11 การเฝ้าระวังและป้องกันโรคจากการทำงาน

โรคจากการทางาน หมายถงึ การเกดิ โรคหรือความเจบ็ ป่ วยของผู้ประกอบอาชีพหรือ คนงานอันเนื่องมาจากการทางานที่เกี่ยวข้องหรือสัมผัสกับอันตรายท่ีมีอยู่ในสภาพแวดล้อม การทางานนั้น ๆโดยประกาศกระทรวงแรงงานฯ ได้มีการกาหนดชนิดของโรคที่เก่ียวเนอื่ งกับ การทางานไว้ 32 โรคแต่จะยกตัวอย่างเพียงบางโรคท่ีมีอัตราการเป็ นมากเท่านั้น เช่น โรคปอด โรคผิวหนัง โรคมะเร็ง เป็ นต้น

ส่งิ ทท่ี าให้เกดิ โรคหรือตัวเหตุของโรคได้แก่ ปัจจยั ทางส่ิงแวดล้อมการทางาน 1) ตัวผู้ปฏิบัติงาน ได้แก่ การปฏบิ ตั ิตน พฤติกรรม ปัจจัยส่วนบุคคล 2) สภาพการทางานและสภาพแวดล้อมอ่ืน ๆ ได้แก่ ปัจจัยเสริม/กระตุ้น เช่น การ จดั พนื้ ทกี่ ารทางาน การบริหารจัดการ ฯลฯ

ไอระเหยสารเคมี ไอโลหะหนกั ฝ่นุ ควัน การรับสารเคมีทางการหายใจ

11.3.1 โรคปอดจากการทางาน 1) โรคปอดจากการประกอบอาชีพท่ีเกิดจากฝุ่นละอองสารอนินทรียห์ รือฝุ่นแร่ พวกท่ีพยาธิ สภาพในปอดอาจเกิดขนึ้ นอ้ ย ไดแ้ ก่ เหล็ก แบเรยี ม พลวง และดีบกุ พวกท่ีพยาธิสภาพในปอดขนาดปาน กลาง ไดแ้ ก่ ถ่านหิน Kaolin และ Diatomaceous Earth (ใชท้ าเซรามิค) พวกท่ีทาใหเ้ กิดพยาธิสภาพ รุนแรง ไดแ้ ก่ ซิลกิ าร์ และแอสเบสตอส 2) โรคปอดจากการประกอบอาชีพที่เกิดจากฝ่นุ ละอองสารอินทรยี ์ 3) โรคหอบหดื จากการประกอบอาชีพ (Occupational Asthma) 4) โรคปอดจากการประกอบอาชีพทีเ่ กิดจากก๊าซและควนั พิษบางชนดิ 5) มะเรง็ ปอดและมะเรง็ เย่ือหมุ้ ปอด

11.3.2 โรคผิวหนังจากการทางาน 1) สาเหตจุ ากสารเคมี 2) สาเหตจุ ากการสมั ผสั การเสียดสี และการกระแทก 3) สาเหตจุ ากสง่ิ แวดลอ้ มทางกายภาพ 4) สาเหตจุ ากส่ิงแวดลอ้ มทางชีวภาพ สารชีวภาพจาพวก แบคทีเรยี รา และปรสิต 11.3.3 โรคมะเร็งจากการทางาน มีสาเหตสุ ว่ นใหญ่จากการสมั ผสั กบั สารเคมีท่ีมีฤทธิ์กระตนุ้ ใหเ้ กิดมะเรง็ (Carcinogen) พบ ครงั้ แรกในประเทศองั กฤษเม่ือปี ค.ศ. 1775 ในกล่มุ คนงานทาความสะอาดปลอ่ งควนั ตามบา้ นเรือน มี อตั ราการเกิดมะเรง็ ทถี่ งุ อณั ฑะสงู ซงึ่ เป็นผลจากการสมั ผสั กบั เขม่าท่ีประกอบดว้ ยสาร Carcinogen คือ สารPolycyclic Aromatic Hydrocarbon

11.4.1 การเฝ้าระวังทางสิง่ แวดล้อมการทางาน – การควบคมุ ปอ้ งกนั ท่แี หลง่ ตน้ เหตขุ องโรค – การควบคมุ ส่ิงแวดลอ้ มระหวา่ งตน้ เหตกุ บั คนงาน – การควบคมุ ทตี่ วั คนงาน แกส๊ พษิ ต่าง ๆ เช่นไอปรอท ไอตะก่วั สามารถป้องกันได้ในน 3 ลักษณะ 1) กาจดั แบบแหง้ – ผ่านหอกรองท่ีภายในบรรจสุ ารดดู ซบั ตา่ ง ๆ 2) กาจัดแบบเปียก – ผ่านไอพิษไปยังหอท่ีภายในมี สารหรือควันพษิ จากอุตสาหกรรม ส า ร ล ะ ล า ย ท่ี เ ห ม า ะ ส ม ม า ดู ด ซั บ แ ล้ว จึ ง ก า จั ด พิ ษ อ อ ก จ า ก สารละลายอกี ครงั้ หนง่ึ 3) กาจดั แบบเผาไหม้ – ผ่านแก๊สพิษไปยงั หวั เผาในเตา

การสร้างระบบดูดไอหรือควันของสารพษิ ใน ห้องปฏิบัตกิ าร การใช้เคร่ืองป้องกันอันตรายจากสารเคมีและไอ ระเหยจากโลหะหนัก

11.4.2 การเฝ้าระวงั ด้านสุขภาพของคนงาน การตรวจสุขภาพร่างกาย 1) การตรวจสขุ ภาพรา่ งกายของคนงาน 2) การบนั ทกึ รวบรวมขอ้ มูลเชงิ ระบาดวทิ ยา การกาหนดรายการตรวจสุขภาพคนงาน การกาหนดรายการตรวจสุขภาพของลูกจ้าง จึง ตอ้ งพิจารณากลมุ่ คนงานตามลกั ษณะของปัจจยั เส่ียงที่ไดร้ บั ซง่ึ อาจกาหนดรายการตรวจสขุ ภาพเป็น 2 ประเภท คอื 1) การตรวจสขุ ภาพท่วั ไป 2) การตรวจสุขภาพตามลักษณะงาน หรือตาม ลักษณะปั จจัยเสี่ยงที่ลูกจ้า งได้รับ เป็ นกา รตรว จ สุขภ า พ ลกู จา้ งทที่ างานเก่ียวขอ้ งกบั อนั ตราย

ตาแหน่งอวัยวะภายในช่องท้อง

รายการตรวจสุขภาพท่วั ไป ของผู้ไม่มีความเส่ียงเกดิ โรคจากการทางานประกอบด้วย – การซกั ประวตั ิการทางาน และการเจ็บป่วย – การช่งั นา้ หนกั วดั สว่ นสงู – การตรวจสขุ ภาพท่วั ไปโดยแพทย์ – การวดั ความดนั โลหิต ชีพจร – การตรวจเลือด (CBC) – การตรวจการทางานของตบั (SGOT, SGPT, ALK Phosphatase) – การตรวจปัสสาวะ – การตรวจอจุ จาระ

กรณีอายุเกนิ 35 ปี ขนึ้ ไป ควรรับการตรวจเพม่ิ เติม ดังนี้ – การตรวจน้าตาลในเลอื ด – ไขมันในเส้นเลอื ด (Cholesterol Triglyceride) – การตรวจคลื่นไฟฟ้าหวั ใจ เป็ นต้น • การตรวจหาปรมิ าณสารเคมีท่ีลกู จา้ งไดร้ บั และสะสมอยใู่ นอวยั วะเป้าหมายต่าง ๆ เช่น การ ตรวจหาปรมิ าณสารตะก่วั ในเลอื ด เป็นตน้ • การตรวจดคู วามเปลย่ี นแปลงจานวน ปรมิ าณ ขนาด รูปรา่ งของเซลลต์ า่ ง ๆ • การตรวจหาความเปลี่ยนแปลงระดบั สารตา่ ง ๆ ในรา่ งกาย • การตรวจปรมิ าณฮอรโ์ มนเพศ รว่ มกบั การนบั จานวนสเปิรม์ ดว้ ย เป็นตน้ การตรวจหาสารเม ตาโบไลท์ (Metabolite) หรือสารท่ีเกิดขนึ้ ในรา่ งกาย อนั เป็นผลจากการไดร้ บั สารเคมีบาง ชนิดจากการทางาน