หน่วยที่1

1 ความรู้เบ้อื งต้นเกยี่ วกบั ระบบสารสนเทศ 111 ความรูเ้ บ้ืองต้นเกี่ยวกบั ระบบสารสนเทศ ในปัจจุบันเทคโนโลยีสารสนเทศมีผลกระทบอย่างกว้างขวางในสาขาต่างๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน ในระดับ บุคคลและองค์การ ทำให้มีการนำระบบสารสนเทศมาประยุกต์ใช้ทำงานในสาขาวิชาชีพต่างๆ เช่น ธุรกิจ กฎหมาย วิทยาศาสตร์ การศึกษา การแพทย์ สาธารณสุข วิศวกรรมศาสตร์ และงานบริการสังคมด้านต่างๆ สำหรับองค์การท่ี สามารถจดั การกับสารสนเทศได้ดภี ายใต้การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวย่อมจะดำเนินงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล ทำใหม้ ีความไดเ้ ปรียบในการแข่งขนั และช่วยให้เกดิ ความพอใจในการทำงานมากขน้ึ อนั จะนำพาองค์การสวู่ ัตถุประสงค์ที่ ไดต้ ้งั เอาใว้ ความเป็นมาของเทคโนโลยีสารสนเทศ ในสังคมปจั จุบัน ข้อมูล ข่าวสาร และสารสนเทศ ถอื วา่ เปน็ ส่งิ ทีม่ ีค่ามากในการดำเนินชีวิตในปจั จุบนั และ เน่ืองจากเทคโนโลยีต่างๆ ในปัจจบุ ันได้พัฒนาไปมากและราคาไม่แพง ทำให้การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศใช้ได้ง่ายข้ึน และทุกคนสามารถหานำมาใช้ได้ระบบสารสนเทศนั้นอาจมองง่ายๆว่าเป็นการนำข้อมูลต่างๆมาประมวลผลให้เป็น ประโยชน์ต่อผู้ใช้และเทคโนโลยีที่ช่วยในการประมวลผลข้อมูล ก็หนีไม่พ้นเทคโนโลยีคอมพิวเตอร์ เมื่อคอมพิวเตอร์ พฒั นาไปมากขนึ้ กท็ ำใหร้ ะบบสารสนเทศตา่ งๆ พัฒนามากขึ้นไปด้วย ความหมายของสารสนเทศ สารสนเทศ เปน็ คำท่ีมีความหมายตรงกบั คำในภาษาองั กฤษวา่ Information ซง่ึ มีความหมายในภาษาไทย ไวห้ ลายคำ เชน่ ข่าวสารข้อมลู ข้อสนเทศ สารนเิ ทศ เป็นต้น โดยสรปุ แล้ว สารสนเทศ หมายถึง ข้อมลู ท่ีที่ได้รบั การ ประมวลผลด้วยวิธกี ารตา่ งๆให้อย่ใู นรปู แบบทีม่ คี วามหมายต่อผรู้ ับจากความหมายนเี้ ราจะพบว่าสารสนเทศมี ลกั ษณะสำคัญอยู่ 3 ประการ 1. สารสนเทศเป็นข้อมูลที่ประมวลผลแล้ว 2. อยู่ในรูปแบบทมี่ ีประโยชน์สามารถนำไปใชง้ านได้ 3. มีความหมายหรอื คณุ ค่าสำหรบั ใชใ้ นการดำเนินงานหรือตดั สินใจได้

2 ความรเู้ บ้อื งต้นเกยี่ วกบั ระบบสารสนเทศ 112 วิวฒั นาการของสารสนเทศ ในระบบสารสนเทศนั้นจะมีการนำเสนอข้อมูลต่างๆ มาประมวลผลให้ข้อมูลนั้นเป็นประโยชน์ต่อการนำไปใช้ งานในอดีตที่ยังไม่มี คอมพิวเตอร์ ก็ยังมีเครื่องมืออื่นมาช่วยในการประมวลผลข้อมูลและช่วยในการสร้างผลผลิตได้ จนถงึ ปจั จบุ ันได้มกี ารนำเอาคอมพวิ เตอรม์ าชว่ ยในการประมวลผลข้อมูล ก็ทำให้ระบบสารสนเทศนีพ้ ฒั นาไปได้มากข้ึน ช่วยให้การดำรงชีวิตของมนุษย์ดีขึ้นในโลกของเราได้มีการนำเสนอเครื่องมือมา ช่วยในการดำรงชีวิตมากมาย จน ปจั จุบันน้นั ถือได้วา่ เป็นยคุ ของเทคโนโลยสี ารสนเทศ หากแบ่งวิวฒั นาการของยคุ สารสนเทศจะแบ่งไดด้ งั น้ี ➢ โลกยุคกสิกรรม (Agriculture Age) ยุคนี้นับตั้งแต่ก่อนปี ค.ศ. 1800 ถือว่าเป็นยุคที่การดำเนินชีวิตของ มนุษย์ขึ้นอยู่กับการทำนา ทำสวน ทำไร่ โลกในยุคนี้ยังมีการซื้อขายสินค้าระหว่างกัน แต่ก็ถือว่าเป็นสินค้า เกษตรกรเป็นหลัก มีการนำเครื่องมือเครื่องทุ่นแรงมาใช้ใหไ้ ด้ผลผลิตดีขึ้น ในระบบหนึ่งๆ จะมีผู้ร่วมงานเป็น ชาวนา ชาวไรเ่ ป็นหลกั ➢ ยุคอุตสาหกรรม (Industrial Age) ยุคนี้นับตั้งแต่ปี ค.ศ. 1800 เป็นต้นมา โดยในประเทศอังกฤษได้นำ เครื่องจักรกลมาช่วยงานทางด้านการเกษตร ทำให้มีผลผลิตมากขึ้นและมีผู้ร่วมงานในระบบมากขึ้น เริ่มมี โรงงานอุตสาหกรรม เริ่มมีคนงานในโรงงาน ต่อมาการนำเครื่องจักรมาใช้งานนี้ได้ขยายไปสู่ประเทศต่างๆ และได้มีการแปรรูปผลิตผลทางด้านการเกษตรออกมามากขึ้น และเครื่องจักรกลก็เป็นเครื่องมือที่ทำงาน ร่วมกับมนุษย์ และเริ่มมีโรงงานอุตสาหกรรมมากขึ้น ซึ่งทำให้โลกของเรามีทั้งภาคอุตสาหกรรม และ ภาคเกษตรกรรมควบค่กู นั ไป ➢ ยคุ สารสนเทศ (Information Ago) ยคุ นี้นับตง้ั แต่ประมาณปี ค.ศ.1957 จากทก่ี ารทำงานของมนุษย์มีทั้งด้าน การเกษตรและด้านอุตสาหกรรมรม ทำให้คนงานต้องมีการสื่อสารกันมากขึ้น ต้องมีความรู้ในการใช้ เครื่องจักรกล ต้องมีการจัดการข้อมูลเอกสาร ข้อมูลสำนักงาน งานด้านบัญชี จึงทำให้มีคนงานส่วนหนึ่งมา ทำงานในสำนักงาน คนงานเหลา่ นี้ถือว่าเป็นผู้ที่มคี วามรูแ้ ละต้องทำหน้าทีป่ ระสานงานระหว่าง ฝ่ายผลิตและ ลูกค้า ทำให้มีการพัฒนาเครื่องมือต่างๆ มาช่วยในการประมวลผล จัดการให้ระบบงานมีประสิทธิภาพดีขึ้น ทำใหเ้ กดิ การใช้เคร่อื งมือทางสารสนเทศขึ้นมา ซง่ึ ถอื ว่าเป็นจดุ เร่มิ ตน้ ของเทคโนโลยีสารสนเทศ เมอื่ เขา้ สู่ยุคสารสนเทศ องค์กรต่างๆ ที่นำเทคโนโลยีสื่อสารมาใชใ้ นการจัดการงานประจำวันจะ ทำงานได้สำเร็จเร็วขึ้น การผลิตทำได้เร็วขึ้น เนื่องจากผู้ผลิตสามารถประมวลผลข้อมูลต่างๆได้รวดเร็วขึ้นมี การนำระบบอัตโนมตั ิด้านการผลิตมาใช้ มรี ะบบบญั ชี และมโี ปรแกรมที่ทำงานเฉพาะด้านมากขนึ้

3 113 บทบาทของสารสนเทศ (Role of Information) การนำสารสนเทศไปใช้ 3 ด้าน ดังนี้ ด้านการวางแผน ด้านการตัดสินใจ และ ด้านการดำเนินงาน นอกจากนั้น สารสนเทศยงั มีบทบาท ในเชงิ เศรษฐกิจ ดังนี้ ➢ ชว่ ยลดความเส่ียงในการตัดสินใจ (Decision) หรอื ชว่ ยชแ้ี นวทางในการแก้ไขปญั หา (Problem Solving) ➢ ช่วย หรือสนับสนุนการจัดการ (Management) หรือการดำเนินงานขององค์การ ให้มีประสิทธิภาพและ เกดิ ประสิทธผิ ลมากขนึ้ ➢ ใช้ทดแทนทรัพยากร (Resources) ทางกายภาพ เช่น กรณีการเรียนทางไกล ผู้เรียนที่เรียนนอกห้องเรียน จริง สามารถเรียนรูเ้ รอ่ื งต่างๆ เชน่ เดยี วกบั ห้องเรียนจริง โดยไม่ตอ้ งเดินทางไปเรียนที่ห้องเรยี นนั้น ➢ ใชใ้ นการกำกบั ตดิ ตาม (Monitoring) การปฏบิ ตั ิงานและการตดั สินใจ เพ่ือดูความกา้ วหนา้ ของงาน ➢ สารสนเทศเป็นช่องทางโน้มน้าว หรือชักจูงใจ (Motivation) ในกรณีของการโฆษณาที่ทำให้ผู้ชม, ผู้ฟัง ตัดสนิ ใจ เลือกสินคา้ หรอื บรกิ ารนัน้ ➢ สารสนเทศเปน็ องค์ประกอบสำคัญของการศึกษา (Education) สำหรบั การเรยี นรู้ ผา่ นสือ่ ประเภทตา่ งๆ

4 ความรเู้ บ้อื งต้นเกยี่ วกับระบบสารสนเทศ 114 ผลของเทคโนโลยสี ารสนเทศ การกำเนิดของคอมพิวเตอร์เมื่อประมาณห้าสิบกว่าปีที่แล้ว เป็นก้าวสำคัญที่นำไปสู่ยุคสารสนเทศ ในช่วงแรกมีการนำเอาคอมพิวเตอร์มาใช้เป็นเครื่องคำนวณ แต่ต่อมาได้มีความพยายามพัฒนาให้ คอมพวิ เตอร์เปน็ อุปกรณ์สำคัญสำหรับการจัดการข้อมลู เมอื่ เทคโนโลยอี ิเลก็ ทรอนิกส์ได้ก้าวหน้ามากขึ้น ทำ ให้สามารถสร้างคอมพิวเตอร์ที่มีขนาดเล็กลง แต่ประสิทธิภาพสูงขึ้น สภาพการใช้งานจึงใช้งานกันอย่าง แพร่หลาย ผลของเทคโนโลยีสารสนเทศที่มีต่อชีวิตความเป็นอยู่และสังคมจึงมีมาก มีการเรียนรู้และใช้ สารสนเทศกันอยา่ งกว้างขวาง ผลของเทคโนโลยีสารสนเทศโดยรวมกล่าวไดด้ งั นี้ ➢ เสริมสร้างคณุ ภาพของชีวิตให้ดีข้นึ สภาพความเปน็ อยขู่ องบ้านเมือง มีการพฒั นาการส่ือสารคมนาคม เพื่อ ติดตอ่ ให้สะดวกข้นึ มกี ารประยกุ ตใ์ ช้กับเครื่องอำนวยความสะดวก ในบา้ น ➢ เสริมสร้างความเท่าเทียมกันในสังคมและกระจายโอกาส เทคโนโลยีทำให้เกิดการกระจายไปทุกแห่ง โอกาสการเรียนรมู้ ีการใชร้ ะบบการเรยี นทางไกล ➢ การเรียนการสอนในโรงเรียน มีการนำคอมพิวเตอร์และเครื่องมือประกอบการเรียนเข้าช่วย ทำให้มีการ เรียนการสอนทางด้านเทคโนโลยีในโรงเรียนมากขน้ึ ➢ ส่ิงแวดลอ้ ม การจดั การทรัพยากรธรรมชาตหิ ลายอยา่ งจำเป็นต้องใชส้ ารสนเทศ เชน่ การดูแลปา่ ฯลฯ ➢ การป้องกันประเทศ ด้านทหารมีการใช้เทคโนโลยี อาวุธยุทโธปกรณ์ สมัยใหม่แล้ว ล้วนเกี่ยวข้องกับ คอมพวิ เตอร์และระบบควบคมุ มกี ารใช้ระบบป้องกันภัย ➢ การผลิตอุตสาหกรรมและพาณิชยกรรม การแข่งขันด้านการผลิตสินค้า จำต้องหาวิธีการผลิตให้มากที่สุด ราคาถูก คอมพิวเตอร์จึงมีบทบาทมาก มีการใช้ข้อมูลข่าวสารเพื่อการบริหารและจัดการ รวมถึงการบริการ ลกู ค้า เพอ่ื ใชส้ ินค้าใหส้ ะดวก ประโยชน์ของระบบสารสนเทศ ➢ ช่วยให้ผใู้ ชส้ ามารถเข้าถึงสารสนเทศท่ีต้องการได้อยา่ งรวดเรว็ และทนั ตอ่ เหตุการณ์ ➢ ช่วยในการกำหนดเปา้ หมายกลยุทธ์และการวางแผนปฏบิ ตั ิการ โดยผบู้ รหิ าร สามารถนำขอ้ มลู ที่ไดจ้ ากระบบ สารสนเทศมาช่วยในการวางแผนและกำหนดเป้าหมายในการดำเนินงาน ➢ ช่วยในการตรวจสอบการดำเนินงาน เมื่อแผนงานถูกนำไปปฏิบัตใิ นช่วงระยะเวลาหนึ่ง ผ้คู วบคุมจะต้องตรวจสอบ ผลการดำเนินงานโดยนำข้อมูลบางส่วนมาประมวลผลเพอ่ื ประกอบการประเมิน สารสนเทศที่ไดจ้ ะแสดงใหเ้ ห็นผล การดำเนนิ งานว่าสอดคล้องกับเป้าหมายทต่ี ้องการ ➢ ช่วยในการศึกษาและวเิ คราะหส์ าเหตูของปัญหา ผู้บริหารสามรถใชร้ ะบบสารสนเทศประกอบการศึกษาและการ คน้ หาสาเหตุ หรอื ข้อผดิ พลาดท่เี กดิ ข้ึน ➢ ชว่ ยใหผ้ ใู้ ช้สามารถวิเคราะหป์ ัญหาหรอื อปุ สรรคท่เี กิดขนึ้ เพ่ือหาวิธคี วบคมุ ปรบั ปรุงและแก้ไขปัญหา ➢ ช่วยลดค่าใช้จ่าย ระบบสารสนเทศท่มี ีประสทิ ธิภาพชว่ ยให้ธรุ กิจลดเวลา แรงงาน และค่าใชจ้ า่ ยในการทำงานลง

115 แบบฝึกหดั ท้ายหนว่ ยที่ 1 ระบบสารสนเทศ 1.ข้อใดเขยี นคำว่า ระบบสารสนเทศ ได้ถกู ต้อง ก. Techno Information ข. Information system ค. Technology Information ง. Information Technology 2.ขอ้ ใดเป็นองค์ประกอบของระบบสารสนเทศ ก. ฮาร์ดแวร์ ซอฟต์แวร์ ข้อมลู ข. ฮาร์ดแวร์ ซอฟตแ์ วร์ ข้อมูล บคุ ลากร ค. ฮาร์ดแวร์ ซอฟต์แวร์ ข้อมูล ขัน้ ตอนกการปฏบิ ตั ิงาน ง. ฮารด์ แวร์ ซอฟตแ์ วร์ ข้อมลู บุคลากร ขั้นตอนการปฏบิ ัตงิ าน 3.ฮาร์ดแวร์ (Hardware) หมายถงึ อะไร ก. อปุ กรณ์ทช่ี ว่ ยในการป้อนขอ้ มลู ประมวลจัดเกบ็ และผลติ เอาท์พทุ ออกมาในระบบสารสนเทศ ข. โปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่ชว่ ยใหฮ้ ารด์ แวร์ทำงาน ค. การจดั ระบบของแฟม้ ขอ้ มูล ซงึ่ เกบ็ ขอ้ มูลที่เกีย่ วข้องกัน ง. การเชอ่ื มโยงคอมพวิ เตอรเ์ ขา้ ด้วยกนั เพื่อชว่ ยให้มีการใช้ทรพั ยากรร่วมกัน และชว่ ยการ ติดตอ่ สื่อสาร 4.ขนั้ ตอนการประมวลผลข้อมลู มีอะไรบา้ ง ก. รบั ขอ้ มูลเข้า ประมวลผล แสดงผล ข. ประมวลผล รับข้อมูลเข้า แสดงผล ค. หาข้อมลู จดั ทำเป็นรายงาน นำเสนอ ง. เรยี งลำดับข้อมูล จัดหมวดหมู แสดงผล 5.นกั เรียนสามารถนำความรู้จากระบบสารสนเทศไปใช้ประโยชนอ์ ะไรไดบ้ า้ ง ก. ชว่ ยให้ผใู้ ชส้ ามารถเข้าถึงสารสนเทศทีต่ อ้ งการไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ และทนั ต่อเหตกุ ารณ์ ข. ช่วยในการศึกษาและวิเคราะห์สาเหตุของปัญหา ค. ช่วยในการกำหนดเปา้ หมายกลยุทธแ์ ละการวางแผนปฏบิ ัติการ ง. ถกู ทกุ ขอ้

116 1. เฉลย : ข. Information system 2. เฉลย : ค. ฮารด์ แวร์ ซอฟต์แวร์ ขอ้ มลู ขนั้ ตอน การปฏิบัติงาน 3. เฉลย : ก. อุปกรณท์ ชี่ ่วยในการปอ้ นข้อมลู ประมวลจัดเก็บ และผลติ เอาทพ์ ุทออกมาในระบบ สารสนเทศ 4. เฉลย : ก. รับขอ้ มลู เข้า ประมวลผล แสดงผล 5. เฉลย : ง. ถูกทุกข้อ

117