004_ความเป็นพลเมืองฯ

ความเป็นพลเมืองในวถิ ีระบอบประชาธิปไตย สานักงานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร ๑

ความเปน็ พลเมืองในวิถรี ะบอบประชาธปิ ไตย ความหมายของพลเมือง พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ได้ให้ความหมายของคาว่า “พลเมอื ง” “วิถ”ี และ “ประชาธิปไตย” ไว้ดังน้ี พลเมือง หมายถึง ประชาชน ราษฎร ชาวประเทศ วิถี หมายถึง สาย แนว ถนน ทาง ประชาธิปไตย หมายถึง ระบบการปกครองท่ีถือมติปวงชนเป็นใหญ่ การถือเสียง ขา้ งมากเปน็ ใหญ่ ดังน้ัน คาว่า “พลเมืองท่ีดีในวิถีชีวิตประชาธิปไตย” หมายถึง พลเมืองท่ีมี คุณลักษณะทสี่ าคัญ คือ เป็นผูท้ ย่ี ดึ ม่ันในหลักศลี ธรรมและคุณธรรมของศาสนา มหี ลกั การ ทางประชาธิปไตยในการดารงชีวิต พลเมือง หมายถึง คนที่มีสิทธิและหน้าท่ีในฐานะ ประชาชนของประเทศใดประเทศหนึ่ง หรือประชาชนท่ีอยู่ภายใต้ผู้ปกครองเดียวกัน มักมี วัฒนธรรมเดียวกัน เช่น คนไทยทุกคนควรทาตัวเป็นพลเมืองดี คือนอกจากตระหนักถึง สิทธิของตนเองแล้ว ยังต้องทาหน้าที่ท่ีกฎหมายรัฐธรรมนูญกาหนดและปฏิบัติตนให้เป็น ประโยชน์ต่อสังคม โดยมีการช่วยเหลือเก้ือกูลกัน อันจะก่อให้เกิดการพัฒนาสังคมและ ประเทศชาติเพ่ือให้เป็นสังคมและเป็นประเทศประชาธิปไตยอย่างแท้จริง ตามหลักการ ทางประชาธปิ ไตย กล่าวโดยสรุป คาว่า “พลเมือง” มีความแตกต่างจากคาว่า “ประชาชน” และ “ราษฎร” ตรงที่ว่าพลเมืองจะแสดงออกถึงความกระตือรือร้นในการรักษาสิทธิต่าง ๆ ของตน รวมถงึ การมสี ว่ นร่วมทางการเมือง โดยการแสดงออกซึ่งสิทธิ เสรีภาพในการแสดง ความคิดเหน็

หลักการเป็นพลเมอื งในวิถีระบอบประชาธิปไตย การปกครองในระบอบประชาธิปไตย เป็นการปกครองที่ประชาชนทุกคน มีส่วนร่วมในการปกครองประเทศ ซึ่งจะประสบความสาเร็จได้น้ัน ต้องสร้างความเป็น พลเมืองให้ประชาชนสามารถปกครองตนเองได้ การสร้างพลเมืองให้มีความเป็นพลเมือง ในวิถีระบอบประชาธิปไตย มีหลกั พนื้ ฐานสาคญั อยู่ ๓ ประการ ดังนี้ ๑. เคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ที่ทุกคนเกิดมามีคุณค่าเท่ากันมิอาจล่วงละเมิดได้ การมีอิสรภาพและความเสมอภาค การยอมรับในเกียรติภูมิของแต่ละบุคคล โดยไม่คานงึ ถงึ สถานภาพทางสังคม ยอมรบั ความแตกต่างของทุกคน ๒. เคารพสิทธิ เสรีภาพ และกฎกติกาของสังคมที่เป็นธรรม โดยให้ความสาคัญ ต่อสิทธิ เสรีภาพ การมีกฎกติกาที่วางอยู่บนความยุติธรรมและชอบธรรม มีหลักนิติรัฐ ในการคมุ้ ครองสทิ ธเิ สรภี าพมใิ ห้ถูกละเมดิ ๓. รับผิดชอบต่อตนเอง ผู้อ่ืน สังคม และประเทศชาติ โดยตระหนักถึงบทบาท หน้าท่ีและความรับผิดชอบของตนเอง ต่อสังคม การดารงตนเป็นประโยชน์ต่อสังคม ช่วยเหลือเก้ือกลู กัน ใช้สตปิ ัญญาในการแกไ้ ขปัญหาดว้ ยเหตุและผล หนา้ ท่ีของพลเมืองไทย ๒

ประเทศไทยมีการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็น ประมุข โดยมีรัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุดในการปกครองประเทศ ได้กาหนดให้อานาจ อธิปไตยเป็นของปวงชนชาวไทย พระมหากษัตริย์ผู้ทรงเป็นประมุข ทรงใช้อานาจน้ัน ทางรัฐสภา คณะรัฐมนตรี และศาล นอกจากน้ี ประชาชนซ่ึงเป็นผู้ทรงสิทธิหรือเจ้าของ สิทธิในอานาจอธิปไตย ยังสามารถมีส่วนร่วมในการปกครองประเทศตามระบอบ ประชาธปิ ไตยโดยทางตรงและทางอ้อม คือ ๑. ประชาธิปไตยทางตรง หรือที่เรียกว่า “การเมืองภาคพลเมืองหรือภาคประชาชน” เช่น การใช้สิทธิตามท่ีรัฐธรรมนูญกาหนดด้วยตนเองหรือต้องทาร่วมกับผู้อ่ืน โดยการเขา้ ชื่อเสนอกฎหมาย การร่วมเวทปี ระชาคม การทาประชาพิจารณ์ เป็นต้น ๓

๒. ประชาธิปไตยทางอ้อม หรือที่เรียกว่า “การเมืองภาคตัวแทน” เป็นการเลือกต้ัง ทั้งในระดับท้องถิ่น ได้แก่ การเลือกต้ัง อบต. เทศบาล อบจ. เมืองพัทยา และกรุงเทพมหานคร เป็นต้น และระดับชาติ เพื่อทาหน้าท่ีแทนประชาชน ได้แก่ การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) และสมาชกิ วฒุ สิ ภา (ส.ว.) เป็นต้น ๔

ดังน้ัน รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ ได้กาหนดให้ ปวงชนชาวไทย มีหน้าที่ ๑๐ ประการ ดงั นี้ ๑. พิทักษ์รักษาไว้ซึ่งชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์และการปกครองระบอบ ประชาธปิ ไตยอนั มพี ระมหากษตั รยิ ์ทรงเปน็ ประมขุ ๒. ป้องกันประเทศ พิทักษ์รักษาเกียรติภูมิ ผลประโยชน์ของชาติ รวมตลอดท้ัง สาธารณสมบัติของแผน่ ดิน และใหค้ วามร่วมมือในการบรรเทาสาธารณภัย ๓. ปฏิบตั ิตามกฎหมายอย่างเครง่ ครดั ๔. เข้ารบั การศึกษาอบรมในการศกึ ษาภาคบงั คบั ๕. รับราชการทหารตามท่กี ฎหมายบัญญัติ ๖. เคารพและไม่ละเมิดสิทธิและเสรีภาพของบุคคลอนื่ และไมก่ ระทาการใดท่อี าจ กอ่ ใหเ้ กิดความแตกแยกหรือเกลยี ดชังในสงั คม ๗. ไปใช้สิทธิเลือกต้งั หรือลงประชามตอิ ย่างอิสระ โดยคานึงถึงประโยชนส์ ่วนรวม ของประเทศเปน็ สาคัญ ๘. ร่วมมอื และสนบั สนุนการอนรุ ักษ์และคุ้มครองส่ิงแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติ ความหลากหลายทางชวี ภาพ รวมท้งั มรดกทางวฒั นธรรม ๙. เสียภาษีอากรตามทก่ี ฎหมายบัญญตั ิ ๑๐. ไม่ร่วมมอื หรอื สนับสนุนการทจุ รติ และประพฤตมิ ิชอบทุกรูปแบบ ๕

บรรณานุกรม สำนักงำนเลขำธกิ ำรสภำผู้แทนรำษฎร. ความเป็นพลเมืองในระบอบประชาธปิ ไตย. กรุงเทพฯ: สำนกั กำรพิมพ์ สำนักงำนเลขำธกิ ำรสภำผู้แทนรำษฎร, ๒๕๕๘. . พน้ื ฐานความเป็นพลเมืองในระบอบประชาธปิ ไตย. กรุงเทพฯ: สำนักกำรพมิ พ์ สำนักงำนเลขำธกิ ำรสภำผ้แู ทนรำษฎร, ๒๕๕๖. . พลเมืองในระบอบประชาธิปไตย.กรุงเทพฯ: สำนกั กำรพิมพ์ สำนักงำนเลขำธิกำรสภำผ้แู ทนรำษฎร, ๒๕๕๕. . รฐั ธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศักราช ๒๕๖๐. (พิมพค์ รั้งที่ ๔). กรุงเทพฯ: สำนกั กำรพมิ พ์ สำนักงำนเลขำธกิ ำรสภำผ้แู ทนรำษฎร, ๒๕๖2. สำนักงำนคณะกรรมกำรกำรเลอื กตัง้ ประจำจงั หวดั เพชรบรู ณ์. “พลเมืองดีวิถปี ระชาธปิ ไตย.” สืบคน้ เมื่อ 19 พฤศจิกำยน ๒๕๖๒. จำก https://www.ect.go.th/phetchabun/ ewt_dl_link.php?nid=86, สถำนีวทิ ยกุ ระจำยเสยี งและวทิ ยุโทรทศั น์รัฐสภำ. “พืน้ ฐานความเป็นพลเมืองในระบอบประชาธปิ ไตย.” สบื คน้ เม่อื 20 พฤศจิกำยน ๒๕๖๒. จำก http://www.radioparliament.net/ parliament/uploads/ckeditor/files/0405571549.pdf. ๖

พมิ พ์ท่ี : สำนกั พมิ พ์ สำนักงำนเลขำธกิ ำรสภำผ้แู ทนรำษฎร ๒