลังปัญญำ ช่อื นางอารีย์ นามสกุล จนั ทวปี วนั เดือนปเี กิด 10 มนี าคม 2510 ทีอ่ ยปู่ จั จุบนั (ทสี่ ามารถตดิ ต่อได้) บา้ นเลขท่ี 21/1 หมู่ท่ี 16 บา้ นแพะ ตาบล/แขวง หนองปลาหมอ อาเภอ/เขต บ้านโปง่ จังหวัด ราชบุรี รหสั ไปรณีย์ 70110 โทรศัพท์ 086-1734404 โทรสาร Line ID 086-1734404 พกิ ัดทางภมู ศิ าสตร์ ค่า X: 13.811779 ค่าY: 99.782869 ควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ พรกิ แกง พืน้ ฐานความอร่อยของหลากหลายเมนู พ้ืนฐานความอร่อย ของอาหารหลากหลายเมนู ของภาคกลางสมาชกิ อาจจะทราบว่าจรงิ ๆ แลว้ พน้ื ฐานความอรอ่ ยของอาหารหลากหลายเมนนู ้ันมา จาก พริกแกง โดยปกติแลว้ พริกแกง ตา่ งๆ ก็จะหาซอ้ื มาปรงุ รสได้ ง่ายๆ ตามทอ้ งตลาด แตก่ ห็ ลายตอ่ หลายคร้ังท่ี ซอื้ มาแลว้ รสชาติ ไมไ่ ด้ดังใจเรา บางทีกเ็ ผด็ ไป บางทีก็จดื ไป หรือบางครัง้ อาจจะมกี ล่ิน เลก็ นอ้ ย เพราะความท่ีไมส่ ดใหม่ ของ พรกิ แกง เหล่านนั้ ทาใหอ้ าหารจานโปรดของเรา มีรสชาตทิ ไี่ ม่อร่อย เอาซะเลย คร้ังน้ี จึงอยากให้ แมบ่ า้ น พ่อบา้ น ที่มกั จะทาอาหารทานเอง หันมาลองทาพริกแกงเองกันบา้ ง เพื่อความสดใหม่ของ พริกแกง และความอร่อยของเมนูโปรดของคณุ ให้ถกู ปากยงิ่ ข้ึน แกง หมายถงึ กบั ข้าวประเภททเี่ ป็นน้ามชี ื่อตา่ งๆ ตามวธิ ีการปรุงและเครื่องปรุง ประเภทของแกง - แบง่ ออกเปน็ 2 ประเภทใหญ่ คือ 1. แกงใส่กะทิ แบง่ ไดเ้ ปน็ 2 ชนดิ - แกงกะทิท่ีใสพ่ รกิ แกง เชน่ แกงคว่ั , แกงเทโพ, พะแนง, แกงกะหร่ี, แกงเขยี วหวาน, แกงเผ็ด, แกงมสั มนั่ - แกงกะทิท่ีไม่ใส่พรกิ แกง เช่น ต้มกะทิสายบวั , ต้มขา่ ไก่ 2. แกงไม่ใส่กะทิ แบ่งไดเ้ ปน็ 2 ชนดิ - แกงไม่ใส่กะททิ ่ีใส่พริกแกง เช่น แกงป่า, แกงส้ม - แกงไม่ใสก่ ะททิ ่ีไมใ่ ส่พริกแกง เช่น แกงจดื , ตม้ สม้ , ตม้ เค็ม

5 จดุ เดน่ ของภมู ิปัญญำ พริกแกง ตัวแทนความละเมียดละไมของอาหารประจาชาติไทย ถือเป็นมรดกทางวัฒนธรรม ซ่ึง ผ่านประสบการณ์ มายาวนานหลายร้อยปี ส่งต่อความอร่อยจากรุ่นสู่รุ่น และยัง เป็นเสน่ห์ปลายจวักของ หญิงไทย ดังไกลไปทั่วโลก บรรยายขนาดนี้แล้วสาวๆคนไหนอยากลองหัดโขลกพริกแกงไทย ไว้โชว์สกิล ความเปน็ ผหู้ ญงิ ละ่ ก็ วันน้ี my home มี 6 สูตรพริกแกงไทยยอดนิยมมานาเสนอ ทาเองกินเองนอกจากจะ อร่อยแล้วยังถือเป็นการสืบทอดมรดก ของไทยเราด้วยนะ พริกแห้ง แช่น้าห่ันเป็นส่วนๆ พริกมีสรรพคุณ ชว่ ยให้เจริญอาหาร ช่วยย่อย ช่วยขับลม และยังมีสารอาหารท่ีมีคุณค่าต่อร่างกายมากมาย ได้แก่ วิตามินซี อี บี๑ บี๒ บี๓ ฟอสฟอรัส แคลเซียม เหล็ก และไนอาซิน จากการศึกษาชิ้นหนึ่งพบว่า สาร Capsaicin ใน พริกช่วยสกัดกนั้ สารก่อมะเรง็ จากการสบู บหุ ร่ี หอมหัวแดง หอมแดงมสี รรพคณุ ทางยา รับประทานสดรักษา ไข้หวัด หากมีอาการคัดจมูก น้ามูกไหล นิยมทุบหอมแดงพอแตกวางไว้ตรงหัวนอนเพื่อสูดกล่ินน้ามันหอม ระเหย ชว่ ยใหเ้ จริญอาหาร ช่วยย่อย ชว่ ยขับลม แก้ท้องอดื

6 รูปภมู ิปัญญา การทาพรกิ แกง นางอารยี ์ จันทวปี

7 แบบบันทึกชดุ ข้อมลู คลังปัญญำ-ภมู ปิ ัญญำท้องถิ่น ตำบล หนองปลาหมอ อำเภอ บา้ นโป่ง จงั หวดั ราชบรุ ี ชอื่ ภูมปิ ัญญำ ทาขนมทองมว้ น ข้อมูลพื้นฐำน รำยบุคคล เจำ้ ของภูมิปญั ญำท้องถนิ่ /บุคคลคลงั ปัญญำ ชอ่ื นางสมหวัง นามสกลุ เฟือ่ งฟ้งุ วันเดอื นปีเกดิ 5 ธันวาคม 2510 ท่อี ยูป่ จั จบุ นั (ที่สามารถติดต่อได้) บา้ นเลขที่ 127 หมทู่ ่ี 16 บา้ นแพะ ตาบล/แขวง หนองปลาหมอ อาเภอ/เขต หนองปลาหมอ จังหวัด ราชบุรี รหสั ไปรณีย์ 70110 โทรศัพท์ 081-9436667 โทรสาร Line ID พิกัดทางภูมิศาสตร์ ค่า X: 13.811779 คา่ Y: 99.782869 ควำมเป็นมำของบุคคลคลงั ปัญญำ “ ขนมทองม้วน ” อีกหน่งึ ขนมไทยโบราณที่ใครหลายๆ คน ต้องเคยล้ิมลองรสชาติกันมา บ้างแล้ว รสชาติหวาน มัน กรอบ สมัยนี้หารับประทานได้ไม่ยาก มีขายตามร้านค้า ตามท้องตลาดมากมาย ยงิ่ ถา้ หากทาทานเองท่ีบา้ น ทาเพอื่ ใช้ในงานมงคลต่างๆ วัตถุดิบก็หาได้ไม่ยาก หรือจะทาขายเพื่อเป็นอาชีพ เสรมิ กไ็ ด้ เพราะวันนี้ www.ThaiSMEsCenter.com มสี ตู รและวิธีการทาขนมทองม้วน มาฝากผู้ที่สนใจทุก ทา่ น ไม่แนห่ ากได้เห็นขัน้ ตอนการทาแล้ว อาจบอกว่าไม่ยากเลยก็ได้ ขนมทองม้วน เป็นขนมไทยท่ีมีรสชาติ หวานมันและหอมกล่ินใบเตยกะทิ ซ่ึงมีอยู่ 2 แบบแล้วแต่ความชอบของแต่ละคน คือ ทองม้วนกรอบ และ ทองม้วนสด ท่ีมีส่วนผสมไม่มาก และวิธีการทาก็ไม่ยุ่งยากซับซ้อน ที่สาคัญยังสามารถทาขายสร้างรายได้ เสริมเข้ากระเป๋าให้คุณได้อีกด้วย ช้ีช่องรวย จึงขอแนะนาสูตรการทาขนมท้ัง 2 ชนิดน้ี จุดเด่นของภมู ปิ ัญญำท้องถ่ิน ขนมไทยแต่โบราณมีประวัติท่ียาวนานพอสมควร เริ่มต้นจากสมัยกรุงศรีอยุธยา ได้มีการเจริญ สมั พันธไมตรกี ับชาวตา่ งชาติ อยา่ งกลุม่ ทวีปทางตะวันออกและตะวันตก ทาให้ประเทศไทยได้รับวัฒนธรรม ในด้านต่างๆ เข้ามา ส่ิงหน่ึงที่ได้รับมานั่นคือ ขนมและของหวาน ซ่ึงส่วนมากขนมต่างๆมากมาย รวมท้ัง \"ทองม้วน\" ต่างมีต้นกาเนิดจากการรับเอาวัฒนธรรมของประเทศ โปรตุเกส มาดัดแปลง เพิ่มเติม เพื่อให้ เหมาะสมกับ วัฒนธรรม การดาเนินชีวิต ความเป็นอยู่ วัตถุดิบ ข้าวของเคร่ืองใช้ เอกลักษณ์ รสนิยม และ อุปนิสัยในการบริโภคอาหารของประเทศไทยเราเอง คร้ังในรัชสมัยของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช มี บาทหลวงชางฝรั่งเศส ช่ือ \"เดอโลลีเยร์\" ได้ทาบันทึกรายงานถึงระดับความมีหน้ามีตา และรสนิยมการ บริโภคขนมหวานของชาวโปรตุเกสในสมัยกรุงศรีอยุธยา จนกระทั่งราชสานักสยามถึงกับต้องเกณฑ์ขนม หวานจาก หมู่บ้านโปรตุเกส เข้าไปในพระราชวัง เนื่องในโอกาสฉลองวันนักขัตฤกษ์ต่างๆ เป็นจานวนมาก ดงั ความตอนหนง่ึ วา่ \"พวกเข้ารตี บางครวั ต้องถูกเกณฑ์ให้ทาของหวานแก่พระเจ้าแผ่นดิน ในวันนักขัตฤกษ์ ในวนั ชนดิ น้พี ระเจ้ากรงุ สยามก็มรี ับสั่งให้พวกเข้ารีตน้ี ทาของหวานเป็นอันมาก อ้างว่าสาหรับงานน้ีงานน้ัน เป็นตน้

8 รูปภมู ิปัญญา

9 ทป่ี รกึ ษำ คณะผู้จัดทำ 1. นางสาวดารตั น์ กาญจนาภา 2. นายสจั จา จนั ทรวิเชยี ร ผ้อู านวยการสานกั งาน กศน. จังหวดั ราชบรุ ี 3. นายไพโรจน์ ขุนทอง ผอู้ านวยการ กศน. อาเภอบา้ นโปง่ ครชู านาญการพิเศษ ผู้จดั ทำ ครู กศน.ตาบลหนองปลาหมอ นางสาวบหุ งา เสมจติ ร์ บรรณำธกิ ำร/จดั ทำรูปเลม่ ครู กศน.ตาบลหนองปลาหมอ นางสาวบุหงา เสมจิตร์