พิเศษ เล่มที่1 ฉบับปรับปรุง new

ชดุ กิจกรรม เร่ือง การปฏบิ ตั ิตนเป็นพลเมืองดีตามวถิ ีไทย เลม่ ท่ี 1 ครอบครัวแสนสขุ ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ 2 กลุ่มสาระการเรียนรู้ สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม (ส12101) ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาข้ันพ้ืนฐาน พทุ ธศักราช 2551 โดย นางณฐั ฐฏ์ มิ า สง่ สิงห์ ตาแหนง่ ครู วิทยฐานะ ครูชานาญการ โรงเรยี นราชมนตรี (ปล้มื -เชอื่ มนกุ ูล) สานักงานเขตบางขนุ เทยี น กรงุ เทพมหานคร

คำนำ ชุดกิจกรรม เรื่อง การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีไทย กลุ่มสาระ การเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้ันประถมศึกษาปีท่ี 2 มีวัตถุประสงค์เพื่อใช้ประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ในสาระที่ 2 หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรม และการดาเนินชีวิตในสังคม ตามกรอบ ความคิดของหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พื้นฐาน พุทธศกั ราช 2551 ชุดกิจกรรม แบ่งเป็น 4 เล่ม ได้แก่ เล่มที่ 1 ครอบครัวแสนสุข เกี่ยวกับ ความสัมพันธ์ของตนเองและสมาชิกในครอบครัว การปฏิบัติตน ตามข้อตกลง บทบาทหน้าที่ของคนในครอบครัว เล่มท่ี 2 อยู่ร่วมกันใน โรงเรียน คือ ปฏิบัติตนในการอยู่ร่วมกันในโรงเรียน ตามข้อตกลง กติกา บทบาทหนา้ ทีข่ องตนเองและผู้มีบทบาทอานาจในการตัดสินใจในโรงเรียน รวมทั้งการยอมรับความคิดความเชื่อและการปฏิบัติตนของบุคคลอื่นท่ี แตกต่าง เล่มที่ 3 พลเมืองดีชุมชนน่าอยู่ คือ การปฏิบัติตนตามบทบาท หน้าท่ีในชุมชน ความสัมพันธ์ของตนเองและสมาชิกในครอบครัวในฐานะ เป็นส่วนหน่ึงของชุมชน ผู้มีบทบาทอานาจในการตัดสินใจและการเคารพ ในสิทธิเสรีภาพของตนเองและผู้อื่นในชุมชน และเล่มท่ี 4 มารยาทงาม ตามแบบไทย คือการปฏิบตั ติ นใหถ้ กู ตอ้ ง เหมาะสม ตามมารยาทไทย โดย ส่งเสริมให้นักเรียนนาความรู้ความเข้าใจไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจาวัน และเป็นส่วนสาคัญในการพัฒนาการเรียนรู้ ตามตัวช้ีวัดที่ได้กาหนดไว้ ในหลักสูตร ไดเ้ ป็นอยา่ งดี ณัฐฐ์ฏิมา ส่งสิงห์ 1

สำรบญั เรื่อง หน้า คานา ๑ สารบญั ๒ คาแนะนาสาหรบั ครูผู้สอน 4 คาแนะนาสาหรับนักเรยี น 5 มาตรฐานการเรียนร้แู ละตวั ช้ีวัด 6 จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ 7 แบบทดสอบก่อนเรยี น 8 ตอนท่ี ๑ สมาชกิ คนใหม่ 10 เนอื้ หาและแนวคิด 18 กิจกรรมท่ี ๑ โครงสร้างครอบครวั 19 กิจกรรมที่ 2 ครอบครวั ของฉนั 20 กิจกรรมท่ี 3 บทบาทหนา้ ที่ของฉนั 21 กิจกรรมท่ี 4 หนา้ ที่ของสมาชิกในครอบครวั 2

สำรบญั เรอ่ื ง หน้า ตอนท่ี ๒ ข้อตกลงของสมาชิกในบ้าน 22 เนือ้ หาและแนวคดิ 25 กิจกรรมท่ี 5 ข้อตกลงของเรา 26 กิจกรรมที่ 6 ขอ้ ตกลงในบา้ นของฉัน ตอนที่ 3 กิจกรรมของครอบครัว 27 เน้ือหาและแนวคิด 30 กิจกรรมท่ี 7 วางแผนกิจกรรม 31 กิจกรรมที่ 8 ครอบครวั มสี ุข 32 แบบทดสอบหลงั เรยี น 34 ภาคผนวก 35 เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน - หลงั เรยี น 36 เฉลยกิจกรรมท่ี 1 - 7 41 เอกสารอา้ งองิ ตามไปดูกันตอ่ เลยค่ะเพ่อื นๆ 3

คาแนะนา สาหรบั ครูผู้สอน เล่มท่ี 1 ครอบครวั แสนสขุ ตอนท่ี 1 สมาชกิ คนใหม่ ตอนที่ 2 ข้อตกลงของสมาชิกในบ้าน ตอนท่ี 3 กิจกรรมของครอบครัว การจัดกิจกรรมการเรียนรเู้ ลม่ น้ี ใช้เวลา 3 ชวั่ โมง กิจกรรมภายในเลม่ ประกอบด้วย แบบทดสอบก่อนเรียน บทเรียนจานวน 3 ตอน แบบทดสอบ หลงั เรยี น และแบบเฉลยในภาคผนวก ครูผู้สอนควรปฏบิ ตั ิ ดังนี้ 1. จัดกจิ กรรมการเรียนรตู้ ามคูม่ ือ 2. แจง้ วัตถุประสงคก์ ารเรียนร้ใู นชดุ กิจกรรมใหน้ กั เรยี นได้รบั ทราบ 3. ชแ้ี จงการใชช้ ดุ กจิ กรรม แบบทดสอบ และกิจกรรมท้ายบทเรียน 4. ใช้ชุดกิจกรรม จดั กจิ กรรมการเรยี นรู้ 5. เฉลยและแจง้ คะแนนใหน้ กั เรยี นทราบ 6. ให้นักเรียนทบทวนเน้ือหาสาระในชุดกจิ กรรม 7. ให้การเสริมแรงและกาลงั ใจแก่นกั เรียนอย่างเหมาะสม ทงั้ น้ีครสู ามารถชว่ ยเหลอื โดยการอธบิ ายใหน้ ักเรยี นทไี่ ม่เข้าใจบทเรยี น ตามศักยภาพของนักเรยี นแตล่ ะคน 4

คาแนะนา สาหรับนักเรยี น ชุดกิจกรรมน้ี เป็นกิจกรรมสาหรับนักเรียน เพื่อใช้ประกอบการเรียนรู้ เรื่อง การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีไทย เล่มท่ี ๑ ครอบครัวแสนสุข เพื่อให้บรรลุตามจุดประสงค์และเพื่อให้การจัดกิจกรรมเป็นไปอย่างมี ประสทิ ธภิ าพ นกั เรยี นต้องปฏิบตั ติ นดงั ตอ่ ไปน้ี 1. นกั เรียนฟงั คาแนะนาจากครผู ้สู อน ในการปฏิบัติกจิ กรรม 2. อ่านแนวคิด สาระความรู้ และคาชี้แจงให้เขา้ ใจก่อนทากิจกรรม 3. ทาแบบทดสอบกอ่ นเรียน เพอื่ วดั ความรคู้ วามเข้าใจกอ่ นเรียน 4. ตงั้ ใจปฏบิ ัตกิ จิ กรรม ตามลาดับ โดยศกึ ษาเน้อื หาและทากิจกรรม 5. ร่วมแสดงความคดิ เห็นตามความเข้าใจ อยา่ งมเี หตุผล 6. ทาแบบทดสอบหลงั เรยี น เพอ่ื ประเมินผลทางการเรยี น 7. นกั เรียนสามารถตรวจคาตอบการทากิจกรรมของตนเองได้จาก เฉลยท้ายเล่ม 5

มาตรฐานการเรียนรู้ และตัวช้วี ัด มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ส ๒.๑ เข้าใจและปฏิบัติตนตามหน้าทีข่ องการเปน็ พลเมอื งดี มคี ่านิยมที่ดีงามและธารงรกั ษาประเพณีและวัฒนธรรมไทย ดารงชีวิต อยรู่ ่วมกนั ในสังคมไทยและสังคมโลกอยา่ งสนั ติสุข มาตรฐาน ส ๒.๒ เข้าใจระบบการเมืองการปกครองในสังคมปัจจบุ ัน ยดึ มั่น ศรทั ธาและธารงรักษา ไว้ซง่ึ การปกครองระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเปน็ ประมขุ ตัวชวี้ ดั ส 2.1 ป.2/1 ปฏิบัตติ นตามข้อตกลง กติกา กฎ ระเบียบและหน้าท่ี ที่ตอ้ งปฏิบตั ใิ นชีวิตประจาวัน ส 2.2 ป.2/1 อธบิ ายความสมั พันธ์ของตนเองและสมาชกิ ใน ครอบครวั ในฐานะเป็นสว่ นหนึ่งของชมุ ชน 6

จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ เม่ือปฏิบตั กิ จิ กรรมในชดุ กจิ กรรมเลม่ ที่ ๑ แล้ว นกั เรียนสามารถ 1. อธบิ ายความสมั พันธ์ของตนเองและสมาชิกในครอบครัวได้ 2. บอกพฤตกิ รรมการปฏบิ ัติตนตามบทบาทหน้าท่ีในครอบครัวได้ 3. เขียนโครงสร้างครอบครวั ของตนเองได้ถูกตอ้ ง 4. บอกขอ้ ตกลงท่ตี ้องปฏบิ ัติในครอบครัวของตนเองได้ 5. ปฏบิ ตั ติ นตามข้อตกลงของครอบครวั ได้ 6. บอกพฤติกรรมที่ส่งผลดแี ละผลเสยี ตอ่ ครอบครัวได้ 7. วางแผนและปฏบิ ัตกิ ิจกรรมร่วมกบั ครอบครัวได้ 7

แบบทดสอบก่อนเรยี น เล่มที่ 1 ครอบครัวแสนสุข คาช้ีแจง 1. แบบทดสอบมี 5 ข้อ คะแนนเต็ม 5 คะแนน เวลา 10 นาที 2. ให้เขยี นเครอื่ งหมาย  ทบั ตัวอกั ษร ก ข หรือ ค หนา้ ข้อ คาตอบทถี่ ูกตอ้ งท่สี ุด 1. ขอ้ ใดไม่ใชส่ มาชิกในครอบครัว ก. คณุ แม่ ข. คุณตา ค. คณุ ครู 2. ขอ้ ใดเปน็ หน้าที่ของพ่อ ก. อบรมส่งั สอนให้ลกู เป็นคนดี ข. ทาความสะอาดบ้าน ค. ตั้งใจเรยี น 3. ใครปฏบิ ัติตามบทบาทหน้าทข่ี องการเป็นสมาชิกท่ีดขี องครอบครัว ก. แป้ง ซ้อื ของเลน่ ราคาแพง ข. ป้นั เชอื่ ฟงั คาสง่ั สอนของพอ่ แม่ ค. ปิ่น ไม่ไปโรงเรยี นเพราะต้องชว่ ยแมเ่ ล้ียงนอ้ ง 8

เลม่ ที่ 1 ครอบครัวแสนสขุ 4. ข้อใดเปน็ ผลดีของการปฏิบัติตามบทบาทหน้าทีข่ องสมาชิก ในครอบครัว ก. ครอบครัวแตกแยก ข. ครอบครวั ส้ินเปลือง ค. ครอบครวั อบอนุ่ 5. “น้ากบั นม่ิ ตกลงกนั วา่ จะช่วยกันทาความสะอาดหอ้ งน้าในบา้ น หลังเลกิ เรยี น เม่ือถึงเวลา นา้ ออกไปวิง่ เล่น จงึ ทาใหน้ ิ่ม ทาความสะอาดห้องน้าไมเ่ สร็จ” จากข้อความขา้ งตน้ นักเรยี นคิดว่า การกระทาของนา้ จะเกิดผลอย่างไร ก. ห้องนา้ ไมส่ ะอาด ข. เกิดความสามคั คี ค. บา้ นนา่ อย่มู ากขึ้น ทาได้ไหมคะเพอื่ นๆ 9

วนั นเี้ ป็นวนั เสาร์ ข้าวฟ่างตืน่ แตเ่ ชา้ อาบน้าแต่งตัว แลว้ ไปปลุกพขี่ า้ วหอม เมือ่ ข้าวฟ่างและข้าวหอมลงมาชน้ั ล่าง เห็นคณุ พอ่ กาลงั เตรียมอาหารเช้า คณุ พ่อคะ คณุ แมค่ ลอดนอ้ งผู้หญงิ หรือผู้ชายคะ เดี๋ยวเราไปถึง โรงพยำบำล ข้าวฟา่ ง อา่ นว่า โรง-พะ-ยา-บาน ค่อยไปดูน้องเองนะจ๊ะ ตอนน้ี หมายถงึ สถานทส่ี าหรบั ตรวจ รีบรับประทานอาหารกอ่ นดกี วา่ จ่ะ รักษา และปอ้ งกนั โรค 10

เมอื่ ไปถงึ โรงพยาบาล ขา้ วฟ่าง เหน็ คุณแม่นอนอยบู่ นเตยี ง คณุ ยายนง่ั อยู่ข้างเตียง ข้าวฟา่ งและขา้ วหอมสวสั ดีคณุ แมแ่ ละคุณยาย น้องเปน็ ผชู้ าย หรือผูห้ ญงิ คะ น้องเปน็ ผู้ชายค่ะ ข้าวฟ่างกบั ขา้ วหอม ต้องลา้ งมือใหส้ ะอาดกอ่ นจบั ตวั น้องนะคะ สองพ่ีนอ้ งรบี ไปลา้ งมือ และค่อยๆ อุ้มนอ้ ง ขา้ วฟา่ งรูส้ ึกตื่นเต้นมาก นอ้ งชายตวั นอ้ ยของข้าวฟ่าง แก้มแดง ตวั อว้ นน่ารกั นอ้ งน่ารัก จรงิ ด้วยจ๊ะ จังเลยนะคะ ข้าวฟ่าง พ่ขี ้าวหอม 11

คณุ แมค่ ะ ได้สิจะ๊ หนูตัง้ ชือ่ ให้นอ้ ง แลว้ หนอู ยากให้น้อง ไดไ้ หมคะ ชือ่ อะไรคะ หนจู ะเรียกน้องวา่ น้องข้าวปนั้ ค่ะ น้องตัวกลม ปอ้ มๆ เหมือนข้าวป้นั เลยคะ่ อา่ นว่า สะ-มา-ชิก หมายถงึ ผู้มสี ว่ นร่วม ตอนนเ้ี รามีสมาชิกใหม่ในบ้านเพิ่มขนึ้ มาอีก 1 คน ต่อไปนี้คณุ แม่จะต้องเล้ียงน้อง ขา้ วฟา่ งกบั ข้าวหอมต้องทาตวั เป็นพี่ที่นา่ รัก และปฏบิ ัติตนให้เปน็ สมาชกิ ที่ดีของครอบครัว เพื่อเปน็ ตัวอย่างให้น้องขา้ วป้นั ดว้ ยนะจะ๊ 12

แลว้ สมาชกิ ท่ีดีของครอบครัว ตามไปดู ต้องทาอยา่ งไรบา้ งคะพขี่ ้าวหอม กนั เลยจะ๊ หมายถึง บคุ คลตั้งแต่ 2 คนขึ้นไปที่อาศยั อยใู่ นบ้านเดียวกนั โดยสมาชิกภายในครอบครวั จะมคี วามเกี่ยวขอ้ งอยา่ งใกล้ชดิ มคี วามผกู พนั และช่วยเหลอื ซ่ึงกนั และกนั ปู่ ยา่ ตา ยาย ลุง ปา้ พ่อ อา ลงุ ปา้ แม่ นา้ พี่ชาย พส่ี าว ตัวเรา น้องสาว นอ้ งชาย 13

ก. พ่อ เปน็ ลูกของ ............... คาถาม ข. แม่ เป็นลกู ของ ............... ชวนคิด ค. พี่ชายของพ่อและแม่ เรยี กว่า ............... ง. พส่ี าวของพอ่ และแม่ เรยี กว่า ............... จ. น้องชายและน้องสาวของพ่อ เรียกว่า....... ฉ. น้องชายและน้องสาวของแม่ เรยี กว่า....... ใชแ่ ลว้ จ๊ะ..และเราตอ้ งร้จู กั เฉลย หน้าท่ขี องตนเองในครอบครัวดว้ ยนะคะ ก. ่ปู ักบ ่ยา ข.ตา ักบยาย ค. ุลง ง. ้ปา จ.อา ฉ. ้นา อา่ นว่า บด-บาด บบททบบาาททหนา้ ท่ขี องสมาชิกในบา้ น หมายถงึ ทาตามสงิ่ คอื งานหรือสิ่งท่กี าหนดข้ึน โดยท่สี มาชิกทกุ คนในบ้าน ที่กาหนดไว้ ต้องปฏบิ ัตดิ ว้ ยความรบั ผิดชอบ 14

หน้าท่ขี องพ่อ ในฐานะทพี่ อ่ เปน็ หัวหน้าครอบครวั พ่อมีหน้าท่ี ดงั น้ี ๑. ทางานหาเงินมาเล้ียงสมาชกิ ในครอบครัว ๒. อบรมสัง่ สอนใหล้ ูกเป็นคนดี ๓. ดูแลคมุ้ ครองลูก ๔. ให้การศกึ ษาเล่าเรียนแก่ลกู หน้าท่ขี องแม่ ในฐานะท่ีแม่เป็นแม่บา้ น มีหน้าท่ี ดงั นี้ 1. ดูแลความเปน็ อย่ขู องสมาชิกในครอบครวั ในเรื่องอาหารการกิน ความสะอาดของบ้าน 2. ดูแลทุกข์สขุ ของลกู อบรมสัง่ สอนใหล้ กู เป็นคนดี 3. ใหค้ วามรัก ความเมตตา และความอบอนุ่ แกล่ กู หน้าท่ีของ ปู่ ยา่ ตา ยาย เชน่ คอยให้คาแนะนา เปน็ ทปี่ รึกษา อบรมสั่งสอน ใหค้ วามรกั ความอบอนุ่ และใหก้ าลงั ใจแก่ลูกหลาน 15

แลว้ เราตอ้ งปฏิบัติตน อย่างไรบ้างคะพขี่ ้าวหอม การปฏิบัติตนของบุตรท่ีดีต่อบิดามารดา อา่ นว่า กะ-ตัน-ยู- กตญั ญกู ตเววทที ีเชือ่ ฟังคาสัง่ สอน กะ-ตะ-เว-ที ของพอ่ แม่ และญาติผู้ใหญ่ หมายถงึ ผู้รคู้ ุณ ตั้งใจศกึ ษาเล่าเรยี น ทาตนให้เป็น และตอบแทนคณุ คนดี ไม่ให้เสือ่ มเสยี แก่ วงศ์ตระกลู ปฏบิ ตั ิหนา้ ท่ีของตนเอง ชว่ ยพอ่ แม่ อ่านว่า วง-ตระ-กนู ทางานบ้านท่ีได้รับมอบหมาย หมายถงึ กล่มุ คนที่ สบื เช้อื สายเดียวกนั เมื่อมปี ัญหาตอ้ งปรึกษา พอ่ แมท่ ุกครงั้ เอ..แล้วข้าวฟา่ ง ตอ้ งทาอย่างไรค่ะ นอกจากน้เี ราตอ้ ง ปฏบิ ตั ิตนเปน็ พีน่ ้องท่ีดี ด้วยนะจะ๊ 16

การปฏิบัติตนของพ่ีหรือนอ้ งทม่ี ีต่อกัน ควรปฏิบัติ ดงั น้ี พ่ีนอ้ งกัน ตอ้ งรกั ใคร่ หว่ งใย ชว่ ยเหลอื ซงึ่ กนั และกัน พนี่ ้องกัน ตอ้ งมคี วามสสาามมคั คั คคี ี และไม่ทะเลาะเบาะแวง้ กัน พน่ี ้องกนั ตอ้ งคอยตักเตอื นกัน อา่ นว่า สา-มัก-คี ไม่ให้อกี ฝา่ ยประพฤติตนไมด่ ี หมายถงึ ร่วมมือ ร่วมใจกนั ทา เข้าใจแลว้ ค่ะ ต่อไปข้าวฟา่ ง จะปฏบิ ัตติ นเปน็ เดก็ ดตี ามบทบาท หน้าท่ขี องตนเองคะ่ 17

คาช้ีแจง ให้นกั เรยี นเตมิ บุคคลที่เป็นสมาชกิ ในโครงสรา้ งครอบครัว ให้ถกู ตอ้ ง ครบถ้วน ปู่ 1. 2. ยาย 3. พ่อ 4. ลงุ แม่ 5. 6. ตวั ฉนั น้องชาย 18

คาช้ีแจง ใหน้ ักเรียนวาดโครงสร้างและความสมั พนั ธ์ของครอบครัว ตนเองให้ครบถว้ น ครอบครวั ของ 19

คาชี้แจง ใหน้ กั เรยี นเขยี นหน้าที่ ทไี่ ดร้ บั มอบหมายภายในบา้ น ลงในช่องวา่ งให้ถูกต้องตามความเป็นจริง หน้าที่ของฉันในบ้าน 1. 2. 3. 4. 20

คาชี้แจง ให้นกั เรียนรวมกลมุ่ กับเพื่อนกลมุ่ ละ 3 คน ใหช้ ่วยกันเขยี น แผนผงั ความคดิ บทบาทหน้าท่ีของสมาชกิ ทก่ี าหนดให้ 1. 2. คุณปู่-คณุ ย่า คุณพอ่ -คุณแม่ 3. 4. ลูก พ่ี 21

หลงั เลิกเรียน ข้าวฟ่างรีบตรงกลับบ้านโดยไม่แวะไปเที่ยวเล่นที่ไหน วันน้นี อ้ งข้าวปั้นกบั คุณแม่จะกลบั มาบ้านแลว้ ขา้ วฟา่ งดีใจมากที่จะไดช้ ่วย คณุ แม่เลย้ี งน้อง หลังจากวันน้ันที่โรงพยาบาล ข้าวฟา่ งกบั พ่ีข้าวหอมไดท้ า ข้อตกลงร่วมกนั ในการทางานบ้าน เพอื่ แบง่ เบาภาระของคุณแม่ พ่ีขา้ วหอม เป็นคนหุงข้าว ล้างจาน และทาความสะอาดบ้าน ส่วนขา้ วฟ่าง จะรดน้าต้นไม้ ใหอ้ าหารเจ้าด่างนะคะ ในการทาขอ้ ตกลงกบั ผ้อู ืน่ เราตอ้ งให้เกิดความยยุตุตธิ ธิ รรรมม ไม่เอาเปรยี บ อีกฝ่ายหน่งึ และเราต้องปฏิบัตติ าม ท่ไี ด้ตกลงกนั ไว้ดว้ ยนะจ๊ะ อ่านว่า ยุด-ต-ิ ทา หมายถึง ไม่เอนเอยี ง เข้าข้างใดข้างหน่ึง 22 ชอบด้วยเหตผุ ล

ข้าวฟ่างลองคดิ สิว่า ขอ้ เสนอของข้าวฟ่าง ยุติธรรมกับพีห่ รือไม่ อืม...ไม่ยตุ ธิ รรมค่ะ พขี่ า้ วหอมไดง้ านท่ียาก และมากกวา่ คะ่ ถ้าอย่างนั้น ให้ขา้ วฟ่าง เทขยะอกี หนง่ึ อย่าง ข้าวฟ่าง คิดวา่ เหมาะสมหรือไม่จะ๊ ไดค้ ะ่ ต่อไปนีเ้ ราจะช่วยกนั ทางานบ้าน เพอื่ แบง่ เบาภาระของคณุ แม่ ใหค้ ุณแม่ มเี วลาเลยี้ งนอ้ งเยอะๆ น้องจะได้โตไวๆ นะคะพี่ข้าวหอม 23

คอื เงือ่ นไขหรือ แนวทำงทกี่ ำหนดขน้ึ เพอ่ื ใชป้ ฏบิ ัติรว่ มกัน โดยได้รับความยินยอมจากทังสองฝ่าย ตวั อย่ำง สมชาย กบั สมนกึ ตกลงกันว่า จะตอ้ งช่วยพอ่ รดนา้ ตน้ ไม้ โดย สมชายรดน้าตอนเชา้ สมนกึ รดนา้ ตอนเย็น สมชำยกับสมนึก สมชำยกับสมนกึ  ปฏบิ ัติตำม ไม่ปฏบิ ัตติ ำม ข้อตกลงรว่ มกนั ขอ้ ตกลง ต้นไม้เจรญิ เตบิ โต ต้นไม้เห่ียวเฉา ทังสองคนรสู้ กึ ภมู ใิ จ และแห้งตาย 24

คาชี้แจง ให้นักเรียนอ่านเร่อื งราวที่กาหนดให้ แล้วตอบคาถาม พี่ตน้ และนอ้ งแตน ช่วยพ่อแม่ทา้ ความ สะอาดบ้าน จงึ มีข้อตกลงในกำรทำงำน คอื พตี่ น้ จะเชด็ โต๊ะ กวำดพ้นื และถูพ้นื สว่ นน้องแตน จะเก็บขยะและทิ้งขยะ 1. หากแตนไม่ปฏบิ ตั ติ ามข้อตกลง งานจะสาเร็จหรือไม่ 2. เมื่อทกุ คนทางานตามข้อตกลง จะเกิดผลอย่างไร 3. หากนกั เรียนเปน็ สมาชิกในบ้าน นกั เรยี นจะปฏบิ ัติตามข้อตกลง หรอื ไม่ เพราะเหตุใด 25

คาชี้แจง ใหน้ ักเรยี นตอบคาถามตอ่ ไปนี้ตามความเปน็ จริง 1. ฉันกับสมาชกิ ในครอบครัวมีข้อตกลงร่วมกันเร่อื งใดบา้ ง ตัวอย่าง ทุกคนตอ้ งรบั ประทานอาหารเย็นพร้อมกัน ตอบ 2. ฉนั ปฏิบัติตนตามขอ้ ตกลงเมือ่ อยู่ร่วมกบั สมาชิกคนอื่นใน ครอบครัวหรอื ไม่  ปฏิบตั ิตำม  ไมป่ ฏบิ ตั ติ ำม 3. ผลของการปฏิบตั ิเปน็ อยา่ งไร ทาได้ไหมเอย่ 26

หลงั อาหารเยน็ ทกุ คนในบา้ นมานง่ั รวมกัน อยูศ่ าลารมิ น้าหลงั บา้ น วนั หยุดทจ่ี ะถงึ น้ี ครอบครวั ดเี ลยครับ ของเราไปทาบุญเล้ยี งอาหาร เพราะครอบครวั เราไม่ได้ทา ที่บา้ นพกั คนชรากันดีไหมจะ๊ กกิจิจกกรรรรมมนอกบา้ นร่วมกัน มานานแล้ว อ่านว่า กดิ -จะ-กา หมายถึง การทาสิ่งใด ส่ิงหน่ึง เพือ่ การเรียนรู้ 27

ทาไมเราต้องทากจิ กรรม การทากิจกรรมต่างๆ รว่ มกัน รว่ มกันในครอบครัวด้วยคะ ของสมาชกิ ในครอบครวั จะทาให้ ครอบครวั ของเรารักใคร่ กลมเกลียววกนั และมีความอบอุ่นในครอบครัวมากขึ้น ยงั ไงละจ๊ะข้าวฟ่าง อ่านว่า กลม-เกลียว หมายถึง ที่เขา้ กนั ได้ เปน็ อนั หน่ึงอนั เดยี วกัน เอ...กิจกรรมที่ครอบครวั เรา ทาร่วมกนั มอี ะไรบ้างนะ ข้าวฟ่างจาได้หรอื ได้หรือเปลา่ จ๊ะ โอ้โห! มเี ยอะแยะเลยค่ะ คุณยาย 1248

เล่นกฬี าร่วมกัน เชน่ ไปทาบุญทวี่ ัด หรอื สถานที่ ข่ีจกั รยาน ว่ายนา้ ต่างๆ เช่น บ้านพกั คนชรา ตปี ิงปอง บา้ นเดก็ กาพร้า ช่วยกันทาความสะอาดบ้าน ล้างรถ ปลกู ต้นไม้ ทาอาหาร ดหู นงั ร่วมกนั ประดิษฐ์สง่ิ ของรว่ มกัน ชวนกันสรา้ งบ้านใหส้ ัตว์เลย้ี ง เช่น ประดิษฐก์ รอบรูป เชน่ สร้างบ้านสุนัข และของตกแตง่ บ้าน ตกแต่งตปู้ ลาใหม่ ไปเท่ยี วนอกบา้ น หรือ แลว้ ครอบครัวเพื่อนๆ ต่างจงั หวดั หรอื ทานอาหาร มีกจิ กรรมอะไรบ้างคะ นอกบา้ นร่วมกนั 1249

คาช้ีแจง ให้นักเรยี นวางแผนการทากิจกรรมร่วมกับครอบครัวในวนั หยดุ นาไปปฏิบตั แิ ลว้ นาผลการปฏบิ ตั ิกจิ กรรมกลบั มาบันทึก 1. การวางแผนการทากจิ กรรมร่วมกับครอบครัว 1 ชอ่ื กิจกรรม 2 วนั /เดือน/ปี 3 จานวนสมาชิก 4 สถานที่ 2. วาดภาพกิจกรรมท่ีทาร่วมกับครอบครัว 3. ความรู้สึกของนกั เรยี นเม่ือร่วมกิจกรรมกบั ครอบครัว 30

คาชี้แจง ใหน้ ักเรียนรว่ มกลุ่มกับเพื่อนกลมุ่ ละ 3 คน ร่วมกันสรุป แนวทางในการปฏิบัติตนของคนในครอบครัว ตามหัวขอ้ ทีก่ าหนดให้ ข้อ 1 นกั เรยี นคดิ ว่า ข้อ 2 นกั เรยี นคิดว่า ทาอย่างไรครอบครัวจึงจะอยู่ร่วมกัน การกระทาใดเมือ่ ทาแลว้ จะทาให้ครอบครัวไม่มคี วามสุข อย่างมคี วามสุข ตัวอยา่ ง ตวั อยา่ ง ก. ไมเ่ อาเปรยี บกนั ข. ทะเลาะกัน 1. 1. 2. 2. 3. 3. 4. 4. 31

แบบทดสอบ หลงั เรยี น เล่มท่ี 1 ครอบครัวแสนสขุ คาชี้แจง 1. แบบทดสอบมี 5 ข้อ คะแนนเต็ม 5 คะแนน เวลา 10 นาที 2. ใหเ้ ขยี นเคร่อื งหมาย  ทบั ตวั อักษร ก ข หรือ ค หนา้ ขอ้ คาตอบท่ถี กู ตอ้ งที่สุด 1. ข้อใดไมใ่ ช่สมาชิกในครอบครัว ก. คุณยาย ข. คุณครู ค. คุณพ่อ 2. ข้อใดเป็นหน้าทข่ี องพ่อ ก. ตัง้ ใจเรียน ข. ทาความสะอาดบ้าน ค. อบรมสงั่ สอนให้ลกู เป็นคนดี 3. ใครปฏิบัติตามบทบาทหน้าทีข่ องการเป็นสมาชิกที่ดีของครอบครัว ก. ปัน้ เชอื่ ฟงั คาสงั่ สอนของพอ่ แม่ ข. ป่ิน ไมไ่ ปโรงเรยี นเพราะตอ้ งชว่ ยแม่เลีย้ งน้อง ค. แปง้ ซื้อของเลน่ ราคาแพง 32

เลม่ ท่ี 1 ครอบครัวแสนสุข 4. ขอ้ ใดเป็นผลดีของการปฏิบัติตามบทบาทหน้าที่ของสมาชิก ในครอบครัว ก. ครอบครัวส้นิ เปลอื ง ข. ครอบครัวอบอ่นุ ค. ครอบครวั แตกแยก 5. “น้ากบั นม่ิ ตกลงกันวา่ จะช่วยกนั ทาความสะอาดหอ้ งนา้ ในบ้าน หลังเลิกเรยี น เมือ่ ถึงเวลา นา้ ออกไปวิ่งเลน่ จงึ ทาใหน้ ม่ิ ทาความสะอาดห้องน้าไมเ่ สร็จ” จากขอ้ ความข้างตน้ นักเรยี นคิดว่า การกระทาของน้าจะเกิดผลอย่างไร ก. บา้ นนา่ อยมู่ ากขึน้ ข. เกดิ ความสามคั คี ค. หอ้ งนา้ ไม่สะอาด ทาไดไ้ หมคะเพ่อื นๆ 33

ภำคผนวก 34

เฉลย แบบทดสอบ แบบทดสอบกอ่ นเรียน แบบทดสอบหลังเรียน ข้อ เฉลย ข้อ เฉลย 1. ค. 1. ข. 2. ก. 2. ค. 3. ข. 3. ก. 4. ก. 4. ค. 5. ก. 5. ค. 35

กจิ กรรมท่ี 1 เกณฑ์การใหค้ ะแนน โครงสร้างครอบครวั ตอบถกู ต้อง ข้อละ 1 คะแนน 1. ยา่ 2. ตา รวมทั้งหมด 6 คะแนน 3. ป้า 4. อา 5. น้า 6. พีส่ าว กิจกรรมนี้หนูทาได้ ............คะแนน กจิ กรรมที่ 2 รายการประเมนิ คะแนน ครอบครวั ของฉัน 4-5 นกั เรยี นวาดโครงสรา้ งและความสัมพันธข์ องครอบครัวของ คะแนน ตนเองไดถ้ กู ตอ้ งครบถว้ น สวยงาม มีความคดิ สร้างสรรค์ 2-3 นกั เรยี นวาดโครงสร้างและความสัมพันธข์ องครอบครัวของ คะแนน ตนเองไดถ้ กู ตอ้ ง บางส่วนยงั ไมค่ รบถ้วน 1 นักเรยี นวาดโครงสรา้ งและความสัมพนั ธ์ของครอบครวั ของ คะแนน ตนเองไดบ้ างสว่ น แตย่ งั ไม่ถกู ตอ้ ง กิจกรรมนี้หนูทาได้ เดก็ ดที ้าได้ ............คะแนน กค่ี ะแนนเอย่ ? 36

กจิ กรรมท่ี 3 บทบาทหน้าทขี่ องฉนั เขียนหนา้ ทขี่ องตนเอง ทีไ่ ดร้ ับมอบหมายภายในบ้าน ไดถ้ กู ตอ้ ง ชัดเจน ตรงกบั ความเป็นจริง ไดข้ อ้ ละ 1 คนแนน (คาตอบขึน้ อยู่กับดุลยพนิ จิ ครู โดยพิจารณาความเหมาะสม) เกณฑ์การให้คะแนน กิจกรรมนห้ี นูทาได้ เขยี นถกู ต้องข้อละ 1 คะแนน ............คะแนน รวมทงั้ หมด 4 คะแนน กจิ กรรมท่ี 4 ท้าไดก้ ี่คะแนน หน้าที่ของสมาชกิ คะเพ่อื นๆ ในครอบครวั นกั เรียนเขียนแผนผังความคิด บทบาทหน้าทขี่ องสมาชกิ ที่กาหนดให้ ไดถ้ ูกตอ้ ง ครบถ้วน ขอ้ ละ 1 คนแนน (คาตอบขน้ึ อยกู่ ับดลุ ยพนิ ิจครู โดยพจิ ารณาความเหมาะสมตามบทบาท หนา้ ท่ีของแต่ละบคุ คล) เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน กิจกรรมน้หี นูทาได้ เขยี นถกู ต้องข้อละ 1 คะแนน ............คะแนน รวมท้งั หมด 4 คะแนน 37

กจิ กรรมที่ 5 ข้อตกลงของเรา 1. ตอบ ไมส่ าเร็จ 2. ตอบ งานสาเรจ็ บ้านสะอาดน่าอยู่ 3. ตอบ ปฏบิ ตั ิ เพราะการปฏิบัตติ ามขอ้ ตอลงจะทาใหบ้ า้ นสะอาด น่าอยู่ ทุกคนมีความสุข (คาตอบข้ึนอยูก่ บั ดุลยพินจิ ครู) กิจกรรมนห้ี นทู าได้ เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน ............คะแนน ตอบคาถามถกู ต้อง ข้อละ 1 คะแนน รวมท้ังหมด 3 คะแนน กิจกรรมท่ี 6 ข้อตกลงในบ้านของฉัน 1. ตอบ เขียนขอ้ ตกลงในบ้านไดถ้ ูกต้อง เหมาะสม ตรงกับความเป็นจริง (คาตอบขึ้นอยู่กบั ดลุ ยพินจิ ครู) 2. ตอบ  ปฏบิ ตั ิตำม  ไมป่ ฏิบตั ิตำม 3. ตอบ ทาใหท้ ุกคนในบ้านอยู่ร่วมกนั อย่างมีความสขุ (คาตอบขึน้ อยกู่ ับดุลยพนิ จิ คร)ู เกณฑ์การให้คะแนน กจิ กรรมนหี้ นูทาได้ ตอบคาถามถูกตอ้ ง ข้อละ 1 คะแนน ............คะแนน รวมทง้ั หมด 3 คะแนน 38

กิจกรรมท่ี 7 วางแผนกิจกรรม 1. นักเรียนเขยี นแผนการทากจิ กรรมรว่ มกับครอบครัวในวันหยดุ ลงในตาราง ได้ถกู ตอ้ ง เหมาะสม ไดข้ ้อละ 1 คะแนน ตัวอย่างคาตอบ เช่น 1 ชือ่ กจิ กรรม ไปทาบุญทว่ี ดั 2 วัน/เดือน/ปี 21 กรกฎาคม 2559 3 จานวนสมาชกิ 4 คน 4 สถานท่ี วัดหัวกระบือ 2. นกั เรยี นวาดภาพกจิ กรรมทที่ าร่วมกับครอบครัวได้ถูกต้อง ครบถ้วน ได้ 2 คะแนน 3. มีความสนุกสนาน เพลิดเพลิน ครอบครัวอบอ่นุ และมีความสุข (คาตอบขึ้นอยูก่ บั ดลุ ยพินิจครู) ไมย่ ากเลยนะคะ เกณฑ์การใหค้ ะแนน เพอ่ื นๆ 1. เขยี นเตมิ คาตอบไดถ้ ูกต้อง ข้อละ 1 คะแนน 2. วาดภาพกจิ กรรมทีท่ ารว่ มกบั ครอบครวั ไดถ้ ูกต้อง ครบถว้ น 2 คะแนน 1. ตอบคาถามไดถ้ ูกต้อง 1 คะแนน รวมทงั้ หมด 7 คะแนน กจิ กรรมนห้ี นูทาได้ ............คะแนน 39

กิจกรรมท่ี 8 ครอบครัวมสี ขุ 1. นักเรียนเขยี นการกระทาได้ถกู ตอ้ ง ครอบถ้วนตามความเหมาะสม ตวั อย่างคาตอบ เชน่ ครอบครัวมคี วามสขุ ครอบครัวไม่มคี วามสขุ ตวั อยา่ ง ตัวอย่าง ก. ไม่เอาเปรยี บกนั ข. ทะเลาะกนั 1. ไมเ่ หน็ แกต่ ัว 1. เห็นแกต่ ัว 2. ทาตามหน้าที่ของตนเอง 2. ไมป่ ฏบิ ตั ิตามหน้าที่ 3. รับฟงั ความคิดของผู้อื่น 3. เอาแตใ่ จตนเอง 4. เชือ่ ฟงั พ่อแม่ 4. ไมเ่ ชอ่ื ฟงั พ่อแม่ เกณฑ์การให้คะแนน กจิ กรรมน้ีหนูทาได้ เขียนเตมิ คาตอบไดถ้ กู ต้อง ข้อละ 1 คะแนน ............คะแนน รวมทั้งหมด 8 คะแนน ทา้ ไดไ้ หมคะ เพ่ือนๆ 40

เอกสารอ้างองิ กระทรวงศึกษาธกิ าร. (๒๕๕๑). หลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาข้นั พน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑. กรงุ เทพฯ: โรงพมิ พช์ ุมนุมสหกรณก์ ารเกษตร แห่งประเทศไทย. ฝ่ายนวัตกรรมการเรยี นร.ู้ (2554). คมู่ อื ครสู งั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรมช้นั ประถมศกึ ษาปที ่ี 2. กรุงเทพฯ : สถาบนั พัฒนาคุณภาพวชิ าการ. __________. (2549). แผนการจดั การเรยี นรสู้ องแนวทางที่เนน้ ผู้เรยี น เป็นสาคัญ. กรงุ เทพฯ : สถาบนั พัฒนาคุณภาพวิชาการ. เยาวลกั ษณ์ อกั ษร และคณะ. (2551). ค่มู ือครู สงั คมศึกษาศาสตร์ และวฒั นธรรม ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ 2. กรงุ เทพฯ : อักษรเจริญทัศน์ ไวยดุ ะ๊ เหตุเหลา๊ ะ. ครอบครัวอบอ่นุ . (ออนไลน์). เขา้ ถึงไดจ้ าก http://www.gotoknow.org/post/160728. [2558, 22 มกราคม]. สมศกั ดิ์ สนิ ธรุ ะเวชญ์ และคณะ. (2546). หนงั สือเรยี นสาระพืน้ ฐานสงั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ป. 2. กรุงเทพฯ : วฒั นาพานิช. สานักวชิ าการและมาตรฐานการศึกษา. (๒๕๔๘). แนวทางการพฒั นา การวดั และ ประเมิน คุณลกั ษณะอันพึงประสงค์ ตามหลักสตู รแกนกลาง การศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑. พมิ พค์ ร้ังที่ ๒. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพ์ชุมนมุ สหกรณก์ ารเกษตรแหง่ ประเทศไทย จากัด. สุเทพ จติ รชน่ื และคณะ. (2554). คมู่ อื การสอนเพ่อื ครผู ู้สอนสังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี 2. กรงุ เทพฯ : วัฒนาพานิช. 41