คำภาษาถิ่นอีสาน

โครงงานภาษาไทย เร่ือง คาภาษาถนิ่ อีสาน เสนอ คณุ ครู ศกลวรรณ ฝ่นุ เงิน จดั ทาโดย นางสาววนั วิสา จนั ทร์ละคร เลขที2่ 3 ม4/14 โครงงานนีน้ เี ้ป็นสว่ นหนงึ่ ของรายวิชาภาษาไทย ปีการศกึ ษาที่2/2565 โรงเรียนเตรียมอดุ มศึกษา ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื

สารบัญ 1 1 ทมี่ าและความสาคญั 2 วถั ตปุ ระสงค์ 3 ขอบเขต 13 เนอื ้ ความ 14 วธิ ีปฏิบตั ิในการทาโครงงาน 14 หลกั วชิ า ผลที่คาดหวงั

ช่อื โครงงาน คาภาษาถิ่นอสี าน ประเภทโครงงาน โครงงานการศกึ ษา ช่อื ผ้ทู าโครงงาน นางสาววนั วิสา จนั ทร์ละคร ช่อื ท่ปี รึกษา คณุ ครู ศกลวรรณ ฝ่นุ เงิน ระยะเวลาดาเนินงาน ระหวา่ งวนั ที่ 1 กมุ ภาพนั ธ์ - 1 มนี าคม 2566

ทีม่ าและความสาคญั ของโครงงาน ภาษาอีสาน เป็นภาษาถ่ินที่ใช้กนั แพร่หลายในพืน้ ทตี่ ะวนั ออกเฉียงเหนอื ของไทย คาศพั ทอ์ ีสานเป็นภาษาไทยทีม่ คี าศพั ท์ และสาเนียงคล้ายกบั ภาษาลาว ผสมผสานทางวฒั นธรรมจนกลายเป็นภาษาไทยถน่ิ อสี าน แบ่งออกเป็นหลายสาเนยี งตามพนื ้ ที่จงั หวดั ต่างๆภาษาอสี าน มีเอกลกั ษณ์เฉพาะตวั ไม่วา่ จะเป็นคาศพั ท์ สาเนยี ง จงั หวะหนกั -เบา ของนา้ เสียง ซ่ึงเมอ่ื นาภาษาอสี านมาใช้ในรูปแบบสอื่ บนั เทงิ ต่างๆ ก็ยงิ่ ทาให้ภาษาถนิ่ ได้รบั ความสนใจ และสะท้อนตวั ตน วฒั นธรรม วถิ ีชวี ติ รวมถึงความอารมณ์ดีของคนภาคอสี านได้อยา่ งชดั เจน เน่ืองจากภาษาอีสานมีลกั ษณะท่ีแตกต่างจากภาษาในภาคอืน่ ๆจงึ ทาให้ทางผ้จูุ ดั ทาไ ด้ตดั สินใจนาเรื่อง คาภาษาถน่ิ อสี าน มาเผยแผร่โดยผา่ นการทาโครงงาน วตั ถปุ ระสงค์ 1.เพ่อื ให้ทกุ คนเข้าใจความหมายของภาษาถน่ิ อสี านได้มากขนึ ้ 2.เพือ่ ให้ทกุ คนตระหนกั ถงึ ความสาคญั และรกั ษาภาษาถิ่นของตนเองมากขนึ ้ 3.เพือ่ ให้ทกุ คนศึกษาภาษาถนิ่ ได้คลอ่ งแคลว่ และได้รับความสนกุ สนาน 1

ขอบเขตการศกึ ษา ศึกษาระหว่างวนั ท่ี 1 กมุ ภาพนั ธ์ - 1 มนี าคม 2566 2

คาภาษาถิ่นอีสาน ช่อื ผกั ในภาษาอีสาน • ชะอม = ผกั ขา • มะเขือเทศสีดา = มะเขอื เครือ • มะละกอ = บกั ห่งุ • ผกั ชฝี รง่ั = หอบเป • มะกอก = บกั กอก • ชะพลู = ผกั อเี ลิด • ใบแมงลกั = ผกั อตี ู่ • กะเพรา = ผกั อตี ไู่ ทย • มะรุม = ผกั อฮี มุ • โหระพา = ผกั บวั ละพา • มะระขนี ้ ก = ผกั ไซ • ตะไคร้ = หวั สิงไค • ต้นหอม = ผกั บวั่ • กระออม = ผกั ขะแยง • ผกั ตาลงึ = ผกั ตานนิ • ชผกั โขม = ผกั หม • ใบบวั บก = ผกั หนอก • ใบมะกรูด = ใบบกั หดู 3

• เพกา = บกั ลนิ ้ ฟา้ • ชะมวง = ส้มโมง • ขนึ ้ ฉา่ ย = ผกั คน่ึ ไช่ • ผกั เสยี ้ นดอง = ส่ม ภคั เสย่ี น • กระถนิ = หมากกะเสด • มะเขอื พวง = บกั แข้ • มะเขอื เปราะ = บกั เขียขืน๊ • แตงกวา = บกั แตง • ชะอม = ผกั ขา • มะเขือเทศสีดา = มะเขอื เครือ • มะละกอ = บกั ห่งุ • ผกั ชีฝร่ัง = หอบเป • มะกอก = บกั กอก • ชะพลู = ผกั อเี ลดิ • ใบแมงลกั = ผกั อีตู่ • กะเพรา = ผกั อตี ่ไู ทย • มะรุม = ผกั อฮี มุ • โหระพา = ผกั บวั ละพา 4

• มะระขีน้ ก = ผกั ไซ • ตะไคร้ = หวั สงิ ไค • ต้นหอม = ผกั บวั่ • ผกั ขะแยง = กระออม • ผกั ตาลงึ = ผกั ตานนิ • ผกั โขม = ผกั หม • ใบบวั บก = ผกั หนอก • ใบมะกรูด = ใบบกั หดู • เพกา = บกั ลนิ ้ ฟา้ • ชะมวง = ส้มโมง • ขนึ ้ ฉ่าย = ผกั ค่นึ ไช่ • ผกั เสยี ้ นดอง = สม่ ภคั เส่ยี น • กระถนิ = หมากกะเสด • มะเขือพวง = บกั แข้ง • มะเขอื เปราะ = บกั เขียข๊ืน • แตงกวา = บกั แตง 5

ช่ือผลไม้ ในภาษาอสี าน • ฟักทอง = บกั อึ • มะขาม = บกั ขาม • น้อยหนา่ = บกั เขียบ • ขนนุ = บกั มี่ • ส้มโอ = บกั ส้มโอ • เสาวรส = บกั กะทกล้ก • กะท้อน = บกั กะท้อน • พทุ รา = บกั ทนั • มะกอกนา้ = บกั กอกนา้ • น้อยหน่า = บกั เขยี บ • มะพร้าว = บกั พร้าว • มะเฟื่อง = บกั เฟื่อง • แตงโม = บกั แตงโม • มะม่วง = บกั มว่ ง • ฝร่งั = บกั สีดา • สบั ปะรด = บกั นดั • มะขามเทศ = หมากขามแป • กล้วยนา้ ว้า = ก้วยออี อง • ทบั ทิม = หมากพลิ า 6

คาศพั ท์อ่นื ๆท่นี ่ารู้ กะซาง แปลวา่ ชา่ งเถอะ กินข้าวงาย แปลว่า กนิ ข้าวเช้า กนิ ข้าวสวย แปลวา่ กินข้าวกลางวนั กินข้าวแลง แปลวา่ กินข้าวมอื ้ คา่ ก้วยอีออง แปลว่า กล้วยนา้ ว้า กะด้อ กะเดยี้ แปลวา่ ไมร่ ู้อะไรกนั นกั หนา เกบิ แปลวา่ รองเท้าแตะ ขตี้ ๋วั แปลว่า โกหก ข่อยฮกั เจ้า แปลวา่ ฉันรักเธอ 7

ขเี้ กยี้ ม แปลวา่ จงิ ้ จก คักอหี ลี แปลว่า แน่มาก, สะใจมาก คึดฮอด แปลว่า คดิ ถึง งวั แปลว่า ววั ,โค งามโพดงามเหลือ งามแท้งามว่า แปลวา่ สวยจริงๆ ไมร่ ู้จะบรรยายความสวยอยา่ งไรดี จงั ได๋ แปลวา่ อย่างไร, แบบไหน ใจออก แปลวา่ ท้อถอย, ถอดใจ จ่ี แปลว่า ปิง้ , ย่าง เซอื แปลวา่ เชอ่ื แซ่บ แปลวา่ อร่อย 8

โดน แปลว่า นาน ตาฮกั ตาแพง แปลว่า นา่ รกั นา่ เอ็นดู ตะเวน็ แปลว่า พระอาทติ ย์ ถ่มิ แปลวา่ ทงิ ้ มกั แปลวา่ ชอบ แม่นแท้ แปลว่า จริงแท้แน่นอน, ต้องเป็นอยา่ งนนั้ แนน่ อน บักม่ี แปลวา่ ขนนุ บกั อึ แปลว่า ฟักทอง บักหา แปลวา่ เป็นคาใช้เรียกเด็กผ้ชู าย เบ่งิ แปลว่า ด,ู จ้องมอง 9

ปึ ก แปลวา่ โง่ ปลาโด แปลว่า ปลาชะโด โพดเหลอื แปลวา่ เหลอื เกนิ ผักอีตู่ แปลวา่ ใบแมงลกั ฟ้าว แปลวา่ รีบ ม่วน แปลว่า สนกุ นาแหน่ แปลวา่ ขอด้วย, ขอบ้าง ย่าน แปลวา่ กลวั ลอยนา้ แปลว่า ว่ายนา้ สิงไค แปลวา่ ต้นตะไคร้ 10

เส่ยี ว แปลวา่ เพือ่ น ส่ง แปลวา่ กางเกง เว้า แปลวา่ พดู หน่าลา แปลวา่ อาการเสยี หน้า เหว้าดุ แปลว่า พดู มาก ฮ้อน แปลวา่ ร้อน หมากหุ่ง แปลว่า มะละกอ อีเกงิ ้ แปลว่า ดวงจนั ทร์ อยากหัว แปลว่า นา่ หวั เราะ 11

อีหลี แปลว่า จริงๆ เฮด็ งาน แปลว่า ทางาน ฮาก แปลวา่ อาเจียน เฮา แปลว่า เรา เฮด็ หยงั แปลวา่ ทาอะไร เฮียนฮู้ แปลว่า เรียนรู้ 12

วิธีปฏบิ ตั ใิ นการทาโครงงาน ทาโครงงานโดยการนาคาศพั ทไ์ ปสร้างเป็นเกมผ่านการใช้เว็บ Kahoot โดยมตี วั เลือกให้ผ้ทู ต่ี ้องการจะศกึ ษาได้เลอื กและตอบ เมอื่ เกมถกู เลน่ จนจบจะมตี ารางคะแนนเพอ่ื แสดงให้เห้นวา่ ผ้ทู ี่ต้องการจะศึกษาคนใด สามารถตอบคาถามได้มากทสี่ ดุ และได้คะแนนเยอะทีส่ ดุ วิธีการเล่น ผ้เู ลน่ จะต้องค้นหาคาว่า Kahoot และกดเข้าตวั เวบ็ ผ้จู ดั ทาจะทาการสง่ เลขห้องหรือให้เลขห้องกบั ผ้เู ล่น ผ้เู ล่นจาเป็นทีจ่ ะต้องกรอกเลขห้องและตงั้ ชื่อ ผ้จู ดั ทาจะทาการเริ่มเกม ผ้เู ล่นสามารถเลน่ เกมได้โดยการดโู จทย์จากผ้จู ดั ทาและกดสีคาตอบที่ถกู ต้อง เมอื่ เกมจบจะมตี ารางคะแนนแสดงขึน้ (คะแนนขนึ ้ อย่กู บั ความเร็วและความถกู ต้อง) 13

หลกั วชิ า การค้นคว้าในอินเทอร์เน็ตและการศึกษาจากการอ่านบทความตา่ งๆเกีย่ วกบั คาภาษา ถ่นิ อีสานผา่ นทางอนิ เทอร์เน็ต ผลท่คี าดหวงั 1.เพอ่ื ให้ผ้ทู ตี่ ้องการศึกษาได้รับความรุ้เกยี่ วกบั คาในภาษาถ่ินอีสาน 2.เพอ่ื ให้ผ้ทู ่ตี ้องการจะศึกษาได้รบั ความสนกุ สนานในการเรียนรู้ 3.เพ่ือให้ผ้ทู ่ศี กึ ษาได้รักษาและคงไว้ซ่ึงภาษาถน่ิ อีสาน 14